แบบฝึกหัดที่ 1 คลื่นกล

โรงเรียนสุรศักดม์ิ นตรี
สำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามัธยมศกึ ษากรุงเทพมหานคร เขต 2

แบบฝกึ หัดประกอบการเรียนรผู้ า่ นหนงั สืออเิ ล็กทรอนกิ ส์ (E-Book)

รายวชิ าเพิ่มเตมิ ฟสิ ิกส์ 3

ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 ภาคเรยี นท่ี 1

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1

คลื่น

ชดุ ที่ 1 คลน่ื กล

นายจักรพงค์ มงคลแก้ว
กลุ่มสาระการเรียนร้วู ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คำแนะนำการใชช้ ดุ กิจกรรม

แบบฝึกหัดประกอบการเรียนรู้ผ่านหนังสืออิเล็กทรอนกิ ส์ (E-Book) รายวิชาเพ่ิมเติม ฟิสิกส์ 3 หน่วยการ
เรียนรู้ที่ 1 เรื่อง คลื่น สำหรับนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 5 ผู้จัดทำได้สร้าง และพัฒนา สื่อ นวัตกรรม เทคโนโลยี
ทางการศึกษาและแหล่งเรยี นรู้ ประกอบการจดั กิจกรรมการเรยี นการเรยี นรู้สำหรบั นักเรียน ในหน่วยการเรียนรู้ท่ี 1
เร่ือง คลื่น จำนวน 5 ชุดการเรยี นรู้ ซง่ึ ประกอบดว้ ย

ชดุ ท่ี 1 คลน่ื กล
ชุดที่ 2 ส่วนประกอบของคลนื่
ชดุ ท่ี 3 สมการของคลืน่ รูปไซน์
ชุดที่ 4 การรวมกนั ของคลื่น
ชุดท่ี 5 สมบัติของคล่นื
ซ่งึ ชดุ กิจกรรมการเรียนรนู้ เ้ี ป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ชุดท่ี 1 เร่อื ง คลนื่ กล โดยมีข้นั ตอนในการเรียนรู้ ดังน้ี

ศกึ ษาเนื้อหาใน ทาแบบฝึกหดั ดว้ ย ทบทวนเน้อื หาใน
E-Book ออนไลน์ ตนเอง แล้ว E-Book เพ่ิมเตมิ ได้

ตรวจสอบคาตอบ หากยังไม่เข้าใจ
หรือเฉลยหลังทา ในเน้ือหา
แบบฝึกหัดเสร็จส้ิน

ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าสื่อการเรียนรู้ที่ได้ศึกษาและพัฒนาจะเกิดประโยชน์สำหรับนักเรียนในการ
เรียนรู้ และทำให้เกิดความน่าสนใจและเกิดกระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย และเสริมทักษะการเรียนรู้สำหรับ
นกั เรียน

ผู้จัดทำ :
นายจกั รพงค์ มงคลแก้ว
ครู กลุ่มสาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
โรงเรียนสุรศกั ด์ิมนตรี สำนักงานเขตพนื้ การศึกษามธั ยมศึกษากรงุ เทพมหานคร เขต 2

กจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดที่ 1 เรื่อง คลน่ื กล

หลังจากทน่ี ักเรียนได้เรียนรู้
E-Book ชดุ ท่ี 1 เร่ือง คลืน่ กล
ลองมาทาแบบฝกึ หดั กนั นะครับ

กจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดท่ี 1 เรอ่ื ง คลน่ื กล

คาถามท่ี 1
คลืน่ ในทะเลเกดิ ขึน้ ได้อย่างไร

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
.

กิจกรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชดุ ที่ 1 เร่ือง คลนื่ กล

คาถามท่ี 2
คล่ืนเกิดขน้ึ ไดอ้ ยา่ งไร

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
.

กิจกรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดที่ 1 เร่อื ง คลนื่ กล

คาถามท่ี 3
นักเรยี นคิดว่าการเคล่อื นท่ีแบบฮาร์มอนกิ อยา่ งง่ายที่ได้เรียน
ผา่ นไปแล้วนัน้ จัดเปน็ การเคลื่อนท่ี
แบบคลน่ื หรอื ไม่ อย่างไร

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
.

กจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดท่ี 1 เรอ่ื ง คลน่ื กล

คาถามที่ 4
จากรูป ให้นกั เรยี นเปรยี บเทยี บรูปคลน่ื ท่สี งั เกตไดจ้ ากการ
สะบดั ปลายสปริงกับการอัดปลายสปริง ลักษณะของคลืน่ ทัง้ 2
กรณีมีความแตกตา่ งกนั อยา่ งไร

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
.

กจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชดุ ท่ี 1 เร่อื ง คลน่ื กล

คาถามที่ 5
ให้นักเรียนยกตัวอย่างคลนื่ กลและคลืน่ แมเ่ หล็กไฟฟา้
ทนี่ กั เรยี นร้จู กั มาประเภทละ 2-3 ตัวอย่าง

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
.

กจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดท่ี 1 เร่อื ง คลนื่ กล

คาถามที่ 6
จากรปู นกั เรียนคดิ ว่า เมือ่ เกิดคลื่นผวิ นา้ ตุ๊กตาเป็ดจะเกดิ
การเคล่อื นทีอ่ ยา่ งไร

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
.

กิจกรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชดุ ที่ 1 เรื่อง คลน่ื กล

ความรเู้ พมิ่ เตมิ

ค ล ื ่ น แ ม ่ เ ห ล ็ ก ไ ฟ ฟ ้ า เ ก ิ ด จ า ก ก า ร ร บ ก ว น ท า ง แ ม ่ เ ห ล ็ ก ไ ฟ ฟ้ า
( Electromagnetic disturbance) โ ด ย ก า ร ท า ใ ห้ ส น า ม ไ ฟ ฟ ้ า ห รื อ
สนามแม่เหล็กมีการเปลี่ยนแปลง เมื่อสนามไฟฟ้ามีการเปลี่ยนแปลงจะ
เหนี่ยวนาให้เกิดสนามแม่เหล็ก หรือถ้าสนามแม่เหล็กมีการเปลี่ยนแปลงก็จะ
เหนี่ยวนาให้เกิดสนามไฟฟ้า คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเป็นคลื่นตามขวาง
ประกอบด้วยสนามไฟฟ้าและสนามแม่เหล็กที่มีการสั่นในแนวตั้งฉากกัน และ
อยู่บนระนาบตั้งฉากกับทิศการเคลื่อนที่ของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เคลื่อนที่ได้
โดยไม่ต้องอาศัยตัวกลาง จึงสามารถเคลื่อนที่ในสุญญากาศได้สเปกตรัมของ
คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าจะประกอบด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีความถี่และความ
ยาวคลื่นแตกต่างกัน ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่ คลื่นแสงที่ตามองเห็น
อัลตราไวโอเลต อินฟราเรด คลื่นวิทยุ โทรทัศน์ ไมโครเวฟ รังสีเอกซ์ รังสี
แกมมา คล่ืนแม่เหล็กไฟฟา้ มปี ระโยชน์มากในด้านการส่อื สารและโทรคมนาคม
รวมถงึ ดา้ นการแพทย์

กิจกรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดท่ี 1 เรือ่ ง คลน่ื กล

แหล่งสืบคน้ เพิ่มเตมิ
- https://www.youtube.com/watch?v=irrRqCjPkgw
- https://www.scimath.org/lesson-physics/item
/7209-mechanical-wave-mechanical-wave

เฉลยกจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ชุดท่ี 1 เรื่อง คลนื่ กล

คาถามที่ 1
คลื่นเกดิ จากการรบกวนตวั กลางแล้วส่งต่อพลังงานของอนภุ าคตัวกลางจากอนุภาคหน่ึงไปยังอนภุ าค
ทีอ่ ย่ขู า้ งเคยี ง ขณะทีเ่ กิดคลืน่ ขน้ึ ทกุ อนภุ าคบนตวั กลางก็จะส่นั กลับไปกลับมารอบตาแหน่งสมดุล
โดยไม่มีการเคลื่อนที่ตามคลื่นไป เช่นเมื่อมีการรบกวนบนผิวน้านิ่งโดยการโยนกอ้ นหนิ ลงไปในสระ
อนุภาคของน้าจะส่ันขึน้ และลงรอบตาแหน่งสมดุล ทาให้เกดิ เปน็ คล่ืนข้ึน โดยคลนื่ จะแผจ่ าก
ตาแหนง่ ท่ีก้อนหนิ กระทบผิวนา้ ออกไปรอบ ๆ ตาแหนง่ นั้นทุกทิศทางเป็นรูปวงกลม
คาถามท่ี 2
จัดเปน็ การเคลือ่ นทีแ่ บบฮาร์มอนกิ อย่างงา่ ย เพราะการเคล่อื นท่แี บบคลื่นจัดเป็นการเคลอื่ นที่แบบมี
คาบและมแี นวการเคลอื่ นที่กลับไปกลับมาซา้ แนวเดิมเชน่ กัน
คาถามท่ี 3
สงิ่ ท่ีแตกต่างกนั ของทงั้ สองเหตุการณ์ คอื ทศิ ทางการกระจดั ของคลื่นหรือทิศทางการเคลอ่ื นท่ขี อง
อนภุ าคตัวกลางของคล่ืน
คาถามท่ี 4
ขน้ึ อยู่กับดลุ พินิจของครูผสู้ อน
คาถามท่ี 5
เคล่ือนทขี่ น้ึ ลงอยู่ท่ตี าแหนง่ เดิมตามลักษณะการสน่ั ของผิวน้า เพราะการเคล่อื นที่แบบคลื่นคือการถ่าย
โอนและส่งผ่านพลังงานจากวัตถุหนึ่งไปสูอ่ ีกวตั ถุหนงึ่ ซ่ึงจากในกรณดี ังกลา่ วน้าท่ีไดร้ ับพลังงานมาจะ
ถ่ายโอนพลังงานใหแ้ กต่ ุ๊กตาเป็ด ทาใหต้ ุ๊กตาเป็ดขยับในลักษณะเดียวกันกับการสน่ั ของผิวน้า