NOTA BAB 2 STRUKTUR SEL DAN ORGANISASI SEL

STRUKTUR SEL








DAN








ORGANISASI







SEL







(Cikgu rohaya)








1

BAB 2 : STRUKTUR DAN ORGANISASI SEL

2.1. STRUKTUR SEL DAN FUNGSINYA vakuol

• Sel ialah unit asas bagi semua benda hidup kloroplas
• dua jenis sel: nukleus
• Sel haiwan Dinding sel
• sel tumbuhan
Mambran plasma
Membran sitoplasma
plasma


Rajah 2: sel daun Hidrilla sp.
Sitoplasma
nukleus protoplasma
A. Komponen sel haiwan dan sel tumbuhan

Rajah : Sel haiwan

Struktur sel



Organel Bukan organel


sitoplasma
Vakuol Nukleus
Dinding sel Ribosom
Jalinan Endoplasma Kasar
nukleus Membran Jalinan Endoplasma Licin
sel plasma Mitokondrion Mambran Plasma
Jasad Golgi Dinding sel
Lisosom Sitoplasma
Rajah: sel epidermis bawang Kloroplas

Sentriol
Vakuol



Organel struktur dalam sitoplasma yang melakukan suatu fungsi khusus

2

 Bersifat separa telap dan telap memilih  membenarkan bahan
bersaiz kecil dan sesetengah bahan merentasinya.
 Berfungsi
 mengawal atur pergerakan bahan ke dalam dan ke luar sel
 Menjadi sempadan yang mengasingkan kandungan sel daripada
persekitaran luar

2. Dinding sel
 terbina daripada gentian selulosa,
 bersifat telap sepenuhnya kerana mempunyai liang-liang seni
membenarkan semua bahan larut merentasinya secara bebas
 lapisan luar yang kuat dan tegar
memberikan bentuk yang tetap serta sokongan mekanikal dan
perlindungan
melindungi sel tumbuhan daripada pecah akibat kemasukan air yang
banyak

3. Sitoplasma
 Terdiri drp bahan seperti jeli,
 mengandungi sebatian organik dan sebatian tak organik
 menempatkan organel-organel
 medium bagi tindak balas biokimia
 membekalkan organel dengan bahan keperluan

4. Nukleus
 mengandungi
nukleoplasma dan
nukleolus
 Nukleoplasma
mengandungi kromatin
 Kromosom membawa
maklumat genetik
yang akan

menentukan sifat dan
1. Membran sel / membran plasma fungsi sel
 Membran sel membran yang terdapat dalam sel  Fungsi mengawal
segala aktiviti sel
 Membran plasma Membran yang terdapat pada permukaan dan seperti sintesis protein
meliputi kandungan sel
 terbina daripada protein dan fosfolipid.


3

5. Lisosom
 mengandungi enzim hidrolisis / lisozim.
 fungsi :
o Menghidrolisis organel yang rosak supaya organel baharu dapat
dihasilkan.
o Enzim menguraikan bahan organik kompleks seperti protein,
lipid, polisakarida, dan asid nukleik.
o bergabung dengan vakuol makanan untuk merembeskan enzim
bagi mencernakan makanan
o mencernakan bakteria dengan menguraikan dinding sel bakteria.





7. Jalinan endoplasma kasar
 Merupakan jaringan
membrane berlipat yang
membentuk tubul yang
saling berhubungan.
 mempunyai ribosom pada
permukaannya
 berfungsi mengangkut
protein yang disintesis oleh
ribosom ke jasad golgi.
 Protein yang dirembes
keluar dibungkus ke dalam
vesikel angkutan dan
diangkut ke bahagian lain
sel.

8. Jalinan endoplasma licin
6. Ribosom  tidak mempunyai ribosom
 berbentuk sfera pada permukaannya
 terdapat pada permukaan jalinan endoplasma kasar ( mensintesis protein  tapak sintesis lipid dan
untuk kegunaan luar sel) atau wujud sebagai ribosom bebas dalam penyahtoksikan dadah dan
sitoplasma (mensintesis protein untuk kegunaan dalam sel itu sendiri) racun
 terdiri daripada asid ribonukleik (RNA) dan protein.
 mensintesis protein dengan menggunakan maklumat yang terkandung
dalam kromosom

4

9. Jasad Golgi 11. Sentriol
 Terdiri daripada satu timbunan kantung  sepasang struktur silinder di
pipih luar nukleus
 Vesikel angkutan mengangkut protein  terdiri daripada susunan
daripada jalinan endoplasma kasar ke mikrotubul
jasad golgi dan bergabung dengan  membentuk gentian gelendong
membrane jasad golgi semasa pembahagian sel
 Memproses / mengubahsuai karbohidrat dalam sel haiwan
dan protein menjadi glikoprotein dan
enzim
 Membungkus glikoprotein dan enzim
dalam vesikel rembesan 12. Vakuol
 Vesikel rembesan menggenting  dikelilingi tonoplas (membran plasma)
daripada membran jasad Golgi dan  mengandungi sap sel (air, asid
bergerak untuk mengangkut glikoprotein organik, gula, asid amino, garam
dan enzim ke mambran sel mineral, bahan buangan, pigmen,
 Vesikel rembesan bergabung dengan membran plasma untuk merembeskan dan hasil sampingan
glikoprotein dan enzim metabolisme)
 Fungsi:
10. Mitokondria o sebagai tempat simpanan
 bentuk sfera / silinder dgn dua lapisan mambran dalam sel ( asid organik, gula,
 Membran luar licin asid amino, garam mineral,
 Membran dalam berlipat-lipat  menambah jumlah luas pemukaan bahan buangan, pigmen, dan
untuk meningkatkan kadar tindakbalas respirasi hasil sampingan
 menjana tenaga melalui proses respirasi sel metabolisme)
 glukosa dioksidakan kepada karbon dioksida , air da tenaga dengan o melakukan osmokawalaturan
bantuan enzim o menyokong tumbuhan herba
 Tenaga dibebaskan supaya tidak layu
beransur-ansur
melalui beberapa
siri tindakbalas
 Tenaga disimpan
dalam bentuk
molekul ATP
(adenosina 13. kloroplas
trifosfat)  mempunyai dwilapisan membran
 Dikenali sebagai  Terdiri daripada granum dan stroma
rumah kuasa  Granum mengandungi klorofil
 Tapak fotosintesis


5

 Fungsi: Persamaan
Menyerap tenaga cahaya dan Kedua-dua sel mempunyai : membran plasma, sitoplasma, nukleus, jalinan
menukarkannya kepada tenaga endoplasma, jasad Golgi, ribosom, mitokondrion
kimia dalam glukosa melalui
proses fotosintesis Perbezaan
Sel haiwan Ciri-ciri Sel tumbuhan
CO2 + H2O  C6H12O6 + 6O2 Tidak tetap Bentuk Tetap

Tiada Dinding sel Ada
Tiada Kloroplas Ada

Kebanyakannya tiada Mempunyai satu atau
A. Perbandingan Antara Sel Haiwan Dan Sel Tumbuhan Kecil dan berselerak dalam Vakuol beberapa vakuol besar yang
sel jika hadir berisi sap sel

Ada Lisosom Biasanya tiada

Ada Sentriol Tiada

Karbohidrat disimpan dalam Karbohidrat disimpan dalam
bentuk granul glikogen Simpanan bentuk granul kanji
makanan



B. Kepadatan Organel-organel Tertentu dalam Sel Spesifik

 Kepadatan organel tertentu dalam sel khusus berhubung kait dengan fungsi
khususnya
 Sel yang aktif / memerlukan banyak tenaga untuk menjalankan fungsinya
memerlukan banyak mitokondria
 Sel yang menghasilkan rembesan memerlukan banyak jalinan endoplasma
kasar dan jasad golgi
 Sel yang melakukan fotosintesis memerlukan banyak kloroplas untuk
memerangkap cahaya

Contoh:
 Sel sperma perlu banyak tenaga untuk berenang ke tiub Falopian untuk
bersenyawa dengan ovum. Mitokondrion membekalkan tenaga dalam
bentuk ATP

6

 Sel otot penerbangan dalam serangga dan burung perlu tenaga untuk A. Amoeba sp
pengecutan dan pengenduran otot untuk terbang. Mitokondrion
membekalkan tenaga untuk pengecutan otot
 Sel meristem memerlukan banyak tenaga untuk membahagi secara aktif bagi
menghasilkan sel baru untuk pertumbuhan. Mitokondrion membekalkan
tenaga kpd sel meristem

 Sel mesofil palisad menjalankan fotosintesis . Kloroplas mengandungi
klorofil yang memerangkap tenaga cahaya dan menukarkannya kepada
tenaga kimia yang tersimpan dalam glukosa melalui fotosintesis. Mesofil
palisad mengandungi banyak kloroplas untuk memerangkap lebih banyak
cahaya matahari bagi meningkatkan kadar fotosintesis
 Sel goblet dalam salur pencernaan mengandungi banyak Jasad Golgi bagi
merembes mukus. Jasad Golgi mengubahsuai protein menjadi mukus
 Sitoplasma terbahagi kepada dua lapisan.
 Sel hati menyahtoksik racun ; memerlukan banyak Jalinan endoplasma licin  Lapisan luar  ektoplasma
untuk mensintesis dan mengangkut lipid  lapisan dalam  endoplasma
makan
 Sel pankreas, sel kelenjar air liur, sel perut, sel usus menghasilkan enzim;
memerlukan banyak Jalinan endoplasma kasar untuk mensintesis dan  Amoeba sp. memakan bakteria, alga dan mikroorganisma lain melalui proses
mengangkut protein dan jasad Golgi untuk mengubahsuai, membungkus dan fagositosis.
mengangkut enzim keluar sel



2.2 ORGANISASI SEL

Dua jenis organisma
 Organisma unisel
 Organisma multisel

Organisma unisel
 Organisma satu sel yg menjalankan semua proses hidup iaitu makan,
berespirasi, berkumuh, bergerak, bergerak balas terhadap rangsangan,  Amoeba bergerak ke arah makanan menggunakan pseudopodium
membiak, membesar.  Pseudopodium dihulur mengelilingi makanan, lalu membentuk vakuol
 Ia bergantung pada komponen sel dan organel-organel, kerana tidak makanan.
mempunyai sebarang organ atau sistem.  Vakuol makanan bergabung dengan lisosom dan makanan dicerna oleh enzim
 Contoh: Amoeba sp. and Paramecium sp. hidrolisis (lisozim) dalam lisosom
 Makanan yang dicerna diserap manakala makanan yang tidak dicerna
dibuang

7

Perkumuhan Bergerak balas terhadap rangsangan
 Pengosmokawalaturan dijalankan oleh vakuol mengecut  Amoeba sp. bergerak ke arah rangsangan yang sesuai seperti makanan
 Amoeba hidup dalam air tawar yang hipotonik berbanding sitoplasmanya dengan menggunakan pseudopodium.
 Air meresap masuk ke dalam  Amoeba sp. menjauhi rangsangan yang tidak sesuai seperti larutan asid atau
Amoeba sp. secara osmosis dan alkali, cahaya terang dan suhu yang tinggi
dikumpul di dalam vakuol Pergerakan
mengecut.  Amoeba sp bergerak dengan menghulurkan pseudopodium ke arah
 vakuol mengecut mengembang ke pergerakan.
saiz maksimum,
 vakuol mengecut mengecut untuk  Sitoplasma mengalir ke dalam pseudopodium yang dihulurkan.
menyingkirkan air berlebihan  Pseudopodium yang lain ditarik balik.
 Bahan buangan (ammonia)
disingkirkan merentas membran Pembentukan
plasma melalui resapan. pseudopodium


Respirasi
 Pertukaran gas Amoeba sp. berlaku melalui membran plasma secara resapan Sitoplasma ditolak keluar
ringkas. untuk membentuk Amoeba sp.
Bergerak ke depan
 Kepekatan oksigen di persekitaran luar adalah lebih tinggi daripada pseudopodium
persekitaran dalam sel. Oleh itu oksigen meresap masuk ke dalam sel secara B. Paramecium sp
resapan ringkas
Membran sel : respirasi berlaku Vakuol mengecut: melakukan
 kepekatan karbon dioksida dalam sel lebih tinggi daripada persekitaran secara resapan ringkas pengosmokawalaturan. Air tawar
luamya. Oleh itu karbon dioksida meresap keluar dari sel secara resapan merentasinya. Oksigen meresap adalah hipotonik terhadap sitoplasma.
ringkas masuk dan karbon dioksida meresap
Air meresap masuk kedalam vakuol
keluar. Bahan kumuh meresap
secara osmosis. Vakuol mengecut
keluar secara resapan ringkas
Pembiakan mengembang kesaiz maksimum

 Amoeba sp. membiak secara aseks ,kemudian mengecut untuk
 Dalam keadaan sesuai, Amoeba sp. membiak secara belahan dedua Makronukleus mengawal menyingkir air berlebihan
 Dalam keadaan persekitaran tidak sesuai, Amoeba sp. membentuk spora. aktiviti sel

Silia : pukulan silia
Mikronukleus
menghasilkan pergerakan
mengawal pembiakan
dan menolak Makanan
masuk ke alur mulut

Amoeba sp. nukleus sitoplasma
membesar ke membahagi membahagi dua sel baharu yg Vakuol makanan
saiz tertentu dua seiras kandungan
genetic terbentuk asma Alur mulut
Sitopl
Ektoplasma (luar jernih)

Endoplasma (dalam bergranul)
8

 Berbentuk selipar.  Nutrien diserap ke dalam sitoplasma manakala makanan yang tidak dicerna
 Permukaan ditutup dengan silia. disingkir melalu liang dubur.
 Mempunyai dua nukleus
 Makronukleus yang mengandungi aktiviti sel kecuali proses Pembiakan
pembiakan.  membiak secara seks melalui konjugasi apabila keadaan tidak sesuai.
 Mikronukleus yang terlibat dalam proses pembiakan.  Pertukaran mikronukleus antara dua paramecium berlaku.
 Mempunyai vakuol mengecut pada setiap hujung sel.  membiak secara aseks melalui belahan dedua apabila keadaan sesuai.
 Alur mulut dan sitostom terlibat dalam pemakanan.
Belahan dedua (aseks)
Pergerakan
Sitoplasma

membahagi


 Bergerak secara pukulan beritma silia.
 Gelombang yang terhasil akibat pukulan silia menyebabkan Paramecium sp.
berputar dan berpilin sepanjang paksinya semasa bergerak ke hadapan. Dua nukleus Dua sel anak
membahagi terhasil
Memakan

Konjugasi ( seks)


membahagi
Dua Paramesium sp
dari strain yang
berlainan bergabung
di alur mulut.


Dua Paramesium
sp. berpisah


Pertukaran membahagi

bahan genetik


 Paramecium sp memakan mikroorganisma.
 silia sepanjang alur mulut menyapu makanan ke dalam sitostom.
 Vakuol makanan terbentuk dan bergabung dengan lisosom
 Enzim dimasukkan untuk mencerna makanan dalam vakuol makanan empat Paramesium
semasa bergerak dalam sitoplasma. sp. terhasil

Rajah: Pembiakan seks : Konjugasi
9

Pengkhususan sel dalam organisma multisel 2. Mencapai saiz yang besar
3. Mempunyai struktur yang lebih kompleks
 Organisma multisel  mempunyai lebih daripada satu sel. 4. Memperolehi tenaga dari pelbagai makanan
 hidup bermula daripada satu sel tunggal (zigot) yang terbentuk hasil 5. Boleh memperolehi sumber dari persekitaran yang tidak boleh dicapai
persenyawaan antara gamet jantan dengan gamet betina. oleh organisma unisel.
 Zigot membahagi membentuk dua sel yang seiras, seterusnys empat sel,
lapan sel dan bebola sel yang dipanggil morula OrganisasI sel dalam organisma multisel
 Morula berkembang membentuk embrio
 Sel mengalami perubahan bentuk, struktur dan saiz melalui proses  Sel merupakan unit asas benda hidup
pembezaan  Sekumpulan sel yang mempunyai struktur yang sama dan menjalankan fungsi
 Pembezaan sel : Proses perubahan dari segi saiz, struktur dan yang sama menjadi tisu.
bentuk supaya sel boleh melakukan fungsinya dengan lebih cekap  Sekumpulan tisu yang berlainan bergabung dan menjalankan fungsi khusus
 Sel mengalami pengkhususan untuk menjalankan fungsi khusus membentuk organ
 Pengkhususan sel : Perbezaan dari segi saiz, bentuk,dan struktur  Beberapa organ bekerjasama menjalankan fungsi khusus membentuk satu
membolehkan sel melakukan satu fungsi khusus . sistem
 Oleh itu pelbagai fungsi badan dapat dilakukan serentak . Proses  Semua sistem bekerja secara bersepadu membentuk organisma
hidup dapat dilaksanakan dengan lancar  Fungsi semua sistem dikoordinasi dan bekerjasama untuk kemandirian
organisma
 Setiap bahagian dalam organisma multisel diorganisasi berdasarkan:

sell --> tissue --> organ —> system —> organism

Sel
 Merupakan unit asas kehidupan.
 Bentuk dan struktur sel adalah berkait rapat dengan fungsi
 Sel mengalami pembezaan untuk memperolehi struktur yang spesifik dan
mengalami pengkhususan untuk menjadi sel yang spesifik dengan fungsi
yang khusus
 Contoh: Sel darah merah
o Kecil dan berbentuk cakera dwicekung
 untuk meningkatkan jumlah luas permukaan bagi lebih peresapan
oksigen
o Mambran yang fleksibei
 membolehkannya bergerak dalam salur darah yang sempit.
o Mempunyai pigmen hemoglobin
 Pigmen yang berfungsi mengangkut oksigen
o Tiada nukleus
 Untuk menempatkan lebih banyak pigmen hemoglobin

Tisu
 Sekumpulan sel yang serupa yang menjalan suatu fungsi khusus.
Pengkhususan sel dalam organisma multisel  Jenis tisu haiwan:
 Pengkhususan sel membolehkan organisma multisel:  Tisu Epitelium
1. Beradaptasi dan hidup dalam julat persekitaran yang lebih luas  Tisu otot

10

 Tisu saraf
 Tisu penghubung

Tisu Epitelium
 satu atau lebih lapisan sel.
 tersusun rapat di antara satu sama lain membentuk satu lapisan berterusan
 melapisi permukaan luar (kulit dan ruang mulut)
 permukaan berongga dalam badan (rongga salur pencernaan dan
peparu).
 sel panjang dengan unjuran seperti rambut ( silium)( trakea)
 membentuk kelenjar (kelenjar eksokrin dan kelenjar endokrin).
 Fungsi:
 pelindung daripada jangkitan.
 kecederaan mekanikal,
 penyahidratan.
 membentuk sel goblet yang
merembes mukus









Tisu otot
 tisu yang paling banyak dalam badan.
 terdiri daripada gentian otot.
 Terdapat tiga jenis otot:
 otot licin
 otot rangka
 otot kardium
otot licin
 terdapat di usus, salur
darah, salur kencing dan
salur pembiakan
 Pengecutan dan
pengenduran menghasilkan
pergerakan luar kawal
seperti peristalsis





11

 ligamen
otot rangka o menghubung tulang kepada tulang.
 berpaut pada tulang rangka badan
 terdapat pada lengan dan betis
 pengecutan dan pengendurannya
menggerakkan tulang

otot kardiak

 membina dinding jantung
 pengecutannya mengepam darah keseluruh
badan
 Rawan
Tisu saraf o tisu penghubung yang kuat dan fleksibel
 terdiri daripada neuron atau sel saraf o berfungsi memberi sokongan kepada
 Fungsi: hidung, telinga
 mengesan rangsangan, mengutus o menutup hujung tulang pada sendi yang
maklumat dalam bentuk isyarat bertindak sebagai kusyen untuk menyerap
bioelektrik (impuls saraf) ke otot atau tekanan
kelenjar.
 menyelaras dan mengawal aktiviti badan.  Tulang
o terdiri daripada sel-sel yang terbenam
Tisu penghubung
 terdiri daripada sel dan gentian yang dalam satu matriks kolagen dan
terasing oleh matriks luar sel. dikeraskan oleh pengenapan mineral
seperti kalsium fosfat.
 Tisu penghubung longgar o lebih keras daripada rawan.
o paling banyak terdapat dalam badan o melindungi organ dan menyokong badan.
o berfungsi memautkan tisu epitelium
dengan tisu di bawahnya  Tisu darah
o menetapkan organ-organ pada o Contoh:sel darah merah dihasilkan dalam
kedudukannya. sumsum tulang yang terletak di hujung
tulang panjang.
 Tisu penghubung bergentian o peranan dalam pengawalaturan, pengangkutan dan perlindungan.
o mengandungi banyak gentian kolagen yang
disusun rapat.  Tisu adipos
o Dijumpai pada tendon, ligamen dan rawan o sel-sel menyimpan lemak.
o dijumpai di dermis kulit dan di sekeliling
 tendon organ utama.
o menghubung tulang kepada otot dan tulang o memberi tenaga simpanan , penebatan
haba dan perlindungan


12

 dermis.
Organ  terdiri daripada tisu penghubung, tisu saraf, tisu epitelium, dan tisu otot.
 terdiri daripada banyak jenis tisu yang bergabung untuk melakukan sesuatu  Darah membekalkan oksigen dan nutrien kpd sel
fungsi khusus.  hujung gentian saraf tersebar di seluruh dermis dan epidermis
 contoh organ : jantung, kulit, peparu, ginjal, mata, dan telinga.  membentuk reseptor tekanan, suhu, sentuhan, dan kesakitan
 memancarkan impuls saraf ke otak
 Kulit  Sel epitelium mengalami pengkhususan membentuk :
 organ yang melapisi seluruh badan.  folikel rambut  menghasilkan rambut,
 berfungsi sebagai pelindung terhadap jangkitan, kecederaan fizikal, dan  kelenjar peluh  merembeskan peluh,
penyahidratan.  kelenjar minyak  merembeskan sebum pada permukaan kulit.
 Kulit ialah organ kerana terdiri daripada pelbagai jenis tisu yang digabungkan Sistem
bersama untuk menjalankan fungsi khusus.  terdiri daripada beberapa organ yang bekerja secara bersepadu untuk
melakukan sesuatu fungsi khusus.
 Fungsi semua sistem mesti berkoordinasi supaya organisma dapat hidup
dengan sempurna.



























 terdiri daripada dua lapisan utama :

 epidermis
 Lapisan kulit paling luar
 terdiri daripada tisu epitelium.
 Sel-sel epitelium sentiasa menjalankan pembahagian sel untuk menggantikan
sel-sel yang mati

13

ORGANISASI SEL DALAM TUMBUHAN Tisu kekal
 tisu matang yang telah atau
Tisu Dalam Tumbuhan sedang mengalami pembezaan
 Dua jenis tisu utama  tiga jenis tisu kekal iaitu:
 Tisu meristem  tisu epidermis,
 Tisu Kekal  tisu asas,
 tisu vaskular.
Tisu Meristem
ciri sel Tisu epidermis
 kecil  lapisan paling luar
 dinding nipis  melapisi permukaan
 nukleus besar  luar batang,
 s/p padat  daun,
 tiada vakuol  akar tumbuhan muda.
 sel-sel baru ,giat membahagi dan  Kebanyakan sel epidermis adalah leper dan mempunyai vakuol yang besar
tidak mengalami pembezaan  Dinding sel epidermis yang terdedah kepada udara diliputi kutikel
 terletak dihujung pucuk dan hunjung o lapisan berlilin yang kalis air
akar o mengurangkan kehilangan air secara penyejatan,
o melindungi daun daripada kecederaan mekanikal,
o menghalang jangkitan penyakit yang dibawa oleh mikroorganisma

 Sel pengawal
Meristem apeks
dihujung pucuk













Meristem apeks o Sel epidermis yang mengalami penyesuaian
dihujung akar o Mengandungi kloroplas
o ditemui di antara sel epidermis daun.
o mengawal penutupan dan pembukaan stoma




14

 akar rambut Tisu vaskuiar
o Sel epidermis akar  terdiri daripada :
mempunyai unjuran panjang  tisu xilem
o menambahkan luas  tisu floem
permukaan untuk
penyerapan air daripada
tanah Xilem

Tisu asas  terdiri daripada
 terdiri daripada salur xilem yang
 tisu parenkima, memanjang dan
 tisu kolenkima. bersambungan
 tisu sklerenkima antara satu dengan
 Tisu-tisu ini membentuk sebahagian besar tumbuhan. lain dari akar ke
daun.
Sel parenkima  Tiada sitoplasma 
 sel paling ringkas membolehkan
 Paling kurang mengalami pengkhususan pengangkutan air dan garam mineral terlarut dari akar ke bahagian lain tumbuhan.
 dinding sel nipis  Dinding berlignin memberi sokongan dan kekuatan mekanikal kepada tumbuhan.
 vakuol besar.  Merupakan sel mati
 menyimpan kanji dan gula.
 memberi sokongan kesegahan dan bentuk
kepada tumbuhan herba

Tisu kolenkima
 dinding sel yang ditebal secara tidak
seragam terutamanya pada bucu-
bucunya dengan pektin.
 memberi sokongan kepada
 tumbuhan tidak berkayu
(tumbuhan herba),
 batang muda,
 petiol.

Tisu sklerenkima
 dinding sel yang ditebalkan oleh lignin
 merupakan tisu mati.
 memberi sokongan dan kekuatan
mekanikal kepada bahagian tumbuhan
yang matang

15

Floem  Bunga  proses pendebungaan dan pembiakan
 terdiri daripada sel tiub
tapis dan sel rakan
 sel tiub tapis tersusun
hujung ke hujung
 Mengangkut sebatian
organik seperti sukrosa
dan asid amino dari daun
ke bahagian tumbuhan
yang lain seperti akar
dan buah
 sel rakan mengandungi
banyak mitokondrion
untuk membekalkan
tenaga

Organ Dan Sistem Dalam Tumbuhan
 Tumbuhan berbunga terdiri daripada dua sistem utama
 sistem akar
 sistem pucuk
 Sistem akar terdiri daripada semua akar tumbuhan
 Sistem pucuk terdiri daripada organ batang, daun, pucuk, bunga, dan buah
 Daun terdiri daripada tisu asas, tisu epidermis, dan tisu vascular PENGAWALATURAN PERSEKITARAN DALAM
 Fungsi  melakukan fotosintesis
 Batang terdiri drp tisu asas (parenkima) tisu epidermis, dan tisu vascular Persekitaran dalam organisma multisel
 Fungsi :  terdiri daripada:
 menyokong daun  bendalir interstis  memenuhi ruang antara sel dan sentiasa membasahi
sel
pada kedudukan  plasma darah
menegak Sel epidermis tisu epidermis  Pertukaran nutrien dan bahan buangan
 membolehkan berlaku antara bendalir interstis dengan
penyerapan cahaya plasma darah dalam kapilari darah
matahari yang  Persekitaran dalam dipengaruhi oleh :
maksimum semasa  faktor fizikal : suhu, tekanan darah, dan
fotosintesis. Sel parenkima Tisu parenkima tekanan osmosis
 faktor kimia : kandungan garam dan
gula serta nilai pH
 faktor-faktor fizikal dan komposisi kimia
persekitaran dalam dikawal atur supaya
Batang Dikotiledon berada dalam keadaan optimum bagi
Sel salur xilem membolehkan sel berfungsi dengan cekap.
Tisu vaskular

16

HOMEOSTASIS  Efektor :
 Proses pengekalan persekitaran dalam supaya berada dalam keadaan 1. Salur darah pada kulit mengembang
optimum  lebih banyak darah mengalir ke permukaan bawah kulit.
 Membolehkan proses metabolisme berlaku pada kadar yang optimum  lebih banyak haba hilang ke persekitaran.
 Melibatkan mekanisme suap balik negative 2. Kelenjar peluh dirangsang oleh sistem saraf
 menurunkan nilai faktor fizikal atau kimia yang meningkat kembali ke  merembeskan lebih banyak peluh
aras normal. menurunkan suhu badan melalui penyejatan
 Meningkatkan nilai faktor fizikal atau kimia yang menurun kembali ke 3. Otot erector mengendur
aras normal.  bulu roma mendatar
 kurang haba diperangkap
 suhu badan kembali pada aras normal.
Nilai meningkat Mekanisme Suapbalik negatif
dari aras normal pembetulan Kepekatan Karbon Dioksida Dan Oksigen Dalam Aliran Darah
Sistem terlibat:
1. Sistem respirasi,
Nilai normal Nilai normal 2. sistem peredaran darah,
3. sistem saraf
Nilai menurun Mekanisme  Sistem peredaran darah mengangkut oksigen dari peparu ke sel-sel badan.
dari aras normal pembetulan  Karbon dioksida diangkut ke peparu untuk disingkirkan
Suapbalik negatif  Penurunan kepekatan oksigen dan peningkatan kepekatan karbon dioksida
 Tiga komponen terlibat dalam homeostasis: dalam darah semasa aktiviti fizikal dikesan oleh sistem saraf
 Reseptor : mengesan rangsangan (perubahan persekitaran dalam)  kadar pernafasan dan kadar denyutan jantung akan meningkat supaya

dan menghasilkan impuls saraf kepekatan karbon dioksida dan oksigen kembali normal
 Pusat Kawal Atur : memproses maklumat dan menentukan gerakbalas
yang sesuai oleh efektor Aras Glukosa Darah
 Efektor : menghasilkan gerakbalas yang sesuai untuk mengembalikan dikawal atur oleh:
persekitaran dalam ke keadaan asal. 1. kelenjar endokrin,
2. sistem peredaran darah
Penglibatan Pelbagai Sistem Dalam Mengekalkan Persekitaran Dalam Yang Optimum 3. sistem pencernaan
 Kandungan glukosa dipersekitaran dalam dibekalkan oleh system pencernaan
 System endokrin (pancreas) merembeskan hormone insulin dan glucagon
Suhu Badan
Sistem terlibat:
1. Sistem Integumen (kulit dan kelenjar peluh)
2. Sistem saraf (reseptor dan neuron)
3. Sistem endokrin (kelenjar tiroid)
4. Sistem peredaran darah (darah, salur darah)
5. Sistem otot (otot erector, otot licin)

 Apabila suhu badan meningkat melebihi normal (rangsangan)
 Reseptor pada kulit mengesan peningkatan suhu dan maklumat
dihantar ke hipotalamus.
 Hipotalamus menghantar maklumat ke efektor seperti salur darah
dan kelenjar peluh.
17

Tekanan Osmosis Darah PETA KONSEP
Dikawal atur oleh:
1. System saraf
2. System endokrin
3. System peredaran darah
4. Sistem perkumuhan
 Peningkatan tekanan osmosis dikesan oleh osmoreseptor (system saraf)
 Impuls dihantar ke pusat kawalatur di hipotalamus (system saraf)
 Kelenjar pituitary (system endokrin) dirangsang merembes hormone ADH
 Lebih banyak air diserap semula dari tubul nefron kedalam kapilari darah
 Tekanan osmosis darah menurun ke aras normal
 Air kencing terhasil sedikit dan pekat
 Penurunan tekanan osmosis dikesan oleh osmoreseptor (system saraf)
 Impuls dihantar ke pusat kawalatur di hipotalamus (system saraf)
 Kelenjar adrenal (system endokrin) dirangsang merembes aldosteron
 Lebih banyak garam diserap semula dari tubul nefron kedalam kapilari darah
 Tekanan osmosis darah meningkat ke aras normal
 Air kencing terhasil banyak dan cair

Aras pH
dikawal atur oleh
1. sistem respirasi,
2. sistem peredaran darah,
3. sistem perkumuhan.
 pH darah dan bendalir interstis dikekalkan dengan mengawal atur kepekatan
ion hidrogen (H+),ion hidroksil (OH"), dan ion hidrogen karbonat (HC03~).

Menghargai Keunikan Sel
 Sel ialah unit asas bagi semua hidupan yang mampu berfungsi secara sendiri
 Organel yang terdapat dalm sel bekerjasama secara harmoni untuk sel
berrfungsi secara optimum
 Contoh: penghasilan enzim luar sel
 Nukleus mengandungi maklumat
untuk sintesis protein tertentu
 Maklumat dihantar ke ribosom oleh
RNA
 Ribosom mensintesis protein
 Jalinan endoplasma kasar
menghantar protein ke Jasad Golgi
melalui vesikel angkutan
 Jasad Golgi mengubahsuai protein
kepada enzim dan diremberkan
keluar oleh vesikel rembesan

18