นัฐพงศ์ โสวัตร

๕๑ ระนาดเอกผู้ยิ่งยง ครูนัฐพงศ์ โสวัตร สุดแสนอาลัย เมื่อครูเฉียบ จากไป ใจเศร๎าหมอง ทิ้งคนที่ อยูํหลัง น้ําตานอง สุดจะร๎อง เรียกขาน วันวานคืน คุณครูเฉียบ นัฐพงศ๑ โสวัตร ระนาดเอก ฝีมือจัด ใจแชํมชื่น เป็นเสาเอก ดุริยางค๑ไทย อยํางยั่งยืน สํงลูกศิษย๑ จากพื้น รุํงเรืองไกล ผู๎ควบคุม วงมหา ดุริยางค๑ สืบแนวทาง ครูประสิทธิ์ - ถาวรให๎ ประกอบพิธี ไหว๎ครู ดนตรีไทย สานุศิษย๑ นบไหว๎ ด๎วยศรัทธา ดุษฎี บัณฑิต กิตติมศักดิ์ ด๎วยฝีมือ แนํนหนัก เกินจักหา มหาวิทยาลัย นเรศวร เทิดบูชา ปูชิตา ครูเฉียบ ด๎วยดวงใจ ประพันธ๑เพลง โหมโรง วชิราลงกรณ๑ เฉลิมพระเกียรติ บวร อดิศัย มหา - วชิรเกล๎า ของชาวไทย เพลงสุดท๎าย ครูฝากไว๎ เกรียงไกรจริง ณ วันนี้ คุณครู ลํวงลับแล๎ว ฝากผลงาน อันผํองแผ๎ว ถ๎วนทุกสิ่ง ทั้งปี่พาทย๑ สาธยาย แมํนยําจริง ไฉนเวลา มาหยุดนิ่ง พรากครูไป พักผํอนเถิด ครูครับ หลับให๎สบาย ภารกิจ มากมาย แสนยิ่งใหญํ เปรียบปานดั่ง ภูผา นําเห็นใจ สานุศิษย๑ ดุริยางค๑ไทย อาสาแทน จะเดินตาม รอยครู ทุกยํางก๎าว จะโน๎มน๎าว ให๎ทุกคน มุํงหวงแหน มรดกไทย ดนตรีไทย ไปทั่วแดน แม๎นยากแสน เย็นยาก ให๎ยืนยง ขออํานาจ พระตรัย รัตนา พระคเณศวร๑ เทวา เรืองระหงส๑ คุณความดี ที่ครูทํา อยํางมั่นคง เป็นอานิสงส๑ สํงครูสูํ สวรรค๑เทอญ สุรเชษฐ๑ เฟื่องฟู( ประพันธ๑บท ) ด๎วยความรักและอาลัยยิ่ง สุรเชษฐ๑ - จันทร - ชัยธวัช เฟื่องฟู ๒๘ ตุลาคม ๒๕๖๒

๕๒ พี่ที่ดีที่สุด พี่เฉียบเป็นพี่ที่หนูรักและนับถือ เป็นพี่ที่ดีที่สุด มีความเมตตากรุณาตํอหนู ตั้งแตํ ปี พ.ศ. ๒๕๐๗ ที่หนูรักพี่มา พี่คอยดุ วํากลําวตักเตือนและสั่งสอนให๎หนูเป็นคนดี ให๎ทําแตํความดีมาตลอด วันสุดท๎ายกํอนที่พี่ จะจากไป เวลาประมาณ ๐๘.๐๐ น. พี่โทรมาบอกหนูวําไมํสบาย หนูตอบกลับพี่ไปหาหมอนะพี่ แตํพอกลางคืน เวลา ๒๔.๒๐ น. หนูได๎รับโทรศัพท๑จากจุ๐มวํา “ครูแดง ครูเฉียบไปแล๎ว” หัวใจหนูแทบหยุดเต๎นที่พี่แสนดีของหนู หนีไป ได๎อยํางไร หนูรีบไปที่บ๎านพี่ทันที ภาพที่เห็นพี่นอนหลับตาสนิท การจากไปของพี่หนูเสียใจมาก ถ๎าชาติหน๎า มีจริง เราเกิดมาเป็นพี่น๎องกัน พํอแมํเดียวกันนะพี่ หนูรู๎จักพี่มา ๕๕ ปี หนูไมํเคยเห็นพี่หน๎างอเลยซักครั้งเดียว หนูรักพี่นะ “ตราบชั่วชีวิตนี้หนูจะไม่ลืมพี่” มณฑา ศิลปรายะ (แดง)

๕๓ “ครูเฉียบ” อาจารย๑นัฐพงศ๑ โสวัตร หรือ “ครูเฉียบ” กับ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร๑ และนักดนตรีไทยในภาคใต๎ ไมํวําวัยใด มีความผูกพันกันมาอยํางยาวนานกวํา ๒๐ ปี โดยครั้งแรกสุดครูเฉียบ ได๎ติดตามคุณครูประสิทธิ์ ถาวร ไปทําพิธีไหว๎ครูดนตรีไทยที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร๑วิทยาเขตหาดใหญํ จากนั้นศูนย๑สํงเสริมศิลปะและ วัฒนธรรมได๎เรียนเชิญครูไปเป็นเสาหลักในการพัฒนาดนตรีไทยในภาคใต๎เรื่อยมาจวบจนป๓จจุบัน ได๎แกํ เป็น วิทยากรโครงการสัมมนาเชิงปฏิบัติการดนตรีไทยให๎กับครูดนตรีไทยในภาคใต๎ ๙ ครั้ง เป็นประธานกรรมการตัดสิน โครงการประกวดดนตรีไทยชิงถ๎วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ระดับนักเรียน ในภาคใต๎ ๑๔ ครั้ง และเป็นประธานผู๎ประกอบพิธีไหว๎ครูดนตรีไทยมาอยํางตํอเนื่อง โดยครูไมํเคยปฏิเสธแม๎ใน ชํวงหลังสุขภาพครูไมํคํอยจะแข็งแรงมากนัก ลําสุดในวันที่ ๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๑ ครูได๎เดินทางไปเป็นประธานผู๎ประกอบพิธีไหว๎ครูดนตรีไทย ณ ห๎องภูมิป๓ญญศิลป์ศูนย๑สํงเสริมศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร๑ วิทยาเขตหาดใหญํ เหมือนเชํนหลายปีที่ผํานมา แตํครั้งนี้ทุกคนทักวําครูแข็งแรง และหน๎าตาแจํมใสกวําทุก ๆ ปี ครูเจิมเด็กทุกคนและ ครอบมือทุกคนโดยไมํใช๎สายสิญจน๑ นําความปลาบปลื้มดีใจอยํางที่สุดมายังนักเรียนนักศึกษาในภาคใต๎ที่เข๎ารํวมพิธี ไมํมีใครสังหรณ๑ใจสักนิดเดียววํานี่เป็นครั้งสุดท๎าย นักดนตรีภาคใต๎รักและเคารพครูเฉียบอยํางสุดหัวใจ ครูเป็นผู๎ให๎ทั้งความรู๎ ให๎กําลังใจ ให๎แรงผลักดัน ให๎ทัศนคติที่ดีงามในการเป็นผู๎ทํานุบํารุงดนตรีไทยให๎คงอยูํและเจริญงอกงามในภาคใต๎ ขออํานาจคุณพระศรีรัตนตรัย สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุณความดีที่คุณครูได๎กระทําไว๎เมื่อครั้งยังมีชีวิตอยูํและ คุณความดีของนักดนตรีในภาคใต๎ที่ได๎รํวมกระทํากันมา ได๎โปรดดลบันดาลสํองทางให๎ดวงวิญญาณของคุณครูเฉียบ ได๎ไปสูํสุคติในสัมปรายภพดังที่ทํานปรารถนาด๎วยเทอญ ผู๎ชํวยศาสตราจารย๑นิสิตา บํารุงวงศ๑ ผู๎อํานวยการศูนย๑สํงเสริมศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร๑ วิทยาเขตหาดใหญํ

๕๔ “ครูเฉียบ” “ครูเฉียบ” เป็นชื่อที่ นักเรียน นิสิต นักศึกษา และนักดนตรีไทยทั่วไปเรียก อาจารย๑นัฐพงศ๑ โสวัตร จนติดปาก ในฐานะที่ทํานเป็นนักระนาดฝีมือฉกาจทํานหนึ่งในยุทธจักรดนตรีไทย โดยเฉพาะอยํางยิ่ง ทํานเป็นผู๎สืบทอดองค๑ความรู๎ ด๎านระนาดเอก จากครูประสิทธิ์ ถาวร ซึ่งครูประสิทธิ์ ถาวร เป็นหนึ่งในศิษย๑เอกของ หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ดังนั้นเมื่อพูดถึงองค๑ความรู๎ การบรรเลงระนาดเอกสายครูประสิทธิ์ ถาวร แล๎ว ในวงการดนตรีไทย จะกลําวเป็นเสียงเดียวกันวํา “ครูเฉียบ” เป็นผู๎ที่ได๎รับการถํายทอดวิชาความรู๎ด๎านการบรรเลงระนาดเอกอยํางครบถ๎วน และลึกซึ้งจากครูประสิทธิ์ ถาวร นอกจาก “ครูเฉียบ” มีความรู๎แตกฉาน ทั้งทางด๎านทฤษฏีและปฏิบัติดนตรีไทยแล๎ว ทํานยังมีความสามารถในการสีไวโอลินได๎อยํางแตกฉาน กระผมได๎รู๎จักและคุ๎นเคยกับ “ครูเฉียบ” เมื่อสมัยที่ทํานไปศึกษาระดับปริญญาตรี สาขาดุริยางคศาสตร๑ ที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) “ครูเฉียบ” มาในฐานะนิสิต แตํทุกคนที่ มศว ให๎เกียรติและยกยํองทํานในฐานะครู “ครูเฉียบ” ทุํมเทแรงกายแรงใจและมีความมุํงมั่นในการทํางานด๎าน ดนตรีไทยทั้งในฐานะนิสิตและในฐานะครูดนตรีไทย คนหนึ่ง โดยไมํยํอท๎อตํอความยากลําบากและอุปสรรคใด ๆ ในชํวงเวลาที่ “ครูเฉียบ” กําลังศึกษาอยูํที่ มศว นั้น ได๎สร๎างชื่อเสียงให๎กับมหาวิทยาลัย ในการเผยแพรํ ศิลปวัฒนธรรมด๎านดนตรีไทยเป็นอยํางมาก เมื่อครั้งที่ทํานได๎แสดงการเดี่ยวระนาดเอกสองราง ณ โรงละคร Royal Albert Hall กรุง London ประเทศอังกฤษ หลังจากเดี่ยวระนาดเอกสองรางจบแล๎ว ก็ได๎รับเสียงปรบมือ อยํางกึกก๎อง เป็นเวลานาน สิ่งที่กระผมรู๎สึกประทับใจตํอทํานเป็นอยํางมาก คือ ทํานเป็นผู๎อํอนน๎อมถํอมตน มีความเกรงใจ และเคารพใน บทบาทหน๎าที่ทางสังคม โดยเมื่อครั้งที่ “ครูเฉียบ” ไปศึกษาตํอที่ มศว นั้น กระผมเพิ่งเข๎ารับราชการ ที่ มศว “ครูเฉียบ” มีอายุมากกวําผมประมาณ ๑๐ ปี แตํเมื่อทํานมาในฐานะนิสิต ทํานจะให๎ความเคารพและอํอนน๎อมตํออาจารย๑ ทุกทําน ด๎วยการยกมือไหว๎รวมทั้งทํานยกมือไหว๎กระผมด๎วย ซึ่งในขณะนั้นผมรู๎สึก กระอักกระอํวนใจและตกใจมาก หลังจากนั้น เวลาผมเจอทํานเมื่อไรก็ตาม ผมต๎องยกมือไหว๎ทํานกํอนเสมอ อีกเหตุการณ๑หนึ่งเกิดขึ้นในงานไหว๎ครูดนตรีไทย มศว “ครูเฉียบ” ได๎รับเชิญเป็นผู๎อํานโองการ และทํานทําให๎ กระผม ตกใจมากอีกครั้งหนึ่งคือ เมื่อทํานเปลี่ยนเป็นชุดผู๎นําอํานโองการเรียบร๎อยแล๎ว กํอนเริ่มทําพิธี ทํานเดินมาหา กระผมแล๎วกลําวขออนุญาตเป็นผู๎ทําพิธีอํานโองการ และหลังจากนั้นกระผมสังเกตเห็นทําน เดินไปที่ อ.กาญจนา อินทรสุนานนท๑ และคงจะขออนุญาตจาก อ.กาญจนา เชํนเดียวกัน กระผมรู๎แตํเพียงวํา “ครูเฉียบ” ทํานเป็นครูผู๎ใหญํและ ทํานยังได๎ถํายทอดความรู๎หลาย ๆ อยํางให๎กระผม แตํในขณะเดียวกันทํานกลับ ให๎เกียรติผมในฐานะที่เป็นอาจารย๑ ทําให๎ กระผมรู๎สึกนับถือและเลื่อมใสในแบบอยํางที่ดีในความอํอนน๎อมถํอมตน ที่ทํานแสดงออกอยํางสม่ําเสมอ การจากไปของ “ครูเฉียบ” เป็นการสูญเสียบุคลากรดนตรีไทยคนสําคัญอีกทํานหนึ่งที่กระผมให๎ความเคารพ นับถือและยกยํองทํานเป็นครูตัวอยําง ขอให๎ดวงวิญญาณของทํานไปสูํสุขคติในสัมปรายภพด๎วย เทอญ รองศาสตราจารย์ดร.มานพ วิสุทธิแพทย์

๕๕ NATTAPONG SOWATR / AHNOO – CONCERTO FOR DOUBLE RANAD ประเทศไทย กํอนปี พ.ศ. ๒๕๑๘ บุคคลที่สนใจจะเรียนวิชาดนตรีในระดับปริญญาตรีหรือสูงกวําไมํ สามารถสร๎างฝ๓นให๎เป็นจริงได๎เลย ปี พ.ศ. ๒๕๑๘ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (มศว.ประสาน มิตร) เปิดสอนหลักสูตรวิชาเอกดนตรีไทย และดนตรีสากลในระดับ ปริญญาตรีเป็นครั้งแรกในประเทศไทย ครูเฉียบเข๎าเรียนหลักสูตรดนตรีไทยที่ มศว. ประสานมิตร ในปี พ.ศ. ๒๕๒๓ เป็นรุํน ๒ ของหลักสูตร (ผู๎เขียนเรียน หลักสูตรเดียวกันนี้ รุํน ๑) ระหวํางที่เป็นนักศึกษาที่ มศว.ประสานมิตร ครูเฉียบเป็นที่นิยมรักใครํของทุกคนไมํวํา จะอาจารย๑ หรือเพื่อน ๆ ที่เรียนด๎วยกัน ด๎วยครูเฉียบเป็นคนรําเริง มีจิตเมตตา มีวาจาสุภาพ อํอนโยน กับทุกผู๎ทุก นาม และที่สําคัญครูเฉียบเป็นครูดนตรีไทยที่เต็มเปี่ยมไปด๎วยความรู๎ทั้งภาคทฤษฏีและปฏิบัติ ครูเฉียบ ชํวยสร๎าง เสริมความเข๎มแข็งและสีสรรค๑ให๎กับวงดนตรีไทย มศว. ประสานมิตร เป็นอยํางมาก โดยเฉพาะเรื่องวงปี่พาทย๑ แล๎ว นอกจากจะชํวยสอนทําหน๎าที่เป็นคนระนาดเอกแล๎ว ยังชํวยปรับวงเสริมให๎เกิดความงามความสมบูรณ๑ทาง สุนทรียศาสตร๑ ชํวงที่ครูเฉียบเรียน มศว. ประสานมิตร อยูํนั้น ภาควิชาดุริยางคศาสตร๑ จัดโครงการเผยแพรํดนตรี และนาฏศิลป์ไทยสูํสังคม ทั้งภายในประเทศ และตํางประเทศอยํางตํอเนื่อง ครูเฉียบเป็นกําลังสําคัญคนหนึ่งของ ทีมงานในขณะนั้น โดยเฉพาะ เรื่อง การแสดงดนตรีไทยและดนตรีประกอบการแสดงตําง ๆ ในปี พ.ศ. ๒๕๒๔ มศว. ประสานมิตร (ภาควิชาดุริยางคศาสตร๑) รํวมมือกับสยามสมาคมฯ จัดโครงการ เผยแพรํดนตรี และนาฏศิลป์ไทย ณ ประเทศฝรั่งเศส และประเทศอังกฤษ ใช๎ชื่อวํา ‘THAI CLASSICAL DANCE AND MUSIC GROUPS SRINAKHARINWIROT UNIVERSITY’ นําทีมโดย ผู๎ชํวยศาสตราจารย๑ ประทีป เล๎ารัตนอารีย๑ และ Mr. Dacre Raikes ผู๎แทนจากสยามสมาคม ผู๎รํวมโครงการประกอบด๎วย อาจารย๑ภาควิชา ดุริยางคศาสตร๑ และนักศึกษาชุดนาฏศิลป์ที่จัดไปแสดง ในครั้งนั้นที่สําคัญ ๆ ได๎แกํ รําซัดชาตรี โขนยกรบ โขน หนุมานจับนางสุพรรณมัจฉา และชุดการแสดงพื้นบ๎านอื่น ๆ การคัดเลือกผู๎เข๎ารํวมโครงการในสํวนของการแสดง นาฏศิลป์ไมํคํอยเป็นป๓ญหา ในสํวนของการคัดเลือกนักดนตรีนั้นสํวนใหญํจะมีป๓ญหามาก คือ หานักศึกษาที่เป็นคน ระนาดเอก และคนปี่ยากมาก แตํในครั้งนั้นถือวําป๓ญหาหมดไป เพราะโครงการได๎ครูเฉียบเป็นคนระนาดเอก (และ ผู๎เขียนเป็นคนปี่) เพลงที่เตรียมแสดง ได๎แกํ เพลงโหมโรง คลื่นกระทบฝ๓่ง โหมโรงกราวนอก เพลงแขกตํอยหม๎อ และเดี่ยวระนาดเอก ๒ ราง เพลงอาหนูการแสดงในประเทศฝรั่งเศสตามเมืองตําง ๆ ๔ เมือง ผํานไปด๎วยดี ครูเฉียบจะเดี่ยวระนาดเอก ๒ ราง ทุกเมืองที่แสดง และทุกครั้งที่จบการเดี่ยวจะได๎รับเสียงปรบมือจากผู๎ชมอยําง กึกก๎อง หลังจากจบการแสดงที่ฝรั่งเศสคณะก็เดินทางตํอไปประเทศอังกฤษ วันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๒๔ คณะฯ ได๎รับเกียรติอยํางยิ่งจาก BBC เชิญให๎แสดงพิเศษเป็นสํวนหนึ่งของ Proms Concert ซึ่ง BBC เป็นเจ๎าภาพจัดเทศกาลการแสดงดนตรีเป็นประจําทุกปี BBC จัดให๎การแสดงในวันที่ ๒๒ แสดงที่ Royal Albert Hall ซึ่งเป็นโรงแสดงคอนเสิร๑ตขนาดใหญํ และเกําแกํที่มีชื่อเสียงมากของมหานคร ลอนดอน รายการแสดงครึ่งเวลาแรกเป็นการแสดงคอนเสิร๑ตดนตรีคลาสสิก และครึ่งหลังเป็นดนตรีและนาฏศิลป์ ไทย BBC ขอให๎คณะฯ ซ๎อมใหญํรายการที่จะแสดงหลาย ๆ รอบด๎วย สืบเนื่องจากเป็นรายการแสดงที่พวกเขาไมํ คุ๎นเคย BBC จัดถํายทอดสดทางสถานีวิทยุ และในขณะเดียวกันหนํวยงานโทรทัศน๑ BBC เข๎ามาศึกษาเพื่อบันทึก การแสดงสด และนํามาออกอากาศภายหลังการซ๎อมใหญํครั้งสุดท๎ายจบลงกํอนการแสดงถึง ๓ วัน BBC ให๎ตั้ง

๕๖ เครื่องดนตรีไว๎ให๎เหมือนกันกับการแสดงจริง เจ๎าหน๎าที่เขากําหนดจุดไมโครโฟนไว๎เพื่อให๎การถํายทอดสดและการ บันทึกภาพ และเสียงสมบูรณ๑ตามมาตรฐานของ BBC กํอนการแสดง ๓ วัน นักดนตรีไมํสามารถเข๎าไปซ๎อมได๎เลย ด๎วยเหตุผลหลาย ๆ อยําง หลาย ๆ คนกังวลใจวําถึงวันแสดงจริงโดยหยุดซ๎อมมา ๓ วัน จะเป็นอยํางไร ครูเฉียบไมํ มีระนาดซ๎อมเลย ๓ วัน เต็ม ๆ แตํผู๎เขียนสังเกตเห็นวําครูเฉียบใช๎ผ๎าเช็ดตัววางบนโต๏ะ และก็ซ๎อมตีไปอยํางนั้นไมํ เห็นวําจะกังวลใจแตํอยํางไร รายการแสดง ได๎แกํ โหมโรงกราวนอก รําซัดชาตรี เพลงเขมรไทรโยค โขนจับนาง สุพรรณมัจฉา เดี่ยวระนาดเอก ๒ ราง และปิดท๎ายด๎วยรําเซิ้งสะวิง รายการที่เดํนมากที่สุดของการแสดงครั้งนี้ คือ เดี่ยวระนาดเอก ๒ ราง นั่นเอง (AHNOO – Concerto for soloist on double ranad, Mr. Nattaphong Sowatr with Piphat Ensemble accompaniment) แม๎วําจะไมํซ๎อมตีระนาดเลยถึง ๓ วัน แตํครูเฉียบเดี่ยว ระนาด ๒ รางได๎สมบูรณ๑แบบได๎รับเสียงปรบมืออยํางกึกก๎องและยาวนานจากผู๎ชมราว ๔,๐๐๐ กวําคน เช๎าวันรุํงขึ้นหนังสือพิมพ๑ของอังกฤษวิจารณ๑ทางเดี่ยวระนาดเอก ๒ ราง ของครูเฉียบ พอสรุปความได๎วํา “แม้จะไม่เข้าใจเนื้อหาสาระของเพลง แต่สามารถบอกได้ว่าชายผู้นี้ (ครูเฉียบ) เป็นนักระนาด (xylophonist) ในระดับโลก” แม๎วําครูเฉียบจะจากพวกเราไปแล๎ว แตํทํานได๎ฝากผลงานการแสดงมากมายไว๎ให๎เป็นแบบอยํางกับคนรุํน หลัง เสียงระนาดที่เป็นเอกลักษณ๑เฉพาะตัวของทํานยังก๎องกังวาลอยูํในใจของข๎าพเจ๎าเสมอ รองศาสตราจารย์ ดร.สมศักดิ์ เกตุแก่นจันทร์ รองอธิการบดีฝุายวิทยบริการจังหวัดสุรินทร๑ มหาวิทยาลัยรามคําแหง ทํานสามารถติดตามชมผลงานการแสดงดังกลําวได๎ทางลิงค๑ด๎านลํางนี้ https://www.youtube.com/watch?v=_B23sAQK74&fbclid=IwAR0mBCOZ161zhBdQzyBgaFz5_Zw_1G4p8nZHUd9qQtySx78MERLb3OZDUrQ

๕๗

๕๘ ไว้อาลัยแด่คุณครูนัฐพงศ์ โสวัตร ครูนัฐพงศ๑ โสวัตร เป็นบุคคลที่มีคุณคําในวงการดนตรีไทยเป็นอยํางยิ่ง เป็นปูชนียบุคคลและ ผู๎ทรงคุณวุฒิด๎านดนตรีไทยที่มีความสําคัญทํานหนึ่ง ครูเป็นผู๎มีความรู๎ ความสามารถทั้งในด๎านวิชาการและทักษะ การบรรเลงเครื่องดนตรีไทยโดยเฉพาะระนาดเอก มีสติป๓ญญาที่เฉียบคมลุํมลึกล้ําเลิศเป็นที่ประจักษ๑แกํบุคคล ทั่วไป เป็นผู๎มีความคิดสร๎างสรรค๑และได๎สร๎างสรรค๑ผลงานด๎านดนตรีไทยไว๎ให๎คนรุํนหลังได๎นําไปเป็นแบบอยําง มากมาย การจากไปของครูจึงเป็นการสูญเสียปูชนียบุคคลที่สําคัญของวงการดนตรีไทย ความสัมพันธ๑ระหวํางผมกับครูสืบเนื่องจากภรรยาของผมเรียนจบที่วิทยาลัยนาฏศิลปและมีความสัมพันธ๑ เคารพนับถือใกล๎ชิดกับครูจึงเป็นป๓จจัยที่ทําให๎ผมได๎รับโอกาสนี้ด๎วย ทุกครั้งที่มีโอกาสพบกันครูจะถามถึงวิถีชีวิต ความเป็นอยูํด๎วยความหํวงใยเสมอ จากนั้นจะเป็นการพูดคุยอธิบายองค๑ความรู๎ด๎านดนตรีไทยทั้งในเชิงวิชาการ และทักษะปฏิบัติที่เกี่ยวข๎องกับเพลงไทยในประเด็นตําง ๆ ครูจะอธิบายแจกแจงให๎ความกระจํางที่เป็นรูปธรรมมี เหตุผลรองรับในเชิงวิทยาศาสตร๑เป็นสิ่งที่จับต๎องได๎อยํางสมเหตุผล ครูเป็นนักคิดหาเหตุผลด๎านดนตรีไทยมาใช๎ อธิบายและตอบคําถามในเชิงประจักษ๑อยูํตลอดเวลานี่เป็นเอกลักษณ๑ที่มีความโดดเดํนเป็นลักษณะเฉพาะของครูที่ หาผู๎เสมอเหมือนได๎ยากยิ่ง ในปี พ.ศ.๒๕๕๗ ครูบอกวําจะมอบโองการไหว๎ครูดนตรีไทยให๎นะผมตกใจและรีบปฏิเสธวํายังไมํพร๎อม และอายุยังน๎อยพอดีกับผมปุวยในชํวงเวลาปี พ.ศ.๒๕๕๗-๒๕๕๙ เมื่อครูทราบวําหายปุวยแล๎วจึงบอกให๎เตรียม ความพร๎อมในการรับมอบโดยให๎ทํองจําบทไหว๎ครูและอธิบายขั้นตอนตําง ๆ ในการประกอบพิธีพร๎อมทั้งกําหนด ระยะเวลาในการตรวจสอบความพร๎อม ซึ่งครูกลําววําได๎พิจารณาดีแล๎วและเห็นวํามีคุณสมบัติเหมาะสม เรามา ชํวยกันสืบสานวัฒนธรรมที่ดีงามนี้สืบตํอไป เมื่อวันที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๒ เวลา ๐๓.๒๘ น. ผมได๎รับข๎อความจากอาจารย๑วาทิตต๑ ดุริยอังกูร “ครูเฉียบเสียแล๎วนะครับ” รู๎สึกตกใจ ใจหาย เสียใจจนทําอะไรไมํถูก เหมือนสิ่งสําคัญในชีวิตขาดหายไป เปรียบเสมือนต๎นไม๎ใหญํที่ยืนต๎นคอยให๎รํมเงาองค๑ความรู๎ด๎านดนตรีไทยที่เป็นที่ยึดเหนี่ยวของเราได๎จากไป ศิษย๑ คนนี้จึงขอตั้งจิตอธิฐานน๎อมสํงดวงวิญญาณครูนัฐพงศ๑ โสวัตร ไปสูํสรวงสวรรค๑ทิพย๑วิมานอยํางมีความสุข ภาระหน๎าที่ที่ครูได๎มอบหมายให๎นี้จะถือปฏิบัติสืบสานตํอในอุดมการณ๑ของครูสืบตํอไป รองศาสตราจารย์ประทีป นักปี่

๕๙ ด้วยความอาลัยยิ่ง ข๎าพเจ๎ามีโอกาสรู๎จักอาจารย๑นัฐพงศ๑ โสวัตร หรือครูเฉียบ เมื่อสมัยที่ข๎าพเจ๎ายังเป็นนิสิตเรียนอยูํปีที่ ๔ คณะครุศาสตร๑ จุฬาฯ และได๎มีโอกาสสนิทสนมด๎วยเมื่อครั้งที่ข๎าพเจ๎าเรียนดนตรีไทยแบบดาบสกับครูประสิทธิ์ ถาวร ศิลปินแหํงชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย ปี ๒๕๓๑) ที่ร๎านสิทธิถาวรการดนตรีซอยจรัลสนิทวงศ๑ ๒๓ อันเป็นที่พํานักของครูประสิทธิ์ และชั้นที่ข๎าพเจ๎าอยูํติดกับห๎องบันทึกเสียงซึ่งเป็นห๎องเรียนที่ครูประสิทธิ์ได๎กรุณา ถํายทอดความรู๎แกํข๎าพเจ๎าและใช๎ในการฝึกซ๎อม ปรับวง เพื่อการแสดง การบันทึกเสียง หรือเพื่อการประกวดอยูํ เนือง ๆ ซึ่งหนึ่งในวงดนตรีที่ได๎เข๎ามาพบครูบํอยครั้งคือ วงของวิทยาลัยนาฏศิลป กรมศิลปากร มีครูเฉียบเป็นหนึ่ง ในผู๎บรรเลงระนาดเอกของวงนี้ การฝึกซ๎อมเพื่อตํอเพลงหรือปรับวง ณ ห๎องบันทึกเสียงนี้ข๎าพเจ๎าเข๎ารํวม สังเกตการณ๑บํอยครั้งจึงมีโอกาสพูดคุยและเกิดความคุ๎นเคยกับครูเฉียบเป็นต๎นมา ด๎วยครูเฉียบเป็นผู๎ที่มีฝีมือดี บรรเลงระนาดเอกได๎เป็นที่พึงพอใจของครูประสิทธิ์ ทํานจึงปรับวงเพลงที่มีลักษณะเฉพาะและมีความยาก คิดทาง เดี่ยวสําคัญเพื่อให๎ครูเฉียบบรรเลงในงานตําง ๆ ครูเฉียบยังได๎รับความไว๎วางใจให๎เป็นผู๎กํากับและอํานวยเพลง วงมหาดุริยางค๑ในเวลาตํอมาอีกด๎วย ตามทัศนะของข๎าพเจ๎า ครูเฉียบเป็นผู๎ที่มีอัธยาศัยดี มีความเคารพตํอครูประสิทธิ์ประดุจบิดา ปฏิบัติตํอครู ด๎วยความนอบน๎อม มีความกตัญ๒ู เป็นเยี่ยงอยํางอันงดงามในการที่ศิษย๑ที่พึงปฏิบัติตํอครู ข๎าพเจ๎าสังเกตวํา ครูเฉียบเป็นที่รักและชื่นชมของครูประสิทธิ์ ด๎วยเป็นผู๎บรรเลงระนาดเอกได๎ดีถือวําเป็นศิษย๑เอกทํานหนึ่งของครูฯ เลยก็วําได๎ ด๎านการอุทิศตนให๎แกํวงวิชาการดนตรีไทยที่เกี่ยวข๎องกับจุฬาฯ นั้น ข๎าพเจ๎าจําได๎วําครูเฉียบเคยมีบทบาท ในการสอนที่คณะศิลปกรรมศาสตร๑ จุฬาฯ โดยเป็นอาจารย๑พิเศษรายวิชาทักษะดุริยางคศิลป์ ด๎านปี่พาทย๑ และ สอนวิชาทักษะการบรรเลงระนาดเอกขั้นเดี่ยวให๎แกํนิสิตในระยะแรกของการกํอตั้งคณะศิลปกรรมศาสตร๑ ราว ๓๐ ปี มาแล๎ว ทั้งยังให๎การสนับสนุนกิจกรรมตําง ๆ ในด๎านการบรรเลง การให๎คําปรึกษาแกํนิสิตในวิชาอาศรม ศึกษาระดับปริญญาโทอีกด๎วย การจากไปของครูเฉียบถือวําเป็นการสูญเสียผู๎รู๎และผู๎เชี่ยวชาญดนตรีไทยซึ่งหาได๎ยากไปอีกทํานหนึ่ง ขอกุศลอันสําเร็จในการที่ทํานได๎เคยอุทิศตนแกํวงวิชาการดนตรีไทยมาตลอดชีวิต การเป็นครูที่ดีแกํสานุศิษย๑ ทั้งหลาย จงดลบันดาลให๎วิญญาณของทํานไปสูํภพภูมิที่ดีด๎วยเทอญ ด๎วยความอาลัยยิ่ง ศาสตราจารย์ ดร.บุษกร บิณฑสันต์ คณบดีคณะศิลปกรรมศาสตร๑ จุฬาลงกรณ๑มหาวิทยาลัย

๖๐ อาลัย.....ครูเฉียบ ดร.นัฐพงศ๑ โสวัตร หรือที่วงการดนตรีไทยทั้งในแวดวงการศึกษาหรือแวดวงนักดนตรีปี่พาทย๑ตํางจังหวัด รู๎จักกันในชื่อ “ครูเฉียบ” เป็นคนระนาดฝีมือดีคนหนึ่ง ซึ่งเป็นศิษย๑เอกของคุณครูประสิทธิ์ ถาวร เป็นที่นิยม ชมชอบของพวกนักดนตรีตํางจังหวัดในฝีมือการตีระนาดที่เรียบร๎อย มีระเบียบแบบแผน แตํมีความเร๎าใจอยูํในที แฝงไปด๎วยความดุดัน นําเกรงขามในบางชํวงบางตอน สมกับชื่อ “เฉียบ” จนในป๓จจุบันได๎เป็นผู๎ประกอบพิธีไหว๎ครู ให๎กับสถานศึกษาตําง ๆ ทั่วประเทศ และวงปี่พาทย๑ในตํางจังหวัดอีกหลายคณะ วงปี่พาทย๑คณะดาวดึงษ๑ศิลป์ อ.อัมพวา จ.สมุทรสงคราม ก็เป็นวงหนึ่งที่ “ครูเฉียบ” ได๎ให๎ความเมตตามา เป็นผู๎ประกอบพิธีไหว๎ครูให๎ตลอดทุกปี มาพร๎อมกับ “ครูแดง” ซึ่งเป็นผู๎ชํวยผู๎ประกอบพิธี โดยที่ทํานทั้งสองมาด๎วย ความเต็มใจ และไมํขอรับคําตอบแทนใด ๆ ทั้งสิ้น ด๎วยความที่บุตรชายของเจ๎าของวงปีพาทย๑เป็นลูกศิษย๑ครู จน ครั้งหนึ่งทางเราเกรงใจครูทั้งสอง จึงขอให๎คําตอบแทนเพื่อเป็นสินน้ําใจแกํทําน แตํได๎รับคําตอบจากทํานวํา “ครู ไมํชอบให๎ทําอยํางนี้ เธอเป็นศิษย๑ครู เป็นครูเป็นศิษย๑กันต๎องชํวยเหลือซึ่งกันและกัน” คําพูดนี้ยังก๎องอยูํในหูจนทุก วันนี้ คําพูดนี้ใชํเพียงแตํแสดงวํา “ครูเฉียบ” เป็นผู๎ให๎ ที่มีความเสียสละตํอองค๑กรและสํวนรวม แตํยังเป็นการสอน ศิษย๑ให๎รู๎จักการให๎ การเสียสละเพื่อสํวนรวม ความรักในพวกพ๎องและรู๎รักสามัคคี ทํานเป็นบุคคลตัวอยํางในวงการ ดนตรีไทยที่มิใชํให๎แคํเพียงวิชาความรู๎ทางด๎านดนตรี แตํยังประพฤติปฏิบัติตนเป็นแบบอยํางที่ดีให๎แกํศิษย๑ เพื่อได๎ นํามาใช๎ในการปฏิบัติงานและการดําเนินชีวิตอยูํในสังคมอีกด๎วย ถึงแม๎วันนี้จะไมํมี “ครูเฉียบ” อีกแล๎ว แตํผลงานตลอดจนชื่อเสียง ความดีงามที่สร๎างสรรค๑ให๎แกํวงการ ดนตรีไทย จะจารึกอยูํในความทรงจําของวงปี่พาทย๑คณะดาวดึงษ๑ศิลป์ไมํเสื่อมคลาย และไมํมีวันลืม ขออานุภาพ บุญกุศลผลแหํงความดีที่ครูได๎กระทําไว๎ครั้งยังมีชีวิตอยูํ ได๎โปรดสํงให๎ดวงวิญญาณของครูดําเนินสูํความสุข ความ สงบ ในสุคติภพอันควรแกํความดีที่ปฏิบัติตลอดกาลนาน..... ประยูร น่วมศิริ วงปี่พาทย๑คณะดาวดึงษ๑ศิลป์

๖๑ อาจารย์นัฐพงศ์ โสวัตร “ครูเฉียบ” อาจารย๑นัฐพงศ๑ โสวัตร “ครูเฉียบ” ทํานเป็นนักดนตรีไทยทั้งจิตวิญญาณ มีความตั้งใจมั่นที่จะเชิดชู ถํายทอด รักษา ดนตรีไทย อยูํทุกลมหายใจ รวมทั้งเป็นผู๎ที่ยินดีและพร๎อมสนับสนุนงานตําง ๆ ที่เกี่ยวข๎องกับดนตรี ไทยและศิลปวัฒนธรรมของชาติ กับทุกคน ทุกหนํวยงาน โดยเฉพาะในสํวนของจุฬาลงกรณ๑มหาวิทยาลัยนั้น อาจารย๑ได๎ให๎ความกรุณาอยํางมากทั้งด๎านการสอน การถํายทอดองค๑ความรู๎ทั้งทางทฤษฎีวิชาการและทักษะการ ปฏิบัติ นอกจากนี้ในกิจกรรมตําง ๆ ของมหาวิทยาลัย เชํน ในโอกาสวันคล๎ายวันสถาปนาจุฬาลงกรณ๑มหาวิทยาลัย กิจกรรมการแสดงดนตรีในวาระสําคัญตําง ๆ โดยทํานได๎ให๎ความรํวมมือและสนับสนุนมากวําสามสิบปี นับวําเป็น ผู๎ทรงคุณวุฒิทางดนตรีไทยที่สําคัญของจุฬาลงกรณ๑มหาวิทยาลัยทํานหนึ่ง การจากไปของอาจารย๑นัฐพงศ๑โสวัตร นับเป็นการสูญเสียกําลังสําคัญของวงวิชาการดนตรีไทย แตํอยํางไร ก็ดี ทํานได๎ฝากผลงานไว๎กับแผํนดินเป็นอันมาก โดยเฉพาะการถํายทอดวิชาการดนตรีสูํลูกศิษย๑และเยาวชนคนรุํน ใหมํๆ เพื่ออนุรักษ๑ สืบทอด รักษา ดนตรีไทยมรดกทางวัฒนธรรมที่สําคัญของชาติสืบไป ครูเฉียบ เคยให๎สัมภาษณ๑ไว๎กับหอสมุดดนตรีไทย จุฬาลงกรณ๑มหาวิทยาลัยวํา “เป็นนักดนตรีไทยที่ดี ต้องขยันหมั่นเพียร ต้องอดทน ต้องฝึกฝนอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย มันต้องมีหัวใจ หัวใจที่มุ่งจะไป แล้วก็มุ่ง เดินทางต่อไป และท่านจะประสบความส าเร็จ” ส านักบริหารศิลปวัฒนธรรม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

๖๒ รักและส านึกในพระคุณของครูเสมอ “ครูเฉียบ” ครูผู๎อุทิศทั้งกายและใจในการสร๎างสรรค๑ผลงานเพื่อรับใช๎สังคมไทยด๎วยวิถีของศิลปะ และเป็น ผู๎สร๎างแรงบันดาลใจให๎ลูกศิษย๑รักและศรัทธาในความเป็นไทย พยายามอบรมสั่งสอนให๎ลูกศิษย๑มีความรู๎ ความสามารถเข๎าถึงแกํนแท๎ของศิลปะเพื่อสืบสานศิลปวัฒนธรรมไทย ทํานมักกลําวให๎ลูกศิษย๑ฟ๓งเสมอวํา “ทุกคน มีบทบาทหน้าที่ในสังคมแตกต่างกัน ไม่ว่าใครจะได้รับบทบาทอะไรก็จงท าอย่างเต็มที่ เช่น ตัวครูมีหน้าที่เป็น ครู มีหน้าที่ถ่ายทอดวิชาความรู้ และเพื่อเป็นการตอบแทนคุณแผ่นดิน ทั้งชีวิตนี้ครูจะใช้วิชาความรู้ทั้งหมดที่มี สอนและสร้างลูกศิษย์ให้มีคุณภาพ เพื่อเป็นหนทางหนึ่งในการสร้างชาติให้มั่นคงด้วยศิลปวัฒนธรรมไทย” ครูไมํได๎เพียงแตํพูดให๎ฟ๓งเทํานั้น แตํครูทําเป็นตัวอยํางให๎เห็นด๎วยการกระทําของครู องค๑ความรู๎ตํางๆ ที่ทํานได๎นํามาถํายทอดให๎ลูกศิษย๑นั้น ทํานนําประสบการณ๑ทั้งหมดที่ทํานได๎ศึกษาดนตรี มาเกือบทั้งชีวิตมาวิเคราะห๑ กลั่นกรอง โดยการทดลองปฏิบัติด๎วยตัวเองทุกวิธี และได๎นําวิธีที่ดีที่สุดมาถํายทอด ให๎กับลูกศิษย๑ได๎นําไปใช๎ฝึกฝน ครูได๎วางรากฐานแนวทางการเรียนการสอนให๎แกํภาควิชาดุริยางคศิลป์ไว๎ อยํางมีระบบระเบียบและมีแบบแผนปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม ครูพยายามสร๎างมาตรฐานให๎เกิดแกํวงการดนตรีไทย ด๎วยอุดมการณ๑ที่ต๎องการสร๎างนักดนตรีรุํนใหมํที่มีคุณภาพ และพยายามทุํมเท สร๎างสรรค๑ผลงานให๎มีคุณภาพ ซึ่งครูเคยกลําวไว๎วํา “เราต้องท าและแสดงในสิ่งที่ดีที่สุดให้ผู้ชมได้ชม เพื่อให้สมกับความตั้งใจของเค้าที่สละ เวลามาดูเรา ฉะนั้นเราไม่ควรท าให้เค้าผิดหวัง” ศิษย๑จะน๎อมนําคําสั่งสอนของคุณครูมาเป็นแนวปฏิบัติของชีวิต และจะสืบทอดเจตนารมณ๑ของคุณครู อยํางเต็มความสามารถ ด๎วยความดีของครูขอให๎สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ๎มครองดวงวิญญาณของครูสูํภพภูมิที่ดีตลอดกาล รักและสํานึกในพระคุณของครูเสมอ นิตยา รู้สมัย หัวหน๎าภาควิชาดุริยางคศิลป์ คณะศิลปนาฏดุริยางค๑สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์

๖๓ ค ากล่าวไว้อาลัย ดร.นัฐพงศ์ โสวัตร คณาจารย์และนักศึกษา สาขาวิชาดนตรีคีตศิลป์ไทยศึกษา ขอแสดงความเสียใจอยํางยิ่งตํอการสูญเสีย บรมครูทางดนตรีไทยในครั้งนี้ คุณครูนัฐพงศ๑หรือที่พวกเราเรียกทํานสั้นๆ วํา “ครูเฉียบ” ทํานได๎ถํายทอดความรู๎ ทางด๎านดนตรีไทยให๎กับนักศึกษาโดยไมํหวงแหนวิชาความรู๎ ทํานให๎ความรํวมมือด๎านการเรียนการสอนของ สาขาวิชาด๎วยดีมาโดยตลอด และเป็นประธานประกอบพิธีไหว๎ครูดนตรีไทยให๎กับสาขาวิชาดนตรีคีตศิลป์ไทย ศึกษา ภาควิชานาฏดุริยางคศิลป์ คณะศิลปกรรมศาสตร๑ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ตลอดระยะเวลา ๒๐ ปี ซึ่งทํานเป็นครูผู๎ให๎อยํางแท๎จริง พวกเราจะพบแตํรอยยิ้มและความเมตตาของทําน บัดนี้คุณครูนัฐพงศ๑โสวัตร ได๎จากพวกเราไปแล๎ว ยังคงเหลือแตํคุณความดีที่คุณครูได๎กระทําไว๎ ซึ่งยังคง ประทับอยูํในความทรงจําของคณาจารย๑และนักศึกษาอยํางไมํมีวันลืม ขออํานาจคุณพระศรีรัตนตรัย สิ่งศักดิ์สิทธิ์ คุณความดีที่คุณครูได๎กระทําไว๎เมื่อครั้งยังมีชีวิตอยูํ ตลอดถึง กุศลกรรมที่ทุก ๆ ทํานได๎รํวมกันอุทิศให๎ในวันนี้ ได๎โปรดดลบันดาลให๎ดวงวิญญาณของคุณครูได๎ไปสูํสุคติใน สัมปรายภพดังที่ปรารถนาด๎วยเทอญ ด๎วยความอาลัยยิ่ง คณาจารย์และนักศึกษา สาขาวิชาดนตรีคีตศิลป์ไทยศึกษา คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี

๖๔ ร าลึกถึง อาจารย์นัฐพงศ์โสวัตร (พี่เฉียบ) ผมคุ๎นเคยกับพี่เฉียบเมื่อมาศึกษาระดับปริญญาตรี สาขาดุริยางคศาสตร๑ (รุํนที่ ๒) คณะศึกษาศาสตร๑ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๓ มีจํานวนนักศึกษารํวมรุํนทั้งหมด ๓๐ คน แบํงเป็น วิชาเอกดนตรีไทย ๑๕ คน วิชาเอก ดนตรีสากล ๑๕ คน เนื่องจากการจัดการเรียนการสอนในสมัยนั้นยัง ขาดอาจารย๑ผู๎ทรงคุณวุฒิหลายทําน จึงต๎องเชิญอาจารย๑ผู๎ทรงคุณวุฒิจากสถาบันตําง ๆ มาเป็นอาจารย๑พิเศษ หนึ่งในนั้นเป็นอาจารย๑บุญชํวย โสวัตร ซึ่งเป็นน๎องชายของพี่เฉียบ ทําให๎บรรยากาศในการเรียนสนุกสนานมาก บางครั้งอาจารย๑ก็ให๎ลูกศิษย๑บรรยายแทน ประโยชน๑จึงตกเป็นของเพื่อน ๆ รํวมชั้นเรียน ได๎ทราบข๎อมูล เกร็ดความรู๎ อันเป็นสาระที่ไมํอาจค๎นคว๎าหาได๎ในตํารา ชั่วโมงนี้จึงเป็นอีกชั่วโมงหนึ่งที่พวกเราชอบมาก พี่เฉียบ เป็นนักศึกษาที่อาวุโสที่สุดในรุํน (อายุ ๓๓ ปี) นักศึกษาที่อายุน๎อยที่สุดในรุํน อายุ ๒๐ ปี ด๎วย ความเป็นพี่ใหญํในรุํน จึงถํายทอดวิชาความรู๎ให๎แกํน๎อง ๆ ด๎วยความรักความเมตตา มีสํวนผลักดันให๎น๎อง ๆ ได๎ไป เผยแพรํศิลปวัฒนธรรมทั้งตํางจังหวัดและตํางประเทศ โดยเฉพาะที่ Royal Albert Hall สหราชอาณาจักรอังกฤษ พี่เฉียบมีความโอบอ๎อมอารี ใจเย็น มีรอยยิ้มที่นําประทับใจ ไมํเคยเห็นพี่เฉียบโกรธใคร หรือหน๎าบึ้ง หน๎าเศร๎าเลย สักครั้ง หลังจากจบการศึกษาแล๎ว พวกเราก็มีโอกาสพบกันบ๎างตามโอกาสอันสมควร เมื่อทราบวําเจ็บปุวย และมี โอกาสได๎ไปเยี่ยมบ๎าง มาทราบขําวจากอาจารย๑ลํายอง โสวัตร วําพี่เฉียบจากพวกเราไปแล๎วเมื่อกลางดึกของคืนวัน ศุกร๑ที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๒ ที่บ๎านพักของพี่เฉียบ ในนามของเพื่อน ๆ ดุริยางคศาสตร๑ รุํนที่ ๒ คณะศึกษาศาสตร๑ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร กราบแสดงความรักความอาลัยตํอการจากไปของพี่เฉียบ ขอกราบอาราธนาคุณพระรัตนตรัย สิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลาย ทวยเทพทุกพระองค๑ อีกทั้งกุศลผลบุญ คุณงามความดีทั้งปวงที่พี่เฉียบได๎ทําไว๎ โปรดอํานวย อวยพรให๎ดวงวิญญาณของพี่เฉียบ สูํภพภูมิที่ดี ถึงซึ่งนิพพานในเบื้องหน๎า ด๎วยเทอญฯ (นายสุเทพ เจริญสันดร) ประธานมูลนิธิโรงเรียนสายน้ําทิพย๑ นายกสมาคมผู๎ปกครองและครูโรงเรียนบางมดวิทยา “สีสุกหวาดจวนอุปถัมภ๑” อดีตผู๎อํานวยการเชี่ยวชาญโรงเรียนสายน้ําทิพย๑ ในนามของเพื่อนๆ ดุริยางคศาสตร๑ รุํนที่ ๒ คณะศึกษาศาสตร๑ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร

๖๕

๖๖ ค าไว้อาลัย อาจารย์นัฐพงศ์ โสวัตร (ครูเฉียบ) ผู้เชี่ยวชาญดนตรีไทย สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ผมมีโอกาสได๎พบกับครูเฉียบจากการแนะนําของลูกสาว เมื่อครั้งไปดูการฝึกซ๎อมการแสดงโขน พระราชทานที่วิทยาลัยนาฏศิลป เพื่อหาข๎อมูลประกอบการสร๎างภาพยนตร๑เรื่องสีดา ครูได๎ให๎ความกรุณาแนะนํา และรับเป็นที่ปรึกษาด๎านดนตรีไทยที่ใช๎ประกอบในภาพยนตร๑ นอกจากนี้ครูยังได๎พาผมไปชมการแสดงโขน พระราชทาน และอธิบายเพิ่มเติมในสํวนที่ผมไมํเคยรู๎มากํอน ทําให๎ผมสามารถดูโขนได๎อยํางมีอรรถรสมากขึ้น และ มีความเข๎าใจในดนตรีไทยเพิ่มขึ้นด๎วย ในฐานะที่ผมเป็นศิลปิน ผมมีความประทับใจในตัวครูเฉียบ และความทุํมเทที่ทํานมีตํอดนตรีไทย เป็น อยํางยิ่ง ไมํวําจะเป็นในฐานะครูผู๎ถํายทอดความรู๎ให๎ลูกศิษย๑อยํางเต็มกําลัง และยังใสํใจดูแลความทุกข๑ สุขภายใน จิตใจด๎วย หรือในบทบาทของศิลปินที่มุํงสืบสาน และสร๎างสรรค๑งานด๎านดนตรีไทยที่มีคุณภาพตลอดมาจนกระทั่ง ถึงวาระสุดท๎ายของชีวิต ด๎วยคุณงามความดี และความเมตตากรุณาที่ครูเฉียบได๎มอบให๎ผม และครอบครัวมาตลอดชํวงระยะเวลา ที่ได๎รู๎จักกัน ทําให๎ผมเคารพรักครูได๎อยํางสนิทใจ และรู๎สึกเสียใจเป็นอยํางยิ่งในการจากไปอยํางกะทันหันของครู ขอกุศลแหํงคุณงามความดีที่ครูมีตํอลูกศิษย๑ และวงการดนตรีไทย จงเป็นป๓จจัยน๎อมนําวิญญาณของครู ไปสูํสุคติสัมปรายภพ สุขสงบในดินแดนสุขาวดีชั่วกาลนาน เอกชัย ศรีวิชัย ศิลปิน

๖๗ ครูเฉียบ ของพวกนักดนตรีไทยทุ่งสง ดิฉัน ตัดสินใจเป็นครูสอนดนตรีไทยโดยสอบเรียนตํอในคณะครุศาสตร๑ เอกดนตรีไทย ทั้งที่เพิ่งหัดสีซอได๎ ปีเศษ ๆ ผํานมา ๔ ปี จบมาเป็นครูในโรงเรียนมัธยมก็รู๎ตัวในทันทีวําความรู๎ยังไมํมากพอที่จะเป็นครูที่ดี จึงหาทาง มาศึกษาตํอในระดับปริญญาโทที่มหาวิทยาลัยมหิดล เพื่อจะได๎หาเวลาเติมเต็มในเรื่องที่ยังไมํถนัด เมื่อคุณครูเฉียบ ในฐานะนักศึกษาปริญญาโทรุํนพี่รู๎วําดิฉันสนใจการปรับวง คุณครูบอกวําควรจะต๎องเริ่มจากการศึกษาทางฆ๎อง คุณครูเมตตาให๎ความรู๎และสอนทักษะพื้นฐานในการฝึกหัดเครื่องตี ตํอมุลํงทางระนาดเอกและตํอสาธุการ ทางฆ๎องให๎โดยคุณครูมีคําพูดที่คอยให๎กําลังใจตลอดเวลา การได๎มีโอกาสฝึกทักษะกับคุณครูและตามหลังครู ดูวิธีการปรับวงอยูํระยะหนึ่ง ทําให๎ได๎เห็นวําคุณครูรักดนตรีไทยเป็นชีวิตจิตใจ ทุํมเทเวลาทั้งชีวิตเพื่อดนตรีไทย คุณครูเป็นคนชํางเก็บข๎อมูลและปรากฏการณ๑ตําง ๆ เกี่ยวกับดนตรีไทย จึงจะพบเห็นคุณครูพร๎อมกล๎องถํายวีดิโอ อยูํเสมอ คุณครูพยายามทําประโยชน๑เกี่ยวกับดนตรีไทยในทุกมิติ จะหนักเหนื่อยแคํไหนคุณครูก็ยอม แม๎มีโรค ประจําตัวรบกวนคุณครูก็ไมํเคยท๎อ ดิฉันกล๎าพูดวําพวกเราครูดนตรีไทยถึงจะเหนื่อยแคํไหนก็ไมํเทําครึ่ง ที่คุณครูเหนื่อย เพราะที่ไหนที่รักดนตรีและต๎องการคุณครู ครูจะไปชํวยเหลือในทันที เมื่อไปตํางจังหวัด คุณครูถึง กลางวันคุณครูก็เริ่มงานกลางวัน ถึงกลางคืนคุณครูก็เริ่มงานกลางคืน ไมํยอมหยุดพักเลยเพราะคุณครูบอกวํา คุณครูต๎องไปที่อื่นอีก เวลาวันละ ๒๔ ชั่วโมง จึงไมํเคยพอสําหรับคุณครูเลย ลูกศิษย๑ของดิฉันและของครู ในโรงเรียนมัธยมอีกหลายแหํงมีคุณครู เป็นแบบแผน เสมือนเป็นผลงานของคุณครูที่พวกเราเป็นแคํชํวยสํงผําน เทํานั้น คุณครูมีพระคุณมากมายมหาศาลตํอพวกเราที่เป็นครูดนตรีไทย ดิฉันจึงเชื่อเหลือเกินวํากุศลผลบุญ มากมายที่คุณครูมีตํอพวกเราหลาย ๆ ชีวิตจะชํวยให๎คุณครูได๎พักผํอนอยูํ ณ ที่ไหนสักแหํงหนึ่งที่สวยสดงดงามและ สงบเย็น คุณครูคะ พวกเราเคารพรักและระลึกถึงครูเสมอ ตลอดไป ครูพวงเพ็ญ รักทอง อําเภอทุํงสง จังหวัดนครศรีธรรมราช

๖๘ ระลึกถึง ครูเฉียบ (พ่อจ๋าของลูก) ๑๙ เมษายน ๒๕๖๒ ครูจากหนูไปหลังจากที่ครูมางานสี่ภาคที่วิทยาลัยนาฏศิลปะนครศรีธรรมราช เป็นเจ๎าภาพ แตํแทนที่ครูจะไปนั่งดูผลงานของเด็ก ๆ ครูต๎องเข๎าโรงพยาบาลเพราะมีอาการหอบมาก หนูเฝูาดูอาการครูอยํางใกล๎ชิดทั้งวันทั้งคืนมีลูกศิษย๑มาสับเปลี่ยนดูแลครู เพื่อให๎หนูได๎กลับบ๎านไปอาบน้ํา เปลี่ยนเสื้อผ๎า ตลอดระยะเวลากวํา ๑๐ วัน จนอาการหายเป็นปกติ ในระหวํางการดูแลครูได๎เห็นถึงความรัก ความหํวงใยที่บรรดาลูกศิษย๑มีให๎ครู วัฒนธรรมแบบนี้หนูเชื่อวํามันมีอยูํไมํมากในกลุํมเด็กรุํนใหมํ หนูเรียกได๎วําเป็น วัฒนธรรมอันดีงามในการสํงตํอรุํนตํอรุํน “ครู” ดูแลพวกเรา ให๎ความรู๎ ให๎ความรักโดยไมํมีเงื่อนไข ซึ่งเป็นการ บํมเพาะความดีงามเหลํานี้ให๎แกํศิษย๑ ตลอดจนลูกหลาน การดูแลครูของศิษย๑นั้น คือ การเอาใจใสํในทุกเรื่อง ของครูแล๎วแตํจะมากน๎อยตามบริบท สิ่งเหลํานี้ชาวนาฏศิลป์ได๎ปฏิบัติสืบตํอกันมารุํนตํอรุํน เป็นความสุข มันคือ การบํงบอกถึงความรัก และที่สําคัญอยํางยิ่ง ที่ได๎กลับมาคือความสุขของครูในครั้งสุดท๎ายที่ครูได๎มาที่นี่ หนูและศิษย๑ภาควิชาดุริยางค๑ไทย วิทยาลัยนาฏศิลปนครศรีธรรมราชได๎มีโอกาสได๎ดูแลทํานเป็นอยํางดีที่สุด ` ชีวิตครูมีแตํให๎ไมํรู๎จบ รักเคารพ ครูด๎วยใจ ไมํหํางหาย กราบวันทา คุณครู ด๎วยอาลัย จากหัวใจ ลูกศิษย๑นี้ มีผูกพัน ทั้งชีวิต เป็นแบบอยําง ให๎แกํศิษย๑ ทั้งดูแล ใกล๎ชิด สนิทสนม ให๎ความรู๎ ด๎วยความรัก ไมํปิดบัง ด๎วยคิดหวัง ให๎ศิษย๑นี้ มีวิชา ตํอแตํนี้ ไมํมีคุณครูแล๎ว ไร๎วี่แวว หาไหน ไมํแลเห็น เหลือความรัก ความอาลัย ที่ยังเป็น มีให๎เห็น ทุกนาที มิเสื่อมคลาย ขอกุศล ผลบุญ ที่ศิษย๑สร๎าง โปรดนําทาง สํงครูให๎ ไปสุขี อยูํเป็นสุข บนชั้นฟูา สุขาวดี อันเป็นที่ สุขสันติ์ นิรันดร๑กาล หากชาติหน๎า เกิดใหมํ ได๎พานพบ ขอประสบ พันผูก เป็นลูกหลาน ได๎ตอบแทน พระคุณทําน นานแสนนาน เหลําภัยพาล ไมํมาพราก เราจากกัน วรพรรณ ด่านสกุล กลุํมสาระวิชาปี่พาทย๑ วิทยาลัยนาฏศิลปนครศรีธรรมราช

๖๙ อาลัยคุณครูนัฐพงศ์ โสวัตร ขอแสดงความเสียใจอยํางสุดซึ้งตํอครอบครัวโสวัตร ที่สูญเสียคุณครูนัฐพงศ๑ โสวัตร อันเป็นที่รักของ ภรรยา ลูกหลาน ญาติสนิทมิตรสหาย และลูกศิษย๑ทุกคน ที่ทํานจากไปอยํางไมํมีวันหวนกลับมาพบกันอีกตลอดไป คุณครูนัฐพงศ๑ โสวัตร เมื่อครั้งยังมีชีวิตอยูํ ทํานเป็นผู๎ที่มีอัธยาศัยดีมีน้ําใจ โอบอ๎อมอารีมีความมุํงมั่นตั้งใจและ เอาใจใสํในการถํายทอดวิชาความรู๎ทางดนตรีไทย ให๎แกํศิษย๑และผู๎ที่มาศึกษาจากทํานอยํางเต็มกําลังความสามารถ นอกจากนี้คุณครูนัฐพงศ๑โสวัตร ยังมีความมุํงมั่นที่จะดํารงรักษาดนตรีไทยอันเป็นสมบัติของชาติให๎คงอยูํตลอดไป ทั้งยังทุํมเทกําลังกาย กําลังใจ ให๎ความรู๎วิชาการดนตรีไทยแกํนักเรียน นักศึกษา และผู๎สนใจอยํางไมํรู๎จักเหน็ด เหนื่อย คุณครูนัฐพงศ๑ โสวัตร จึงเป็นที่เคารพรัก นับถือ ของพี่น๎อง ลูกหลาน ญาตสนิทมิตรสหาย และลูกศิษย๑ ทั้งหลายเสมอมา บัดนี้คุณครูนัฐพงศ๑ โสวัตร ได๎จากพวกเราไปแล๎ว ยังคงเหลือแตํคุณงาม ความดีที่ทํานได๎กระทําไว๎ซึ่ง ยังคงประทับอยูํในความทรงจําของภรรยา ลูกหลาน พี่น๎อง ญาตสนิทมิตรสหาย และลูกศิษย๑ทุกคนอยําง ไมํมีวัน ลืมเลือน ขออํานาจคุณพระศรีรัตนตรัย สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุณงามความดีที่คุณครูนัฐพงศ๑โสวัตร ได๎กระทําไว๎เมื่อครั้งยัง มีชีวิตอยูํ ตลอดถึงกุศลกรรมที่ภรรยา ลูกหลาน ญาติสนิทมิตรสหาย และลูกศิษย๑ ได๎รํวมกันทําอุทิศให๎ในครั้งนี้ ได๎โปรดดลบันดาลให๎ดวงวิญญาณของคุณครูนัฐพงศ๑โสวัตร ได๎ไปสูํสุคติในสัมปรายภพดังที่ปรารถนาด๎วย เทอญ ด๎วยความอาลัยยิ่ง ไพฑูรย์ บุญพึ่ง

๗๐ ด้วยความรักและอาลัยยิ่ง ขอแสดงความไว๎อาลัยอยํางสุดซึ้งในการจากไปของครูนัฐพงศ๑โสวัตร หรือครูเฉียบที่ทุกคนรู๎จักกันดี ครูผู๎มี แตํให๎ ครูผู๎มีความเมตาตํอศิษย๑และผู๎ที่ใกล๎ชิดกับครูทุก ๆ คน ทุกครั้งที่เห็นทํานบรรเลงระนาดในงานตําง ๆ จะรู๎สึกประทับใจเป็นอยํางมาก คุณครูเป็นนักดนตรีที่มีความสามารถมาก ทั้งด๎านปฏิบัติและด๎านทฤษฎีครอบครัว บุญเพ็ง ได๎มีโอกาสสัมผัสใกล๎ชิดกับครูตั้งแตํพวกเราได๎มีโอกาสเข๎าไปเรียนในวิทยาลัยนาฏศิลป โดยเฉพาะน๎องชาย คนเล็กของครอบครัว อาจารย๑วัชรากร บุญเพ็ง ถือได๎วําเป็นศิษย๑เอกคนหนึ่งของคุณครูที่ได๎รับการถํายทอดวิชา ความรู๎ทางด๎านระนาดเอกจนแตกฉาน และเมื่อบ๎านเรามีพิธีไหว๎ครู ในนามวงปี่พาทย๑กํานันประชุม บุญเพ็ง ที่จังหวัดนครนายก ถ๎าครูไมํติดภารกิจใด ๆ ทํานจะเป็นผู๎มาประกอบพิธีให๎ทุกครั้งไป ทํานให๎ความเป็นกันเองกับ ครอบครัวของเรา จนทําให๎พวกเราทุกคนมีความสนิทสนมคุ๎นเคยกับครูเป็นอยํางดี การจากไปของครูถือวําเป็นการสูญเสียบุคคลสําคัญทางด๎านดนตรีไทยที่มีความสามารถมากอีกทํานหนึ่ง หรือเปรียบกับได๎สูญเสียญาติผู๎ใหญํของครอบครัวเราอีกทํานหนึ่งเชํนกัน ครูนัฐพงศ๑ โสวัตร ครูผู๎มีแตํให๎ “ครูเฉียบ” ของเรา ขอให๎ดวงวิญญาณของครูจงไปสูํสุขคติในสัมปรายภพที่ดีด๎วยเทอญ ด๎วยความรักและอาลัยยิ่ง ครอบครัวบุญเพ็ง

๗๑ ครูเฉียบผู้เป็นกัลยาณมิตร ทราบขําววําครูเฉียบเสียชีวิตจึงถามจากลูก ๆ วําตั้งศพวัดไหน และบอกลูก ๆ วําให๎มารับ ไปฟ๓งสวด อภิธรรม เพราะครูเฉียบเป็นครูของลูก ๆ ที่เรียนในวิทยาลัยนาฏศิลป ประกอบกับเมื่องานศพภรรยาของผม ครูเฉียบเดินทางมาเคารพศพและฟ๓งสวดอภิธรรมด๎วย แม๎วําระยะทางจะไกลแตํก็มาด๎วยใจที่เป็นกัลยาณมิตรตํอกัน โดยแท๎จริง เมื่อพบกันคราวใดครูเฉียบจะทักทายไหว๎กราบเพราะนับถือผมเป็นผู๎อาวุโสกวํา จากนั้นจะสนทนา หยอกเย๎าชื่นชมกันและกันถึงสุขภาพ ยังจําคําของครูเฉียบได๎วํา ‘พวกเราไหวทุกเรื่อง’ จากนั้นก็หัวเราะกันดังลั่น จนคนอื่น ๆ ต๎องหันมามอง ผมกับครูเฉียบเหมือนกันอยูํอยํางหนึ่ง คือ ให๎ความสําคัญกับคําวํา ครู นับตั้งแตํผมได๎เรียนกับครูหลวง ประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) กลําวได๎วําทํานให๎ความรู๎ ความเมตตา อบรมสั่งสอนด๎านดนตรีและ กิริยามารยาท ตํอมาผมสอนลูก ๆ ให๎กตัญ๒ูตํอครูบาอาจารย๑ด๎วยเชํนกัน และเมื่อลูก ๆ ได๎เข๎าศึกษาในวิทยาลัย นาฏศิลป ก็ได๎เลําให๎ผมฟ๓งวําได๎เรียนกับคุณครูเฉียบด๎วย โดยเฉพาะงานไหว๎ครูบ๎านครูประสิทธิ์ ถาวร ผมจะได๎พบ กับครูเฉียบที่มารํวมงานเกือบทุกปี เมื่อได๎สนทนากันเกี่ยวกับครูประสิทธิ์ ถาวร ครูเฉียบจะกลําวยกยํองสรรเสริญ ครูของเขาเป็นที่สุด นับได๎วํามีความกตัญ๒ูเป็นคติธรรม ในการดําเนินชีวิตที่ดีเลิศประการหนึ่ง นําเสียดายนักที่เราทํานทั้งหลายจะไมํได๎พบ ได๎คุย กับครูเฉียบอีกตํอไป รวมถึงจะไมํได๎ยินเสียงระนาดเอก ที่พลิ้วไหว คมชัด หาผู๎ใดเสมอเหมือนมิได๎ เพราะเทวดาและนางฟูารีบมารับชีวิตในโลกมนุษย๑ของครูเฉียบไปสูํสรวง สวรรค๑ชั้นสูงสุดเร็วเกินไป แตํหวังวําดวงวิญญาณบนสวรรค๑ของครูเฉียบอาจจะกําลังสนทนากับครูประสิทธิ์ ถาวร และครูอาจารย๑ที่ลํวงลับไปแล๎วอยํางมีความสุขก็เป็นไปได๎ สวง ศรีผ่อง ประธานบ๎านดนตรีไทยศรีผํอง

๗๒ แด่ อาจารย์นัฐพงศ์ โสวัตร สองมือจับ ด๎ามไม๎แข็ง กระชับมั่น กลางนางก๎อย รวบพลัน อยํางแนํนหนา นิ้วชี้กด บนด๎ามไม๎ ไมํรอรา แมํโปูงถลา เข๎ารับ ประคับประคอง นั่งตัวตรง อกกว๎างผาย ไหลํก็ผึ่ง ด๎านหลังตึง ตั้งไว๎ ไมํผยอง เฉียบโสวัตร พร๎อมเลํน เป็นทํานอง จังหวะกลอง ฉิ่งเร๎า เข๎ารํวมวง เดี่ยวเชิดนอก สองราง ยังจําได๎ เสียงพริ้วไหว ระริกล๎วน ชวนลุํมหลง เดี่ยวกราดเกรี้ยว เดี่ยวออดอ๎อน วอนอนงค๑ เพลงยืนยง แตํเฉียบพลัน ดับชีพวาย แสนสงสาร ระนาดน๎อย ละห๎อยหา หลั่งน้ําตา ซวนซบ สลบสลาย ทั้งฉิ่งกลอง ครวญคร่ํา ร่ําฟูมฟาย น้ําตาพราย พรูพรั่ง ทั้งคืนวัน ณ บัดนี้ ครูนัฐพงศ๑ คงมีสุข รํวมสนุก บรรเลง เพลงสวรรค๑ สิ่งที่เหลือ คือระลึก นึกถึงกัน เป็นนิรันดร๑ ข๎ามผําน กาลเวลา ด๎วยความระลึกถึง รัตรวี ยลปราโทย์

๗๓ อาลัย “พี่เฉียบ” ผู๎เป็นทั้งพี่และครู “พี่เฉียบ” เป็นคําที่น๎อง ๆ นักดนตรีเรียกซึ่งเป็นชื่อเดิมของครูนัฐพงศ๑ โสวัตร พี่เฉียบ เป็นลูกของอาลําจวน โสวัตร มีศักดิ์เป็นอา บ๎านเดิมของพี่เฉียบมีบริเวณอยูํติดกับบ๎านของผม ที่บ๎านขนอน ตําบล หนองน้ําส๎ม อําเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เมื่อเด็ก ๆ พี่เฉียบร่ําเรียนดนตรีไทยกับอาชุบผู๎เป็นบิดา มีฝีไม๎ ฝีมือด๎านดนตรีเป็นที่รู๎จักดีในถิ่นฐานบ๎านขนอน ต๎องใช๎ม๎านั่งรองตีระนาด เพราะตัวยังเล็ก ครั้นบิดา มารดาย๎ายถิ่น ฐานเข๎ากรุงเทพฯ พี่เฉียบได๎เข๎าศึกษาที่โรงเรียนดุริยางค๑ทหารเรือ เลือกไวโอลินเป็นเครื่องมือหลัก พี่เฉียบจึงมี ความรู๎แตกฉานเรื่องทฤษฎีโน๎ตสากล ตํอมาจึงย๎ายมาศึกษาที่วิทยาลัยนาฏศิลปจนจบ และได๎รับการบรรจุเป็น อาจารย๑ที่นี่ พี่เฉียบเป็นผู๎มีรสมือการตีระนาดเรียกได๎วํา ครบรส ทั้งดุ ทั้งหวาน โดยได๎รับประสิทธิ์ประสาทความรู๎ ด๎านระนาดมาจากครูประสิทธิ์ ถาวร (ศิลปินแหํงชาติ) นอกจากดนตรีไทย ดนตรีสากลแล๎ว พี่เฉียบยังเป็นผู๎ที่มี ความรู๎ ความสามารถทางด๎านไฟฟูาอิเล็กทรอนิกส๑อีกด๎วย ซึ่งหลายคนอาจไมํทราบ สมัยเด็ก ๆ พี่เฉียบก็ชอบเลํน ตามประสา มักจะตํอไฟจากถํานไฟฉาย จับโนํนตํอนี่ให๎เกิดแสงสวํางจนรุํนน๎อง ๆ ชอบใจ พวกญาติและเรายังพูด กันเสมอวํา ถ๎าพี่เค๎าไมํเอาดีทางดนตรีไทยแล๎ว เรียนทางวิศวกรรมไฟฟูาพี่ก็คงเกํงไมํแพ๎การตีระนาดเป็นแนํ การจากไปของพี่สร๎างความเศร๎าโศกในหมูํญาติและศิษย๑ตลอดจนน๎อง ๆ หลับให๎สบายครับ พี่ได๎ทําหน๎าที่ สืบสานศิลปวัฒนธรรมด๎านดนตรีมาอยํางยาวนาน ได๎เวลาที่พี่จะพักเสียที น๎อง ๆ และศิษย๑จะทําหน๎าที่สืบสาน งานตํอไปครับ ท๎ายที่สุดนี้ ในนามครอบครัวตรีเดชี ขอดวงวิญญาณของพี่เฉียบสุขสงบสูํสัมปรายภพนิรันดร ครอบครัวตรีเดชี

๗๔ “พี่เฉียบ-ลุงเฉียบ” “พี่เฉียบ” (พี่ชายของล ายอง) คือ ผู๎ที่เป็นตัวแทนแสดงให๎เห็นถึงความหมาย และวิธีการปฏิบัติของคําวํา “กตัญ๒ู” ในด๎านครอบครัวความ กตัญ๒ูแสดงออกให๎เห็นจากการปฏิบัติตนของพี่ พี่มักจะดูแล เอาใจใสํ ความเป็นอยูํ ความรู๎สึก ของคนใน ครอบครัวเสมอโดยเฉพาะอยํางยิ่งบุพการี เชํน เยี่ยมเยียนแมํ และพํออยูํเสมอ พาไปเที่ยวใช๎เวลารํวมกัน จัดยา ให๎แมํ การผลัดเวรกันมานอนเฝูาพํอ และแมํที่โรงพยาบาลจนวาระสุดท๎าย นอกจากนั้น พี่ยังปฏิบัติตัวเป็นที่พึ่งพิง ให๎ทุกคนในครอบครัว เป็นศูนย๑กลางความสัมพันธ๑หลาย ๆ มุมของครอบครัวโสวัตรเสมอมา “ลุงเฉียบ” (ของหลานบุ๋ม) ภาพในวัยเด็กยังจําได๎วํา เกือบทุกครั้งที่พํอจ๐าพาไปเยี่ยมปูุจ๐า-ยําใหญํที่บ๎านเนินจะเห็นภาพลุงเฉียบ พํอจ๐า ยําเล็ก และแนํนอน “ยําใหญํ” (ผู๎เป็นประธานแหํงวงสนทนาเสมอ) ทุกคนหัวเราะ ยิ้ม ตามจังหวะของบทสนทนา ที่หลากหลาย (ซึ่งตอนนั้นยังไมํคํอยเข๎าใจวําบทสนทนาวําด๎วยเรื่องอะไรบ๎าง สัมผัสได๎แตํเพียงความอบอุํนที่เกิดขึ้น จากรอยยิ้ม และเสียงหัวเราะตรงหน๎านั้น) เมื่อโตมา และเลือกเดินในเส๎นทางวิชาชีพดนตรีไทย หลายครั้งได๎มีโอกาสคุยกับลุงในเรื่องการดํารงอยูํ และอนาคตของวิชาชีพดนตรีไทย คําสําคัญที่เป็นเสมือนเข็มทิศกําหนดทิศทางในการเดินบนเส๎นทางนี้ที่ออกมา จากปากลุงเสมอ คือ “ศาสตร์-ศิลป์” (หลายทํานผู๎ใกล๎ชิดครูเฉียบคงพอทราบกรอบแนวคิดของคํานี้ในบริบทของ วิชาชีพดุริยางคศิลป์อยํางแนํนอน) สิ่งที่เห็นลุงทํามาตลอด คือ “ก่อ สร้าง บ่ม เพาะ เกลา พัฒนา ” ภาพสุดท๎าย ในวันที่ลุงเฉียบที่มาสํงหลานที่สนามบินในวันที่ต๎องบินไปอังกฤษยังคงตรึงชัดอยูํ แม๎ในวันนี้คงไมํได๎มีโอกาสได๎ยิน ได๎ฟ๓ง ได๎แลกเปลี่ยน กับลุงแล๎ว แตํทุกเสียงสะท๎อนจากแนวคิดของลุง จากทุกบทสนทนา จะยังคงได๎ยินอยูํในใจ เสมอ และมันจะเป็นแรงบันดาลใจในการอุทิศชีวิตบนเส๎นทางวิชาชีพนี้ตํอไป “ลุงพักผ่อนนะ หนูจะเดินต่อไปอย่างมั่นคงค่ะ” คิดถึง ล ายอง - สุชาดา โสวัตร

๗๕ “วันพฤหัสบดีที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ.๒๕๖๒…พ่อจ๋าของอุ๋ย-เอ๋ จากไปแล้ว...อย่างไม่มีวันกลับ...คิดถึงสุดหัวใจ” ฟูาหมํน ใจหมํน ยิ่งกวําฟูา โครมคราม ใจสะเทือน หวั่นไหว ครืนครืน น้ําตารํวง จับใจ ครุํนคํานึง โอ๎อาลัย มิวายวาง ............................ พํอของลูก ลาลับ ดับสูญ ใจอาดูร สูญสิ้น จิตสลาย พํอจ๐า ของลูก สิ้นแล๎ว ทั้งใจกาย เหลือเพียงรําง ให๎ลูกนี้ แคํเฝูามอง ภาคความทรงจําครั้งสุดท๎าย เป็นวันที่ครอบครัวเราพร๎อมหน๎า พํอ-ลูก เป็นวันที่ทุกคนมีความสุข ในวันสงกรานต๑ของทุกปี ในปีนี้ อุ๐ย-เอ๐ เตรียมพวงมาลัยมาขอพร ยําเล็ก พํอจ๐า ปูาน๎อย อาฉลวย และอากลาง พํอจ๐าพาเอ๐ และหลานเบญไปสํงบ๎าน..เป็นชํวงเวลาสุดท๎ายที่พํอจ๐าได๎หยอกล๎อกับลูก-หลาน อยํางใกล๎ชิด.เราสอง คนไมํคิดเลยวํา จะเป็นวันสุดท๎าย วินาทีสุดท๎ายในวันนั้นที่จะได๎เห็นหน๎า เห็นรอยยิ้ม แววตาที่มองมาในวันนั้น พํอจ๐า อวยพรให๎เราทั้งสองคน ด๎วยพรอันประเสริฐมากมาย เรายังนัดหมายกันวําจะพายําไปหาอะไร อรํอย ๆ กินกัน “พายําเล็กไปกินกุ๎งกันนะ” พํอจ๐าอยากพายําเล็กไปทําบุญที่วัดพระบาทน้ําพุด๎วย. แตํอีก ๓-๔ วัน ตํอมา “พํอจ๐าจากไปอยํางกะทันหัน” ตี ๔ ของเช๎าวันที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ.๒๕๖๒ เอ๐บอกผํานโทรศัพท๑มาวํา “พํอ จ๐าไมํอยูํกับเราแล๎วนะ” สิ้นเสียงคําบอกเลําของเอ๐ หัวใจเต๎นรัว แทบหยุดเต๎น...ภาพแรกที่ย๎อนกลับเข๎ามาทันที คือ มือข๎างหนึ่งที่พํอจ๐าลูบหัว มืออีกข๎างถือพวงมาลัยไว๎ในมือ พร๎อมอวยพรสิ่งดี ๆ ให๎มากมาย..เป็นคําอวยพรจากพํอ จ๐าเป็นครั้งสุดท๎าย ที่ลูกทั้งสองจะระลึกถึงเสมอและตลอดไป....นะคะ “คิดถึงเหลือเกินค่ะ...พ่อจ๋า” และ “รักสุดหัวใจนะคะ...หลับให้สบายนะคะ” อุ๋ย-เอ๋

๗๖ งานเสวนา คุรุปูชนีย์ “ครูนัฐพงส์ โสวัตร” วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม วันที่ ๙ สิงหาคม ๒๕๖๒ วิทยากร คุณครูบุญช่วย โสวัตร , คุณครูไพฑูรย์ เฉยเจริญ ผู้เชี่ยวชาญด้านดุริยางค์ไทย ผู้ช่วยศาสตราจารย์นิตยา รู้สมัย จาก คณะศิลปนาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ อาจารย์วาทิตต์ดุริยอังกูร จาก สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล ผู้ด าเนินรายการ อาจารย์รัตนชัย เตียวิเศษ จาก วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ อาจารย์รัตนชัย เตียวิเศษ (ผู้ด าเนินรายการ) : สวัสดีครับ วันนี้ได้รับมอบหมาย ให้มาดําเนิน รายการเสวนาในวันนี้ วันนี้เราจะได้พบกับผู้ที่จะมาร่วมเสวนาทั้ง ๔ ท่าน ท่านแรก คุณครูบุญช่วย โสวัตร ครับ ขอกราบเรียนเชิญคุณครูครับ ผู้ร่วมเสวนาท่านที่ ๒ คุณครูไพฑูรย์ เฉยเจริญ ครับ กราบเรียนเชิญด้วยความเคารพครับ ท่านที่ ๓ ครับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์นิตยา รู้สมัย ครับ ท่าน สุดท้าย อาจารย์วาทิตต์ดุริยอังกูร ทั้งหมด ๔ ท่านด้วยกันนะครับที่จะมาร่วมเสวนาในวันนี้ มีหลาย เจนเนอร์เรชั่นด้วยกันเลยบนเวทีเสวนาแห่งนี้นะครับ เรียนท่านคุณครูบุญช่วย โสวัตร นะครับ ถ้าพูด ถึงคุณครู นัฐพงศ์ โสวัตร คุณครูมีอะไรจะแบ่งปันให้กับศิษย์รุ่นหลังได้ทราบครับ เรียนเชิญคุณครู ครับ

๗๗ ครูบุญช่วย โสวัตร : เรียนท่านผู้อํานวยการ ท่านผู้ทรงเกียรติ นักเรียน นักศึกษาทุกท่านนะครับ ก็เนื่องจากระยะเวลาสั้น แล้วก็ให้ได้เรื่อง ผมจะพูดถึงครูเฉียบแต่เพียงว่า ครูเฉียบนั้นเดิมชื่อ เฉียบ แต่คงจะเฉียบเกินไปหรือด้วยเหตุผลใดไม่ทราบ อาจารย์เฉียบก็เลยไปเปลี่ยนชื่อเป็นอาจารย์นัฐพงศ์ “พงศ์” ตัวนี้น่าจะ “พงศ์” สืบเหล่าสืบตระกูลอะไรทํานองนั้น ผมก็ไม่ทราบว่าอาจารย์นัฐพงศ์ท่านคิด อย่างไรนะครับ แต่สาระสําคัญที่ปฏิเสธไม่ได้คือ อาจารย์นัฐพงศ์เป็นผลผลิตของวิทยาลัยนาฏศิลป ผู้หนึ่งที่มีคุณภาพ ที่เรียกว่าเต็มศักยภาพ เพราะฉะนั้นอาจารย์นัฐพงศ์เป็นผู้หนึ่งที่ประกาศให้สังคมทั้ง แวดวงการศึกษา และแวดวงดนตรี ได้ทราบว่า สถาบันทางดนตรีและนาฏศิลป์แห่งนี้มีความเป็นเอก และมีความเป็นเลิศจริง ความทรงจําสําคัญก็น่าจะเป็นประการนี้ นอกนั้นก็น่าจะเป็นบริบทนะครับ ผู้ด าเนินรายการ : ขอบพระคุณ คุณครูครับ คุณูปการที่คุณครูบุญช่วยได้กล่าวถึงคุณครูนัฐพงศ์นั้น ได้ ทําให้กับสถาบัน ให้กับองค์กรวิชาชีพของความเป็นดนตรีไทยนะครับ และในลําดับต่อไป เราจะพูดถึง ความเป็นนักระนาดเอกในแนวทางของคุณครูนัฐพงศ์ที่ได้รับการถ่ายทอดจากคุณครูประสิทธิ์ ถาวร จนสืบทอดมาจนถึงรุ่นหลัง ๆ เรียนให้คุณครูไพฑูรย์ เฉยเจริญ พูดถึงความเป็นนักระนาดชองคุณครู นัฐพงศ์ โสวัตร หรือครูเฉียบ ในฐานะที่เป็นศิษย์ของคุณครูประสิทธิ์ ถาวร รุ่นแรก ๆ ที่คุณครูได้ร่วม วงกัน หรืออยู่ในรุ่นใกล้เคียงกัน กราบเรียนเชิญครับ ครูไพฑูรย์ เฉยเจริญ : สวัสดีครับ เรียนท่านผู้อํานวยการ พี่ ๆ และก็เพื่อน ๆ ร่วมรุ่นหลายคนที่อยู่ใน ที่นี้หลายคน ตลอดจนนักศึกษาทุก ๆ ท่าน ผมโชคดีนะครับพี่น้อง ๓ ใน ๔ คนนี้ผมได้เรียนร่วมชั้นทั้ง ๓ คนเลย ท่านนี้ (ครูบุญช่วย โสวัตร) เข้าพร้อมกันเมื่อ พ.ศ.๒๕๐๑ โต๊ะคู่กันเลยแต่ว่าผมเรียนซ้ําชั้น ม. ๑ ลํายองเข้ามา ผมเลยได้เรียนพร้อมลํายอง แล้วหลังจากนั้น เฉียบก็เข้ามา ช่วงชั้น ม. ๔ เค้าเข้า มาเนี่ยพวกเราจะเรียกว่าจ่า เพราะว่าเค้าติดยศแล้ว และผมก็ไม่รู้หรอกว่าความเป็นมาทําไมถึงมาเข้า ตอนนี้ แต่มารู้ตอนหลังว่า เอ๊ะไอนี่มันเก่งเว้ย มันเก่งมาเลยนี่หว่า มาถึงตีระนาดไหวเลย ก็มารู้ตอน หลังแล้วครับ ผมนี่อยู่วงปรับมาก่อน ตีระนาดทุ้มกับเขา พอเข้ามาก็เก่งเลย เพราะพ่อชุบ ( พ่อชุบ โสวัตร ) สอนมาดีครับ เค้าเก่งมาเลย เค้าตีทุ้มได้เลย ผมเนี่ยยังอ่อน เพราะเมื่อเฉียบเข้ามา ครูประสิทธิ์ท่านก็ไปปรับครูเฉียบ ผมไม่ได้ไปร่วมวงในการปรับด้วยหรอกครับ แต่ร่วมเรียนตั้งแต่ ม.๔ ลํายองตั้งแต่ ม.๑ กับเฉียบนี่ถึงสูง ๒ เรียนห้องเดียวกันตลอด และก็รู้ความเคลื่อนไหวของเค้า ช่วงนั้น ผมเป็นนักเรียน แล้วผมก็มาสอบเป็นข้าราชการนักเรียน ที่โครงการสังคีตของอาจารย์เสรี(อาจารย์ เสรี หวังในธรรม ) ผมก็เลยเรียนด้วยทํางานด้วยทั้งสองแห่ง ไป ๆ มา ๆ จนกระทั่งจบผมก็ไม่ได้กลับ เข้าไปในวิทยาลัยฯ ช่วงการปรับวงนั้นเนี่ยผมไม่ได้อยู่ในเหตุการณ์ด้วยหรอก ไม่ทราบว่าเค้าใช้พวกรุ่น ใหญ่ผสมพวกอาจารย์สิริชัยชาญหรือเปล่า เดี๋ยวให้อาจารย์บุญช่วยเสริมอีกทีหนึ่ง แต่สิ่งที่ผมเห็นและ ผมมารู้ได้ก็คือ การไปงานนอก และเวลาเค้าตีเพลงโดยเฉพาะประเภทเพลงเสภาเนี่ยนะครับ จะมีผม เคยเห็นครูประสิทธิ์ท่านสอนทองคํา ท่านจะจี้ให้ทําลูกโน้นลูกนี้เทคนิคต่าง ๆ อะไรยังนี้และผมก็เชื่อ ว่าท่านสอนครูเฉียบแบบนั้นนะครับ แล้วครูเฉียบทําได้ อันนี้ก็ถือว่าที่อาจารย์บุญช่วยบอกว่าเป็น ผลผลิตชั้นดี ส่วนหนึ่งเนี่ยอาจารย์เฉียบได้ครูดีแต่อีกส่วนหนึ่งผมว่าเค้ามีพื้นฐานที่ดีมาจากบ้าน มีเพลงหลายเพลงที่คุณครูประสิทธิ์ปรับแล้วเค้าทําได้ดี เค้าเป็นระนาดที่มีพลัง เมื่อเค้ามีพลังเนี่ย ตีความเร็วใช้ได้เลยนะครับ เป็นที่ปรากฏไม่แพ้ใคร ในเรื่องความเร็วเนี่ย เค้าใช้ความเร็วได้สูงเท่ากับ ระนาดไหวทั่วไปครับ ซึ่งเป็นที่กล่าวขวัญ ในเรื่องของรายละเอียดการบรรเลงที่ครูถ่ายทอดให้เค้าทํา ได้ไม่ว่าจะหนัก เบา กระซิบ เหลื่อม ล้ํา ล้วง อะไรยังงี้นะครับ ขยี้ เค้าทําได้หมด แล้วก็ตีได้ถึงแนว

๗๘ เพลง เพลงเสภาเนี่ยความเร็วมีความเกี่ยวข้องอยู่แล้ว ครูเฉียบนอกจากถ่ายทอดด้านเรื่องของระนาด แล้วเนี่ย ความหลากหลายอย่างอื่นของเค้าเนี่ย เค้าสามารถเล่นไวโอลินได้ดีนะครับ เค้าเล่าว่าเค้าเนี่ย เล่นไวโอลินรุ่นเเดียวกันกับมนตรี วอกลาง อยู่ที่ทหารเรือเล่นคู่กัน เค้าเข้ามาเรียนนาฏศิลปเนี่ยเค้าก็ สีไวโอลินได้ และข้อสําคัญเมื่อเรียนร่วมกันแล้ว เวลามีวิชาทฤษฎีโน้ต โอ้โห อาจารย์เฉียบเนี่ยเก่ง ผมเพิ่งรู้ว่า โอ้ยมันยากจังเลย เพราะเราไม่เคยเรียน อาจารย์เฉียบนี่รู้หมดเลยครับเก่งมาก เค้าได้มา จากตอนเรียนทหารเรือ แล้วเค้าได้ทุนนริศฯเนี่ย ไม่ได้ปี่พาทย์นะครับ เค้าสีไวโอลีน อาจารย์สุดจิตต์ เป็นกรรมการ แล้วก็ได้ทุนนริศฯนะครับ นอกจากสีไวโอลินแล้วนะครับ เค้ายังมีความรู้หลากหลาย ผมบอกไว้เลยนะครับ นักดนตรีทั้งหลายเนี่ยนะการรู้อย่างเดียวบางทีมันดํารงตนบนโลกปัจจุบัน ลําบาก อาจารย์เฉียบเนี่ยเค้ามีความรู้ในเรื่องช่างไฟ ช่างเสียง ช่างไฟ แก้นู่น ซ่อมนี่ เค้าทําได้ดี มีความรู้อาจารย์เฉียบเนี่ย อีกอย่างนึง เดี๋ยวจะลืมซะ เค้าเป็นนักดนตรีที่ดี เค้าไม่เคยโอ้อวดศักยภาพ ของเค้า หรือว่าพูดในเชิงที่ว่าวันหนึ่งฉันต้องไปประชันกับใครอะไรยังไง ไอ้เนี่ยเจอกูแน่ มึงบ้าง ตีเดี่ยวใส่บ้าง เค้าไม่มี อาจารยฺเฉียบไม่เคยพูดเลยครับ อันนี้เป็นสิ่งที่น่ารักมาก แล้วก็นักดนตรีควรพึง ปฏิบัติ บางคนตีคู่ 8 ยังไม่พร้อมเลย จะท้าประชัน ใครจะอยากฟัง อาจารย์เฉียบไม่มีนะครับพูดเรื่อง ประชันโอ้อวด ทั้งที่เค้าตีระนาดได้ความเร็วก็ดี เสียงเอกลักษณ์ของเค้าทั้งสะบัดทั้งสะเดาะ ชัดเจน หมดทุกอย่าง ในฐานะเป็นเพื่อนเนี่ย ผมกับเค้าไม่เคยพูดมึงกูกัน เพราะว่าเค้าเข้ามาแล้วรู้สึกว่า ไอ้นี่ โตกว่าเรา ครูบุญช่วย โสวัตร : ผมเสริมให้นิดนึง ผมรู้สึกหนักใจตั้งแต่ผมทราบข่าวว่าจะให้ผมมาพูดที่นี่เรื่องราว เกี่ยวกับอาจารย์นัฐพงศ์ เพราะผมตะขิดตะขวงใจว่า ผมจะไปเข้าตํารายกหางตัวเอง เพราะฉะนั้นผม จึงได้เริ่มต้นด้วยความคิดสั้นมาก ฟังอาจารย์ไพฑูรย์เค้าดีกว่า ถ้าระหว่างผมพูดเรื่องเดียวกันกับ อาจารย์ไพฑูรย์ น้ําหนักสู้อาจารย์ไพฑูรย์ไม่ได้หรอก ผมจึงทราบดีจึงขอสงวนเสีย แต่ว่าเมื่อสักครู่ที่ อาจารย์ไพฑูรย์บอกไม่แน่ใจ ว่าผู้ที่จะมาร่วมปรับวง อาจารย์นัฐพงศ์เป็นขุนพลนําหน้าเนี่ย เป็นรุ่นนู้น รุ่นนี้ ไม่ใช่หรอกครับรุ่นคอหนังทั้งนั้นแหละ กางเกงขาสั้นเน็ต ๆ รุ่นพี่นั้นมาช่วยในภายหลัง แต่วง วิทยาลัยนาฏศิลป วงสิทธิถาวร วงอสุรา ทีมขาสั้นเน็ท ๆ ครับ อาจารย์ประสิทธิ์ทุ่มทั้งระยะเวลา ใน เวลา นอกเวลา เหมาอาหาร เรือนเขียวร้านตาแก่น เหมามาเลย พอเย็นเนี่ย เสร็จปั้ป ต้องให้เค้าเลิก กันก่อนนะครับ พวกเราจะไปเลิกค่ํา ๆ ร้านตาแก่นเป็นประจํา กางเกงขาสั้นก็อย่างว่าทีมกินแหลก เข้าที่ไหนก็หมดที่นั่น ก็เสริมอาจารย์ไพฑูรย์ว่าทีมนี้แหละครับคอหนังของสถาบันแห่งนี้ที่สําคัญรุ่น หนึ่ง ถ้าเชิงปี่พาทย์ที่ครบครันละก็ นี่แหละ สิทธิถาวร เบื้องหลังของวิทยาลัยนาฏศิลป สถาบันบัณฑิต พัฒนศิลป์ขอบคุณครับ ผู้ด าเนินรายการ : พูดถึงความทรงจําเก่า ๆ ที่ได้แบ่งปันให้เด็กรุ่นใหม่ ให้ผู้ใหญ่ได้ทบทวนความทรง จําที่อาจจะเลือนลางไปบ้างหรือคลับคล้ายคลับคลาบ้าง ก็ได้เรียกความทรงจํากลับคืนมา เอาตํานาน เก่า ๆ มาเล่าให้เด็กๆเราฟังนะครับ คุณครูพูดถึงนักระนาดที่ได้รับถ่ายทอดจากคุณครูประสิทธิ์ตัวตน ของคุณครูคือผู้บรรเลงระนาด มาสู่ในยุคปัจจุบันซึ่งผ่านมาหมาด ๆ เรื่องของวิธีการบรรเลง วิธีการ ถ่ายทอด ตลอดจนวิธีการทํางาน เป็นใครไม่ได้เลยนอกจาก ผู้ช่วยศาสตราจารย์นิตยา รู้สมัย เรียนเชิญครับ

๗๙ ผู้ช่วยศาสตราจารย์นิตยา รู้สมัย : เป็นทั้งลูกศิษย์ และเป็นทั้งเด็กที่ครูสอนให้ทํางานด้วย หลังจาก เรียนจบแล้วครูท่านเมตตาให้มาสอนที่ภาควิชาฯ โดยที่ครูเป็นแบบอย่างให้ทุกอย่าง ตั้งแต่การปฏิบัติ ระนาดเอก และการทํางาน การสอนของครู ครูเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับลูกศิษย์ครูเป็นคนที่มีวินัยมาก ในการฝึกปฏิบัติ และมีแบบแผนที่เป็นแบบอย่างให้กับเด็ก ๆ ทุกคนคอยเดินตามในแนวทางที่ครูได้ วางไว้ ทุกครั้งที่ครูสอนแนวทางการบรรเลงระนาดเอก ครูจะพูดถึงครูประสิทธิ์ทุกครั้งว่า ทุกอย่างทุก องค์ความรู้ที่ครูนํามาสอนครูได้รับจากครูประสิทธิ์ทุกอย่าง ไม่ใช่สิ่งที่ครูคิดขึ้นเอง แต่ได้มาจากครู ประสิทธิ์ทั้งหมด เป็นแบบอย่างนึงที่เราสามารถสัมผัสได้เลยว่าครูเป็นลูกศิษย์ที่มีความกตัญญูต่อครู เป็นสิ่งที่ลูกศิษย์ทุกคนจะได้ยินเวลาที่ครูสอน แล้วเราจะรู้สึกว่าความกตัญญูของครูเป็นสิ่งที่เราควร เอามาเป็นแบบอย่าง มีประโยคนึงที่ทําให้ส่วนตัวปรับทัศนคติและนํามาเป็นแบบอย่าง และเป็น ทางเดินในปัจจุบันคือ ครูพูดว่า “ครูได้รับบทบาทหน้าที่ให้เป็นครู ด้วยบทบาทหน้าที่อันทรงเกียรติ นี้ ครูจะพยายามท าหน้าที่ของครูนี้ให้ดีที่สุด โดยการสอนให้เด็ก ๆ ใช้วิชาชีพของดนตรีไทยเพื่อ สร้างชาติให้มั่นคงต่อไปในอนาคต” เป็นสิ่งที่ประทับใจอย่างนึงว่า ครูทําในสิ่งที่ได้รับบทบาทของ ความเป็นครูในการสร้างชาติ ในการสร้างใช้วิชาชีพของครูคือดนตรีไทย ในการสร้างชาติให้มั่นคง ต่อไปเป็นประโยคที่ใครหลายคน ถ้าได้ทราบและได้ยินน่าจะรู้สึกเหมือนกัน ชีวิตนี้ก็มีครูเป็นไอดอล ก็เลยนํามาเป็นแนวทางหนึ่งที่ใช้เป็นแบบอย่างในการทํางานในวันนี้ และความทุ่มเท ครูจะทําให้ดู เลย สิ่งนี้คือการเป็นครูที่ดี การถ่ายทอดการปฏิบัติระนาดเอก หรือในการสอนดนตรีไทยในเรื่องต่าง ๆ จากที่เรียนกับครู ตั้งแต่เป็นนักเรียน และได้ร่วมทํางานกับครู ครูจะสอนเสมอว่า ในการบรรเลง เราต้องรู้ก่อน จะมี ๔ ขั้น คือ หนึ่ง เล่นทําไม สอง เล่นเพื่ออะไร สื่ออะไร สาม เล่นให้ใครดู เราต้องตอบให้ได้ว่าเล่นให้คน กลุ่มไหนฟัง เหมือนเราเป็นนักวิจัย ต้องResearch คนดู๔ เล่นอย่างไร ส่วนเรื่องของความละเอียด ของครูในทุก ๆ ศาสตร์ถ้าจะพูดคงต้องใช้เวลาค่อนข้างเยอะ อาจจะต้องในโอกาสต่อไป ครูไพฑูรย์ เฉยเจริญ : ขอเสริมครับ แบบอย่างหนึ่งในการประพฤติปฏิบัติของครูเฉียบ คือการใช้ชีวิต อย่างสมถะ เค้าครองตนได้อย่างมีเกียรติ ไม่ใช่ว่าเค้ายากจน ครูเฉียบเนี่ยไม่เคยที่จะแสดงตนว่าใช้ของ แบรนด์เนม หรือซื้อรถหรู ๆ มาขับ หรือแต่งตัวแฟชั่นด้วยเสื้อผ้าแพง ๆ แกใช้ชีวิตง่าย ๆ สิ่งนี้ก็เป็นสิ่ง สําคัญสําหรับนักดนตรี นักดนตรีมีรายได้ มีเงินเดือน ก็ไม่มากมายเท่าไหร่ แต่ถ้าไม่รู้จักใช้ชีวิต ความเป็นนักดนตรีจะถูกดูถูกได้ ไม่มีจะกิน บอกแล้วอย่าไปเรียน การครองตนให้ดีเนี่ย ครูเฉียบทําได้ ดี เค้ากินข้าวไข่เจียวนะครับ ชอบที่สุด กินง่ายอย่างเดียว เฉียบจากไป ผมพูดเปรียบเทียบกับทีม ฟุตบอล เล่นคนเดียวมันไม่สนุกหรอกครับ มันขาดผู้นํา วงดนตรีปี่พาทย์ถ้าไม่มีระนาดเอก ไปนั่งซ้อม เพลงคนเดียว ตีไม่จบสักเพลงหรอก มันเล่นไม่สนุก มันต้องเป็นทีมถึงจะสนุก สมัยที่เราไปงานวัด ด้วยกันเนี่ย อเฉียบยังมีพลังอยู่ เค้าเล่นกับเครื่องหนัง ช้วย .( ครูบุญช่วย แสงอนันต์ ) เนี่ย ตีตะโพน เพลงเร็วมอญ เค้าแกล้งเครื่องหนัง เค้าออกหลาย ๆ เที่ยวให้ลง แกล้งตะโพน ตะโพนต้องลุกขึ้นมาทํา อะไรสักอย่างให้คนระนาดลง แล้วก็เป็นที่ตลกขบขันกัน เราเย้าแหย่กันได้ ทุ้มก็สามารถแหย่ระนาดได้ อันนี้มันคือความเหงาที่มันเริ่มเข้ามา ว่า เพื่อน ๆ ก็จากไปเราไม่มีทีมแล้ว ครั้งสุดท้ายที่ได้ร่วมงานกัน ทั้งวง น่าจะเป็นงานอสมาน. ( ครูสมาน น้อยนิตย์ ) เนี่ยแหล่ะ ครั้งสุดท้ายเลยครับที่เราได้ร่วมงานกัน ทั้งวง

๘๐ ครูบุญช่วย โสวัตร : กตัญญูต่อครูประสิทธิ์เป็นที่หนึ่ง อาจารย์นัฐพงศ์เนี่ย เคารพอาจารย์ประสิทธิ์ มาก ในขณะที่อาจารย์นัฐพงษ์มีโอกาสที่จะศึกษากับครูคนสําคัญอีกมากมาย แต่อาจารย์นัฐพงศ์เดิน แน่วแน่ที่จะศึกษากับอาจารย์ประสิทธิ์เท่านั้น ความมีวินัย อาจารย์นัฐพงศ์มีอยู่ในสายเลือด ไล่ระนาด ทุกวัน แล้วมีสถิติของตัวเองอย่างสม่ําเสมอ มีสถิติตั้งแต่บ้านขนอม จังหวัดอยุธยา มาจนกระทั่ง วิทยาลัยนากศิลป ที่เค้าเรียนอยู่ เค้ามีวินัยที่จะรับผิดชอบตัวเองในการฝึกไล่ระนาด สุดยอด เหนือสิ่ง อื่นใดมีวินัยฝึกฝนตนเองให้ชํานาญอยู่เสมอ อันนี้สุดยอด เค้าเป็นนักไวโอลิน ๒ ของวงซิมโฟนี ดุริยางค์ทหารเรือคู่กับ อาจารย์วีระพันธ์ วอกลาง (พลเรือตรีวีระพันธ์วอกลาง) ซึ่งอาจารย์วีระพันธ์ วอกลาง เลือกที่จะไปศึกษาต่อที่อังกฤษ อาจารย์นัฐพงศ์เลือกที่จะเชื่อในการที่จะมาสืบสานระนาด เอกให้กับวิทยาลัยนาฏศิลป กรมศิลปากรในสมัยนั้น สองเสือนี้เค้าแยกกันคนละทาง ผู้ด าเนินรายการ : ช่วงสร้างหลักสูตรปริญญาตรี สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ครูนัฐพงศ์เป็นหนึ่งในผู้ ร่วมก่อตั้งสถาบันฯ ช่วงเริ่มเปิดสถาบันฯ ครูนัฐพงศ์ได้ตามลูกศิษย์เอกของท่าน ซึ่งเป็นศิษย์ในทุกๆ เรื่อง ไม่ว่าจะเป็นด้านวิชาชีพ การอบรมสั่งสอน ตกลงกันว่าจะมาช่วยงานจนถึงครูนัฐพงศ์เกษียณ แล้วท่านก็ได้ทําตามสัญญา อาจารย์วาทิตต์ ดุริยอังกูร ครับ อาจารย์วาทิตต์ ดุริยอังกูร : ผมได้ยินคําพูดครูคําแรกที่โทรหาว่า “ เรามาช่วยชาติ ด้วยวิชาชีพ ของดนตรีไทย ” ช่วยชาติด้วยวิชาชีพดนตรีไทย แจ่มแจ้งครับ เพราะครูเป็นคนที่มีความมุ่งมั่นสูงมาก นี่คือคําแรกที่ได้ยิน เสียงแห้งครับ ไม่สบายครับ แต่วันนี้งานของคุณครู ต้องมาร่วมงานให้ได้ครับ หลังจากที่ตกลงจะต้องมาทํางานกับครูมีอะไรหลาย ๆ อย่างที่พูดถึงครูได้ไม่หมดในช่วงเวลานี้ ผมขอ ใช้คําของครูมาพูดให้ฟังละกันนะครับ ครูบอกว่า “ต้องมีความรู้ ถ้าไม่มีความรู้ไปต่อไม่ได้ เพราะฉะนั้นถ้าไม่มีความรู้ ต้องไปมีความรู้ให้ได้ และมีความรู้อย่างเดียวไม่ได้ ต้องมีระบบการ จัดการที่ดีให้ได้ แล้ว สองประการแค่นี้ไม่พอ ต้องรักและศรัทธาในวิชาชีพของตัวเองด้วย” นี่คือ คําของครูครับ แล้วครูก็พูดถึง ต้นทุนที่ไม่เท่ากัน ครูจะมองลูกศิษย์ว่ามีต้นทุนมาไม่เท่ากัน ครูก็บอก ไปถึงตอนครูประสิทธิ์สอนว่า “ต้นทุนไม่เท่ากัน” เพราะครูจะมองต้นทุนของเด็ก ๆ เป็นหลัก และจะ บอกว่า เราต้องทําให้เด็กเก่งให้ได้ทุกคน ผมจําที่ครูพูดถึงนักระนาด ครูบอกว่า “คนนี้แบบนี้ ไป บรรเลงส าหรับการแสดงจะได้โดดเด่น คนนี้ไปรบไปตีเสภา คนนี้ไปบรรเลงพิธีกรรม ”ผมได้ยินครูพูด ถึงต้นทุนนักระนาดแบบนี้นะครับ แล้วก็พูดถึงเพื่อน ๆ ของครู ในขณะที่ต้นทุนไม่เท่ากัน ครูบอกว่า “ต้องหมั่นฝึกฝน เวลาหมั่นฝึกฝน เราต้องรู้ว่าต้นทุนของเราแค่ไหน บางทีเราขยันโดยไม่รู้ต้นทุนก็ ล าบาก ” ครูจะสอนให้เรารู้จักต้นทุนของเรา แล้วใช้ต้นทุนของเราสร้างทักษะให้ตนเองให้ได้ สร้างไป ถึงไหน ครูบอกว่า “เราต้องสร้างไปถึงช านาญให้ได้ แล้วให้ลูกศิษย์ของครูทุกคนไปถึงเชี่ยวชาญให้ ได้ทุกคน ไปสู่ความเป็นเลิศ ” เด็ก ๆ นั่งฟัง บางทีก็อาจจะขําครู ไม่รู้ว่าที่ครูพูดหมายถึงอะไร แต่วัน หนึ่งเราจะนึกถึงคําพูดที่ครูเคยพูดไว้กับเรา ครูยังพูดถึงการเล่นคนเดียวไม่สนุก เหมือนที่ครูไพฑูรย์ บอกครับ ต้องเป็นทีม ครูจะชวนพวกเราร่วมรับประทานอาหารนอกระบบเสมอ ๆ มีอะไรก็กินกัน ทอดไข่กินกัน มีอะไรก็ซื้อมากินกัน ครูจะชวนพวกเรามากินข้าวด้วยกัน พอกินข้าวเสร็จก็ซ้อม ( ซ้อม วงบรรเลง) ก่อนจะซ้อมครูจะให้พวกเราตรวจสอบเรื่องความสะอาดในบริเวณที่พวกเราจะทําค่ายกัน ( ค่ายดุริยางคศิลปิน ) ทําความสะอาดเสร็จยังไม่ให้จับไม้ ต้องฟังครูพูดก่อน ครูมีอะไรพูดให้เราฟัง เยอะครับ คนที่เก็บไว้ได้ก็โชคดีมาก ๆ ครูพูดทุกอย่าง สอนก่อนที่จะบรรเลง แล้วเวลาเราบรรเลงกัน ครูก็จะบอกว่า “ไม่เอา อันนี้ซ้อม ไม่เอา ๆ เอาบรรเลงจริงๆ” คนไหนที่มีหน้าที่แล้วไม่มาต้องรอ

๘๑ ครับ ให้คนอื่นมานั่งซ้อมแทนก็ไม่ยอม ครูบอกว่าเอาเหมือนบรรเลงจริง แล้วบรรเลงจริงทุกอย่าง ครู บอกว่าก่อนซ้อมเราต้องดูแลให้ดีที่สุด เราจะเอาอะไรไปโชว์ไปอวดเค้า ทุกเวทีที่เราขึ้นไปเรามีทีม เรา ต้องซ้อมให้ดี มีอยู่ครั้งหนึ่งที่ผมประทับใจ ตอนนั้นที่โรงละครแห่งชาติ เกิดข้อผิดพลาดเล็กน้อย พอ เดินลงมาจากเวทีทุกคนกลัวครูมากเลย แต่ครูไม่เคยตําหนิเลยครับ ครูบอกว่า “บนเวทีหน่ะดีที่สุด แล้ว” แล้วคุณครูมีสีหน้าแบบที่ทุกท่านน่าจะนึกออกนะครับ แล้วพูดว่า “ดีที่สุดแล้ว ดีที่สุดแล้ว” พร้อมกับยกนิ้วให้ แล้วเอามือมาตบบ่า ครูไม่เคยตําหนิเลย แต่ช่วงก่อนขึ้นเวทีครูไม่ยอมครับ ต้อง ซ้อม แล้วมีคําของครูที่พวกเราจะจํากันได้เลย คือ พอซ้อมเหมือนจริงทุกอย่างแล้ว ครูมองว่ามี ข้อบกพร่อง ครูบอกว่า “ให้เข้าซ่อมที่โรงงาน” คือผิดพลาดตรงนี้ ตัดช่วงนั้นมาแล้วไปเข้าโรงงาน ไป ซ่อม ๆ ๆ แล้วก็แยกไว้เลย ซ่อมเสร็จก็กลับเข้ามาใหม่ ทุกคนต้องซ่อมครับ แก้ในจุดที่ผิดพลาดของ ตนเอง พอพูดถึงตรงนี้ก็นึกคําที่ครูไพฑูรย์พูดเมื่อสักครู่ว่า ครูพูดถึงครูประสิทธิ์ว่า ไม่รู้ว่าครูประสิทธิ์ คิดอะไร เพราะวันนี้ให้ฉัน ( ครูนัฐพงศ์ โสวัตร ) ทําแบบนี้ ไปทํามา วันรุ่งขึ้นก็ไปทําให้ครูดู ครูแทน ตัวเองว่าฉัน แล้วเราก็ทําได้เรื่อยเลย ครูประสิทธิ์ก็เหมือนให้ครูทําขึ้นไปอีก ทําขึ้นไปอีก (กลวิธีการ บรรเลงระนาดเอก) ครูก็ทําได้ทุกอย่าง ตามที่ครูประสิทธิ์บอกให้ทํา เสียดายอยู่กับครูประสิทธิ์ รู้เท่าที่ ครูพูด แต่มีอะไรอีกหลายอย่างเลยที่ครูประสิทธิ์ไม่ได้พูดให้ฟัง ไม่รู้ว่าครูคิดอะไร ผมขอใช้คําของครูนะครับ ผมได้ยินครู( ครูนัฐพงศ์ โสวัตร ) พูดหลายเรื่องมาก แต่ก็มีหลายเรื่องที่ครู ยังไม่ได้พูดให้ผมฟัง วันนี้ ผมนําซีดีผลงานการบรรเลงระนาดเอกของคุณครูนัฐพงศ์มาเป็นที่ระลึก มี ครูอาวุโส ร่วมบรรเลงอีกหลายท่าน จากศูนย์ข้อมูลวัฒนธรรมดนตรี ( ประสิทธิ์ ถาวร ) มหาวิทยาลัยมหิดล กราบบูชาครูที่ได้มาเรียนที่วิทยาลัยนาฏศิลป กราบครูทุกๆท่านครับ ผู้ด าเนินรายการ: ขอบพระคุณอาจารย์วาทิตต์ ครับ และนอกจากซีดีเพลงแล้ววันนี้ จะมีการบรรเลง เดี่ยวระนาดเอก เป็นอย่างไรนั้น ให้อาจารย์นิตยาได้บอกกับพวกเราในช่วงท้ายนี้ครับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์นิตยา รู้สมัย : เราจะคุ้นเคยกับเดี่ยวเพลงอาหนู แต่วันนี้ก็เป็นเดี่ยวที่มี ความสําคัญ คือเดี่ยวสารถี ที่ครูถ่ายทอดไว้ให้ภาควิชาดุริยางคศิลป์ คณะศิลปนาฏดุริยางค์ ครูเล่าให้ ฟังว่า ทางนี้ครูประสิทธิ์ ทําให้ครูเฉียบตีโดยเฉพาะ ลักษณะทางจะเป็นลักษณะที่ถนัดสําหรับครูเฉียบ แต่ครูได้กล่าวว่าไม่ว่าทางเดี่ยวไหนก็แล้วแต่ สําคัญเหมือนกันหมดทุกทาง อยู่ที่ว่าผู้บรรเลงคนนั้น เหมาะกับลักษณะทางเดี่ยวแบบไหน จะบรรเลงโดยศิษย์ของคุณครู จากภาควิชาดุริยางคศิลป์ ผู้เดี่ยวระนาดเอกเพลงสารถี สามชั้น นายเอกพจน์ ฉุนจุ้ย กลองสองหน้า อนิพนธ์ สุขกุล ฉิ่ง ฐิตินนท์ ผุลละศิริ ผู้ควบคุมการฝึกซ้อม ผู้ช่วยศาสตราจารย์นิตยา รู้สมัย และอาจารย์วิทยา ศรีผ่อง ผู้ด าเนินรายการ: ขอบพระคุณครับ และก่อนที่จะไปฟังการบรรเลงเดี่ยวระนาดเอก เชิญคุณครู บุญ ช่วยฝากข้อคิด ตามแนวทางของคุณครูนัฐพงศ์ สําหรับพวกเราในวันนี้ครับ ครูบุญช่วย โสวัตร : ฝากข้อคิด ตามแนวทางของครูเฉียบยากที่สุดเพราะว่าเ ...รื่องนี้เป็นเรื่องยาว โดยเฉพาะอาจารย์นัฐพงศ์ เป็นผู้ที่นําสถาบันแห่งนี้ก้าวต่อไปสู่ความเป็นวิชาชีพที่สมบูรณ์ทั้งในเชิง ศาสตร์และศิลป์เป็นเรื่องยาว แนวทางอาจารย์นัฐพงศ์ได้บอกไว้แล้ว ได้แนะนําอาจารย์นิตยาไว้แล้วก็ ดี หรือได้ทําไว้เป็นตัวอย่างแล้วก็ดีมันอยู่ในเกณฑ์ที่อาจารย์นัฐพงศ์มีความตั้งใจอยู่แล้วทั้งสิ้น สิ่งที่

๘๒ อยากจะพูดในที่นี้ก็คือ สถาบันฯ แห่งนี้เป็นสถาบันสําคัญ ผ่านร้อนผ่านหนาว วิชาชีพนี้แทบจะไม่มี พื้นที่ยืนมาแล้วในอดีต กรมศิลปากรได้พยายามที่จะยืนหยัดโดยการสร้างสถาบันแห่งนี้เพื่อรองรับ ความถดถอยต่าง ๆ เหล่านั้น นับวันก็จะห่างกันไปทุกที โดยทั่วไปมักจะพูดว่าสถาบันที่เปิดนั้นมักจะ เป็นสถาบันที่แข่งขัน แต่ที่จริงไม่ใช่หรอก ทุกๆ สถาบันมีแต่จะร่วมกันจรรโลงสมบัติอันเป็นภูมิปัญญา ชาตินี้ให้คงอยู่ในความเป็นเรื่องของอารยธรรมที่สูงส่งของชาติ แม้ว่าพลังในช่วงหลัง พ .ศ .๒๔๗๕ เป็น ต้นมาจะน้อยแล้วก็ตาม แต่ในที่สุดโบราณจารย์ทั้งหลายที่อยู่ในยุคนั้นก็ร่วมกันสร้างสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ ไว้ เพราะฉะนั้นอยากจะฝากต่อผู้ที่ได้ยินทุกท่านให้ตระหนักถึงสถาบันอันทรงเกียรติและสําคัญแห่งนี้ ให้ดี เพราะว่าแน่นอนครับ มีหลากหลายหน่วยงานที่จะช่วยสร้างขึ้นมา การแข่งขันก็ต้องตามกันมา เป็นธรรมดา แต่อยากจะฝากไว้คําเดียวครับ ที่นี่เก่าแก่มากที่สุด เดินมาก่อนที่อื่น ๆ ทั้งหลาย แล้วจะ เดินต่อไปเสมอด้วยพลังอื่น ๆ ที่ทํา ๆ กันอยู่นั้น อยากจะฝากให้คิดไว้ อยากจะฝากไว้ในรําลึกของทุก ท่าน สุดท้ายขอฝากไว้คําเดียวครับ ชาติไทย ถ้าสิ้นความเป็นอารยธรรมในรูปที่อย่างน้อยพิสูจน์ได้ ด้วยดนตรีและนาฏศิลป์ไทยนี้ ถ้าสิ้นสิ่งนี้เสียแล้ว น่ากลัวครับ ค าว่าสิ้นชาติ น่าจะถึงเวลาแล้ว ผู้ด าเนินรายการ: กราบขอบพระคุณ คุณครูบุญช่วย โสวัตร คุณครูไพฑูรย์ เฉยเจริญ อาจารย์วาทิตต์ ดุริยอังกูร และผู้ช่วยศาสตรจารย์นิตยา รู้สมัย ด้วยความเคารพ ครับ ในลําดับต่อไปขอเรียนเชิญ อาจารย์ทรงยศ แก้วดี หัวหน้าภาควิชาดุริยางค์ไทย มอบของที่ระลึกสําหรับวิทยากรทั้ง ๔ ท่านครับ และจากนี้เราไปชมการบรรเลงเดี่ยวระนาดเอกเพลง สารถี สามชั้น ครับ นายวีระกิจ สุวรรณพิทักษ์ นางสาวจิรประภา สิ้นภัย ผู้บันทึกบทเสวนา

๘๓ ประมวลภาพ พิธีพระราชทานน ้าหลวงอาบศพ พิธีสวดพระอภิธรรมศพ พิธีบรรจุศพ วันที่ ๒๐-๒๕ เมษายน ๒๕๖๒

๘๔

๘๕

๘๖

๘๗

๘๘

๘๙

๙๐

๙๑

๙๒

๙๓

๙๔

๙๕

๙๖

๙๗

๙๘

๙๙

๑๐๐