งานเอกลักษณ์ไทย

งานประดษิ ฐ์เอกลักษณไ์ ทย หมายถึง ผลงานที่เกิดจากการนำความรู้ ภูมิปญั ญาไทย
ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี วฒั นธรรมวธิ ชี วี ิตความเปน็ อยแู่ บบไทย มาสร้างสรรค์เปน็ ผลงานท่มี ี
ความประณีต งดงาม และมคี ุณค่าทางศิลปะ บ่งบอกความเป็นชาตไิ ทยได้อย่างชัดเจน เชน่ พานพมุ่
พานไหว้ครู บายศรี กระทง ภาชนะใบตอง เครอื่ งแขวน มาลยั ดอกไม้ประดิษฐ์ งานแกะสลัก

บรรพบุรุษของไทยไดส้ ่ังสมภมู ิปัญญาด้านงานประดิษฐ์ตา่ ง ๆ ทเี่ ปน็ เอกลักษณไ์ ทยไว้
มากมายและสืบทอดมาจนถงึ ปัจจุบัน คนไทยทุกคนควรภาคภูมิใจรว่ มกนั อนุรักษ์และสืบสาน
ใหเ้ ยาวชนรุน่ หลงั ได้ศึกษา ตลอดจนเผยแพรค่ วามร้ทู ี่มีคณุ ค่าน้ตี อ่ ไป

1. คณุ คา่ ทางวฒั นธรรมไทย งานประดิษฐท์ ่เี ป็นเอกลักษณไ์ ทยเป็นงานวจิ ิตรศิลป์
ทใ่ี ช้ฝมี ือ ตลอดจนความวริ ิยอตุ สาหะในการสรา้ งสรรคผ์ ลงาน ให้มคี วามประณตี สวยงาม

จึงเรยี กว่า งานศลิ ปประดิษฐ์ ซง่ึ งานเหล่าน้ีมรี ูปแบบและวธิ กี ารประดิษฐท์ ่ไี ม่เหมือนชนชาติอ่ืน
จึงเปน็ เอกลกั ษณ์ทม่ี ีคณุ ค่าทางวัฒนธรรมไทยทชี่ าวต่างชาตริ ู้จกั กันท่วั ไป

2. คุณค่าทางเศรษฐกจิ งานประดิษฐท์ ี่เป็นเอกลักษณ์ไทย สามารถสร้างรายได้ สร้างอาชีพ
ใหแ้ กผ่ ูม้ ีความชำนาญในดา้ นน้ี เป็นสินค้าส่งออกทท่ี ำรายไดใ้ ห้แก่ประเทศไทย ทางดา้ นการทอ่ งเท่ียว
ให้นักทอ่ งเท่ียวตา่ งาติเกดิ ความประทบั ใจ เชน่ ตกแตง่ หอ้ งพกั ดว้ ยพานพมุ่ ดอกไม้สด ประดบั ตกแตง่
สถานทีด่ ้วยเครอื่ งแขวนไทย สาธติ การประดษิ ฐ์ดอกไมใ้ บตอง การแกะสลัก ผลไมใ้ ห้นกั ท่องเทย่ี วช่ืนชม

3. คุณคา่ ทางสงั คม งานประดษิ ฐ์ทเี่ ป็นเอกลกั ษณไ์ ทย สะท้อนให้เหน็ ถงึ ขนบธรรมเนียม

ประเพณีและวัฒนธรรม ความเป็นอยู่และความโอบออ้ มอารขี องคนไทย ความกตญั ญู รกั ชาติ
ความสามัคคีในหม่คู ณะ ดังจะเห็นไดจ้ ากคนในชมุ ชนจะมาชว่ ยกนั ประดษิ ฐก์ ระทงลอยขนาดใหญ่
หรอื การประดษิ ฐ์ดอกไมใ้ บตองเพือ่ เตรียมจัดงานมงคลต่าง ๆ

4. คณุ คา่ ทางจติ ใจ การประดิษฐ์งานแต่ละชิน้ ผู้ประดษิ ฐจ์ ะเกดิ ความภาคภมู ใิ จ เพราะเปน็
ผลงานทีส่ รา้ งสรรค์ดว้ ยตนเอง ซง่ึ ต้องใชค้ วามประณตี พถิ พี ิถันและความอดทนเปน็ อย่างมาก

งานประดิษฐท์ ีเ่ ปน็ เอกลักษณไ์ ทยมหี ลายประเภท ดงั น้ี
1. งานประดษิ ฐ์ดอกไมส้ ด เปน็ การนำดอกไม้สดมาประดบั หรือตกแต่งเพ่อื ใหเ้ กดิ ความ
สวยงาม เช่น เครื่องแขวน มาลัย อบุ ะ พานพ่มุ พานไหว้ครู พานดอกไม้ธูปเทยี นแพ

2. งานประดิษฐใ์ บตอง เป็นงานประดิษฐ์ท่ีนำใบตองมาทำเปน็ ภาชนะใสอ่ าหาร หอ่ ขนม
กระทงลอยในวนั ลอยกระทง บายศรใี นพธิ ตี ่างๆ

3. งานแกะสลัก
3.1 งานแกะสลักผัก-ผลไม้ เป็นงานแกะหรอื สลกั ลวดลายลงบนพชื ผกั หรือผลไม้ โดยใช้มดี

หรอื ของมีคมเปน็ เครือ่ งมือในการแกะลวดลายให้เกดิ รปู แบบต่าง ๆ เชน่ แกะสลักเปน็ ภาชนะใสอ่ าหาร
แกะสลักผักจ้มิ แกะสลักผลไม้จดั งานเล้ียง แทงหยวกเพอื่ ใชป้ ระดับตกแตง่ (นิยมใช้ในงานศพ)

3.2 งานแกะสลักไม้ เป็นการแกะสลกั ลวดลายลงบนเนื้อไม้ โดยการใช้สิว่ ค้อน เปน็
เครอ่ื งมือทำให้เกิดลวดลาย เช่น การแกะสลักบานประตู บานหนา้ ต่าง การแกะสลกั ภาพประดบั ฝา
ผนัง แกะเปน็ รูปสตั วต์ า่ ง ๆ

4. งานจักสาน เปน็ งานทีม่ ีแนวคดิ มาจากการสรา้ งรงั นก สว่ นมากใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น
หวาย ไมไ้ ผ่ กก กระจดู ผักตบชวา ย่านลิเภา เปลือกขา้ วโพด มาประดิษฐ์เปน็ เครื่องใชใ้ นครัวเรือน

เช่น พัด มูลี่ หมวก งอบ กระจาด กระบุง กระเปา๋ ตะกร้า และประดษิ ฐเ์ ครอ่ื งเล่น เช่น ตะกร้อ ปลา
ตะเพยี น นก ต๊ักแตน เป็นตน้

5. งานปนั้ จากดนิ เปน็ ช้ินงานทีไ่ ดจ้ ากการนำดินเหนยี วหรอื ดินอ่นื ๆ มาทำใหเ้ ปน็ รปู ทรง
หรอื ชิ้นงานตามตอ้ งการ เช่น เคร่อื งป้ันดินเผา ตุ๊กตาชาววงั ถว้ ยชามสังคโลก มาลัยดนิ ไทย

1. ประโยชนใ์ ชใ้ นชีวติ ประจำวนั

ในชวี ติ ประจำวัน คนไทยนั้น มีการนำใบตองมาห่อขนม ห่ออาหารต่างๆ เช่น การหอ่ ขนมทรง
สูง ห่อขนมทรงเตีย้ ห่อขา้ วตม้ มัด ห่อขนมสอดไส้ ฯลฯ นอกจากจะไดร้ บั ความสะดวกในการหยิบและ
ยังช่วยให้อาหารและขนมบางอย่างมีกลิ่นหอมชวนน่ารับประทาน
1.1 ใช้ใสอ่ าหาร หอ่ อาหาร หอ่ ขนม ห่อของ ห่อผกั และหอ่ ดอกไม้ชว่ ยให้สดทนทาน
1.2 ชว่ ยใหข้ นมและอาหารสีสวยและมีกลิ่นหอมชวนรบั ประทาน

ทม่ี า : www.gardengolden.co ทมี่ าภาพ : ศักรนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกิจ.งานใบตอง
ดอกไม้ เคร่อื งสด 1 .หนา้ 67
2. ประโยชนใ์ นโอกาสพเิ ศษ

2.1 งานวนั สำคัญ ประดษิ ฐภ์ าชนะใส่ดอกไม้ขนมผลไม้ หรอื ใสอ่ าหารนำไปให้บุคคล

ซึ่งเป็นทเ่ี คารพนับถอื ในวนั คลา้ ยวันเกิด วันปใี หม่ วนั ขนึ้ บ้านใหม่
วนั ประสบความสำเร็จ วนั ฉลองโชคชยั วันเย่ยี มไข้ ภาชนะทปี่ ระดษิ ฐจ์ ากใบตอง จะเปน็ ส่อื แสดงออก

ซ่งึ ความร้สู ึกทลี่ กึ ซ้ึงแห่งจติ ใจท่ีผูใ้ ห้บรรจงประดษิ ฐ์ ผูร้ บั ย่อมซาบซง้ึ และช่นื ชมในไมตรจี ติ รวมท้งั
ภมู ใิ จในศิลปวัฒนธรรมประจำชาติด้วย

ที่มาภาพ : ปรัชญา แพมงคล.งานใบตอง. หนา้ 131,145.

2.2 งานประเพณีนิยม

ชาวไทยนยิ มประดษิ ฐผ์ ลงานใบตองดอกไมส้ ดแบบประณีตศิลปใ์ ชใ้ นงานประเพณี เช่น
ขันหมาก ขนั สินสอด พานรบั น้ำสังข์ บายศรี ใชใ้ นงานแตง่ งาน งานลอยกระทง พิธียกเสาเอก ตั้งศาล
ไหวค้ รู ฯลฯซึ่งล้วนแต่เปน็ ประเพณีที่งดงามของชาวไทยทคี่ วรจะฟ้ืนฟูและรกั ษาไว้

กระทง บายศรสี ่ขู วญั 5 ช้นั
ที่มาภาพ : ผลงานนักเรียน ม.6 ทีม่ าภาพ : งานศิลปหตั ถกรรมนกั เรียน
ร.ร.ระยองวทิ ยาคม ปี 2560 ระดับภาคกลางและภาคตะวนั ออก ครง้ั ที่ 66.

กระทง

ทีม่ าภาพ : ผลงานนกั เรียน ม.6
ร.ร.ระยองวทิ ยาคม ปี 2560

2.3 งานพิธีทางศาสนา

ใบตองถือไดว้ า่ เป็นใบไมม้ งคลนำมาประดษิ ฐง์ านประณีตศลิ ป์ในงานพิธที างศาสนา เชน่
พานดอกไม้ธปู เทยี น กระทงดอกไม้ แต่งเทียนพรรษา กระถางธปู เชิงเทยี นกระทงสงั ฆทาน
กระทงสลากภัตร พานรบั นำ้ พระพุทธมนต์ เป็นตน้

ตกแต่งเทียนพรรษา พานกระทงดอกไม้ธปู เทียนแพ
ท่มี าภาพ : ผลงานนกั เรียน ม.6 ร.ร.ระยองวทิ ยาคม ปี 2560.
ทม่ี าภาพ : งานศิลปหตั ถกรรมนักเรียน
ระดับภาคกลางและภาคตะวนั ออก
คร้งั ที่ 66.

3. สรา้ งสรรค์ศลิ ปะมรดกของชาติ

ผลงานจากงานใบตองดอกไมส้ ดเป็นงานประณีตศลิ ปเ์ ปน็ ศิลปะมรดกแขนงหนงึ่ ท่ีบ่งบอกถึง
ความเปน็ ไทยเพราะมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวมีความละเอียดประณตี อ่อนโยนมีระเบยี บมีความสง่างามมี
ความงามแบบวิจติ รพิสดารท่ไี ม่มีชาติใดในโลกมเี หมอื น

บายศรสี ่ขู วญั 5 ช้นั
ทีม่ าภาพ : งานศิลปหตั ถกรรมนักเรยี น ระดับชาติ คร้งั ที่ 67.

4. ช่วยใหจ้ ิตใจสงบรม่ เย็น

การนำใบตองมาประดษิ ฐเ์ ปน็ สงิ่ สวยงามย่อมนำมาซ่ึงความเพลดิ เพลนิ ความสงบรม่ เยน็ แห่ง
จติ ใจเพราะจิตใจมีสมาธคิ วามคิดก็เกดิ จินตนาการผทู้ ำงานใบตองจะเป็นผมู้ ีอารมณด์ ีคิดแต่ส่ิงท่ดี งี าม
อนั นำมาซ่ึงความประพฤตชิ อบไม่เปน็ ภัยแกต่ นเองและสงั คมยิง่ ไปกวา่ นนั้ คอื ชว่ ยสร้างสรรค์สงั คมให้มี
แตค่ วามดงี าม

5. เป็นอาชพี หลักและอาชพี รอง

ถา้ มใี จรกั งานด้านนีแ้ ละมงี านอนื่ เปน็ หลักอยู่กใ็ ช้เป็นอาชพี เสรมิ หรืออาชพี รองชว่ ยเพ่มิ รายได้
ให้แก่ครอบครวั หรือถ้ามีใจรักมากๆก็ใช้เป็นอาชีพหลักได้

พานกระทงดอกไมธ้ ูปเทยี นแพ
ทมี่ าภาพ : งานศิลปหตั ถกรรมนักเรยี น ระดบั ชาติ ครั้งท่ี 67.

๑๙
นกั เรยี นประดษิ ฐพ์ านบายศรีเพ่อื การมรี ายไดร้ ะหวา่ งเรียน

ทมี่ าภาพ: เพญ็ วดี คา้ สวุ รรณ

ประยุกต์ใช้งานใบตองดอกไม้สดในชวี ิตประจำวัน

โอกาสทีใ่ ชง้ านใบตองดอกไมส้ ด

1. ใชใ้ นชีวติ ประจำวนั

มกี ารนำใบตองมาห่อขนมแบบตา่ งๆเชน่ การห่อขนมสอดไสก้ ารห่อทรงสงู การหอ่ ทรงเตี้ยการ
ห่อแบบกรวยการหอ่ ขนมเทยี นฯลฯและยงั เป็นภาชนะบรรจอุ าหารจากธรรมชาตทิ ม่ี กี ล่ินหอมนา่
รับประทานนอกจากนี้ยังเป็นการประหยดั และยงั ชว่ ยลดภาวะโลกรอ้ นได้อกี ดว้ ย

ทมี่ า : www.gardengolden.co

2. โอกาสพิเศษ

ใบตองสามารถนำมาประดิษฐ์ช้นิ งานไดม้ ากมาย เชน่ การประดิษฐ์กระเช้าใบตอง ถาดใบตอง
กระทงใส่ขนม เพื่อมอบใหบ้ ุคคลในเทศกาลหรอื ในโอกาสต่างๆ ที่สำคัญนอกจากจะเกดิ ความ

ภาคภมู ิใจในผลงานท่ีสำเรจ็ และยังเป็นการช่วยดำรงเอกลักษณค์ วามเป็นไทยให้อยู่ค่กู บั ชาติไทย
ตลอดไป

ที่มาภาพ : พรยุพรรณ พรสุขสวัสด.ิ์
ตองนวลมวลบุปผา.หน้า 60.

3. งานประเพณแี ละพิธกี รรมทางศาสน๒า๐

ใบตองถอื เปน็ ใบไมม้ งคลไดม้ กี ารนำใบตองมาประดษิ ฐเ์ ป็นชิน้ งานต่างๆ มากมายจนกลายเป็น
สว่ นหนง่ึ ในวถิ ชี วี ติ ของคนไทยเช่นงานมงคลสมรสกจ็ ะมี พานขันหมาก พานของหมนั้ พานบายศรี
พานตา่ ง ๆ งานอุปสมบทกจ็ ะมีพานบายศรี กระทงดอกไม้ธูปเทียนแพ พุม่ คสู่ วด เปน็ ต้น

พานขันหมาก กระทงดอกไม้ธูปเทยี นแพ
ทม่ี าภาพ: เพ็ญวดี คา้ สวุ รรณ ทม่ี าภาพ: เพญ็ วดี คา้ สุวรรณ