ถอดบทเรียน ศูนย์สุขภาพดีวัยทำงาน

50 ถอดบทเรียน ศนู ย์สขุ ภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

การบริหารจัดการศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ัยทำ� งาน
รปู แบบการจัดตั้งศนู ย์ฯ มีขน้ั ตอนการดำ� เนินการจดั ต้ังศนู ย์ฯ ดังน้ี
1. การจดั หาสถานทเี่ ปน็ ศนู ยก์ ลางดา้ นงานสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ซงึ่ ไดร้ บั ความเหน็ ชอบ
อนุมัติการด�ำเนินการและการสนับสนุนการปรับปรุงสถานท่ีจากผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาล
แตด่ ว้ ยพนื้ ทอ่ี ยรู่ ะหวา่ งดำ� เนนิ การปรบั ปรงุ และสรา้ งตกึ ใหม่ โครงการจงึ ถกู ระงบั ไวช้ วั่ คราว
2. การจดั ตงั้ คณะกรรมการจากตวั แทนสหวชิ าชพี โดยการขอตวั แทนจากกลมุ่ งาน
ตา่ งๆ ในโรงพยาบาล
3. การจดั ประชมุ คณะกรรมการ 1 ครงั้ เพอ่ื วางแนวทางการทำ� งานและการออกแบบ
ตารางกิจกรรมกลุ่มให้สอดรับกับการให้บริการภายหลังเข้ารับบริการในคลินิกต่างๆ
(คลินิกประกนั สังคม คลินกิ ตรวจสุขภาพ) โดยมอบหมายใหน้ กั อาชวี ะ และนักสุขศกึ ษา
เป็นผู้ออกแบบ ส่วนที่เหลือท�ำหน้าท่ีให้บริการด้านการตรวจรักษาอาการป่วยและจิตเวช
อาทิเช่น นกั จิตเวช ให้การรักษาผู้ป่วยและจดั กิจกรรมกลุม่ ให้กับกลมุ่ เป้าหมาย
Core team มีแกนน�ำหลักมาจากกลุม่ งานอาชีวะ และกล่มุ งานสุขศกึ ษา ซึง่
ทีมงานประกอบด้วย ทมี ทำ� งานจากกลุ่มงานสุขศกึ ษา กลมุ่ งานอาชีวะ กล่มุ งานผู้ป่วยนอก
(ประกนั สังคม) กลมุ่ งานเวชกรรมสังคม กลมุ่ งานสง่ เสรมิ สุขภาพ นักโภชนากร นักกายภาพ
นกั จติ เวช กลมุ่ งาน OPD โดยการขอตวั แทนจากกลมุ่ งานดงั กลา่ วเขา้ รว่ มเปน็ คณะกรรมการ
การจดั หางบดำ� เนนิ การ ยงั ไมม่ ีการด�ำเนนิ งาน

ถอดบทเรยี น ศูนย์สุขภาพดวี ัยทำ�งาน (Wellness Center) 51

วิธกี ารด�ำเนินงานศูนย์ฯ
จดุ เริม่ ตน้ /วธิ ีการดำ� เนนิ งาน การให้บริการของศนู ย์สุขภาพดวี ยั ท�ำงาน ได้ถกู
ออกแบบและวางแผนให้บริการกับกลุ่มเป้าหมายที่เข้าใช้บริการคลินิกต่างๆ (คลินิก
ประกนั สังคม คลนิ กิ ตรวจสุขภาพ) ในโรงพยาบาลให้เขา้ มาท�ำกิจกรรมในศนู ย์ Wellness
ระหวา่ งนง่ั รอรบั บรกิ าร จำ� แนกกลมุ่ เปา้ หมาย 3 ลกั ษณะ คอื กลมุ่ ปกติ กลมุ่ ปว่ ย กลมุ่ เสย่ี ง
โดยการคดั กรองจากการตรวจเลอื ดของคลนิ กิ ทเ่ี ขา้ มาใชบ้ รกิ าร ซง่ึ แนวทางดงั กลา่ วนย้ี งั อยู่
ในแผนการด�ำเนินงานที่ยังมิได้มีการด�ำเนินการแต่อย่างใด อย่างไรก็ตามโรงพยาบาลเอง
มีกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพให้กับเจ้าหน้าท่ีอยู่เดิมที่กระจายอยู่ในโรงพยาบาล อาทิ
กลมุ่ ฟสิ เนต การสง่ เสรมิ การออกกำ� ลงั กายในกลมุ่ เจา้ หนา้ ท่ี รพ. กลมุ่ โยคะ กลมุ่ ออกกำ� ลงั กาย
แอโรบิก
ทงั้ นี้ หากยงั มไิ ดม้ กี ารดำ� เนนิ การจดั หาสถานทใ่ี หช้ ดั เจน อาจจะมกี ารดำ� เนนิ การ
เช่อื มรอ้ ยกิจกรรมเดิมทีก่ ระจายอยูใ่ นโรงพยาบาล ให้มรี ะบบการให้บรกิ ารเช่อื มโยงกันให้
ชัดเจน
การบูรณาการและการมสี ่วนรว่ ม
ยงั ไมม่ กี ารดำ� เนนิ งาน จงึ ยงั ไมม่ กี ารเชอ่ื มโยงการใหบ้ รกิ ารมเี พยี งการเชญิ เขา้ รว่ ม
เปน็ คณะกรรมการและประชุมวางแผนออกแบบการใหบ้ รกิ ารในเบือ้ งตน้



ถอดบทเรียน ศูนย์สขุ ภาพดวี ัยท�ำ งาน (Wellness Center) 53

โรงพยาบาลสมทุ รสาคร

54 ถอดบทเรียน ศูนย์สขุ ภาพดวี ัยทำ�งาน (Wellness Center)

นางสาวกันยารัตน์ เกตรุ ามฤทธ​์ิ
พยาบาลวิชาชีพชำ�นาญการพเิ ศษ
(ผู้จดั การศูนย์ฯ)
ศูนย์สุขภาพดีวัยท�ำงานโรงพยาบาลสมุทรสาคร เร่ิมจัดต้ังปี
พ.ศ. 2561 โดยการดำ� รขิ องทา่ นผอู้ ำ� นวยการ นายแพทยโ์ มลี วนชิ สวุ รรณ
และรองผอู้ ำ� นวยการดา้ นประกนั สังคม นายแพทยบ์ ญุ รักษ์ พ่งึ เจษฎา
มีวัตถุประสงค์ในการส่งเสริมการตรวจประเมินสุขภาพ การ
ปรับเปล่ียนพฤติกรรมให้มีวิถีชีวิตในการส่งเสริมสุขภาพป้องกันโรคให้
ร่างกายแข็งแรง หรือลดภาวะแทรกซ้อนจากปัจจัยต่างๆ ในวัยท�ำงาน
ในกลุ่มผู้ที่ไม่มีโรค กลุ่มเสี่ยง หรือกลุ่มป่วยโรคเร้ือรังท่ีอยู่ในภาวะ
ออกกำ� ลงั กายได้ ดว้ ยความรว่ มมอื จากทมี สหสาขาวิชาชพี เช่น กล่มุ งาน
อาชีวเวชกรรม กลุ่มงานโภชนศาสตร์ กลุ่มงานสุขศึกษา และทีม
วทิ ยาศาสตรก์ ารกฬี าศนู ยส์ ง่ เสรมิ สขุ ภาพ และทมี อนื่ ๆ ทเี่ ขม้ แขง็ รว่ มกนั
จัดโปรแกรม และการติดตามที่สมาชิกกล่าวว่า สนุกที่จะเรียนรู้สู่การ
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแบบสุขภาพประจ�ำวัน จนกลายเป็นวิถีชีวิต
สขุ ภาพดสี ่คู วามยง่ั ยืน

ถอดบทเรียน ศนู ย์สขุ ภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center) 55

การบรหิ ารจัดการศูนยส์ ุขภาพดีวยั ท�ำงาน
รปู แบบ/ลกั ษณะการจัดต้ังศูนยฯ์ มขี ้ันตอนสำ� คัญ ดังนี้
1. การนำ� เสนอแนวคดิ กับ Key man โดยเรมิ่ ต้นจากระดบั ผบู้ ริหารโรงพยาบาล
เพ่ือก�ำหนดสถานที่และการจัดวางก�ำลังคนภายหลังการเข้าร่วมโครงการ
สถานทจี่ ดั ตงั้ ศนู ยฯ์ ปจั จบุ นั เปน็ สถานทชี่ ว่ั คราวจดั ตง้ั อยทู่ คี่ ลนิ กิ ซงึ่ อยรู่ ะหวา่ ง
ย้ายไปยังตกึ ใหม่
2. ศนู ย์ฯ ได้เรมิ่ ดำ� เนนิ การในวนั ท่ี 1 พฤษภาคม 2561 โดยการเชิญชวน Key
man ในแต่ละกลุ่มงานเข้าร่วมทีมท�ำงานและคณะกรรมการ ประกอบด้วย
นักโภชนาการ นักวิทยาศาสตร์การกีฬา นักกายภาพบ�ำบัด กลุ่มงานแล็บ
เอ็กซเรย์ นกั สุขศกึ ษา นกั พฤติกรรม กลุ่มงานอาชีวะ
3. ทมี งานรว่ มวางรปู แบบการดำ� เนนิ งานศนู ยฯ์ วสั ดแุ ละอปุ กรณ์ บคุ ลากรในการ
ดำ� เนนิ งาน
4. น�ำเสนอรูปแบบการด�ำเนินงานศูนย์ ผ่านที่ประชุมเพ่ือหามติร่วม ก�ำหนด
รูปแบบการดำ� เนนิ งานศูนย์ฯ
5. จดั ตงั้ ศนู ยอ์ ยา่ งเปน็ ทางการ จดั ทำ� โปรมแกรมใหบ้ รกิ าร และทดสอบโปรแกรม
เพ่ือค้นหาโปรแกรมที่ประสบความส�ำเร็จ (Success) หรือได้รับความนิยม
และเป็นรูปธรรม ท้ังด้านการประเมิน ความเช่ียวชาญด้านการใช้เคร่ืองมือ

56 ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ุขภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

ของบคุ ลากร ด้านโปรแกรมของโภชนากรและนกั วิทยาศาสตรก์ ารกฬี า และ
ระบบที่ปรกึ ษา (Consult) การสง่ ตอ่ ในระบบ รวมท้ังการจัดท�ำและปรบั ปรุง
แบบฟอรม์ เอกสารทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพสามารถใชง้ านได้ โดยเรมิ่ ทดลองโปรแกรม
กับคณะกรรมการกอ่ นเปน็ อนั ดับแรก
6. สร้างโมเดลการขยายผลสู่สมาชิกท่านอื่นๆ (Member) ผ่านการจัดการกับ
กลมุ่ เปา้ หมายท่ีเปน็ ผ้บู ริหารทมี่ คี า่ BMI เกนิ
7. การประเมนิ ผล ปจั จบุ นั ศนู ยฯ์ เปดิ เคานเ์ ตอรบ์ รกิ ารอยทู่ แี่ ผนกศนู ยอ์ าชวี ศกึ ษา
ซ่ึงท�ำหน้าท่ีรับคนไข้และให้ค�ำปรึกษา ในส่วนให้บริการ (Function) อยู่ที่
หอ้ ง Fitness จัดหอ้ งโถเปน็ ศูนย์ One Stop Service ท่เี ปิดบริการเฉพาะ
วนั ผา่ นระบบนดั หมาย โดยมกี จิ กรรม การปรงุ อาหาร การประเมนิ สมรรถภาพ
การประเมนิ คาดิโอ การประเมิน BO2mass การเสริมพลงั และการประเมนิ
ดา้ นวทิ ยาศาสตรก์ ารกฬี า
Core team ประกอบด้วย คณะกรรมการ จ�ำนวน 12 ท่าน ท่ีคัดเลือกจาก
Key man ท่ีท�ำงานมีทัศนคติที่ดี และมีความสนใจ ได้แก่ นักวิทยาศาสตร์การกีฬา ทีม
เสริมพลัง ได้แก่ นักปรับพฤติกรรม นักสุขศึกษา พร้อมท้ังดึงหัวหน้างานมาด้วยกัน เพ่ือ
สร้างการรับรู้และสนับสนุนการท�ำงาน ภายหลังการด�ำเนินงานได้เป็นรูปธรรม หลังจาก
ด�ำเนินงานได้ 1 เดือน มีการท�ำงานเป็นทีม เกิดผลกับกลุ่มเป้าหมาย จึงชักชวนกลุ่มงาน
อาชีวะเวชกรรมเข้าร่วมประชุมและมาร่วมสนับสนุนงาน ทีมงาน มีฝ่ายจัดการ 10 คน
และที่ปรกึ ษา

ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ุขภาพดีวัยทำ�งาน (Wellness Center) 57

การจดั หางบดำ� เนนิ การ คา่ ใชจ้ า่ ย ประกอบดว้ ย การจดั ประชมุ การจดั โมเดล
อาหารส�ำหรับอาหารสด งบประมาณค่าใช้จ่ายจะมาจากเงินสวัสดิการและเงินบ�ำรุง
โรงพยาบาลภายใตง้ าน Wellness และเครอ่ื งออกก�ำลังกายทตี่ ้องจัดซอื้ ได้แก่ นวมและ
เปา้ ชกมวย ไดห้ ารือขอสนบั สนุนจากโรงพยาบาล อย่างไรก็ตามภายใตแ้ ผนการด�ำเนินงาน
ศนู ยใ์ หมท่ จี่ ะมกี ารจดั ตงั้ ในสถานทใี่ หมอ่ ยา่ งชดั เจน จำ� เปน็ ตอ้ งดำ� เนนิ การจดั ทำ� งบประมาณ
ดำ� เนินงานใหช้ ัดเจน ผา่ นการจัดท�ำขอ้ เสนอโครงการ ปี 2562 ภายใตง้ บประมาณบ�ำรุง
(อปุ กรณ์ ครุภัณฑ)์ และงบประมาณ PP Non-uc

วิธีการดำ� เนนิ งานศนู ยฯ์
จดุ เริม่ ตน้ /วิธีการดำ� เนินงาน มกี ารดำ� เนินการจัดท�ำโปรแกรม 2 โปรแกรม คอื
1. Fix for work ทดลองโปรแกรมกับคุณหมอ Operative และทนั ตกรรม ทม่ี ี
ความสมั พนั ธก์ บั คณะกรรมการและตวั คณะกรรมการ เพอื่ คน้ หาโปรแกรมทเ่ี หมาะสม และ
2. การบรกิ ารเชิงรกุ กับภายนอกโรงพยาบาล

58 ถอดบทเรียน ศูนย์สุขภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

กลมุ่ เป้าหมาย ประกอบด้วย
1. กลมุ่ คนในโรงงาน (HR/จป.) ซง่ึ สมาชกิ จากกลมุ่ นสี้ ว่ นหนงึ่ มาจากความสมคั รใจ
(ดว้ ยหนา้ ทก่ี ารงาน) และอกี สว่ นหนง่ึ มาจากการบงั คบั ใชล้ กั ษณะกจิ กรรมกลมุ่ ๆ ละ 50 คน/
โรงงาน จ�ำนวน 2 โรงงาน
2. กลมุ่ บคุ ลากรในโรงพยาบาล จดั หาโดยคณะกรรมการ มงุ่ เนน้ หวั หนา้ งาน และ
กลุ่มบุคลากรที่มีค่า BMI เกินมาตรฐาน โดยการเขา้ รว่ มด้วยความสมคั รใจ 100% (จ�ำนวน
12 คน ช่วงทดลองโปรแกรม) ซ่ึงมีสัมพนั ธภาพกับคณะกรรมการ
กจิ กรรม จงึ มี 2 ลกั ษณะแบ่งตามประเภทกลุม่ เป้าหมาย ดังนี้
กลมุ่ ในโรงงาน มงุ่ เน้นการทำ� กิจกรรมเปน็ ครง้ั ๆ การนดั หมายคร้ังแรก ใชก้ าร
Meeting room เปน็ เวลา 8 ชว่ั โมง โดยเขา้ ไปหาในโรงงาน เพอื่ ใหค้ วามรู้ อาหารแลกเปลยี่ น
กจิ กรรมออกกำ� ลงั กาย และปรบั ทศั นคติ และวางเปา้ หมายเพอ่ื ประเมนิ คดั เลอื กกลมุ่ เปา้ หมาย
เขา้ ร่วมเปน็ สมาชกิ การประเมินด้านตา่ งๆ ไดแ้ ก่ พฤติกรรม ทศั นคติ สมรรถภาพ คาดิโอ
โรคเรอื้ รงั (บุหร่ี เหลา้ ) โดยการนัดหมายหลัง 1 เดือน เปน็ รายบคุ คล มีระบบให้คำ� ปรกึ ษา
การเสริมพลัง และระบบติดตามถึงในโรงงานในรูปแบบไดเอทดีคอ และเอ็กเซอไรด์ดิคอ
ทุกเดือนๆ ละ 1 ครัง้ เปน็ ระยะเวลา 6 เดือน ใช้เวลา 8 ชว่ั โมง เป็นการท�ำกิจกรรมระดบั
กลุม่ แนะนำ� ใหอ้ อกกำ� ลงั กายตามสถานท่อี อกกำ� ลังกายทต่ี นเองสะดวก
กลุ่มในโรงพยาบาล ใชร้ ูปแบบการให้บริการแบบ Personal training โดยเริม่
โปรแกรมต้ังแต่ เช้าจนถึงเข้านอน โดยมนี ักโภชนากร และ Trainer ท�ำหนา้ ที่ Coaching
ระดับรายบคุ คล และในส่วนของ Case management กล่มุ ละ 10 คน ทง้ั น้ี การติดตาม
ผลกับกลุ่มเป้าหมาย จะผ่านไลน์กรปุ๊ อยา่ งต่อเนอื่ ง
ผลท่เี กิดขน้ึ 3 เดือน จากการประเมินผล พบว่า คณะกรรมการ 12 คน มีการ
เพมิ่ BMI 1 คน เพ่ิมกลา้ มเนือ้ 1 คน และทเ่ี หลืออกี 10 คน ทำ� การลดน้�ำหนักได้ผลท้งั หมด
มนี ำ้� หนกั ลดลงสงู สดุ 13 กโิ ลกรมั /คน จงึ ทำ� ใหศ้ นู ยฯ์ ไดโ้ ปรแกรมทเ่ี หมาะสมมปี ระสทิ ธภิ าพ
กลุ่มเป้าหมายสามารถน�ำไปปฏิบัติได้จริง ได้แก่ โปรแกรมการจัดอาหาร และกิจกรรม
การเสริมพลงั ทง้ั นี้ ผลทเ่ี กิดขึ้นในกลุม่ โรงงาน พบวา่ มีน้�ำหนกั ลดลง รอ้ ยละ 20 ซ่ึง
ปัจจัยสำ� คญั ข้ึนกับผู้นำ� ของแตล่ ะกลมุ่ ทีเ่ ปน็ ผู้ตดิ ตาม ส�ำหรบั ในกลุ่มเป้าหมายโรงพยาบาล
ปจั จุบันได้มกี ารขยายผลไปสู่รนุ่ ท่ี 2 (จำ� นวน 10 คน) และร่นุ ที่ 3 นอกจากนยี้ งั พบวา่
กลุ่มเป้าหมายในโรงงานที่เข้าร่วมเป็นสมาชิกจากความสมัครใจจะประสบผลส�ำเร็จ
ได้มากกว่าส�ำหรับในกลุ่มเป้าหมายท่ีมาจากการบังคับ ซึ่งจ�ำเป็นต้องใช้กระบวนการปรับ
ทัศนคติรว่ มดว้ ย

ถอดบทเรยี น ศูนย์สุขภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 59

ปญั หา/ความทา้ ทาย การปรบั โปรมแกรมใหเ้ หมาะสมกบั ผรู้ บั บรกิ ารรายบคุ คล
(Personal Tanning) กลุม่ เปา้ หมายในโรงงานเข้ารับการติดตามไมค่ รบ
การบูรณาการและการมีส่วนร่วม การออกพ้ืนที่โรงงานให้บริการเชิงรุกมีการ
ท�ำงานร่วมกนั ระหวา่ งนกั โภชนาการ นักอาชวี อนามัย

วิธี/เทคนิคการจดั การบรกิ ารหรอื ให้บริการของศนู ยฯ์
กลุ่มเป้าหมาย เรม่ิ ต้นจากคณะกรรมการศูนยฯ์ ทุกท่าน เพ่ือทดลองโปรแกรม/
Package ว่าใช้ไดผ้ ลจริงหรอื ไม่ อีกท้ังยังติดตามผลง่าย สามารถตดิ ตามได้ทกุ ระยะ และ
น�ำผลการติดตามที่ได้มาปรับปรุงโปรแกรม/Package แก่บุคลากรของโรงพยาบาล
เนอื่ งจากเป็นสวสั ดกิ ารของโรงพยาบาล
ประเภทการให้บรกิ าร ปจั จบุ ัน Package ยงั ไมช่ ัดเจน มีแต่ Package การ
ตรวจสขุ ภาพประจำ� ปี แต่ยังไมม่ ีโปรแกรมตอ่ ยอด อยูร่ ะหวา่ งวางแผนคิด Package และ
เตรยี มความพร้อมสถานที่ในปี 2562
ทมี งานใหบ้ รกิ าร มกี ารจดั ตงั้ คณะกรรมการชดั เจน ประกอบดว้ ย แพทย์ พยาบาล
นักโภชนาการ คณะกรรมการเข้ามามีสว่ นรว่ มในการด�ำเนินงานของศนู ยฯ์ มกี ารประชมุ
ทมี เพ่อื ติดตามงานทกุ เดอื น

60 ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ขุ ภาพดีวัยทำ�งาน (Wellness Center)

ตวั อย่าง case ท่ีใหบ้ รกิ าร
เจ้าหนา้ ท่สี ามารถลดนำ�้ หนักไดก้ ว่า 10 กโิ ลกรัม มนี ักวทิ ยาศาสตร์การกฬี าจัด
โปรแกรมใหเ้ ปน็ รายคน เนอ่ื งจากทำ� กจิ กรรมรว่ มกนั เปน็ หมคู่ ณะ แตล่ ะคนจงึ สามารถสรา้ ง
แรงบันดาลใจและแรงผลักดันซ่ึงกันและกันได้ มีไลน์กลุ่มในการส่ือสารแลกเปล่ียน เร่ือง
อาหาร การออกกำ� ลังกาย เปน็ ตน้

ถอดบทเรยี น ศนู ย์สขุ ภาพดีวัยท�ำ งาน (Wellness Center) 61

โรงพยาบาลบางปะกง

62 ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

การบริหารจัดการศูนยส์ ุขภาพดวี ยั ท�ำงาน
รปู แบบ/ลักษณะการจัดตั้งศูนยฯ์ การดำ� เนนิ งานคลินิกสขุ ภาพวยั ท�ำงาน โดย
ต่อยอดมาจากคลินกิ ไร้พงุ DPAC และคลินกิ โรคจากการทำ� งาน เปิดใหบ้ รกิ ารทุกวัน เวลา
08.30 - 16.00 น. มกี ารประเมนิ ภาวะสขุ ภาพ/ภาวะความเสย่ี ง ใหค้ ำ� ปรกึ ษาดา้ นการสง่ เสรมิ
สุขภาพ ให้ความรู้และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มป่วยและกลุ่มเส่ียงโรคเร้ือรัง และ
ส่งเสริมการออกก�ำลังกาย ตรวจสุขภาพในเจ้าหน้าท่ีของโรงพยาบาล ให้ความรู้แก่
ประชาชนทมี่ ารบั บรกิ าร จดั ทำ� แผนใหบ้ รกิ ารเชงิ รกุ ดแู ลสง่ เสรมิ ปอ้ งกนั โรคใหก้ บั พนกั งาน
ในสถานประกอบการ โดยมกี ารทำ� งานรว่ มกบั สหวชิ าชีพ ประกอบดว้ ย แพทย์ พยาบาล
วชิ าชีพ นกั กายภาพบ�ำบดั นักเวชศาสตร์การกฬี า นกั วชิ าการสาธารณสุข นักโภชนากร
นักกำ� หนดอาหาร นักการแพทย์แผนไทย เจา้ หนา้ ทีฝ่ ังเข็ม เปน็ ต้น
วธิ ีการด�ำเนินงานศนู ย์ฯ
เชิงรับ ในโรงพยาบาลทำ� การคัดกรองตรวจสุขภาพกลุม่ เจ้าหนา้ ท่ี ได้แก่
1. ประเมนิ การตดิ และหรอื ใหบ้ รกิ ารเลิกบุหร่/ี แอลกอฮอล์
2. การตรวจคัดกรองโรคจากการประกอบอาชพี ตรวจหาโรคมะเรง็ ปากมดลูก/
เต้านม ตรวจสขุ ภาพช่องปาก และบรกิ ารใหว้ ัคซีนส�ำหรับวยั ท�ำงาน
3. พยาบาลวชิ าชพี คอยใหค้ ำ� ปรกึ ษาดา้ นสขุ ภาพ/ปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพ
4. ฝึกปฏิบัติการออกก�ำลังกาย/ตรวจสมรรถนะภาพทางร่างกาย โดย
นักกายภาพบ�ำบัด
5. การประเมนิ ผลและตดิ ตาม
เชงิ รุก กล่มุ สถานประกอบการ และหนว่ ยราชการตา่ งๆ
1. กลุ่มสถานประกอบการ จัดท�ำ Package และการส่งเสริมความรู้สุขภาพ
โดยทำ� งานรว่ มกบั ทมี อาชวี อนามยั ในการตรวจสขุ ภาพ จดั กจิ กรรมเพอื่ สง่ เสรมิ
สขุ ภาพวยั ท�ำงาน
2. กลุ่มหน่วยราชการต่างๆ ได้ท�ำการเสนอโปรแกรมตรวจสุขภาพร่วมกับทีม
อาชีวอนามยั จดั กิจกรรมส่งเสริมสขุ ภาพ (ตามสภาพปัญหาของหน่วยงาน)
ทั้งน้ี มีการเก็บค่าบริการจากผู้รับบริการจากสถานประกอบการ และเรียกเก็บ
ตามสิทธิ์จากระบบประกัน ได้แก่ ระบบ UC และระบบสวัสดิการราชการ เรียกเก็บค่า
บริการในการคัดกรอง การให้ค�ำปรึกษา การปรับเปล่ียนพฤติกรรมสุขภาพ การให้วัคซีน
และระบบประกันสังคม เรียกเก็บค่าบริการจากสถานประกอบการในการซื้อ Package
ดา้ นสขุ ภาพ

ถอดบทเรียน ศูนยส์ ขุ ภาพดีวัยทำ�งาน (Wellness Center) 63

การไดร้ บั การสนับสนนุ
1. เครื่องมอื ในศนู ยส์ ุขภาพดฯี ได้แก่ เครื่องมอื ประเมินไขมันและกล้ามเน้ือ และ
เครอื่ งมือตรวจทางอาชีวอนามยั
2. แหล่งงบประมาณท่ีไดร้ ับการสนบั สนนุ ในการบรหิ ารจดั การ ได้แก่ เงนิ บำ� รุง
โรงพยาบาล และเงนิ บริจาค
3. ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลใหก้ ารสนบั สนนุ การดำ� เนนิ งานอยา่ งเตม็ ที่ พรอ้ มทง้ั
มีบุคลากรที่มีความรู้ด้านอาชีวอนามัยและจบทางด้านอาชีวอนามัยจ�ำนวนหลายท่าน
จึงส่งผลให้เออ้ื ตอ่ ความสำ� เร็จมากขนึ้

รูปแบบการจดั การบรู ณาการและการมีส่วนรว่ ม
มีการวางแผน และออกแบบการให้บริการศนู ยด์ วี ยั ท�ำงานรว่ มกนั ของเจ้าหน้าท่ี
ท้งั หนว่ ยงานตา่ งๆ ทเี่ ก่ยี วข้อง และมกี ารสง่ ตอ่ ผ้มู ารบั บรกิ ารใหห้ นว่ ยงานทเี่ กยี่ วข้อง



ถอดบทเรียน ศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 65

โรงพยาบาลพนมสารคาม

66 ถอดบทเรียน ศนู ย์สุขภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center)

แพทย์หญงิ อุไร ศลิ ปกิจโกศล
ผอู้ ำ�นวยการโรงพยาบาลพนมสารคาม
หนึ่งในจุดเนน้ ส�ำคญั ของโรงพยาบาลพนมสารคาม คือ ความ
เป็นเลศิ ด้านสง่ เสริมสขุ ภาพ สร้างน�ำซ่อม เป็น ความคุ้มคา่ คุ้มทนุ เรา
มองวา่ “การออกก�ำลงั กายช่วยได”้ ศนู ย์สขุ ภาพดวี ัยท�ำงานโรงพยาบาล
พนมสารคาม มีฟิตเนสที่ท�ำให้เขารู้สึกว่า ได้มากกว่าที่อื่น คือ การได้
ความใส่ใจ การท�ำงานเป็นทีม มีสหวิชาชีพต่างๆ เข้ามามีส่วนร่วม ซ่ึง
เป็นข้อดีของการใช้ทรัพยากรบุคลากรท่ีมีอยู่ในโรงพยาบาลให้เกิด
ประโยชน์ เกิดความคมุ้ คา่ คุ้มทุน ในการสร้างเสริมสุขภาพ และสามารถ
พฒั นาแพ็คเก็จสง่ เสริมสขุ ภาพขายได้
“มองในแง่สวัสดิการเจ้าหน้าที่ก็คุ้มแล้ว ไม่อยากได้ก�ำไร
แตก่ ข็ อใหอ้ ย่าขาดทนุ มาก”

ถอดบทเรยี น ศูนย์สขุ ภาพดีวัยท�ำ งาน (Wellness Center) 67

นางวรี านนั ท์ ศลิ ประเสริฐ
พยาบาลวิชาชพี ชำ�นาญการ
(ผจู้ ัดการศนู ยฯ์ )
การบรหิ ารจดั การศนู ย์สขุ ภาพดีวยั ท�ำงาน
รปู แบบ/ลกั ษณะการจดั ตงั้ ศนู ยฯ์ เนอื่ งจาก โรงพยาบาลอยใู่ น
พื้นที่ EEC มีวัยแรงงานเป็นจ�ำนวนมาก และผู้รับผิดชอบโครงการเป็น
ผทู้ ำ� งานดา้ นงานประกนั และดแู ลยทุ ธศาสตรโ์ รงพยาบาล ทำ� ใหต้ ระหนกั ถงึ
ความสำ� คญั ของคลนิ กิ สขุ ภาพดวี ยั ทำ� งาน จงึ มกี ารนำ� เสนอโครงการศนู ย์
สขุ ภาพดวี ยั ทำ� งานแกผ่ อู้ ำ� นวยการ แตใ่ นชว่ งแรกผอู้ ำ� นวยการยงั ไมเ่ ขา้ ใจ
จนกระท่ังทางส�ำนักงานสาธรณสุขจังหวัดเปิดศูนย์ฟิตเนส ท�ำให้
ผ้อู ำ� นวยการไดท้ ดสอบเคร่ือง Inbody ซงึ่ เปน็ อุปกรณ์ที่เรียกความสนใจ
ของคนทั่วไปได้ดี เพราะท�ำให้เห็นข้อมูลจากการวัดผลที่เป็นรูปธรรม
แต่เน่ืองจากอปุ กรณ์มรี าคาแพงประมาณ 5 แสนบาท จึงท�ำใหโ้ ครงการ
ถูกพักไว้ก่อน แต่ทางผู้รับผิดชอบโครงการมีความมุ่งม่ันจึงจัดท�ำเป็น
แผนยทุ ธศาสตร์ บรรจเุ รอ่ื งการจดั ตงั้ ศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทำ� งานไวใ้ นนโยบาย
ของโรงพยาบาล โดยช้ีให้เห็นถึงข้อมูลการวิเคราะห์ทางการตลาดใน

68 ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

การจัดตงั้ ศูนยฟ์ ติ เนส ซง่ึ ในขณะนนั้ สถานการณ์ NCDs ในพืน้ ทแ่ี ยม่ าก การปรบั เปลยี่ น
พฤตกิ รรมไมไ่ ดผ้ ล ตวั ชว้ี ดั ตกตลอด รวมถงึ จากการวเิ คราะห์ พบวา่ เปน็ พนื้ ทท่ี ม่ี คี วามเสย่ี ง
จากปจั จยั สง่ิ แวดลอ้ ม จงึ ตง้ั งบประมาณไว้ 3 ลา้ นบาท แตม่ กี ารชแ้ี จงชดั เจนวา่ ทำ� อะไรบา้ ง
จนในที่สดุ ผ่านการอนุมตั ิ และได้จดั ตั้งศูนย์ฯ ขน้ึ
ทส่ี ำ� คญั มกี ารโนม้ นา้ วใหผ้ อู้ ำ� นวยการ ไปดงู านทโี่ รงพยาบาลทพั ทนั มกี ารนำ� เสนอวา่
มคี ณะกำ� ลงั ทำ� งานในเรอื่ งนอ้ี ยู่ โดยทมี ทำ� งานเปน็ สหวชิ าชพี และเมอ่ื คณุ หมอชา้ งใหข้ อ้ มลู
เพิ่มเติม รวมถงึ มกี ารติดตามเย่ียมเสรมิ พลัง จงึ ทำ� ใหผ้ ู้อำ� นวยการมีความเขา้ ใจในโครงการ
มากยง่ิ ข้ึน ซึ่งสถานที่ของโรงพยาบาลมคี วามพร้อมอยู่แล้ว เพียงแค่ปรบั เลก็ น้อย และมี
ความเหน็ วา่ เรมิ่ ตน้ ยงั ไมต่ อ้ งมอี ปุ กรณฟ์ ติ เนสมากกไ็ ด้ แตม่ คี วามเหน็ วา่ อปุ กรณ์ Inner Scan
ทางส�ำนกั งานสาธารณสุขจังหวดั ควรมีใหย้ ืม
ลกั ษณะการจัดตัง้ ศูนย์ ดงั นี้
1. เร่ิมต้นจากการจัดตั้งคณะท�ำงานโดยมีสหวิชาชีพที่มีการเช่ือมต่อกับงาน
อาชีวอนามัย ประกอบด้วย 3 ส่วน ได้แก่ 1.งานอาชีวอนามัย ท�ำการตรวจ/แนะน�ำ
2.นักกายภาพบ�ำบัด ท�ำการฟื้นฟู และ 3.ฟิตเนส ท�ำการส่งเสริมด้านการออกก�ำลังกาย
เพอ่ื ส่งเสริม/ปอ้ งกัน
2. จัดทำ� นโยบายการจัดต้งั ศนู ย์
3. น�ำเข้าแผนยุทธศาสตร์ โดยมีการ
วเิ คราะหพ์ ืน้ ที่ EEC
4. ทมี บริหารศึกษาดูงาน
5. ออกเยย่ี มศนู ยใ์ นพนื้ ทอี่ นื่ ๆ เพอื่ เปน็
การกระตนุ้ /เสริมพลัง
Core team คณะทำ� งานสหวชิ าชพี
ประกอบดว้ ย แพทย์ พยาบาลวชิ าชพี ทนั ตภบิ าล
นักกายภาพบ�ำบัด นักการแพทย์แผนไทย
โภชนากร ฟิตเนส
การจดั หางบดำ� เนินการ งบท่ใี ช้ คอื Non-UC ท่ีโรงพยาบาลไดก้ ว่า 3 ล้านบาท
ซ่งึ นำ� เงินส่วนนม้ี าลงทนุ วางแผนจัดตั้งศูนยส์ ขุ ภาพดีวัยท�ำงาน ไดแ้ ก่ อาคาร Wellness
Center อปุ กรณ์ Inbody และอปุ กรณ์ฟิตเนส

ถอดบทเรียน ศูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center) 69

วิธีการด�ำเนินงานศนู ย์ฯ และวธิ /ี เทคนคิ การจดั การบริการหรือให้บริการของศูนย์
จดุ เรม่ิ ตน้ /วธิ กี ารดำ� เนนิ งาน หลงั จากมกี ารจดั ตงั้ ศนู ย์ ไดม้ กี ารจดั ประชมุ นำ� เสนอ
แผนการดำ� เนนิ งาน มนี โยบายใหเ้ จา้ หนา้ ทข่ี อง โรงพยาบาลทกุ คนไดร้ บั การตรวจ Inbody
ซึ่งมเี จา้ หนา้ ท่กี ว่า 400 คน จากนนั้ จะจัดทำ� โครงการท้งั เครือขา่ ยเพื่อกระจายสู่ชมุ ชน โดย
ให้พี่น้อยจากโรงพยาบาลทัพทัน เป็นวิทยากร เพ่ือให้ความรู้ว่าต้องกินอะไร ปรับเปล่ียน
พฤติกรรมอย่างไร งบทใี่ ช้ คอื Non-UC ท่โี รงพยาบาล ได้กว่า 3 ล้านบาท ซ่งึ นำ� เงินส่วนน้ี
มาลงทุนวางแผนท�ำศูนย์สุขภาพดีวัยท�ำงานท่ีใหญ่ขึ้น มีศูนย์ฟิตเนสที่ได้มาตรฐาน ซ่ึง
ปัจจุบนั มี 2 ศนู ย์เล็กๆ แต่ไม่เต็มรูปแบบ ยงั ไม่มีโอกาสใหป้ ระชาชนเช้าถึง เพราะพนื้ ที่น้ัน
ส่วนใหญ่เป็นคนที่ท�ำงานโรงงานเป็นชาวต่างชาติ แต่มีการวิเคราะห์ว่าจากสถานการณ์
ปัจจุบันในพื้นท่ีน่าจะมีการตอบรับท่ีดี จึงด�ำเนินการส่ังซื้ออุปกรณ์ฟิตเนสเพ่ิมเติม
ซึ่งปัจจุบันมีอุปกรณ์ฟิตเนสส�ำหรับเจ้าหน้าที่ 10 ชิ้น มีการสร้างต้นแบบ 3 กลุ่ม 3 ดี
ทพี่ นมสารคาม หนุ่ ดี ไขมนั ดี กลา้ มเนอ้ื ดี เปน็ การเขยี นโครงการตอ่ ยอดจากทที่ ำ� ผลตอบรบั
คอื มีคนสมคั รเยอะ โดยตอนน้เี ริ่มประชาสัมพนั ธก์ บั ญาติของเจ้าหน้าที่ที่ใช้สิทธิ
โปรแกรมแรกท่ีให้บริการ คือ โปรแกรมลดอาหาร ปวดเมื่อยที่คอ ไหล่ หลัง
โดยมี case แรกที่เป็นญาติของเจ้าหน้าที่ มีการนัด 3 ครั้ง เพ่ือให้เขามาดูก่อน โดยมี
นักวิทยาศาสตร์การกีฬาเขียนโปรแกรมและบอกว่าต้องท�ำอะไรบ้าง ถ้ายังไม่หายก็มีการ
นดั ตอ่ เพราะถอื เปน็ การรกั ษาฟน้ื ฟู หากผรู้ บั บรกิ ารมาท่ี โรงพยาบาลจะใหใ้ ชเ้ ครอื่ งฟติ เนส
และแนะนำ� วา่ จะมกี ารประยกุ ตใ์ ชเ้ พอ่ื ออกกำ� ลงั กายตอ่ ทบี่ า้ นไดอ้ ยา่ งไร เชน่ การใชย้ างยดื

70 ถอดบทเรียน ศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ัยทำ�งาน (Wellness Center)

ในอนาคตอาจมกี ารจดั โปรแกรมไลนแ์ ดนซ ์ โปรแกรมโยคะ ซึ่งก�ำลังอย่ใู นความ
สนใจของประชาชน และเหมาะส�ำหรับคนท่ีไม่ชอบการแอโรบิก ซ่ึงในความเป็นจริงการ
ออกก�ำลังกายจำ� เป็นต้องมีกจิ กรรมการยืดเหยียดดว้ ย
ตัง้ แต่มีการจดั ตง้ั ศูนยข์ นึ้ เมอ่ื เดือนพฤษภาคม ยงั ไมม่ ผี ลคืบหน้ามากนกั แตเ่ ดมิ
มีการตรวจสุขภาพของขา้ ราชการอยู่แล้ว และเน่อื งจากเป็นพน้ื ท่อี ุตสาหกรรม จงึ จ�ำเปน็
ต้องมีงานด้านอาชีวอนามัย เพ่ือตรวจการได้ยิน ตรวจสมรรถภาพปอด เป็นต้น ดังนั้น
การด�ำเนินการของศูนย์จึงสามารถน�ำเข้าไปเสริมกับการตรวจสุขภาพท่ีมีอยู่แล้วได้เลย
แต่คาดว่าหากสรา้ งศูนยฯ์ เสร็จ คงสามารถดำ� เนนิ การได้อยา่ งเต็มรูปแบบ

ขนั้ ตอนการดำ� เนนิ งาน
1. การตรวจ/คัดกรอง หากพบปัญหากล้ามเน้ือกระดูก จะจัดโปรแกรมฟื้นฟู
และเสรมิ สรา้ ง โดยนกั วทิ ยาศาสตรก์ ารกฬี า และสง่ เสรมิ ใหเ้ ขา้ ฟติ เนส โดยจดั ทำ� การตรวจ/
คัดกรองแกเ่ จา้ หน้าท/่ี ข้าราชการ/ผู้มีสทิ ธปิ ระกันสงั คม รวมถงึ มีการเข้าไปตรวจ/คดั กรอง
ที่โรงงาน
2. การเชอ่ื มโยงนโยบายระดบั โรงพยาบาล/สหวชิ าชพี โดยหลงั จากมกี ารตรวจ/
คัดกรองทั้งจากคลินิกโรคต่างๆ และ OPD รวมท้ังการตรวจ/คัดกรองท่ีโรงงาน จะมีการ
สง่ ตอ่ มาท่ีศนู ย์ โดยมีตวั แทนสหวิชาชพี คอยแนะนำ� และท�ำการฟน้ื ฟู

ถอดบทเรยี น ศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 71

ประเภทของแพ็คเกจและโปรแกรมท่ีใหบ้ รกิ าร
1. โปรแกรมลดอาการบาดเจ็บจากการทำ� งาน สำ� หรบั เจา้ หน้าท่ี : เฟส 1
2. โปรแกรม 3D : หุ่นดี ไขมันดี กล้ามเนื้อดี ส�ำหรบั ขา้ ราชการ/ผู้มีสิทธิประกนั
สังคม/บุคคลทวั่ ไป : เฟส 2
3. การจดั บรกิ ารฟิตเนส ส�ำหรบั บคุ คลทัว่ ไป : เฟส 3
ผลการด�ำเนนิ การทไ่ี ด้รับเสียงตอบรับที่ดี
1. การสรา้ งการรบั รขู้ องศนู ย์ในโรงพยาบาล
2. การจดั บรกิ ารใหเ้ จา้ หนา้ ของ โรงพยาบาลไดร้ บั การตรวจดว้ ยเครอื่ ง Inbody
Scan 100%
3. การเริ่มตน้ case จากญาตขิ องเจ้าหน้าที่/ข้าราชการ ของโรงพยาบาล
การบรู ณาการและการมีสว่ นรว่ ม มีการบูรณาการการท�ำงานร่วมกบั ฝ่ายตา่ งๆ
ในโรงพยาบาล ตง้ั แตก่ ารรบั case คดั กรองผปู้ ว่ ยจาก case ทค่ี ณุ หมอและพยาบาลทต่ี รวจ
ผปู้ ว่ ยตามภาระงานของโรงพยาบาล โดยสง่ ตอ่ ผปู้ ว่ ยเพอ่ื มารบั คำ� ปรกึ ษากบั นกั โภชนาการ
และกลุ่มผู้ป่วยที่มีปัญหาเรื่องกระดูกและการดูแลสุขภาพแก่ นักกายภาพบ�ำบัดและ
วทิ ยาศาสตรก์ ารกฬี า รว่ มถงึ การบรู ณาการการประชาสมั พนั ธแ์ กบ่ คุ คลากรของโรงพยาบาล
ในการเขา้ รว่ มกจิ กรรมตา่ งๆ ของศนู ย์ อกี ทง้ั พยายามขยายเขา้ สชู่ มุ ชน เนอ่ื งจากผปู้ ฏบิ ตั งิ าน
เติบโตมาจากหมูบ่ ้านทม่ี ีแต่คนตดิ ยาเสพตดิ เพ่ือนเป็นสายสง่ ยาและโดนยิงตาย ตนเหน็ วา่
มันไม่มอี ะไรดี จงึ เกดิ แนวความคิดวา่ ท�ำอย่างไรทจี่ ะเปลยี่ นแปลงสงั คมที่ตวั เองอยใู่ ห้ดขี ้ึน
โดยพยายามหากิจกรรมมาท�ำร่วมกันกับเพ่ือนๆ ในชุมชน เริ่มต้นด้วยการสอนน้องๆ ใน
ชมุ ชนให้เล่นฟุตบอล และสอนกิจกรรมอนื่ ท่ีตนพอจะท�ำได้ จนในทสี่ ุดกต็ ดั สนิ ใจเขา้ เรียน
วทิ ยาศาสตร์การกฬี า และต้ังใจจะน�ำความรู้นี้มาสง่ ให้คนในชุมชนมีสุขภาพดยี งิ่ ขนึ้

72 ถอดบทเรยี น ศนู ย์สุขภาพดวี ยั ทำ�งาน (Wellness Center)

การท�ำงานของทีมพนมสารควรมีนักโภชนาการเป็นส่วนหน่ึงของทีมงานท�ำงาน
ใหค้ ำ� ปรกึ ษา ดแู ล ใหค้ วามรผู้ เู้ ขา้ รว่ มโครงการ โดยรบั case และชว่ งการดแู ลจากพยาบาล
เน้นการท�ำงานกับเจ้าหน้าท่ีตามนโยบายละแผนยุทธศาสตร์ของโรงพยาบาล เจ้าหน้าท่ี
ท�ำการอบรม 100% บทบาทในการทำ� งานเน้นการ ใหค้ วามรู้ ค�ำแนะนำ� เร่ืองสุขภาพ ให้
คำ� ปรกึ ษาเรอ่ื งนำ้� หนกั และภาระงานตามงานโภชนาการ แตย่ งั ขาดการวางแผนการทำ� งาน
รว่ มกับศนู ย์สุขภาพวยั ทำ� งานแตส่ ่งิ ที่ได้เรียนรจู้ ากการทำ� งานนี้ คือ
1. ได้เรียนรู้การพัฒนาศูนย์เพ่ิมขึ้นโดยเฉพาะการสร้างแรงจูงใจให้ผู้เข้าร่วม
อยากเขา้ มาท�ำกจิ กรรม
2. การตกแตง่ หอ้ งใหน้ ่าใชง้ านเพ่อื เพม่ิ แรงจงู ใจแกผ่ ูใ้ ช้บรกิ าร
3. แนวความคิดเรอื่ งการชักชวนจิตอาสามาใหท้ ำ� งานรว่ มเพิ่ม
4. การสร้างแรงจูงใจในเจ้าหน้าท่ีให้เข้ามาร่วมท�ำงานและเข้ารับบริการเพ่ิม
แม้ว่าจะมีขอ้ จำ� กัดในเร่ืองงบประมาณของโรงพยาบาล

ถอดบทเรียน ศนู ย์สุขภาพดวี ยั ทำ�งาน (Wellness Center) 73

โรงพยาบาลบางเลน

74 ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ุขภาพดีวัยทำ�งาน (Wellness Center)

การบรหิ ารจดั การศนู ย์สุขภาพดีวยั ท�ำงาน
■ รปู แบบ/ลกั ษณะการจัดตัง้ ศูนยฯ์ นโยบาย Wellness Center เร่มิ มาจาก
ผู้อ�ำนวยการ ซ่ึงได้มีการดูงานจากท่ีอื่นๆ โดยก�ำลังหลักผู้รับผิดชอบคือ
นักวิทยาศาสตร์การกีฬา มุ่งเน้นกิจกรรมฟิตเนส ซึ่งมีอุปกรณ์ฟิตเนสที่
หลากหลายประเภทพร้อมผูส้ อน รวมทัง้ สนิ้ 3 ห้อง
■ Core team ประกอบด้วย นักวิทยาศาสตร์การกีฬา แพทย์ นักวิชาการ
สาธารณสุข นักกายภาพ นักการแพทย์แผนไทย นักโภชนาการ กลุ่มงาน
อาชีวเวชกรรม ทีมมีศักยภาพดี สามารถพัฒนาต่อได้ แต่ถือว่าคนท�ำงาน
น้อยมาก
■ การจดั หางบดำ� เนนิ การ ชว่ งแรกมกี ารโปรโมทศนู ย์ แตย่ งั ไมม่ แี ผนการตลาด
ไมม่ ีกลยุทธใ์ นการหาคนเขา้ มา และไมร่ วู้ ธิ ีการจดั หางบประมาณ ต่อมามีการ
เกบ็ เงนิ บ�ำรุง 500 บาท/เดือน ซ่ึงถกู กว่าฟิตเนสข้างนอกโรงพยาบาล แตม่ ี
การจ�ำกดั จำ� นวนสมาชิก
วธิ กี ารดำ� เนนิ งานศูนยฯ์
■ จุดเรม่ิ ต้น/วธิ ีการด�ำเนินงาน : มแี นวคดิ เป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ แต่
ยงั มีการจดั ต้ังโปรแกรมไมพ่ รอ้ มเทา่ ทอ่ี ื่น มกี ารตรวจเลือด มกี ารเก็บข้อมูล
Before - After มีการสร้างบุคคลต้นแบบในชุมชน ใช้กิจกรรมท่ีคนสนใจ
เพื่อดึงดูดความสนใจ เช่น การสอนโยคะ โดยให้ลูกค้าท่ีเรียนโยคะมาสอน
โยคะดว้ ย รวมถงึ การสรา้ งเทคนคิ เครือขา่ ย ลงพน้ื ท่ชี ุมชน โรงงาน เปน็ การ
ดำ� เนินงานเชิงรกุ
■ การบูรณาการและการมสี ่วนรว่ ม ไมท่ ราบข้อมูลทีแ่ นช่ ัด

ถอดบทเรียน ศูนยส์ ุขภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 75

วิธี/เทคนิคการจัดการบรกิ ารหรอื ให้บริการของศนู ยฯ์
กลุ่มเป้าหมาย คือ เจ้าหน้าท่ีในโรงพยาบาลมีการด�ำเนินการคัดกรองท�ำท่ีตึก
ดา้ นลา่ ง ตรวจสอบดว้ ยการใหท้ ำ� แบบทดสอบและ In Body กอ่ น แลว้ คอ่ ยสง่ ตอ่ ในกรณที ่ี
มปี ญั หา มรี ปู แบบการใหบ้ รกิ ารทชี่ ดั เจนหรอื ไม่ ขน้ื อยแู่ ตล่ ะบคุ คล มกี ารตดิ ตามประเมนิ ผล
เป็นระยะ มศี ูนย์ฟิตเนส ผูบ้ ริหารใหค้ วามสนใจ มแี พทย์ พยาบาล นกั เวชศาสตรก์ ารกฬี า
การคดิ คา่ บรกิ าร สำ� หรบั บคุ ลากรในโรงพยาบาลไมม่ คี า่ ใชจ้ า่ ยใดๆ สำ� หรบั คนนอก คดิ คา่
บรกิ ารหา้ รอ้ ยบาทตอ่ เดอื น คลนิ กิ สขุ ภาพดี ฟติ เนสมเี ทรนเนอรส์ องคน ใชก้ ลมุ่ อสม. อบรม
แล้วถ่ายทอดต่อประชาสัมพันธ์ ปัจจุบันมีการออกพื้นท่ีไปยังท้องถ่ินขยายกลุ่มเป้าหมาย
ในโรงงานและอาชวี อนามยั แลว้ คอ่ ยมารบั บรกิ ารทโ่ี รงพยาบาล และพยายามเชอื่ มตอ่ กลไก
การทำ� งานไปทภี่ าคใี นกลมุ่ งานเวชอน่ื ๆ งานอดบหุ รี่ และกลมุ่ งานทมี่ หี วั หนา้ คนเดยี วกนั



ถอดบทเรียน ศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 77

โรงพยาบาลทพั ทนั

78 ถอดบทเรียน ศูนย์สุขภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center)

นางลาวลั ย์ ประสงคด์ ี
พยาบาลวชิ าชีพชำ�นาญการ
(ผ้จู ดั การศูนย์ฯ)
การบริหารจดั การศูนยส์ ขุ ภาพดีวัยท�ำงาน
รูปแบบ/ลักษณะการจัดต้ังศูนย์ฯ เร่ิมมีการตรวจสุขภาพ
ตั้งแต่ปี 2538 แต่เน่ืองจากเป็นโรงพยาบาลมีงบประมาณน้อย ท�ำให้
ผู้อำ� นวยการคดิ ว่าจะทำ� อยา่ งไรใหไ้ ม่เหมือนที่อืน่ จึงมีการตรวจสขุ ภาพ
ตามสิทธิที่ควรจะจ่าย ท่ีสามารถเบิกได้ปีละ 1 ครั้ง มีการออกแบบ
แพค็ เกจต่างๆ มีการตลาด ทง้ั เชิงรกุ และเชิงรับ โดยในเชงิ รุก มรี ถไปรับ
หากมีผเู้ ข้ารับบริการ 10 คนขน้ึ ไป มกี ารใหบ้ รกิ ารดา้ นทนั ตกรรม การ
ตรวจเลือด
จากนนั้ ในปี 2554 จัดตงั้ คลินกิ ปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพ
คนไทยไรพ้ งุ จงึ มีการดูงานดา้ นการแพทย์ในหลายรูปแบบ รวมถงึ การ

ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ุขภาพดวี ยั ทำ�งาน (Wellness Center) 79

แพทย์วถิ ีไทย มกี ารเรียนรู้ด้านสุขภาพจติ โดยมีผรู้ บั ผิดชอบโครงการ คือ โภชนากร มีการ
สร้างบุคลากรต้นแบบ หลังจากน้ันเริ่มสร้างองค์กรต้นแบบ โดยจัดให้มีการตรวจสุขภาพ
คนในองคก์ ร โดยมวี ทิ ยากรใหค้ วามร ู้
ตอ่ มาเม่อื ไดร้ ้จู กั โครงการศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทำ� งาน จงึ มีการตอ่ ยอดโครงการ ซ่งึ
เดิมมี Wellness Center อยู่ก่อนแล้ว แต่เพ่ิมเติมการเช่ือมโยงกับนักวิทยาศาสตร์การ
กีฬา นกั การตลาด และนักกายภาพ ซ่งึ ทางผอู้ ำ� นวยการมองเหน็ ความสำ� คญั วา่ จำ� เปน็ ตอ้ ง
มีการสร้างเสริมสุขภาพ จึงเริ่มขยายโครงการไปยังโรงพยาบาลเครือข่าย เช่น ท่ีจังหวัด
นครสวรรค์ เพื่อให้เกดิ การแลกเปล่ยี นเรียนรู้และปรับเปลี่ยนพฤตกิ รรม
Core team ประกอบด้วยทีมงาน 6 คน จากตัวแทนสหวชิ าชีพ ไดแ้ ก่ แพทย์
นักวชิ าการสาธารณสุข นกั การตลาด นักกายภาพ นักวิทยาศาสตร์การกฬี า ซึ่งมกี ารจดั ต้ัง
เป็นคณะกรรมการ คณะทำ� งาน เพ่ือรว่ มประชมุ และทำ� งานเช่ือมโยงกนั
การจดั หางบดำ� เนนิ การ พบวา่ มคี า่ ใชจ้ า่ ยทเ่ี บกิ ไมไ่ ด้ สำ� หรบั ในสว่ นของฟติ เนส
ใช้งบประมาณ 5 ล้านบาท ซงึ่ ด�ำเนินการจดั การเสร็จสิ้นภายในระยะเวลา 2 ปี และมีการ
เก็บค่าใช้จ่ายผู้เข้ารับบริการ แต่ช่วงหน่ึงขาดทุน ท้ังนี้ ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาลมองว่า
จำ� เป็นต้องมีการสร้างเสริมสขุ ภาพ จงึ ใหม้ ีการดำ� เนินการต่อไป

80 ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

วิธีการดำ� เนนิ งานศนู ย์ฯ
จุดเร่ิมต้น/วิธีการด�ำเนินงาน เน้นการตรวจสุขภาพเพื่อวิเคราะห์ผล และน�ำ
ไปสู่การปรับเปล่ยี นพฤตกิ รรม โดยเร่ิมตน้ จากการประเมนิ กอ่ นว่าผูเ้ ข้ารบั บรกิ ารมีปญั หา
อะไร เพ่ือคดั กรองแลว้ นำ� ส่งตามระบบ จากผลการดำ� เนินการที่ผ่านมาพบว่ามจี �ำนวนคน
ทีม่ คี วามเสยี่ งลดลง และมจี �ำนวนคงท่ี ส่วนคนทวี่ กิ ฤติจะใหร้ บั ยาและเข้าโปรแกรม CBT -
Cognitive Behavior Therapy จ�ำนวน 6 คร้ัง โดยผูเ้ ข้ารบั บรกิ ารต้องเสยี ค่าใชจ้ ่ายเอง
แตจ่ ากการตดิ ตามนัดหมายผเู้ ข้ารับบริการ พบวา่ มีการใหค้ วามสนใจมากขึ้น


ตัวอย่างกจิ กรรมในโครงการ เช่น
1. การวเิ คราะหอ์ งคป์ ระกอบของรา่ งกาย และการอบรมเพม่ิ เตมิ ในดา้ นวทิ ยาศาสตร์
การกฬี า
2. การสอนบอดเ้ี วท เนอื่ งจากบางคนไมเ่ ลน่ ฟติ เนส การสอนโยคะ และเสรมิ มวล
กล้ามเนอ้ื เนอ่ื งจากค้นพบปัญหาวา่ บคุ ลากรสว่ นใหญ่ไมม่ ีความยดื หยุ่น
ปจั จบุ นั โครงการคลิ นกิ สขุ ภาพดดี ำ� เนนิ การไปแลว้ 2 รนุ่ มผี เู้ ขา้ รว่ มโครงการกวา่
100 คน รวมไปถึงองค์กรตา่ งๆ ทม่ี าตรวจสขุ ภาพกบั ทางโรงพยาบาล นอกจากนนั้ ยังมกี าร
ดำ� เนนิ การทเ่ี ขา้ ถงึ หนว่ ยงานตา่ งๆ ในเขตพนื้ ท่ี โดยขนึ้ อยกู่ บั ความพรอ้ มของหนว่ ยงานนนั้ ๆ
ในการให้เขา้ ไปตรวจสขุ ภาพ
การบูรณาการและการมีส่วนร่วม มีการท�ำงานประสานกันภายในทีมตัวแทน
สหวชิ าชีพ

ถอดบทเรียน ศนู ย์สขุ ภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center) 81

วิธ/ี เทคนคิ การจดั การบรกิ ารหรือใหบ้ รกิ ารของศนู ย์
กลุ่มเป้าหมาย เรมิ่ ตน้ จากกล่มุ
ทตี่ รวจสุขภาพประจำ� ปี ได้แก่ ขา้ ราชการ
รฐั วสิ าหกจิ กลมุ่ ผปู้ ระกนั ตน และประชาชน
ท่ัวไป มีฝ่ายการตลาดท�ำหน้าท่ีเชิญชวน
กลุ่มเป้าหมายข้างต้นเข้าร่วมโปรแกรม/
Package เมอื่ เขา้ มาใชบ้ รกิ ารตรวจสขุ ภาพ
ประจำ� ปี
ประเภทการให้บริการ และ
การจัด Package การจัดท�ำ Package
เริ่มมาจากการตรวจสุขภาพ หรือมาที่
คลินกิ โดยตรง การตรวจสขุ ภาพจะทำ� เปน็
ราย/ทีม โดยมีนักการตลาดท�ำหน้าท่ี
ประสานงาน งานตรวจสขุ ภาพจะเจาะไป
ทก่ี ลุม่ หน่วยงาน/สถานประกอบการ มนี ักการตลาดทำ� หนา้ ท่ีประชาสัมพนั ธ์ มี Package
การตรวจสขุ ภาพตามมาตรฐานแตจ่ ะสรา้ งความนา่ สนใจและดงึ ดดู ลกู คา้ เชน่ มรี ถไปรบั -สง่
มีบริการนวด บริการด้านทันตกรรม ซ่ึงจะอยู่ใน Package การตรวจสุขภาพ อีกท้ัง
โรงพยาบาลมีการตรวจ In Body ซึ่งสามารถดึงดูดลูกค้าได้ (เป็นการส่งเสริมการตลาด
ของโรงพยาบาล) กรณคี นไขม้ ปี ญั หาจาการตรวจสขุ ภาพแลว้ เชน่ โรคอว้ น ไขมนั ในเลอื ดสงู
โรงพยาบาลจะเสนอ Package ทคี่ า่ ใชจ้ า่ ย 1,550 บาท จะไดร้ บั บรกิ ารใหค้ ำ� ปรกึ ษา 6 ครง้ั
โดยจะมกี ารตรวจ In Body ใหท้ กุ ครง้ั มกี ารทดสอบสขุ ภาพ การสง่ ไปออกกำ� ลงั ที่ Fitness
Package 1,550 บาท ไม่สามารถเบิกจ่าย ต้องจ่ายเองทุกสิทธิ์ เป็นโปรแกรมตาม
ความสมคั รใจ กรณที ่คี นไข้มปี ัญหายงั ไม่พรอ้ ม โรงพยาบาลจะให้ค�ำปรกึ ษาแนะน�ำเบอื้ งตน้
และนดั ติดตามหลงั จากนนั้ 3 เดือน โดยไม่มคี า่ ใชจ้ า่ ย หากคนไข้ยังไมพ่ รอ้ มอีก หลักจาก
1 ปี จะมกี ารติดตามในระบบอีกครง้ั
Fitness จะมโี ปรแกรมตามกลมุ่ เปา้ หมายท่สี ่งให้ เช่น กลุ่มอว้ น กลุ่มกลา้ มเน้ือ
สำ� หรบั คนท่ัวไปท่ีไมผ่ า่ นระบบการตรวจสขุ ภาพ (ส่วนมากเปน็ คนอว้ น) เขา้ มาเพ่อื ขอเขา้
โปรแกรมลดนำ้� หนกั ทางโรงพยาบาลจะไมป่ อ้ นโปรแกรมให้ แตแ่ นะนำ� ใหท้ ำ� การตรวจสขุ ภาพ
ก่อน จากนน้ั จะทำ� การคดั กรอง ประเมิน และสง่ ต่อ

82 ถอดบทเรียน ศูนยส์ ุขภาพดวี ัยทำ�งาน (Wellness Center)

กระบวนการน้ีสามารถสร้างความประทับใจ เน่ืองจากเห็นผลการเปล่ียนแปลง
ชดั เจน โดยสรุป Package ถือวา่ เปน็ สว่ นเสริม แตท่ ี่ท�ำให้โรงพยาบาลประสบความส�ำเร็จ
คอื การมีทมี การประชาสัมพนั ธ์ และผลลัพธ์ท่เี ปน็ รูปธรรม
ทีมงานให้บริการประกอบดว้ ย คณะท�ำงาน ดังนี้
1. คณะท�ำงาน ทำ� หนา้ ที่ วางแผน ติดตาม
2. ทมี ปฏบิ ตั กิ าร 6 คน ประกอบดว้ ย พยาบาลวชิ าชพี นกั กายภาพ นกั วทิ ยาศาสตร์
การกฬี า นกั วิชาการสาธารณสขุ ผชู้ ่วยเจา้ พนักงานสขุ ศกึ ษา ผูช้ ว่ ยเจา้ พนกั งานสุขศกึ ษา -
ทำ� หนา้ ทก่ี ารตลาด พยาบาล นกั กายภาพ - ทำ� หนา้ ทใ่ี หค้ ำ� ปรกึ ษา คดั กรอง การตรวจสขุ ภาพ
ทดสอบสมรรถภาพ นกั วทิ ยาศาสตร์การกีฬา - ดแู ล Fitness และนกั วชิ าการสาธารณสุข -
ท�ำหน้าท่ดี แู ลเร่อื งงานวิชาการ

ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 83

โรงพยาบาลนภาลยั

84 ถอดบทเรยี น ศูนย์สขุ ภาพดีวัยทำ�งาน (Wellness Center)

นางกรรณกิ า กลัดเกล้า
พยาบาลวชิ าชีพชำ�นาญการ
(ผ้จู ดั การศนู ย์ฯ)
จุดเน้น ส�ำคัญของโรงพยาบาลนภาลัย คือ “ความเป็นเลิศ
ด้านการส่งเสริมสุขภาพและฟื้นฟูสุขภาพในผู้ป่วยโรคเรื้อรัง” แม้ว่า
บริบทของเรายังไม่บรรลุวิถีการสร้างน�ำซ่อม แต่พวกเราก็จะมุ่งม่ัน
ดำ� เนินการใหเ้ กดิ การดแู ลสขุ ภาพทีบ่ ูรณาการทง้ั 3 กลมุ่ คือ
■ กลุ่มสุขภาพดีกด็ �ำรงสุขภาพดไี วเ้ พ่ือเพื่อเปน็ ต้นแบบ
■ กลมุ่ เสยี่ งกด็ ำ� เนนิ การดแู ล มใิ หผ้ นั เปน็ กลมุ่ ปว่ ยและกลบั มา
เปน็ กลมุ่ สขุ ภาพดี
■ กลุ่มป่วยก็ด�ำเนินการดูแลเพ่ือป้องกันภาวะแทรกซ้อน
และมคี ณุ ภาพชีวิตทดี่ ี

- ดว้ ยรกั และหว่ งใยใสใ่ จดูแลสขุ ภาพ -

ถอดบทเรียน ศูนย์สุขภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 85

การบรหิ ารจัดการศูนยส์ ุขภาพดวี ยั ท�ำงาน
การใหบ้ รกิ ารตรวจสุขภาพ โดยจัดในรูปแบบ One Stop Service โดยเร่ิมจาก
การตรวจสุขภาพกลุม่ เจา้ หน้าทีใ่ นโรงพยาบาล และกลุ่มข้าราชการและผู้ประกันตน ดงั น้ี
1. กลุ่มเจ้าหนา้ ที่ในโรงพยาบาล ทำ� การวเิ คราะหแ์ ยกกล่มุ ไดแ้ ก่ กลุ่มสขุ ภาพดี
กลุ่มเสี่ยง กลุ่มป่วย และให้ค�ำปรึกษาเพื่อเลือกบริการและท�ำการวัดผลเป็นระยะ เช่น
ปรบั เปลย่ี นพฤติกรรมสขุ ภาพ ใหค้ ำ� ปรกึ ษาคลนิ ิกจิตเวช คลนิ กิ บุหรี/่ เลิกสรุ า การตรวจ
คัดกรองทั้งในเชิงรุกและเชิงรับ เช่น ตรวจเลือด วัดดัชนีมวลกาย ตรวจเปอร์เซ็นไขมัน
เปน็ ต้น
2. กลมุ่ ขา้ ราชการและผปู้ ระกนั ตน ดำ� เนนิ การเชงิ ตลาดในการนำ� เสนอ Package
บริการให้แก่กลุ่มข้าราชการและประกันตน เพื่อการบ�ำบัดและดูแลสุขภาพที่เหมาะสม

86 ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ุขภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center)

วธิ กี ารดำ� เนินงานศนู ย์ฯ
การดำ� เนนิ งาน โดยจดั ประชมุ ทมี ฯ และประชาสมั พนั ธส์ รา้ งกระแสการดแู ลสขุ ภาพ
ไปยงั องคก์ รส่วนทอ้ งถ่ิน และร้านค้าตา่ งๆ โดยทมี PCU ให้บรกิ ารประสัมพนั ธเ์ สยี งตาม
สาย การดูแลสุขภาพ และการตรวจสุขภาพ มกี ารประมวลผลและใหบ้ ริการหลงั การขาย/
เรียกเกบ็ ตามระบบ สรปุ ผลต่อคณะกรรมการ ระบบคดั กรองสุขภาพการตรวจสขุ ภาพท้ัง
เชงิ รุก และเชิงรับ การให้บรกิ ารเชงิ รกุ ในสถานประกอบการ บริษัทห้างรา้ น เช่น การให้
คำ� ปรกึ ษา การเจาะเลือด และจดั กิจกรรม DPAC ในชมุ ชน/หมูบ่ ้านสุขภาพดี การเย่ียม
บ้านให้คำ� แนะน�ำ คลินกิ สุขภาพใจท่ีศนู ยส์ ขุ ภาพชุมชน และการบริการศูนย์ Fitness มี
เครอ่ื งออกกำ� ลังกายร่วมกบั กายภาพ สำ� หรับกลุ่มป่วย กลมุ่ ปกติ และกลมุ่ ประชาชนท่ัวไป
อตั ราคร้ังละ 20 บาท ซึง่ ผลการตรวจสขุ ภาพท่ผี า่ นมากรณีเชิงรบั มจี ำ� นวนผรู้ บั บริการ 3
ราย/วนั สว่ นใหญเ่ ป็นกลุ่มบตั รทอง สิทธิขา้ ราชการ (พ่อ แม)่ กลมุ่ ผู้บตั รประกนั สังคม
ท้งั นส้ี ิ่งท่จี ะต้องด�ำเนนิ การอย่างต่อเนอ่ื งและพัฒนาต่อไป คือ
1. ปรบั ปรุงศนู ยฟ์ ิตเนส ค่าบรกิ ารสำ� หรบั กลมุ่ บคุ คลภายนอก โดยปรับอตั ราคา่
บริการรายวนั และจดั ใหม้ กี ิจกรรมกลุ่มออกกำ� ลงั กาย เช่น แอโรบิก ซมุ บา้ โยคะ ฯลฯ
2. การสรา้ งทมี สหวชิ าชพี ใหม้ คี วามรเู้ พมิ่ มากขนึ้ ในการเสรมิ พลงั การปรบั เปลย่ี น
พฤติกรรม ให้มีนวัตกรรมการจัดการความรู้ กลุ่มเป้าหมายและจัดเวลาท่ีชัดเจน และ
สามารถติดตาม ประเมินผลได้อย่างตอ่ เนอื่ ง

ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 87

วธิ /ี เทคนิคการจดั การบรกิ ารหรือใหบ้ ริการของศนู ย์
เดิมมีศูนย์ฟิตเนส เปิดให้บริการสามโมงเย็นถึงสองทุ่ม ตามแนวความคิดของ
ผบู้ รหิ าร ทมี งานของโรงพยาบาลเหน็ ความสำ� คญั ตอ่ สขุ ภาพ มกี ารจดั โครงการลดพงุ ลดอว้ น
ทำ� 6 เดอื น 2 รนุ่ ไปดงู านโรงพยาบาลทพั ทนั บคุ คลากรภายในโรงพยาบาลสามารถเขา้ คอรส์
เขา้ อบรม นายแพทย์รักสุขภาพ ไดเ้ ครือ่ งมอื อุปกรณอ์ อกกำ� ลงั กายเพิ่มเติม แตพ่ บปญั หา
เรอื่ งความไม่ย่ังยืน คนเบอื่ ตอ้ งพยายามหาจดุ ขายใหม่ๆ สถานท่ีคบั แคบหอ้ งเลก็ ๆ อยาก
ขยาย ปจั จุบันมกี ารทำ� งานเชิงรกุ ตรวจสขุ ภาพในโรงงาน โรงเรยี นโดยเฉพาะกลมุ่ ครู มี
การจดั เจ้าหน้าท่อี อกนอกสถานทีใหค้ วามรูแ้ ก่ประชาชนทั่วไป



ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 89

โรงพยาบาลกาญจนดษิ ฐ์

นางบษุ ยา อดุ มสุวรรณกุล
พยาบาลวิชาชพี ชำ�นาญการ
(ผจู้ ดั การศนู ยฯ์ )
จดุ เน้น ศนู ย์สขุ ภาพดวี ยั ทำ� งาน โรงพยาบาลกาญจนดิษฐ์ มี
เปา้ หมายเพอ่ื สง่ เสรมิ สขุ ภาพกลมุ่ คนวยั ทำ� งานใหม้ สี ขุ ภาพดี โดยเสรมิ พลงั
และสรา้ งแรงจงู ใจในการปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพ การออกกำ� ลงั กาย
ท่ีเหมาะสมส�ำหรับตนเอง รวมทั้งการ สรรหาบุคคลในการปรับเปล่ียน
พฤติกรรมท่ีดี เพ่ือเป็นต้นแบบแก่หน่วยงาน กลุ่มงานคนวัยท�ำงาน
และชมุ ชน

90 ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ุขภาพดวี ยั ทำ�งาน (Wellness Center)

การบรหิ ารจัดการศูนย์สุขภาพดวี ยั ทำ� งาน
■ รปู แบบ/ลกั ษณะการจดั ตง้ั ศนู ยฯ์ เปน็ นโยบายผนู้ ำ� องคก์ ร โดยใหท้ กุ หนว่ ยงาน
ของโรงพยาบาลมีส่วนร่วมกลุ่มงานบริการปฐมภูมิและองค์รวมเป็นก�ำลังส�ำคัญ
เรม่ิ จากการไปดงู านท่ี โรงพยาบาลบางเลน และโรงพยาบาลทพั ทนั ซง่ึ ทงั้ 2 แหง่ ใหข้ อ้ คดิ
ทแ่ี ตกตา่ งกนั เมอ่ื กลบั ไปหารอื จงึ ไดเ้ ครอื่ งมอื ทดสอบมรรถภาพขนาดเลก็ โดยเมอ่ื ผรู้ บั บรกิ าร
ไดร้ บั การตรวจแลว้ จงึ ใหค้ ำ� ปรกึ ษาวา่ ตอ้ งไปออกกำ� ลงั กายตอ่ อยา่ งไร เนน้ ทก่ี ลมุ่ เสย่ี งทเ่ี ปน็
เจ้าหน้าท่ขี องโรงพยาบาลก่อน จ�ำนวนประมาณ 30 - 40% และมแี นวโน้มมากขน้ึ เรอื่ ยๆ
เนอื่ งจากพบวา่ มไี ขมนั สงู ทง้ั น้ี เพอ่ื ใหเ้ กดิ การปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรม ดว้ ยการตรวจดคู า่ BMI
มกี ารตดิ ตามผลแลว้ นำ� ขอ้ มลู ลงเฟซบคุ๊ เพอื่ สรา้ งความนา่ สนใจแกค่ นภายนอก และกระตนุ้
การเข้าร่วมสมัครกับศูนย์ ซ่ึงถือเป็นช่องทางที่ดีอีกทางหนึ่ง นอกจากนั้นยังมีกิจกรรมให้
ควบคู่กบั แรงจงู ใจ ดว้ ยโครงการลดแลกไข่ ผลการดำ� เนนิ งานท่ผี ่านมา พบว่าปีที่แล้วมีการ
ลดนำ�้ หนกั ไดม้ ากทสี่ ุดกวา่ 10 กิโลกรมั และลดน้�ำหนักได้มากถึง 20 - 30 คน
■ Core team ผ้ดู แู ลรับผิดชอบโครงการหลัก คอื กลุ่มอาชีวเวชกรรม ซ่งึ
ท�ำงานร่วมกับ แพทย์ นักกายภาพ เภสัชกร ประกันสุขภาพ ทันตแพทย์ ACD Lab
โภชนากร นกั การแพทย์แผนไทย
■ การจัดหางบด�ำเนนิ การ เงนิ บ�ำรงุ โรงพยาบาล

ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ุขภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center) 91

วธิ ีการดำ� เนนิ งานศนู ย์ฯ
■ จดุ เรม่ิ ต้นการด�ำเนินงาน
มีการจัดบริการ 2 ลกั ษณะ คอื
1. ตรวจสขุ ภาพประจำ� ปี
2. ตรวจกลุ่มเส่ียง เช่น อ้วน
BMI เกนิ ไขมันสงู
กลุ่มเป้าหมาย ไดแ้ ก่ เจ้าหน้าที่ใน
โรงพยาบาล กลุม่ เสีย่ ง กลมุ่ ปกติ และกลุ่ม
ป่วย เพ่อื ให้เป็นต้นแบบในการดแู ลสุขภาพ
ใหก้ ับประชาชนทัว่ ไป รวมถึงกลุ่มประชากร
ที่สนใจ มีการจัดแพ็คเกจการตรวจสุขภาพ
ได้แก่ การใหค้ วามรู้ การทดสอบสมรรถภาพ
การประเมนิ พฤตกิ รรมสขุ ภาพ การตดิ ตามผล
ทกุ 2 สปั ดาห์ การสรา้ งแรงจงู ใจดว้ ยการแจก
ของรางวัลในการแข่งขันด้านสุขภาพ เช่น
การแจกไข่ ขา้ วสาร และเงินรางวลั สว่ นวิธี
การจัดบรกิ ารทไ่ี ดร้ บั เสียงตอบรบั ทด่ี ี ได้แก่
การกระตุ้นทางสื่อประชาสัมพันธ์อย่าง
ต่อเน่ือง การติดตามทุก 2 สัปดาห์ การ
แข่งขันด้านสุขภาพ เช่น แข่งขันการลด
นำ�้ หนัก การประกวดห่นุ สวย
กิจกรรมที่พบปัญหา คือ ฟิตเนสไปต่อไม่ได้ เน่ืองจากมีค่าใช้จ่ายสูง ส่วนการ
ออกไปตรวจนอกโรงพยาบาลยงั มจี ำ� นวนเจ้าหนา้ ทไ่ี มเ่ พียงพอ และยังขาดนักวทิ ยาศาสตร์
การกีฬาอยรู่ ะหว่างการคิดคำ� นวณความคุ้มทุน

การบูรณาการและการมีสว่ นร่วม
กลุ่มอาชีวเวชกรรม เป็นผู้รับผิดชอบหลักในการให้บริการ แต่ทุกหน่วยงานมี
สว่ นร่วม โดยทำ� งานร่วมกบั แพทย์ นกั กายภาพ เภสัชกร ประกนั ทนั ตแพทย์ ACD Lab
โภชนากร นกั การแพทยแ์ ผนไทย

92 ถอดบทเรยี น ศูนยส์ ขุ ภาพดีวัยท�ำ งาน (Wellness Center)

วิธี/เทคนคิ การจดั การบรกิ ารหรือใหบ้ รกิ ารของศนู ย์
โรงพยาบาลมีนโยบายเรื่องการตรวจสุขภาพประจ�ำปีของเจ้าหน้าท่ี จึงเกิดการ
บูรณาการโครงการรวมกันระหว่างศูนย์กับนโยบายหลักของโรงพยาบาลเป็นโครงการ
“ลดแลกแจกไข่” โดยมกี ารตรวจวัดน�้ำหนกั ทกุ 2 อาทิตย์ กรณนี �้ำหนักลดลงจะไดไ้ ข่ไก่
แตถ่ ้านำ�้ หนกั เพมิ่ ขึน้ จะต้องเสยี ค่าปรบั ลดได้สองขดี ใหไ้ ข่ ลดหน่ึงกิโลกรัมให้ไข่และข้าว
ลดน้�ำหนักได้สิบกิโลกรัม มีเงินรางวัล ระหว่างด�ำเนินงาน สร้างกระแสในโรงพยาบาล
เห็นจากไลน์ บรรยากาศของการแข่งขัน ใครลดได้เยอะสุดชนะเลิศ ระยะเวลาโครงการ
6 เดือน ท�ำให้มีบุคคลต้นแบบ ภาพรวมในการด�ำเนินงาน มีการตรวจสุขภาพประจ�ำปี
เจ้าหนา้ ที่ จำ� นวน 500 คน โดยแบง่ กลุ่ม จบั กลมุ่ เสย่ี งมาปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรม ใหค้ วามรู้
ดา้ นการออกกำ� ลังกาย ใหค้ วามรู้เพอ่ื จัดการชีวติ ของตวั เองไดก้ ่อน และติดตามประเมนิ ผล
ทุก 2 อาทิตย์ ปัจจบุ นั เปดิ โครงการสอง รอบนี้ลดแลกไข่ ปรับเงนิ เพมิ่ ทอง เอาเงินรางวลั
มาจากคา่ ปรับ เงินจากทีโ่ รงพยาบาลสนับสนนุ แนวโน้มในอนาคตจะขยายโครงการไปยงั
สถานประกอบการ คลนิ กิ ผปู้ ระกนั ตน สำ� หรบั หนว่ ยงานราชการดเู ฉพาะเรอ่ื งตรวจสขุ ภาพ
นอกจากน้ีอยู่ระหว่างจัดท�ำแพ็คเกจสุขภาพเพิ่มส�ำหรับผู้ท่ีสนใจรักษาสุขภาพ
จัดท�ำสมดุ สุขภาพรายบุคคล โดยแบง่ ตามสแี ละความเสยี่ ง สร้างเคร่อื งมือประเมนิ ตนเอง
เพ่อื ขยายผลไปยังในชมุ ชนโดยทมี อาสาสมัครสาธารณสขุ ประจำ� หมู่บา้ น (อสม.)

ถอดบทเรียน ศนู ย์สุขภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center) 93

โรงพยาบาลชยั บุรี

94 ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ุขภาพดีวยั ทำ�งาน (Wellness Center)

นางสาวศชุ ญา แกว้ สกุลทอง
พยาบาลวชิ าชพี ชำ�นาญการ
(ผจู้ ัดการศูนยฯ์ )
การดูแลสุขภาพของประชาชนวัยท�ำงานที่ยังไม่ป่วยให้มี
สขุ ภาพแขง็ แรง มคี ณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ี เปน็ วตั ถปุ ระสงคห์ ลกั ของการดำ� เนนิ งาน
ศูนย์สุขภาพดีวัยท�ำงานโรงพยาบาลชัยบุรี การคัดกรองและประเมิน
ความเส่ียงดา้ นสุขภาพทำ� ใหป้ ระชาชนตระหนกั ถึงความสำ� คัญ ใ นการท่ี
จะตอ้ งหันกลบั มาดูแลสุขภาพของตนเอง เพื่อป้องกันความเสยี่ งท่ยี ังไม่
เกดิ ไมใ่ หเ้ กดิ ขนึ้ หรอื ความเสย่ี งทเี่ กดิ ขน้ึ แลว้ ไมใ่ หต้ อ่ ยอดไปเปน็ คนปว่ ย
นอกจากน้ีการให้ค�ำปรึกษา/ค�ำแนะน�ำ/การจัดโปรแกรม
สร้างเสริมสุขภาพท�ำให้ประชาชนเข้าถึงการดูแลสุขภาพมากขึ้น ศูนย์
สขุ ภาพดวี ัยทำ� งานจึงถือเปน็ หน่วยงาน ทตี่ อบสนองนโยบาย “สรา้ งนำ�
ซอ่ ม” ได้อย่างเปน็ รปู ธรรมคะ่

ถอดบทเรียน ศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ัยทำ�งาน (Wellness Center) 95

การบรหิ ารจดั การศูนย์สขุ ภาพดวี ัยท�ำงาน
■ รปู แบบ/ลกั ษณะการจดั ตง้ั ศนู ยฯ์ เรมิ่ ตน้ จากการทผ่ี อู้ ำ� นวยการรบั นโยบายมา
โดยผอู้ ำ� นวยการเปน็ ผทู้ ส่ี นใจการออกกำ� ลงั กาย ดแู ลเรอ่ื งอาหารการกนิ และใหค้ วามสำ� คญั
กบั การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ จงึ สมคั รเปน็ 1 ใน 15 โรงพยาบาลนำ� รอ่ ง จากนนั้ มอบหมายงาน
ใหห้ วั หนา้ งานบรกิ ารปฐมภมู แิ ละองคร์ วม เพอ่ื รวบรวมทมี งานใหส้ อดคลอ้ งกบั งานทรี่ บั ผดิ ชอบ
■ Core team ประกอบดว้ ย แพทย์ พยาบาลวชิ าชพี นกั วิชาการสาธารณสขุ
นักโภชนาการ นกั กายภาพ นักการแพทยแ์ ผนไทย เจ้าหนา้ ทีท่ ันตกรรม
■ การจดั หางบด�ำเนนิ การ พบวา่ ไมม่ ีงบประมาณ แตเ่ ป็นลักษณะการเข้าแผน
ส่วนครุภัณฑ์ท่ีใช้ในการด�ำเนินการ ได้แก่ เครื่องวัดมวลองค์ประกอบร่างกาย มีอุปกรณ์
ตรวจสมรรถภาพ เช่น อปุ กรณบ์ บี มือ อุปกรณว์ ัดความยดื หยนุ่
ส�ำหรับข้าราชการ สามารถเบิกได้ ซึ่งคีย์เบิกในส่วนการให้ค�ำปรึกษา ในส่วน
ของการคดั กรอง เบิกได้ 150 บาท/คน การตรวจสมรรถภาพปอด เบกิ ได้ 750 บาท/คน
ไม่รวมการตรวจเลือด ไม่รวมการวินิจฉัย การทดสอบสมรรถภาพร่างกายไม่ใช่การรักษา
จึงเบิกไมไ่ ด้ แต่การเป่าปากถือเปน็ การตรวจสขุ ภาพเพอื่ การคดั กรองสามารถเบกิ ได้

96 ถอดบทเรยี น ศูนย์สุขภาพดวี ยั ทำ�งาน (Wellness Center)

วิธกี ารดำ� เนนิ งานศูนยฯ์
จุดเร่ิมต้น/วิธีการด�ำเนินงาน
มีการจัดต้ังคณะกรรมการ จากนั้นมีการ
ประชมุ ทมี เพอื่ จดั หาสถานท่ี ซงึ่ ใชห้ อ้ งชมรม
ผู้สูงอายุ และให้บริการในวันพฤหัสบดี ซ่ึง
การด�ำเนินกิจกรรมจะมีการประเมินผล
ดว้ ย (Relationship, Screening & Ass.,
Implementation, Evaluation) โดยกล่มุ
เป้าหมายเริ่มจากกลุ่มบุคลากรเครือข่าย
ซึ่งเป็นนโยบาย และสามารถจัดตารางเวลา
ในการเข้ารับบริการได้ รวมถึงการบริการ
โรงงาน/สถานประกอบการ/สถานศึกษา

ประเภทของการจัดบริการ
1. การคัดกรอง ได้แก่ การคัดกรองความเสยี่ ง DM/HT/CVD บหุ รีส่ รุ า ประเมิน
ความเครยี ด ประเมินอาการ Office Syndrome คัดกรองมะเร็งเตา้ นม ชัง่ น้�ำหนกั วัด
สว่ นสงู มวลองคป์ ระกอบร่างกาย (Inner Scan) วัดรอบเอว/BP ตรวจสมรรถภาพปอด
สมรรถนะทางกาย ตรวจสขุ ภาพชอ่ งปาก และคำ� แนะน�ำฉีดวัคซนี ไข้หวัดใหญ่
2. Evaluation/ Follow up ได้แก่ สรุปผลการคดั กรอง ใหค้ ำ� ปรกึ ษาการดูแล
สขุ ภาพ แนะนำ� โปรแกรมการดแู ลสขุ ภาพ ทำ� การนดั หมายเขา้ โปรแกรม และสง่ ตอ่ พบแพทย์
3. Program ได้แก่ 1. ลดอ้วน ลดไขมนั ออกก�ำลงั กายกระชับสัดส่วน : น�ำโดย
Fitness trainer ทกุ วนั จนั ทร์ - ศกุ ร์ ตง้ั แตเ่ วลา 16.00 - 17.00 น. ดว้ ยการใชอ้ ปุ กรณป์ ระเภท
ดมั เบล ลูกล้อ บาร์ช่วยลดแรง การดันพน้ื รวมถงึ การใหค้ ำ� แนะน�ำด้านการออกก�ำลงั กาย
จาก Trainer ซึง่ จะเกบ็ ค่าบรกิ าร 10 บาท/คน/วนั 2. พิชิต Office Syndrome : เรม่ิ จาก
การประเมนิ อาการ นัดเข้าโปรแกรม และมีการแนะน�ำการบริหารรา่ งกาย แจกเอกสาร
แผ่นพบั ใหค้ วามรู้ ใหบ้ รกิ ารแผนไทย 3 คร้งั และกายภาพ 3 ครั้ง ภายในระยะเวลาไมเ่ กิน
2 เดอื น รวมถึงมกี ารวัดผล Pain Score 3. เลกิ เหลา้ เลิกบหุ ร่ี
มกี ารดำ� เนนิ การเชงิ รกุ ดว้ ยการไปตรวจสขุ ภาพตามโรงงาน โดยไดเ้ งนิ ประกนั สงั คม
ทเ่ี บกิ จากโรงงาน ซงึ่ ทจ่ี รงิ แลว้ ทางโรงงานจำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารตรวจอยแู่ ลว้ แตอ่ ยทู่ ท่ี างโรงงาน

ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ทำ�งาน (Wellness Center) 97

จะเลือกตรวจกับโรงพยาบาลใด เม่อื ผอู้ ำ� นวยการตงั้ ทีมไปน�ำเสนอกบั ทางโรงงาน จงึ ท�ำให้
ไดห้ ลายโรงงานในปนี ี้ แตพ่ บปญั หาดา้ นความต่อเนอ่ื ง เนอ่ื งจากผอู้ ำ� นวยการยา้ ย และเกิด
คแู่ ขง่ จากบรษิ ัทแลบ็ ทน่ี �ำเสนอราคาการบริการแลบ็ ท่ถี ูกกว่า ซ่งึ หากคดิ ค่าบรกิ ารเทา่ แลบ็
จะท�ำให้โรงพยาบาลขาดทนุ แตม่ ีความแตกตา่ ง คือ แล็บไม่เนน้ การคดั กรอง เนน้ แคต่ รวจ
ครบตามกฎหมายกำ� หนด แตก่ ารบริการของโรงพยาบาลมีโปรแกรมเสริมท่นี อกเหนือจาก
ทีก่ ฎหมายบงั คับ
การบรู ณาการและการมสี ว่ นรว่ ม มกี ารใหบ้ รกิ ารในลกั ษณะ One Stop Service
ซงึ่ มขี ้อดี คือ สามารถให้บรกิ ารเสรจ็ สน้ิ ภายใน 1 คร้ัง ส่วนขอ้ เสยี คอื ต้องใชบ้ ุคลากร
จำ� นวนมาก ทำ� ใหก้ ระทบตอ่ การทำ� งานประจำ� สถานทคี่ บั แคบ และไมม่ กี ารจงู ใจผรู้ บั บรกิ าร

วิธ/ี เทคนิคการจดั การบรกิ ารหรือให้บรกิ ารของศูนย์
มีการด�ำเนินกับกลุ่มสถานประกอบการ โดยการตรวจสุขภาพพนักงานสถาน
ประกอบการ เรม่ิ โดยทำ� งานกบั กลมุ่ เจา้ หนา้ ทที่ มี่ ปี ญั หาหลกั คอื ออฟฟติ ซนิ โดม เมอื่ มผี รู้ บั
บริการจะมีการจัดส่งในกลุ่มงานแพทย์แผนไทย และนักกายภาพบ�ำบัด ปัจจุบันยังไม่มี
การจัดตง้ั ฟิตเนต มกี ารดดั แปลงใช้อปุ กรณ์ท่ีมีตน้ ทุนไมส่ ูงเกบ็ คา่ บรกิ ารครั้งละ 10 บาท
และใช้อาสาในการเทรนเนอร์ ให้บรกิ ารเวลา สีโ่ มงถึงหา้ โมงเย็น พยายามใช้เงินในการซื้อ
อุปกรณ์เพิ่ม สมาชิกส่วนใหญ่ในปัจจุบัน เป็นหน่วยงานราชการและสถานประกอบการ
ปที ี่ผา่ นมาได้กำ� ไร และมีผเู้ ขา้ ร่วมในการตรวจสขุ ภาพ

98 ถอดบทเรยี น ศนู ย์สขุ ภาพดีวัยทำ�งาน (Wellness Center)

ปัจจุบันมีแนวโน้มในการเปิดแพทย์แผนไทย ในวันเสาร์โดยเปิดผ่านศูนย์ มี
การจัดเวลาแยกให้บริการ ในวันเสาร์อาทิตย์ให้บริการเฉพาะกับลูกค้าศูนย์ โดยเฉพาะ
กล่มุ สถานประกอบการ มีใบนดั และมีโปรแกรมทีจ่ ดั ไว้เพื่อดแู ลสุขภาพ มแี พคเกจให้ลูกค้า
ปัจจุบนั ทำ� ในกลุ่มเจา้ หน้าที่ เครอื ข่ายการดำ� เนนิ งานร่วมคือ รพสต. และผู้เขา้ รวมจ�ำนวน
170 คน มกี ารนัดแบบรายบุคคลมมี ีโปรแกรม 2 เดอื น ตดิ ตามผลและประเมนิ ผา่ นทมี งาน
มีผ้จู ัดการราย case เป็นพยาบาลผู้นดั รายบคุ คลและดูแล case การจัดเกบ็ คา่ บรกิ ารมีทั้ง
แบบรายเดือน และรายวนั สำ� หรับออกก�ำลงั กาย การกระชบั สัดส่วน และมี Under Scan
รายบุคล ให้เหน็ ผลรายบุคคล

ถอดบทเรยี น ศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ท�ำ งาน (Wellness Center) 99