คู่มือการสอนด้วย GPAS 5 Steps_merged

คูมือรูปแบบการสอนวิทยาศาสตร พัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห การคิดอยางมี วิจารณญาณ และแกไขปญหา ดวยวิธีการสอนแบบ GPAS 5 Steps สังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากําแพงเพชร สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ นางสาวกิตติมา ฤกษหราย โรงเรียนนครไตรตรึงษ

คำนำ การพัฒนาการเรียนการสอนใหมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลและเพื่อใหเกิดประโยชนสูงสุดใหแก นักเรียน จำเปนอยางยิ่งที่จะตองศึกษาคนควาเทคนิควิธีการใหม ๆ เพื่อใหผูเรียนบรรลุตาม จุดประสงคและตาม เกณฑมาตรฐาน คุณภาพของผูเรียน นอกจากจะเกี่ยวของกับองคประกอบในตัวผูเรียน เองแลว ยังตองมีความ พรอม ในเรื่องสติปญญา เจตคติ และสภาพแวดลอมอื่น ๆ แลว กระบวนการและ เทคนิควิธีการสอนที่ก็นับวาเปน สิ่งสำคัญยิ่งตอผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนเชนกัน ผูวิจัยจึงไดจัดทำคูมือการใชรูปแบบ GPAS 5 Steps การ สอนวิชาวิทยาศาสตรเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และ แกไขปญหาไดสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหครูไดมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับ กระบวนการ จัดการเรียนการสอนรูปแบบ GPAS 5 Steps และทราบถึงแนวทางปฏิบัติและขั้นตอนในการจัดการ เรียนการสอน และสามารถนำรูปแบบการสอนไปใชในการจัดการเรียนการสอนไดอยางมีประสิทธิภาพ กิตติมา ฤกษหราย

สารบัญ เรื่อง หนา ความเปนมาและความสำคัญของรูปแบบการเรียนการสอน 1 แนวคิดพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน 2 หลักการของรูปแบบการเรียนการสอน 5 จุดมุงหมายของรูปแบบการเรียนการสอน 5 กระบวนการจัดการเรียนรู 6 การวัดและประเมินผล 6 บทบาทของผูสอนและผูเรียน 7

1 คูมือ การจัดการเรียนรูรายวิชาวิทยาศาสตร ขั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ดวยวิธีการสอนแบบ GPAS 5 Steps เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และแกไขปญหาได ------------------------------------------------------------------ คูมือการจัดการเรียนรูรายวิชาวิทยาศาสตร ขั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ดวยวิธีการสอนแบบ GPAS 5 Steps เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และแกไขปญหาไดฉบับ นี้ เปนเอกสารที่อธิบายรายละเอียดของรูปแบบการเรียนการสอน เพื่อใหผูที่จะนำรูปแบบการเรียนการสอนนี้ไป ใช เขาใจ เตรียมการและใชรูปแบบการเรียนการสอนนี้ใหบรรลุตามจุดมุงหมายของรูปแบบการเรียนการสอน คูมือฉบับนี้ประกอบดวยสาระสำคัญดังนี้ 1. ความเปนมาและความสำคัญของรูปแบบการเรียนการสอน 2. แนวคิดพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน 3. หลักการของรูปแบบการเรียนการสอน 4. จุดมุงหมายของรูปแบบการเรียนการสอน 5. กระบวนการจัดการเรียนรู 6. การวัดและประเมินผล 7. บทบาทของผูสอนและผูเรียน ความสำคัญและความเปนมาของรูปแบบการเรียนการสอน การจัดทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 เปนยุคแหงการพัฒนาตอยอดคิดคนผลิตภัณฑใชใน การอำนวยความสะดวกในการพัฒนาคุณภาพในการดำรงชีวิต การจัดกระบวนการเรียนรูจึงตองเปลี่ยนจาก Passive Learning เปน Active Learning ตามกระบวนการของ Five Steps ประกอบดวยการสรางประเด็น คำถามและการคาดเดาคำตอบ (Learn to Question) การสืบคนและ การรวบรวมความรู(Learn to Search) การสรางกระบวนการและขั้นตอนลงมือปฏิบัติ(Learn to Construct) การสรุปผลการเรียนรูและการนำเสนอ (Learn to Communicate) การเผยแพรและ ใชประโยชนในสังคม (Learn to Service) (กระทรวงศึกษาธิการ, 2558: 2) วิทยาศาสตรเปน วัฒนธรรมของโลกสมัยใหมซึ่งเปนสังคมแหงการเรียนรู (knowledge-based society) ดังนั้น ทุกคนจึงจำเปนตองไดรับการพัฒนาใหรูวิทยาศาสตรเพื่อที่จะมีความรูความเขาใจในธรรมชาติและ เทคโนโลยีที่มนุษยสรางสรรคขึ้น สามารถนำความรูไปใชอยางมีเหตุผล สรางสรรค และมีคุณธรรม (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551: 1) การพัฒนาผูเรียนในศตวรรษที่ 21 เพื่อใหมีทักษะเพื่อการดำรงชีวิต ไดแก ทักษะ ดานการเรียนรูและนวัตกรรม ซึ่งประกอบดวยความคิดสรางสรรคและนวัตกรรม (Creativity and Innovation) การคิดอยางมีวิจารณญาณและการแกปญหา (Critical Thinking and Problem Solving) การสื่อสารและความ รวมมือ (Communication and Collaboration) ทักษะสารสนเทศ สื่อและเทคโนโลยีประกอบดวยทักษะดาน สารสนเทศ (Information Literacy) ทักษะดานสื่อ (Media Literacy) ทักษะดานเทคโนโลยีสารสนเทศและการ สื่อสาร (Information, Communications and Technology Literacy) (วิจารณ พานิช, 2555: 17) การพัฒนา ผูเรียนใหเกิดทักษะดังกลาว นักเรียนมีการคิดอยางเปนระบบ เพราะกระบวนการคิดเปนกระบวนการทางสมองที่

2 ใชแสวงหาขอมูลความรูและวิธีการปฏิบัติตางๆ ผูที่มีทักษะการคิดจะเปนผูที่มีความรูความเขาใจ เกี่ยวกับวิธีการ คิดที่เปนระบบและความสามารถนำวิธีการคิดไปใชในระดับเปาหมายที่ตองการ (วินุรักษ สุขส าราญ, 2553: 1) การพัฒนาใหผูเรียนเกิดทักษะกระบวนการแกปญหาทางวิทยาศาสตรนั้น เปนสิ่งสำคัญและจำเปนที่ตองสงเสริม ใหเกิดกับผูเรียนในศตวรรษที่ 21 อีกทั้งยังสอดคลองกับ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ที่จัดทำขึ้นเพื่อใหสถานศึกษาไดนำไปใชเปนกรอบและทิศทางในการจัดทำหลักสูตรสถานศึกษาและจัดการ เรียนการสอน เพื่อพัฒนาเด็กและ เยาวชนไทยทุกคน ในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานใหมีคุณภาพดานความรูและ ทักษะที่จำเปนสำหรับการดำรงชีวิตในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง และแสวงหาความรูเพื่อพัฒนาตนเองอยาง ตอเนื่องตลอด ชีวิต จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของพบวา หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 มุงเนนใหนักเรียนเปนผูที่เรียนรูจากประสบการณจริง ฝกการปฏิบัติใหทำไดคิดเปนทำเปน รักการอานและ เกิดการใฝ รูอยางตอเนื่อง ประกอบกับการเรียนในรายวิชาวิทยาศาสตรมุงเนนใหนักเรียนไดใชวิธีการทาง วิทยาศาสตรในการแสวงหาความรูและใชใน การแกปญหาทั้งในชั้นเรียนและประยุกตใชในชีวิตจริงไดซึ่งสามารถใช การประเมินไดหลากหลายวิธีแตการวัดและประเมินผลการเรียนรูรายวิชาวิทยาศาสตรและทักษะ การแกปญหา ทางวิทยาศาสตรจะมุงเนนไปที่การประเมินผลโดยใชแบบทดสอบเปนสวนใหญ (อัจฉรา วิญญกู, 2555: 4) ซึ่งการ ประเมินโดยใชแบบทดสอบอยางเดียวนั้นไมสามารถทำใหทราบไดวา นักเรียนมีทักษะในการแกปญหาทาง วิทยาศาสตรมากนอยเพียงใด วิธีที่หลากหลายจึงเหมาะสมที่จะใชประเมินทักษะการแกปญหาในการจัดการเรียนรู วิทยาศาสตรดังนั้น การจัดการเรียนรูรายวิชาวิทยาศาสตร ขั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 ดวยวิธีการสอนแบบ GPAS 5 Steps เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และแกไขปญหาได แนวคิดพื้นฐานของรูปแบบการเรียนการสอน รูปแบบการเรียนการสอนนี้มีแนวคิดเกี่ยวกับการเรียนการสอนโดยใชGPAS 5 Steps เพื่อพัฒนาทักษะ การเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และแกไขปญหาไดมีสาระสำคัญดังนี้ GPAS คือ กระบวนการคิดขั้นสูงเชิงระบบ ซึ่งเปนเครื่องมืออยางหนึ่งในการเรียนรูแบบ Active Learning โดยเปนการเรียนรูผานชุมชนแหงการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ซึ่ง GPAS นั้นนับวาเปนเครื่องมือที่ชวยใหนักเรียนมี วิธีการเรียน ซึ่งจะชวยผูเรียนสามารถนำไปเรียนรูดวยการปฏิบัติจริงได จึงนับวาเปนเครื่องมือสำคัญในการเพิ่มพูนทักษะในการเรียนรูใหกับผูเรียน และทำใหผูเรียนมีวิธีการเรียนรูที่ดีขึ้น รวมถึงชวยใหผูเรียนสามารถเรียนรูดวยตัวเองไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น GPAS นับเปนขั้นตอนและจุดเนนในการจัดกระบวนการเรียนรูเพื่อใหผูเรียนนั้น สามารถที่จะสรางองค ความรูไดดวยตนเอง และสามารถที่จะนำไปใชในการปฏิบัติจริงในการแกปญหาสำหรับสถานการณตาง ๆ ซึ่งสิ่งที่ ไดจากกระบวนการเหลานี้ จะตกผลึกภายในตัวของผูเรียน และแปรเปลี่ยนเปนตัวตนและบุคลิกภาพของผูเรียน อันจะสะทอนออกมาในรูปแบบของผลงานตาง ๆ โดยประกอบดวยโครงสรางทักษะกระบวนการคิด 5 ขั้นตอน ที่มี ความสำคัญ อันไดแก

3 ขั้นที่ 1 การรวบรวมและเลือกขอมูล (GATHERING) เปนขั้นที่ผูเรียนสามารถรวบรวมและเลือกเฟน ขอมูลสําคัญที่จะนํามาใชในการพัฒนานวัตกรรมหรือดําเนินโครงการตาง ๆ ซึ่งในขั้นนี้ครูผูสอนจะตองสงเสริมให ผูเรียนเรียนรูที่จะการรวบรวมขอมูลผานประสาทสัมผัส ตามเปาหมาย โดยมีการเลือกเฟนขอมูลที่สอดคลอง มีการ บันทึกขอมูล และสามารถที่จะดึงขอมูลเดิมมาใชได ขั้นที่ 2 การจัดกระทําขอมูล (PROCESSING) คือการจัดขอมูลใหเกิดความหมายผานการเลือก เฟน เพิ่มคุณคา คุณธรรม คานิยม ออกแบบสรางสรรค และตัดสินใจเลือกเปาหมายแนวทางที่นําไปสูความสําเร็จ ได โดยครูผูสอนจะตองออกแบบกิจกรรมการสอน ใหผูเรียนอยางหลากหลาย เพื่อใหผูเรียนแยกแยะหรือเฟนหา ขอมูลที่จําเปนได เชน การจําแนกเปรียบเทียบ การเชื่อมโยง และไตรตรองอยางมีเหตุผล เปนตน ขั้นที่ 3 - 4 การประยุกตใชความรู (APPLYING) สามารถแบงไดเปน 2 ขั้น คือ ขั้นแรก (Applying 1) เปนขั้นที่ผูเรียนรวมกัน วางแผนและลงมือทํา รวมถึงตรวจสอบแกปญหาตาง ๆ เพื่อพัฒนาการ เรียนรูไปสูระดับของนวัตกรรม สวนขั้นสอง (Applying 2) คือขั้นที่ผูเรียนสามารถสรุปเปนความรูระดับตาง ๆ จนถึงระดับหลักการ และสามารถนําเสนอไดอยางมีแบบแผน โดยการดําเนินการนั้น ครูผูสอนจะตองสงเสริมให ผูเรียนรูจักเลือกขอมูลที่สอดคลอง รูจักความรูที่ไดอยางสรางสรรค ขยายขอบเขตความรูการวิเคราะหการ สังเคราะห ตัดสินใจ และการนําความรูไปปรับใช ตลอดจนมีการวิเคราะหวิจารณและแกปญหาอยางเหมาะสม ขั้นที่ 5 การประเมินเพื่อเพิ่มคุณคา (SELF–REGULATING) เปนการประเมินภาพรวมของนวัตกรรม หรือโครงการเพื่อกํากับความคิดและขยายคานิยมสูสังคมและสิ่งแวดลอมใหกวางขวางขึ้น เพื่อใหผูเรียนเกิดการ เรียนรูไดดวยตัวเอง โดยครูผูสอนจะตองดําเนินการเพื่อใหผูเรียนนั้น มีการตรวจสอบและควบคุมกระบวนการการ คิดของตัวเอง การสรางคานิยมการคิดของตัวเอง และการสรางนิสัยการคิดที่เปนรูปแบบของตัวเอง แนวคิดของกระบวนการเรียนรูแบบรวมพลัง 5 ขั้นตอน (CO-5STEPs) ผูเสนอทฤษฎีคือ รองศาสตราจารยดร.พิมพันธ เดชะคุปต และรองศาสตราจารย พเยาว ยินดีสุข ไดนำกระบวนการเรียนรูแบบรวมพลัง 5 ขั้นตอน 5 STEPs Collaborative Learning Process เรียกสั้น ๆ คือ CO-5STEPs เปนแนวการสอนที่มีการดัดแปลงมาจากกระบวนการเรียนรู 5 ขั้นตอนโดยเพิ่มเติม การทำงานกลุม แบบรวมพลังเพื่อใหมีการจัดการเรียนรูบนฐานวิธีการทางวิทยาศาสตรอีกทั้งเนนการใหนักเรียนรวมมือกันทำงาน ชวยเหลือกันเด็กเกงชวยเด็กเรียนชาเด็กถนัดกวาชวยเด็กถนัดนอย โดยมีเปาหมายเพื่อใหเกิดความเสมอภาค กระบวนการเรียนรูแบบรวมพลัง 5 ขั้นตอนเปนแนวการสอนหนึ่งของ การเรียนรูเชิงรุก เนนใหผูเรียนสรางความรู ดวยตนเอง รวมทั้งประยุกตความรูได บนฐานวิธีการทาง วิทยาศาสตรนักเรียนมีการปฏิบัติกิจกรรมแบบทำงาน กลุมโดยทุกคนรวมดวยชวยกัน บทบาทของผูเรียน เปนผูเรียนรู (Learner) บทบาทของครูเปนผูอำนวยความ สะดวก (Facilitator) ในการจัดการเรียนการสอนโดยใชกระบวนการเรียนรูแบบรวมพลัง 5 ขั้นตอน มีรายละเอียด ดังนี้ 1. ขั้นเสนอสิ่งเราและระบุคำถามสำคัญ (Stimulating and Key Questioning Collaboratively) ครูนำเสนอสิ่งเราที่ เชน วัตถุสิ่งของ วิดีทัศน รูปภาพ การตั้งคำถาม เปดโอกาสใหผูเรียนตั้งคำถามไดทั้ง คำถาม งายและคำถามยาก ใหผูเรียนคาดคะเนคำตอบอาจเปนรายบุคคล หรือทีมดวยการใชวิธีตาง ๆ

4 2. ขั้นแสวงหาสารสนเทศและวิเคราะหอยางรวมพลัง (Searching and Analyzing Collaboratively) ผูเรียนทำกิจกรรมศึกษาคนควาตามสื่อการเรียนรูที่ครูเตรียมไวในเวลาที่กำหนด ผูเรียนวิเคราะหขอมูล/สารสนเทศ ที่ไดจากกิจกรรมการเรียนรู 3. ขั้นรวมพลังอภิปรายและสรางความรู (Discussing and Constructing Collaboratively) ครูให แตละกลุมผูเรียนนำเสนอผังกราฟก ผูเรียนรวมกันอภิปรายผังกราฟก ผูเรียนแตละกลุมแกไข ปรับปรุงขอมูล/ สารสนเทศในผังกราฟกที่สรางใหมีสาระความรูที่ถูกตองและชัดเจน 4.ขั้นสื่อสารและสะทอนคิดอยางรวมพลัง (Communicating and Reflecting Collaboratively) ผูเรียนเตรียมนำเสนอผลงานความรูที่ผานการแกไขปรับปรุงแลว ดวยวิธีการบอกเลา สะทอนกระบวนการ เรียนรู การทำงาน ขอเดน ขอดอย จนไดบทเรียน 5. ขั้นรวมพลังประยุกตและตอบแทนสังคม (Applying and Serving Collaboratively) ผูเรียน ชวยกันนำความรูที่ไดรับจากการเรียนรูไปปรับใชในการเรียนรูรวมกับสาระอื่น ๆ หรือปรับใชในการดำเนิน ชีวิตประจำวัน เชน การบอกเลา การถายวิดีทัศน การเขียนบทความ การทำโครงงาน แนวคิดของเทคนิคผังกราฟก พิมพพันธ เดชะคุปต (2544) ไดกลาววา ผังกราฟกคือแบบของการสื่อสาร เพื่อใชนำเสนอขอมูล ที่ ไดจากการรวบรวมอยางระบบ มีความเขาใจงายกระชับ กะทัดรัด ผังกราฟกนั้นไดมาจากการนำเสนอ ขอมูลดิบ หรือความรูจากแหลงตาง ๆ มาทำการจัดกระทำขอมูล ในการจัดกระทำขอมูลตองใชทักษะใน การคิด เชน การ สังเกต การเปรียบเทียบ การแยกแยะ การจัดประเภท การเรียงลำดับ การใชตัวเลขเชน คาความถี่ คาเฉลี่ย การ สรุป จากนั้นจึงมีการเลือกแบบผังกราฟก เพื่อนำเสนอขอมูลที่จัดกระทำแลวตาม เปาหมายหรือวัตถุประสงคที่ผู นำเสนอตองการ ทิศนา แขมณี (2556) ไดกลาววา ผังกราฟก คือการถายทอดความคิด หรือขอมูลตาง ๆ ที่มีอยูใน สมองลงกระดาษ โดยการใชภาพ สี เสน และการโยงใย แทนการยอ แบบเดิม ที่เปนบรรทัดๆ เรียงจากบน ลงลาง ขณะเดียวกันมันก็ชวยเปนสื่อนำ ขอมูลจากภายนอก เชน หนังสือ คำบรรยายการประชุม สงเขา สมองใหเก็บ รักษาไวไดดีกวาเดิม และยังชวยใหเกิดความคิด สรางสรรคไดงาย เนื่องจากจะเห็น เปน ภาพรวม และเปดโอกาส ใหสมอง เชื่อมโยงขอมูลเกี่ยวกับ เรื่องใดเรื่องหนึ่งระหวาง ความคิดหลัก ความคิดรอง และความคิดยอย แนวคิดเกี่ยวกับการคิดวิเคราะหวิทวัฒน ขัตติยะมาน และ อมลวรรณ วีระธรรมโม (2549) กลาวถึง ความหมายของการคิด วิเคราะห หมายถึง ความสามารถในการแยกขอมูลหรือสวนประกอบของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ออกเปนสวนยอย ๆ และตรวจสอบหรือจัดโครงสรางความสัมพันธขององคประกอบตาง ๆ เพื่อใหไดความรูความ เขาใจและ ขอเท็จจริง เกี่ยวกับสิ่งเหลานั้น หาเหตุและผลของสิ่งที่เกิดขึ้นใชในการแกปญหาใชในการประเมินคา และ การตัดสินใจ นำไปใชในการสรางสรรคสิ่งใหมที่มีตัวบงชี้ทักษะการคิดวิเคราะห ดังนี้ 1. สามารถกำหนดเกณฑในการวิเคราะหสิ่งที่ตองการวิเคราะห 2. สามารถแยกแยะสวนประกอบตาง ๆ ของสิ่งที่วิเคราะห 3. สามารถแจกแจงรายละเอียดของสวน ประกอบตาง ๆ ของสิ่งที่วิเคราะห 4. สามารถตรวจสอบและจัดโครงสรางความสัมพันธขององคประกอบใหญและองคประกอบยอย 5. สามารถนำเสนอขอมูล การวิเคราะหใหเขาใจงายขึ้น

5 ประพันธศิริ สุเสารัจ (2556 ; อางถึงจาก Bloom. 1976) ทักษะการคิดวิเคราะหประกอบดวย ทักษะสำคัญ 3 ดาน ดังนี้ 1. การคิดวิเคราะหความสำคัญหรือเนื้อหาของสิ่งตาง ๆ (Analysis of Element) เปน ความสามารถในการแยกแยะไดวา สิ่งใดจำเปน สิ่งใดสำคัญ สิ่งใดมีบทบาทมากที่สุด ประกอบดวย วิเคราะหชนิด เปนการใหนักเรียนวินิจฉัยวา สิ่งนั้น เหตุการณนั้น จัดเปนชนิดใด ลักษณะใด เปนการ คนควาหาสาระสำคัญ ขอความหลัก ขอสรุป จุดเดน จุดดอยของสิ่งตาง ๆ 2. การคิดวิเคราะหความสัมพันธ (Analysis of Relationship) เปนการคนหาความสัมพันธของ สิ่ง ตาง ๆ วามีอะไรสัมพันธกัน สัมพันธเชื่อมโยงกันอยางไร สัมพันธกันมากนอยเพียงใด สอดคลองหรือ ขัดแยงกัน 3. การคิดวิเคราะหเชิงหลักการ (Analysis of Organizational Principles) หมายถึง การคนหา โครงสรางระบบเรื่องราว สิ่งของและการทำงานตาง ๆ วาสิ่งเหลานั้นดำรงอยูไดในสภาพเชนนั้น เนื่องจาก อะไร มี อะไรเปนแกนหลัก มีหลักการอยางไร มีเทคนิคอะไรหรือยึดถือคติใด มีสิ่งใดเปนตัวเชื่อมโยงการคิด วิเคราะห หลักการเปนการวิเคราะหที่ถือวามีความสำคัญที่สุด หลักการของรูปแบบการเรียนการสอน การเรียนการสอนโดยใชGPAS 5 Steps เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และแกไขปญหาไดประกอบดวยหลักการสำคัญ 3 ประการ ดังนี้ 1. การเรียนรูคือการสรางความหมายที่ผูเรียนเปนผูสรางขึ้นอยางเปนกระบวนการที่ตอเนื่อง โดยผาน กิจกรรมไตรตรอง กระบวนการซึมซับ และกระบวนการปรับโครงสรางทางปญญา 2. ผูเรียนมีบทบาทสำคัญในการเรียนรู โดยการนำตนเองและควบคุมตนเองในการเรียนรู ครูทำหนาที่ ดำเนินกิจกรรมใหเปนไปในทางที่สงเสริมพัฒนาการของผูเรียน 3. การเรียนการสอนอยูบนพื้นฐานของการใชปญหาเปนตัวตั้งเพื่อสงเสริมการคิดวิเคราะห การคิดอยางมี วิจารณญาณ และแกไขปญหาไดของนักเรียนและมีความเห็นวาวิทยาศาสตรเปนวิชาที่สามารถเขาใจไดมีเหตุผล ฟงได และทำใหบรรลุผลเกิดประโยชนตอการเรียนรูตอไป จุดมุงหมายของรูปแบบการเรียนการสอน รูปแบบการสอนวิชาวิทยาศาสตร โดยใชรูปแบบการสอน GPAS 5 Steps เพื่อสงเสริมการคิด วิเคราะห และความสามารถในการแกปญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 2 มีวัตถุประสงค ดังนี้ 1. เพื่อใชเปนเครื่องมือในจัดการเรียนการสอนที่สงเสริมการคิดวิเคราะหและความสามารถในการ แกปญหา 2.เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูดานมีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยางมีวิจารณญาณ และแกไขปญหา

6 กระบวนการจัดการเรียนรู 1. เสนอสิ่งเราและระบุคำถามสำคัญ 2. แสวงหาสารสนเทศและวิเคราะหอยางรวมพลัง 3. รวมพลังอภิปรายและสรางความรู 4. สื่อสารและสะทอนความคิดอยางรวมพลัง 5. รวมพลังประยุกตและตอบแทนสังคม การวัดและประเมินผล 1. ทดสอบความรูกอนเรียน 2. ดําเนินการสอนตามแผนการจัดการเรียนรูดวยกระบวนการเรียนรูGPAS 5 Steps 3. ทดสอบหลังเรียน

7 บทบาทของผูสอนและผูเรียน ขั้นตอนการสอน ดวยกระบวนการ GPAS บทบาทครู บทบาทนักเรียน ชั้นที่ 1 ขั้นรวบรวมขอมูล (GATHERING) - กระตุนความสนใจใหผูเรียน และเสนอ ปญหาหรือสถานการณโดยครูเปนผูตั้ง คำถามใหผูเรียนวิเคราะหและหาคำตอบ ดวยตนเอง - คนหาคำตอบ แสดงความคิดเห็น วิเคราะหขอมูลและนำเสนอขอมูล จาก ที่ครูตั้งคำถาม ชั้นที่ 2 ขั้นการจัดกระทําขอมูล (PROCESSING) การฝกผูเรียนคิดวิเคราะห - ตั้งคำถามใหผูเรียนคิดวิเคราะหขอมูล ดวยการจำแนกขอมูล เปรียบเทียบ จัด กลุม เรียงลำดับ เชื่อมโยงความสัมพันธ ของเนื้อหา - นำขอมูลมาวิเคราะหความรูความ เขาใจเพื่อเชื่อมโยงขอมูลดวยการจำแนก ขอมูล เปรียบเทียบ จัดกลุม เรียงลำดับ โยงความสัมพันธของเนื้อหาขอมูล ชั้นที่ 3-4 ขั้นการประยุกตใช ความรู (APPLYING) - ใหผูเรียนวิเคราะหขอมูลเนื้อหา พรอม กับบอกแนวทางการนำไปใชใน ชีวิตประจำวัน - นำเสนอความสำเร็จของงานที่ปฏิบัติ อยางเปนขั้นตอนโดยสรุปเปนความรู ความคิดรวบยอด ชั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่ม คุณคา (SELF–REGULATING) - กระตุนใหผูเรียนประเมินความรูทักษะ เจตคติ คานิยมที่ดีของตนเองซึ่งเกิดจาก การทำงานนั้น ใหนักเรียนบอกแนว ทางการนำความรู วิธีการทำงาน กระบวนการแกปญหาและคานิยมที่ดีไป ใชในชีวิตจริงเพื่อใหเกิดประโยชนตอ สังคมสวนรวม - วิเคราะหและประเมินตนเองวาไดรับ ความรูใด เกิดทักษะ เกิดเจตคติและ คานิยมใด เพิ่มพูนขึ้นมาจากการทำงาน นั้นและนำไปใชในชีวิตจริง เพื่อใหเกิด ประโยชนตอสังคมสวนรวม

สังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากําแพงเพชร สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ โรงเรียนนครไตรตรึงษ