ธนาคารความรู้ เรื่อง อากาศรอบตัวเรา

ธนาคารความรู
วิชาวทิ ยาศาสตร

ชชั้น้ันปปรระะถถมมศศกึ ึกษษาาปปทที่ ่ี 33

หนวยการเรียนรทู ี่ 6
อากาศรอบตวั

นนาางงสสาาววปปรรศิ ศิ นนาา ออาาจจหหาาญญ

กกลลุม มุ สสาารระะกกาารรเเรรยี ียนนรรวู วู ิทิทยยาาศศาาสสตตรรแ แลละะเเททคคโโนนโโลลยยี ี
โโรรงงเเรรยี ียนนแแกกว ว ออนิ ินททรรสส ุธุธาาออุทุทิศิศ

สสำำนนักกั งงาานนเเขขตตพพนื้ น้ื ทที่กก่ี าารรศศึกกึ ษษาาปปรระะถถมมศศึกกึ ษษาานนนนททบบุรรุ ี ี เเขขตต 22

ธนาคารความรู หนว ยท่ี 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรูวิชาวิทยาศาสตร ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ 3
หนวยการเรยี นรูท่ี 6 อากาศรอบตวั

เรอื่ งที่ 1 อากาศรอบตวั และมลพิษทางอากาศ

เป้าหมายการเรยี นรตู้ ามตัวช้วี ดั

ว 3.2 ป.3/1 ระบสุ ่วนประกอบของอากาศ บรรยายความสาํ คญั ของอากาศ และผลกระทบ
ของมลพษิ ทางอากาศต่อสิง่ มชี วี ติ จากข้อมูลท่ีรวบรวมได้

ว 3.2 ป.3/2 ตระหนกั ถงึ ความสําคัญของอากาศ โดยนาํ เสนอแนวทางการปฏบิ ตั ติ น
ในการลดการเกิดมลพษิ ทางอากาศ

อากาศรอบตวั

อากาศ (Air) เป็นส่ิงแวดล้อมทางธรรมชาติท่อี ยรู่ อบตวั

เราไมส่ ามารถมองเหน็ อากาศได้ เพราะอากาศมสี ถานะแก๊ส
ไมม่ สี ีและไมม่ กี ล่นิ ประกอบดว้ ยแกส๊ หลายชนดิ ทมี่ ปี รมิ าณตา่ งกนั

รวมท้ังไอน้ําและฝุ่นละอองตา่ งๆ

คำถามชวนคิด

- อากาศมคี วามสำคัญตอ่ สงมชี ีวิต อย่างไร ?
- อากาศมีสว่ นประกอบอะไรบ้าง ?

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนวยที่ 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรูวิชาวิทยาศาสตร ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ 3
หนว ยการเรียนรูที่ 6 อากาศรอบตัว

เร่ืองท่ี 1 อากาศรอบตวั และมลพิษทางอากาศ

ส่วนประกอบของอากาศ

อากาศ ประกอบดว้ ยแกส๊ ไนโตรเจน แกส๊ ไนโตรเจน
แก๊สออกซเิ จน แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์
แก๊สอื่นๆ รวมทัง้ ไอน้าํ และฝุ่น ถา้ เราแบ่ง มีอยใู่ นอากาศ 78% มปี รมิ าณมากท่ีสดุ
อากาศเป็น 100 ส่วน จะสามารถแสดง ในอากาศ ทําหนา้ ท่ีเจอื จางแก๊สออกซิเจน
สว่ นประกอบของอากาศได้ดงั นี้…
ในอากาศให้มีปริมาณเหมาะสมกับ
การดํารงชีวติ ของสิ่งมชี วี ติ

แกส๊ ออกซเิ จน แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์

มอี ยูใ่ นอากาศ 21% เป็นแก๊สที่ มอี ยูใ่ นอากาศ 0.04% เปน็ แกส๊ ทีส่ าํ คัญ
สําคญั ท่ีสุดของสิ่งมีชีวิต เพราะ ในกระบวนการสร้างอาหารของพืช

ส่ิงมชี วี ติ ใช้แกส๊ ออกซเิ จน แก๊สอ่นื ๆ
ในการหายใจเพือ่ การดาํ รงชีวิต
มีอย่ใู นอากาศ 0.96% ได้แก่
Science by Kru Jummy แก๊สอาร์กอน ไอนาํ้ และฝนุ่ ละออง

ธนาคารความรู หนว ยที่ 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรวู ชิ าวทิ ยาศาสตร ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี 3
หนว ยการเรียนรูท่ี 6 อากาศรอบตัว

เรื่องท่ี 1 อากาศรอบตัวและมลพษิ ทางอากาศ

สมบตั ิของอากาศ

อากาศมสี ถานะแก๊ส อากาศต้องการที่อยู่

อากาศมมี วล

อากาศมรี ปู รา่ ง
ไมแ่ นน่ อน

อากาศมตี ัวตน
และสมั ผัสได้

อากาศไม่มสี ี อากาศเคล่อื นทไ่ี ด้
และไมม่ กี ล่นิ

อากาศมแี รงกระทํา
ตอ่ วัตถทุ กุ ทศิ ทาง

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนว ยท่ี 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรูวิชาวทิ ยาศาสตร ชั้นประถมศกึ ษาปที่ 3
หนว ยการเรียนรูที่ 6 อากาศรอบตวั

เร่ืองที่ 1 อากาศรอบตวั และมลพิษทางอากาศ

ความสําคญั ของอากาศต่อการดาํ รงชีวิตของส่ิงมชี วี ิต

พืชใช้แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ สงิ่ มชี วี ิตใช้แกส๊ ออกซิเจนในการหายใจ
ในกระบวนการสรา้ งอาหารของพืช เพ่ือสร้างพลังงานใหก้ ับรา่ งกาย

แก๊สออกซเิ จนในอากาศช่วยทาํ ให้
เกิดการเผาไหมข้ องเชอื้ เพลิง

อากาศชว่ ยกรองความรอ้ นที่มาจาก
ดวงอาทติ ยเ์ พ่อื ให้ส่องมายังโลกนอ้ ยลง
ทําใหอ้ ณุ หภมู ิบนโลกไมร่ ้อนเกินไป

อากาศมแี รงตา้ นทานวตั ถตุ า่ งๆ ทีต่ กมาจากฟา้ ช่วยปรบั อณุ หภมู ขิ องโลก
เช่น กอ้ นอุกกาบาต เมื่อเขา้ ส่ชู ั้นบรรยากาศของโลก ใหเ้ หมาะสมกับการดํารงชีวิต

จะเกิดการเผาไหม้แล้วทําให้มขี นาดเล็กลง ของส่ิงมชี ีวิตบนโลก

Science by Kru Jummy เป็นตวั กลางในการเคลื่อนที่
ของเสียง

ธนาคารความรู หนว ยท่ี 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรวู ิชาวทิ ยาศาสตร ช้นั ประถมศึกษาปท ่ี 3
หนว ยการเรียนรทู ี่ 6 อากาศรอบตวั

เรอ่ื งท่ี 1 อากาศรอบตวั และมลพษิ ทางอากาศ

มลพษิ ทางอากาศ

มลพิษทางอากาศ คอื สภาพอากาศที่มี
ส่งิ เจอื ปนด้วยสารต่างๆ ทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ มลพิษ
ทางอากาศในปริมาณมากและ ทําให้เกดิ
ผลเสีย ตอ่ สขุ ภาพอนามยั ของมนุษยแ์ ละ
สง่ิ มีชีวิตอ่ืนๆ รวมถงึ ทําใหเ้ กดิ ผลเสียต่อ

วัสดตุ า่ งๆ ในสงิ่ แวดล้อมดว้ ยเชน่ กนั
สง่ิ เจอื ปนในอากาศท่ที าํ ใหเ้ กดิ มลพิษ

เรียกวา่ สารมลพิษ

เกร็ดวิทยน์ า่ รู้

ฝุน่ PM 2.5 เป็นฝนุ่ ละอองทมี่ ขี นาดเล็กมาก
เลก็ กว่าเส้นผมถึง 20 เท่า เมื่อเราสูดอากาศที่มีฝุ่น PM 2.5
เขา้ ไปจะทําใหฝ้ ุ่นผ่านขนจมูกเข้าสปู่ อดและหลอดเลือดไดง้ า่ ย

อาจทาํ ให้เราเป็นโรคเก่ยี วกับระบบทางเดินหายใจได้
เราจึงควรอยู่ในบริเวณท่ีไม่มีฝนุ่ หรอื ควรใสห่ น้ากากอนามัย

ชนดิ พิเศษ (N95) เพื่อปอ้ งกันฝุ่น PM 2.5

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนวยที่ 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรวู ชิ าวทิ ยาศาสตร ชนั้ ประถมศกึ ษาปท ่ี 3
หนวยการเรียนรูท ี่ 6 อากาศรอบตัว

เร่ืองที่ 1 อากาศรอบตวั และมลพิษทางอากาศ

มลพษิ ทางอากาศ

สารมลพิษทเ่ี กดิ ขนึ้ เองตามธรรมชาติ
เปน็ ส่ิงเจือปนในอากาศทีเ่ กดิ ขึ้น

โดยปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ เช่น
ควนั เถา้ ถ่าน และแก๊สบางชนิดทีเ่ กิดขน้ึ
จากไฟไหม้ป่า และการปะทุของภูเขาไฟ

สารมลพษิ ทีเ่ กิดขึ้นโดยกจิ กรรมของมนุษย์ ถอื เป็นสาเหตุสาํ คญั ทส่ี ดุ
ของการเกิดมลพษิ ทางอากาศของโลก เน่ืองจากการเพมิ่ จาํ นวนประชากร
อยา่ งรวดเรว็ ทําใหค้ วามตอ้ งการใช้พลงั งานในกิจกรรมตา่ งๆ ของมนษุ ย์

เพ่ิมมากขนึ้ เช่น การเผาขยะ การปล่อยไอนํา้ จากโรงไฟฟา้ ควันจาก
โรงงานอุตสาหกรรม การเผาตอตน้ ขา้ ว ควนั จากท่อไอเสยี รถยนตบ์ นถนน

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนวยที่ 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรูวิชาวทิ ยาศาสตร ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ 3
หนว ยการเรยี นรูที่ 6 อากาศรอบตัว

เรื่องที่ 1 อากาศรอบตัวและมลพษิ ทางอากาศ

ผลกระทบของมลพิษทางอากาศ

มนษุ ย์

• เกดิ การระคายเคอื งของดวงตา จมูก คอ
• เกิดโรคเกยี่ วกบั ระบบทางเดินหายใจ
• หากมีควันและฝุน่ ละอองในอากาศจํานวนมากจะมผี ลตอ่

การมองเหน็ ทาํ ใหเ้ กิดอุบตั เิ หตไุ ด้

สัตว์

• อาจได้รับสารพษิ จากการหายใจและจากการกินพืชต่างๆ
ท่มี สี ารพิษตกคา้ ง อาจทาํ ให้ร่งกายของสัตว์ผิดปกติและตายได้

พืช

• ฝนุ่ ละอองเกาะท่ีบรเิ วณใบของพชื ทาํ ใหพ้ ชื สรา้ งอาหารได้นอ้ ยลง
• ใบของพชื มีสที ีเ่ ปลยี่ นไป
• การเกิดแผลทีใ่ บของพชื

อาคารบ้านเรือน
• เกดิ การกดั กร่อนของสิง่ กอ่ สร้าง
• วสั ดุอปุ กรณต์ า่ งๆ สกปรกงา่ ยและเสื่อมสภาพเรว็

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนว ยที่ 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรูว ชิ าวิทยาศาสตร ชั้นประถมศึกษาปที่ 3
หนว ยการเรยี นรทู ี่ 6 อากาศรอบตวั

เรือ่ งท่ี 1 อากาศรอบตวั และมลพษิ ทางอากาศ

แนวทางการปฏบิ ตั ติ นเพื่อลดมลพษิ ทางอากาศ

ปลกู ต้นไม้เพม่ิ ข้ึนเพอ่ื ดดู ซับ ไมเ่ ผาขยะหรอื สงิ่ ต่างๆ
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ เพราะจะทําให้เกิดควันพิษ

ใช้ถงุ ผา้ หรือถุงกระดาษ
แทนการใช้ถงุ พลาสติก

ใช้ปิน่ โต แทนการใช้
กล่องโฟม

หมั่นตรวจสอบสภาพของ สําหรับการเดนิ ทางทม่ี ี
เครื่องยนตใ์ ห้อยูใ่ นสภาพ ระยะทางใกล้ๆ ควรใช้
ท่สี มบรู ณ์อย่างสมํ่าเสมอ รถจักรยานหรือเดนิ
แทนการใชร้ ถยนต์

ใชพ้ ลงั งานจาก
แหลง่ พลังงานหมนุ เวียน

Science by Kru Jummy



ธนาคารความรู หนว ยท่ี 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรวู ชิ าวิทยาศาสตร ช้ันประถมศกึ ษาปท่ี 3
หนวยการเรียนรูที่ 6 อากาศรอบตัว
เรื่องท่ี 2 ลม

เป้าหมายการเรียนรู้ตามตวั ช้วี ัด

ว 3.2 ป.3/3 อธิบายการเกดิ ลมจากหลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ์
ว 3.2 ป.3/4 บรรยายประโยชน์และโทษของลมจากขอ้ มลู ทรี่ วบรวมได้

การเกดิ ลม

ลม (Wind) ลม คือ อากาศท่ีเคล่อื นที่ในแนวราบ เกิดจากความแตกตา่ งกัน

ของอุณหภูมิอากาศบรเิ วณทอี่ ยูใ่ กล้กัน โดยอากาศบริเวณทีม่ อี ณุ หภูมิสูงจะลอยตัวสงู ขึ้น
และอากาศบริเวณที่มีอณุ หภมู ิตาํ่ กวา่ จะเคล่ือนเขา้ ไปแทนที่

อากาศเยน็ อากาศรอ้ น
เคล่อื นท่ตี ่าํ ลง ลอยตวั สูงขนึ้

ทิศทางลม บรเิ วณทีม่ อี ุณหภมู สิ งู กว่า
อากาศเคลอื่ นมาแทนท่ี
บริเวณทม่ี ี
อุณหภมู ิต่าํ กว่า

Science by Kru Jummy คำถามชวนคิด - เราสามารถใช้ประโยชน์จากลมไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง ?

ธนาคารความรู หนว ยท่ี 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรวู ชิ าวทิ ยาศาสตร ชัน้ ประถมศึกษาปที่ 3
หนวยการเรียนรทู ่ี 6 อากาศรอบตัว
เรอ่ื งที่ 2 ลม

การเกดิ ลมบก

ลมบก (Land breeze) เกิดขนึ้ ในตอนกลางคืน เนอ่ื งจากพ้นื ดินสามารถคายความรอ้ นได้ดีกวา่
พน้ื นาํ้ ทาํ ให้อากาศบริเวณพนื้ ดนิ มอี ณุ หภูมิตา่ํ กว่าพ้นื น้ําทะเล ดงั น้ัน อากาศจงึ เย็นกวา่ และมี
ความกดอากาศสูงกว่า ขณะทพี่ ืน้ นา้ํ ซึ่งคายความรอ้ นไดช้ ้ากว่าพืน้ ดนิ มีอุณหภมู ิสูงกวา่ อากาศมี
ความหนาแน่นน้อยกว่า จึงลอยตัวขึ้นสงู และอากาศเยน็ จากพ้ืนดนิ เคลื่อนเขา้ แทนท่ี ทําใหเ้ กดิ
ลมบก ซง่ึ เป็นลมท่เี กดิ จากการพัดจากชายฝงั่ ไปยงั ทะเลนั่นเอง

อากาศเหนือพนื้ นาํ้
มีอุณหภูมสิ งู จึงลอยตวั สงู ขน้ึ

อากาศเหนือพนื้ ดนิ
มอี ณุ หภูมติ าํ่ กว่า
จงึ เคล่ือนทเี่ ขา้ มาแทน

อากาศเยน็ เหนือพื้นดิน
เข้ามาแทนที่

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนวยท่ี 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรวู ชิ าวทิ ยาศาสตร ชัน้ ประถมศึกษาปที่ 3
หนว ยการเรยี นรทู ี่ 6 อากาศรอบตวั
เรื่องที่ 2 ลม

การเกิดลมทะเล

ลมทะเล (Sea breeze) เกิดขึน้ ในเวลาบา่ ยหรือเย็น เนือ่ งจากตอนกลางวนั พื้นดนิ ไดร้ ับแสงแดด
ทําใหม้ ีการสะสมความร้อนเอาไว้ เมอ่ื อากาศร้อนเหนอื พ้ืนดนิ มอี ณุ หภูมิสงู ความกดอากาศและ
ความหนาแน่นต่ํา ทําใหอ้ ากาศเกดิ การลอยตวั ขึ้นสงู อากาศบริเวณทะเลเปน็ อากาศเย็นจมตัวลง
พัดเขา้ มาแทนทีพ่ ื้นทท่ี ีบ่ รเิ วณพน้ื ดนิ ทมี่ ีอณุ หภูมิสูงและมีความกดอากาศตํ่ากว่า ดงั น้ัน ลมทะเล
จึงเปน็ ลมทพ่ี ดั มาจากทะเลเขา้ สู่ฝ่งั นั่นเอง

อากาศเยน็ เหนือพ้นื นํ้าจมตวั ลง
แล้วพดั เขา้ มาแทนท่ี

อากาศเย็นเหนือพนื้ นาํ้
เข้ามาแทนที่

อากาศรอ้ นเหนือพื้นดนิ
ลอยตัวข้นึ

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนว ยที่ 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรวู ิชาวิทยาศาสตร ช้ันประถมศกึ ษาปที่ 3
หนว ยการเรยี นรทู ่ี 6 อากาศรอบตวั
เรือ่ งที่ 2 ลม

การใช้ประโยชน์จากลมบกและลมทะเล

ลมบก ลมทะเล มผี ลต่อสิง่ มชี วี ติ และสิ่งแวดลอ้ ม เช่น ทําใหบ้ รเิ วณชายฝั่ง
มลี มพัดเกอื บตลอดเวลา ทําให้คนทอ่ี าศัยอย่ใู นบริเวณชายฝง่ั รสู้ ึกเยน็ สบาย

มีการใชล้ มในการเล่นกีฬาทางนํา้ ใชล้ มในการเดนิ เรือขนาดเลก็
ของชาวประมงที่ออกเรอื หาปลาในเวลากลางคนื ซึง่ จะอาศัยลมบกท่พี ัดจาก
ชายฝง่ั ออกสู่ทะเล และอาศยั ลมทะเลทพ่ี ดั จาก ทะเลเข้าสู่ชายฝ่ังเพื่อเดนิ เรือ

กลับเขา้ ชายฝ่งั ในเวลากลางวัน นอกจากน้ยี ังใชใ้ นการผลิตไฟฟา้
โดยการตดิ ตงั้ กังหนั ลมเพอื่ ผลิตไฟฟ้าบรเิ วณชายฝัง่ ในบางพื้นที่

ทําให้ผู้คนทีอ่ าศัยอยใู่ นบริเวณชายฝง่ั ชาวประมงใชป้ ระโยชนข์ องลม
ร้สู กึ เย็นสบาย ชว่ ยในการแล่นเรือเขา้ หรอื ออกจากฝัง่

Science by Kru Jummy ในการทําอาชีพประมง

ธนาคารความรู หนว ยที่ 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรูวชิ าวทิ ยาศาสตร ชัน้ ประถมศึกษาปท่ี 3
หนวยการเรียนรูท่ี 6 อากาศรอบตวั
เร่ืองที่ 2 ลม

เกร็ดวทิ ยน์ ่ารู้

อุณหภูมิ คือปรมิ าณทใี่ ช้บอกระดับความรอ้ นและ

ความเย็นของอากาศและวัตถตุ า่ งๆ ซง่ึ นิยมวดั ดว้ ยอุปกรณ์
ทเ่ี รียกว่า เทอร์โมมิเตอร์

การเปลยี่ นแปลงของกระแสลมที่เกดิ ขน้ึ มีผลต่อการเปลีย่ นแปลง
ของสภาพอากาศ นกั วิทยาศาสตรจ์ งึ ได้ประดิษฐ์เครื่องมือวัดกระแสลม

เพอื่ ใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ในการพยากรณ์อากาศ

ศรลมใช้วดั ทิศทางลม แอนีมอมเิ ตอร์ใช้วดั ความเร็วลม

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนว ยท่ี 6 อากาศรอบตวั

ธนาคารความรวู ชิ าวทิ ยาศาสตร ชน้ั ประถมศกึ ษาปท่ี 3
หนวยการเรียนรูที่ 6 อากาศรอบตัว
เรื่องที่ 2 ลม

การใช้ประโยชนจ์ ากลม

ใชใ้ นการเดินเรือ ลมช่วยใหบ้ อลลนู
เคลอื่ นท่ไี ด้

ลมทาํ ใหว้ า่ วลอย ใชผ้ ลติ กระแสไฟฟ้า
ในอากาศได้
ใชแ้ รงลมหมุนใบพดั ของกังหนั ลม
ชว่ ยกระจาย เพือ่ สูบนํา้ ทะเลเขา้ นาเกลือ
เมล็ดของพชื

Science by Kru Jummy

ธนาคารความรู หนวยที่ 6 อากาศรอบตัว

ธนาคารความรูวชิ าวทิ ยาศาสตร ชน้ั ประถมศกึ ษาปท่ี 3
หนวยการเรยี นรูท ่ี 6 อากาศรอบตวั
เรอื่ งท่ี 2 ลม

อันตรายทเ่ี กดิ จากลม

หากลมเคลอ่ื นท่ีด้วยความเร็วสงู เรยี กวา่ พายุ อาจทําให้เกิดอนั ตราย
และเกดิ ความเสยี หายได้ เชน่ …

เกิดคลืน่ ขนาดใหญ่ ทาํ ใหเ้ กิดน้าํ ท่วม
อยา่ งรุนแรง
ทาํ ใหต้ ้นไม้
โค่นล้ม ทําใหเ้ ครือ่ งบิน
ไดร้ บั อนั ตรายหรอื
ทําให้เครอ่ื งบนิ ตกได้

ทาํ ให้บา้ นเรือนไดร้ บั ความเสียหาย ทาํ ลายพื้นทท่ี างการเกษตร
เชน่ ตวั บา้ นพัง หลงั คาบา้ นปลิว จนเกดิ ความเสียหาย

Science by Kru Jummy