นิทานพื้นบ้าน เรื่อง สังข์ทอง

By Pratchanee P.
12/2014

ลกั ษณะของนิทานพืน้ บ้าน

นิทานพ้นื บา้ น หมายถึง เร่ืองเลา่ ที่เลา่ สืบตอ่ ๆ กนั มา
ในทอ้ งถ่ินใดทอ้ งถิ่นหน่ึง แต่อาจแพร่หลายไปใน
ทอ้ งถ่ินอ่ืน ๆ ในภายหลงั ได้ ถือเป็นมรดกทาง
วฒั นธรรมของสังคมอยา่ งหน่ึง

ลกั ษณะของนิทานพืน้ บ้าน

ลกั ษณะสาคัญ ๑. เป็นเรื่องเลา่ ๒.ใชภ้ าษาถ่ิน
ของนิทานพืน้ บ้าน สืบตอ่ กนั ในการถ่ายทอด
และเป็ นภาษาท่ี
เรียบง่าย

๔. บางเร่ืองอาจ ๓. ไม่ปรากฏ
มีเคา้ เรื่องจริง นามผแู้ ต่ง
ด้งั เดิม

ความสาคญั ของนิทานพืน้ บ้าน
๒. ใหค้ วามรู้เก่ียวกบั ทอ้ งถิ่น ชีวติ
ความเป็นอยู่ จารีตประเพณี ความเช่ือ ค่านิยม

ความสาคญั ของนิทานพืน้ บ้าน
๔. ใหค้ าอธิบายความเป็นมาของบุคคล
สัตว์ สถานท่ี และปรากฏการณ์ต่าง ๆ
ของธรรมชาติ

ความสาคญั ของนิทานพืน้ บ้าน
๖. ใหก้ าลงั ใจในการดาเนินชีวติ

นิทานพืน้ บ้านในภาคต่าง ๆ

นิทานพ้นื บา้ นในภาคต่าง ๆ

นิทานพ้นื บา้ น เรื่อง สังขท์ อง

นางเห็นรูปสุวรรณอยชู่ ้นั ใน รูปเงาะสวมไวใ้ หค้ นหลง
ใครใครไม่เห็นรูปทรง พระเป็นทองท้งั องคอ์ ร่ามตา

สังขท์ องเป็นนิทานพ้นื บา้ นท่ีไดร้ ับความ
นิยมอยา่ งแพร่หลาย เพราะเน้ือเรื่องมีความ
สนุกสนานน่าติดตาม

นิทานพ้ืนบา้ น เรื่อง สังขท์ อง

พระสงั ขห์ รือเจา้ เงาะเกิดมาในร่างของหอยสังขซ์ ่ึงผดิ จากคนธรรมดาเป็นเหตุ
ใหถ้ ูกเนรเทศออกจากเมือง พระสงั ขอ์ อกจาก
หอยสังขช์ ่วยแม่ทางาน นางจบั ไดจ้ ึงทุบ
เปลือกหอยแตก ตอ่ มาพระสงั ขถ์ ูกจบั ไปถ่วง

น้า แตพ่ ญานาคช่วยไวแ้ ละใหน้ างยกั ษพ์ นั ธุรัต
นาไปเล้ียงเป็นบุตรบุญธรรม เม่ือพระสังข์
ทราบวา่ นางพนั ธุรัตเป็นยกั ษจ์ ึงหนีออกจาก
เมือง โดยชุบตวั ในบ่อทอง สวมรูปเงาะ

ถือไมเ้ ทา้ วเิ ศษ สวมเกือกแกว้ เหาะหนีไปเพือ่ ตามหาแม่ นางพนั ธุรัตตาม
พระสงั ขใ์ หก้ ลบั ไปอยดู่ ว้ ยแต่ไม่สาเร็จ นางเสียใจมาก ก่อนสิ้นใจนางได้
สอนมนตร์เรียกเน้ือเรียกปลาแก่พระสังข์

นิทานพ้นื บา้ น เรื่อง สังขท์ อง

พระสังขเ์ ดินทางไปถึงเมืองทา้ วสามนต์ ซ่ึงกาลงั
จดั พธิ ีเสี่ยงพวงมาลยั เลือกคูใ่ หพ้ ระธิดาท้งั เจ็ด
นางรจนาพระธิดาองคส์ ุดทอ้ งเลือกพระสังขใ์ น
รูปเงาะจึงถูกขบั ไล่ไปอยกู่ ระท่อมปลายนาและ
ถูกกลนั่ แกลง้ ต่าง ๆ พระอินทร์สงสารนางรจนาจึงลงมาทา้ ตีคลีเอา
บา้ นเมือง พระสงั ขถ์ อดรูปเงาะตีคลีกบั พระอินทร์จนไดร้ ับชยั ชนะ
ทา้ วสามนตจ์ ึงยอมรับพระสังข์ และ
ยกบา้ นเมืองให้ ตอ่ มาพระบิดาและ
พระมารดาของพระสงั ขอ์ อกตามหา
จึงไดพ้ บกนั

นิทานพ้ืนบา้ น เร่ือง สงั ขท์ อง

เรื่องสงั ขท์ องใหข้ อ้ คิดท่ีสะทอ้ นค่านิยม
ของคนไทยในเรื่องความกตญั ญูกตเวที
ต่อผมู้ ีพระคุณ และแสดงใหเ้ ห็นวา่ คุณค่า
ความดีของคนไม่ไดอ้ ยทู่ ี่รูปกายภายนอก
แต่ใหม้ องเขา้ ไปในจิตใจ

นิทานพ้นื บา้ น เรื่อง สังขท์ อง

นิทานเรื่องน้ีจะมีการเล่าสืบต่อกนั มาเรียกวา่ มุขปาฐะ และยงั มีผนู้ ามาแต่ง

เป็นลายลกั ษณ์อกั ษรอีกเป็นจานวนมาก

ภาคกลาง สงั ขท์ องกลอนสวด สงั ขท์ องคาฉนั ท์ และบทละครนอกเรื่อง
สงั ขท์ อง พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลา้ นภาลยั

ภาคเหนือ ชาดกเร่ืองสุวณั ณะหอยสังข์ และค่าวซอเร่ืองสุวณั ณะหอยสังข์

ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ ชาดกเรื่องสุวณั ณะสังขก์ มุ าร

ภาคใต้ เรื่องสังขท์ องคากาพย์

นิทานพ้นื บา้ น เรื่อง สังขท์ อง

สิ่งที่แสดงใหเ้ ห็นวา่ เรื่องสังขท์ องเป็นนิทานที่คนไทยทุกทอ้ งถ่ินช่ืนชอบคือ
การที่มีสถานที่ตา่ ง ๆ ซ่ึงเชื่อวา่ เหตุการณ์ในเร่ืองสังขท์ องเคยเกิดข้ึนจริง ณ ท่ี
แห่งน้นั เช่น
• ภาคเหนือมีเมืองทุ่งย้งั ที่เชื่อวา่ เป็นเมืองทา้ วสามนต์ ใกลว้ ดั มหาธาตุมีลานหิน
เป็ นสนามตีคลีของพระสังข์
• ภาคใตเ้ ช่ือวา่ เมืองตะกวั่ ป่ าเป็นเมืองทา้ วสามนต์ และเรียกภูเขาลูกหน่ึงวา่
“เขาขมงั มา้ ” เน่ืองจากเมื่อพระสังขต์ ีคลีชนะไดข้ ี่มา้ ขา้ มภูเขาน้นั ไป
ในจงั หวดั เพชรบุรีมีเขานางพนั ธุรัต ซ่ึงเช่ือวา่ เป็นร่างของนางพนั ธุรัต
ท่ีเสียใจจนตาย

นิทานพืน้ บ้านสังข์ทองกบั วถิ ชี ีวิตคนไทย

นิทานพืน้ บ้านสังข์ทองกบั วถิ ชี ีวิตคนไทย