SERAT
WULANGREH
PUPUH GAMBUH
Kelas VII Semester 1
A. KOMPETENSI INTI
1.Menghargai dan menghayati ajaran agama
yang dianutnya.
2.Menghargai dan menghayati perilaku jujur,
disiplin, tanggung jawab, peduli (toleransi,
gotong royong), santun, percaya diri, dalam
berinteraksi secara efektif dengan lingkungan
sosial dan alam dalam jangkauan pergaualan
keberadaannya.
3.Memahami dan menerapkan pengetahuan
(factual, konseptual, dan procedural)
berdasarkan rasa ingin tahunya tentang ilmu
pengetahuan, teknologi, seni, budaya terkait
dengan fenomena dan kejadian tampak mata.
4.Mengolah, menyaji, dan menalar dalam
ranah konkret (menggunakan, mengurai,
merangkai, memodifikasi, dan membuat) dan
ranah abstrak (menulis, membaca,
menghitung, menggambar, dan mengarang)
sesuai dengan yang dipelajari di sekolah dan
sumber lain yang sama dalam sudut pandang
atau teori.
A. TUJUAN PEMBELAJARAN
Pertemuan 1
7.1.11.1 Peserta didik dapat mengajukan dan
menjawab pertanyaan berkaitan dengan Serat
Wulangreh Pupuh Gambuh.
7.1.21.2 Peserta didik dapat menyebutkan
paugeran tembang Gambuh.
7.1.31.3 Peserta didik dapat mengartikan kata
sukar terdapat dalam teks piwulang Serat
Wulangreh Pupuh Gambuh.
Pertemuan 2
7.1.11.4 Peserta didik dapat menuliskan isi teks
piwulang Serat Wulangreh Pupuh Gambuh.
1.5 Peserta didik dapat menjelaskan nilai yang
terkandung dalam teks piwulang Serat
Wulangreh Pupuh Gambuh.
Pertemuan 3
1.6 Peserta didik dapat menyampaikan pokok-
pokok isi teks piwulang Serat Wulangreh
Pupuh Gambuh.
1.7 Peserta didik menanggapi tentang isi teks
piwulang Serat Wulangreh Pupuh Gambuh.
PANDOM PASINAON
Sadurunge mlebu ing materi pasinaon, luwih becik para siswa
mengerti pandom pasinaon iki. Ing ngisor iki bab-bab kang
kudu digatekake :
01 02 03
Para siswa maca Para siswa diskusi Menawa anggone
materi ana ing bahan kaliyan kanca sinau ana bab sing ora
dimangerterteni siswa
ajar iki. sebangkune babagan
materi ing bahan ajar. bisa nyuwun pirsa
kaliyan guru.
AYO PADHA GATEKNA
MATERI BABAGAN
SERAT WULANGREH
PUPUPUH PANGKUR ING
NGISOR IKI!
PADA 1-5
Pada 1 Pada 2
Sekar gambuh ping Aja nganti kabanjur,
catur, sabarang polah
kang cinatur polah kang ingkang nora jujur,
kalantur, yen kebanjur
tanpa tutur katula-tula sayekti kojur tan
katali, becik,
kadaluwarsa katutuh, becik ngupayaa iku,
kapatuh pan dadi awon pitutur ingkang
sayektos
Pada 3
Pada 5
Tutur bener puniku,
sayektine apantes Si kidang ambegipun,
tiniru, angandelaken kebat
nadyan metu saking lumpatipun,
wong sudra papeki, pan si gajah
lamun becik nggone angandelken gung
muruk, ainggil,
iku pantes sira ula ngandelaken iku,
anggo. mandine kalamun
nyakot.
Pada 4
Ana pocapanipun,
adiguna adigang
adigung,
pan adigang kidang
adigung pan esthi,
adiguna ula iku,
telu pisan mati
sampyoh.
PADA 6-10
Pada 6 Pada 7
Iku upamanipun, Adiguna puniku,
aja ngandelaken sira ngandelaken
iku, kapinteranipun,
suteng nata iya sapa samubarang kabisan
kumawani, dipundheweki,
iku ambeke wong sapa bisa kaya ingsun,
digang, togging prana nora
ing wasana dadi asor. enjoh.
t
Pada 8
Pada 10
Ambek adigung iku,
angungasaken ing Dene tetelu iku,
kasuranipun, si kidang suka ing
para tantang panitipun,
candhala pan si gajah alena
anyenyampahi, patinireki,
tinemenan nora si ula ing patinipun,
pecus, ngandelaken upase
satemah dadi mandos
geguyon.
Pada 9
Ing wong urip
puniku,
aja nganggo ambek
kang tetelu,
anganggowa rereh
ririh ngati-ati,
den kawangwang
barang laku, kang
waskitha solahing
wong.
PADA 11-17
Pada 11 Pada 13 Pada 12
Tetelu nora patut, Dene kang padha Yen wong anom iku,
yen tiniru mapan dadi nggunggung, kakehan panggunggung,
luput, pan sepele iku dadi kumprung,
titikane wong anom pamrihipun, pengung bingung
kurang wewadi, mung warege wekasane pan angoling,
bungah akeh wong wadhuk kalimising yen ginunggung muncu-
kang nggunggung, lathi, muncu,
wekasane lan telese kaya wudun meh
kajalomprong. gondhangipun, mencothot.
reruba alaning
Pada 14 uwong. Pada 15
Amrih pareke iku, Yen wong mangkono
yen wus kanggep iku,
nuli gawe umuk, nora pantes cedhak lan
pan wong akeh wong agung,
sayektine padha nora wurung anuntun
wedi, panggawe juti,
tan wurung tanpa nanging ana
pisungsung, adol pantesipun,
sanggup sakehing wong mangkono
wong. didhedheplok.
Pada 16 Pada 17
Yen wong mangkono Aja nganggo sireku,
iku, kalakuwan kang
nora pantes cedhak lan mangkono iku,
wong agung, nora nora wurung cinirenen
wurung anuntun den titeni,
panggawe juti, mring pawong sanak
nanging ana sadulur,
pantesipun, nora nana kang
wong mangkono pitados.
didhedheplok.
PUPUH GAMBUHWUSLEARNAGTREKHanggo pepeling, Serat Wulangreh iku
sawijining anggitane Sinuwun Paku Buwono
SpeurjaatngWgaulangKrreGahtoAknTaIEpNKeGNrSaAunNrgGMakIsASaaTrOktEaaRRI IKI!
IV, raja
Hadiningrat.
283 pada (bait), kabagi dadi 13 pupuh yaiku,
Dhandhanggula, Kinanthi, Gambuh, Pangkur,
Maskumambang, Megatruh, Durma,
Wirangrong, Pocung, Mijil, Asmarandana,
Sinom, lan Girisa.
Serat Wulangreh ngandhut piwulang kang
luhur. Ing pasinaon basa Jawa Kelas VII
Semester 1 iki para siswa bakal nyinaoni
babagan Pupuh Gambuh.
Tembang ing Serat Wulangreh kasebut
cacahe kurangluwih ana 283 pada/bait. Dene
sekar Gambuh ana 17 pada/bait. Isine sekar
gambuh yaiku bab larangan marang manungsa
aja nganti nduweni watak adigang, adigung,
lan adiguna.
Tembang Gambuh kalebu ing tembang
macapat kang paugerane guru gatra, guru
wilangan, lan guru lagune 7a - 10u - 12i - 8u-
8o
Watake tembang yaiku grapyak, sumanak,
mula cocok kanggo nyritakake pitutur.
Sasmita tembang Gambuh yaiku gambuh,
mbuh jumbuh, ta mbuh. Tembang "gambuh"
uga duwe teges kulina, pundhuh, wis lantih,
wes kerep nindakake.
Materi Pendukung
Supaya luwih paham
materi babagan
Tembang Gambuh,
ayo padha nyemak
video tembang
Gambuh ana ing link
iki!
https://youtu.be/skIc
EGn1-c4
NILAI SAYA:
LKPD 1
Kompetensi Dasar
3.2 Menelaah Teks Piwulang Serat Wulangreh Pupuh Pangkur
1.Tulisen tembung saka tembang Gambuh kang durung ngerti tegese, banjur
golekana tegese (bisa nggolek ana ing bausastra utawa mbukak internet)
2.Wangsulana mawa basa krama!
a. Serat Wulangreh iku kaanggit dening sapa?
Wangsulan: ____________________
b. Manut urutane pupuh ing Serat Wulangreh, tembang Gambuh mapan ing urutan
angka
pira?
Wangsulan: ____________________
c. Ana pirang pada tembang Gambuh ing Serat Wulangreh kasebut?
Wangsulan: ____________________
d. Sapada tembang Gambuh iku dumadi saka pirang gatra ?
Wangsulan: ____________________
e. Apa kang dicritakake ing tembang Gambuh pada siji kasebut?
Wangsulan: __________________
f. aja nganti kabanjur sabarang polah kang nora jujur. Gatra tembang
kasebut ngemu
purwakanthi apa?
Wangsulan: ____________________
g. Piwulang apa sing dikandhut ing pada kapindho?
Wangsulan: ____________________
h. Yèn kabanjur sayêkti kojur tan bêcik, becik ngupayaa iku . Gatra tembang
kasebut ngemu
purwakanthi apa?
Wangsulan: ____________________
i. Piwulang apa kang kinandhut ing tembang Gambuh pada papat kasebut ?
Wangsulan: ___________________
j. nadyan mêtu saking wong sudra papèki. Gatra tembang kasebut
migunakake kagunan basa apa wae?
Wangsulan: ___________________
PENILAIAN DHIRI
A. SIKAP, OBSERVASI Spiritual, sosial, tanggung jawab,
B. PENGETAHUAN percaya diri, mandiri, jujur, dan
C. KETERAMPILAN kerjasama
1.Tes Tertulis (uraian)
2. Penilaian Proses (Lembar kerja)
Penilaian Praktik
1.Portofolio kanthi gladhen
2. Pembeljaran Remedial
3. Pembelajaran Pengayaan
REFLEKSI!
Sakwise maca materi ing dhuwur, apa kang durung
dimangerteni saka teks pacelathon basa jawa? Apa wae sing
kudu digatekne nalika gawe teks dialog?
RINGKESAN
Serat Wulangreh iku sawijining anggitane Sinuwun
Paku Buwono IV, raja pujangga Kraton Surakarta
Hadiningrat. Serat Wulangreh kaperang saka 283 pada
(bait), kabagi dadi 13 pupuh yaiku, Dhandhanggula,
Kinanthi, Gambuh, Pangkur, Maskumambang,
Megatruh, Durma, Wirangrong, Pocung, Mijil,
Asmarandana, Sinom, lan Girisa.
Watake tembang yaiku grapyak, sumanak, mula coock
kanggo nyritakake pitutur. Sasmita tembang Gambuh
yaiku gambuh, mbuh jumbuh, ta mbuh. Tembang
"gambuh" uga duwe teges kulina, pundhuh, wis lantih,
wes kerep nindakake.
DAFTAR PUSTAKA
Mardimin, Yohanes, 2012. Sekitar Tembang Macapat. Semarang. Penerbit Satya
Wacana
Sri Yulita Pramulia Panani. (2019). Serat Wulangreh: Ajaran Keutamaan Moral
Membangun Pribadi yang Luhur. Serat Wulangreh: Ajaran Keutamaan Moral
Membangun Pribadi Yang Luhur, 29(2), 275–299.
https://doi.org/10.22146/jf.47373
SERAT WULANGREH PUPUH
GAMBUH
Kelas VII Semester 1
Bahan ajar basa Jawa menika kasusun minangka padndom
pasinaon materi pelajaran Teks Seart Wulangreh Pupuh Gambuh
kangge siswa Kelas VIII SEMESTER 1.