การเขียนอธิบาย

หอ้ งเรยี นครูต้นรัก
สอนไทยสไตล์

ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี ๔

การเขยี นอธิบาย
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔

การเขยี นอธิบาย

คาว่า “อธบิ าย” หมายถงึ ไขความ ขยายความ ชีแ้ จง
“การเขียนอธบิ าย” หมายถงึ การเขียนโดยมีจดุ มุง่ หมายใหผ้ ู้อ่านเข้าใจเร่อื งตา่ ง ๆ
ไดอ้ ยา่ งถูกต้องชัดเจน เช่น อธบิ ายวธิ ที าขนมไทย อธบิ ายวิธีการทาอาหาร เปน็ ตน้

การอธิบายมีความสาคัญในการสื่อสาร ใหค้ วามรู้ ความคดิ ไปยงั บคุ คลอ่ืน ๆ
ทง้ั นี้ตอ้ งใชภ้ าษาใหก้ ระจ่าง ยกตัวอย่างเหมาะสม
บอกลาดบั ข้ันตอนใหถ้ กู ต้อง
และมเี หตผุ ลในการอธบิ ายบางเร่อื ง

๑. การเขยี นอธิบายโดยการใช้ตวั อย่าง

ความรู้ทเ่ี ขา้ ใจยาก ซบั ซอ้ น จาเปน็ ต้องเขียนโดยการยกตวั อยา่ งประกอบ
เพือ่ ให้เขา้ ใจมากขนึ้ มกั มีคาว่า “ตัวอย่าง” “เช่น” อยใู่ นขอ้ ความนั้น

ตวั อย่าง
ผักสดทค่ี ุณแมบ่ ้านจะเลอื กมาทาสลัดนน้ั หาได้ไม่ยากเลยในตลาดสดใกล้

บ้านมผี ักมากมายให้คุณแม่บา้ นไดเ้ ลือกสรรตามชอบใจ ไมว่ า่ จะเปน็ ผกั ไทย ๆ
เชน่ แตงกวา มะเขือเทศ หอมหัวใหญ่ กะหล่าปลี และผกั กาดหอม

หรอื ผกั ของฝร่งั อย่างเชน่ ผักกาดแก้ว กะหล่าปลสี มี ว่ ง และบที รูท เปน็ ตน้
เทา่ ทย่ี กตวั อย่างมาน้ีคงจะเปน็ ทถี่ กู ใจของแม่บา้ นหลาย ๆ คนเปน็ แน่...

๒. การเขียนอธิบายโดยการเขียนตามลาดับขัน้ ตอน

การเขียนอธิบายตามลาดบั ข้ันตอนกอ่ นและหลังนี้ จะทาข้ามขนั้ ตอนไมไ่ ด้
เพราะจะทาใหไ้ มส่ าเร็จตามทต่ี อ้ งการ เชน่ อธิบายขนั้ ตอนของการผา่ ตัด

การแก้สมการ การประกอบเครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ เปน็ ตน้

ส่วนผสม ตัวอย่าง “การทา...ตม้ ยาปลาช่อน”

-เนอื้ ปลาช่อน ๓๐๐ กรัม - ตะไคร้หั่นแฉลบ ๓ ทอ่ น
- ใบมะกรูดฉกี ๕ ใบ - หอมแดงเผา ๓ หัว
- กระเทยี มเผา ๕ กลีบ - พรกิ แหง้ เผา ๓ เมด็
- น้ามะนาว ๓ ชอ้ นโต๊ะ - นา้ มะขามเปยี ก ๓ ช้อนโต๊ะ
- ผักชฝี ร่งั หน่ั หยาบ ๓ ช้อนโต๊ะ - ขา่ ห่นั แว่น ๆ ๓ แว่น
- เหด็ ฟาง ๒๐๐ กรมั - น้าซุป ๔ ถ้วยตวง
- นา้ ปลา ๒-๓ ช้อนโตะ๊ - เกลือปน่ ๑ ช้อนชา
วธิ ีทา
๑. นาปลาชอ่ นมาล้างใหส้ ะอาด
๒. โขลกพรกิ กับเกลือใหล้ ะเอยี ด ใส่หอมแดง กระเทยี ม โขลกใหล้ ะเอยี ดอกี คร้ัง
๓. ตวงน้าซปุ ใสห่ ม้อ ใสเ่ ครือ่ งทโ่ี ขลก คนจนละลาย ใส่ตะไคร้ ใบมะกรูดขา่ ตงั้ ไฟ พอเดอื ด ใสป่ ลา
ต้มต่อจนกระทงั่ ปลาสุก ใส่เห็ดฟาง ปรงุ รสด้วยน้าปลา นา้ มะนาว น้ามะขามเปยี ก ชมิ รสตามชอบ
พอเดอื ดอีกครัง้ ใสผ่ ักชฝี ร่ังคนพอทวั่ ยกลง ตกั ใสช่ าม

๓. การเขยี นอธบิ ายโดยการใหค้ านยิ าม

การเขียนอธิบายบางครง้ั ถา้ ไม่เขา้ ใจตรงกัน จาเปน็ ตอ้ งใหค้ านิยาม ใหค้ วามหมาย
ให้คาจากดั ความ เพอื่ ใหเ้ ข้าใจตรงกนั เสยี ก่อน จะส่งผลให้การอธบิ ายเรอื่ งนั้น ๆ

เขา้ ใจงา่ ยขนึ้ มักมคี าวา่ “หมายถงึ ” “คอื ” ปรากฏในขอ้ เขยี น

ตัวอยา่ ง “อาหารมังสวิรตั ิ” คืออะไร...???
คาวา่ มงั สวิรัติ มาจาก มังสะ + วิรตั ิ
มังสะ แปลว่า เนื้อสัตว์
วิรัติ แปลวา่ งดเวน้ เลิก ปราศจากความยินดี ไมย่ นิ ดี

ดังนน้ั ผทู้ ีก่ นิ มังสวิรตั ิ คือ ผูง้ ดเว้นกนิ เน้อื สัตว์ หรือผทู้ ไ่ี ม่ยนิ ดี
ในการกนิ เนอื้ สตั ว์ อาหารมงั สวริ ตั ิจะไมม่ เี นอื้ สัตว์

สว่ นใหญป่ ระกอบด้วย ขา้ ว ถั่วต่าง ๆ งา อาหารมีแตพ่ ชื และผกั

๔. การเขยี นอธบิ ายโดยการเปรยี บเทยี บความเหมอื น ความแตกตา่ ง

การอธิบายนี้เหมาะท่จี ะใช้เขียนอธิบายสงิ่ ทีแ่ ปลกใหมห่ รอื สงิ่ ทไ่ี ม่คุน้ เคยมาก่อน
จาเปน็ ตอ้ งหาสิ่งทร่ี ู้จักดอี ยู่แล้วมาใช้เปรยี บเทียบ

เพ่ือใหเ้ ขา้ ใจส่ิงใหมม่ ากขนึ้ ว่ามอี ะไรคล้ายคลึงหรอื แตกตา่ งกบั สิ่งท่รี ูจ้ กั อยแู่ ลว้ บ้าง

ตวั อยา่ ง
...การจะดแู ลต้นสม้ ทีร่ กั สักตน้ ให้ผลดิ อกออกผลไดด้ ั่งใจ ไม่ตา่ งอะไรกับการอุ้มชูดูแลเด็กอ่อน

ใชเ่ พียงเพราะตน้ ส้มใชเ้ วลาตง้ั ทอ้ ง นับแตว่ ันทผ่ี ลิดอกจนถงึ วันท่เี ก็บผลได้
กนิ เวลาราวเกา้ เดือนเหมือนกับคน แตส่ ้มยังมีความละเอียดออ่ นกบั นา้ ดนิ อากาศ

รวมไปถึงแมลง จึงต้องทะนถุ นอมดจุ เดยี วกบั ทารก...
(ที่มา :ธรี ภาพ โลหิตกลุ )

๕. การเขยี นอธบิ ายโดยการใช้เหตุและผลประกอบกัน

การเขยี นอธบิ ายนจี้ ะเปน็ การชใี้ หเ้ หน็ เหตุและผลของสงิ่ ท่ีจะอธบิ าย

มักจะมีคาว่า “สาเหตุ...เพราะ” “เพราะฉะน้นั ...จึง” ปรากฏอยู่ในขอ้ เขยี นน้ัน ๆ
ตัวอยา่ ง

เน้อื หาสาระที่ประชุมกนั มักจะสอดคล้องกับวัตถปุ ระสงค์
ถา้ ครอู าจารย์ประชมุ นกั เรยี นเพือ่ แจ้งส่ิงสาคัญใหท้ ราบหรอื ให้คาปรกึ ษา
เกย่ี วกับวิธีการเรียน วิธีการศึกษาหาความรู้ เพราะฉะนนั้ สาระสาคัญ

ท่ปี ระชุมกนั จึงเป็นเร่อื งของการแก้ปัญหา การวางแผน
การวางนโยบาย หรอื เป็นเน้อื หาที่ไดม้ าจากการรวบรวม

ความคิดเห็นของสมาชิก

๖. การอธิบายดว้ ยการใหร้ ายละเอียด

คือ การเขียนอธบิ ายทีจ่ ะแสดงรายละเอียดหรือใหข้ อ้ มูลตา่ ง ๆ
เก่ียวกับเรอ่ื งน้นั ๆ เป็นตน้ วา่ การอธบิ ายลกั ษณะทางกายภาพ

ตัวอยา่ ง
ช้างเผือก ช้างสาคัญ หรือช้างสปี ระหลาดนั้น ตามตาราทา่ นกาหนดไว้ ๗ ประการ

คอื มีตาขาว มเี พดานขาว มเี ล็บขาว
มีพื้นหลังเป็นสขี าวหรอื สหี ม้อใหม่ มีขนขาว มขี นหางขาว

และมีอณั ฑโกศขาวหรอื สีหมอ้ ใหม่
(ท่ีมา : วิเศษ ไชยศรี)

การเขยี นอธิบายทีด่ ี มลี ักษณะดังน้ี

๑. การวางแผนการเขยี น เปน็ การกาหนดโครงเร่อื งท่จี ะเขียนอธบิ าย
โดยอาจกาหนดเป็นหวั ข้อคร่าว ๆ จากหัวขอ้ ใหญ่ไปหวั ขอ้ ยอ่ ย
หรือเรียงลาดบั ตามความสาคัญ

๒. การกาหนดสว่ นประกอบของเน้ือหา ส่วนประกอบของการเขียนอธิบายเนือ้ หา
ได้แก่ ส่วนนา ส่วนเนอ้ื เรอ่ื ง และส่วนท้าย

๓. มเี นือ้ หาสาระถูกตอ้ งเหมาะสม การเขยี นอธิบายที่ดีตอ้ งมเี นือ้ หาสาระทถี่ ูกตอ้ ง
ท้งั ข้อมูล และสิ่งท่เี ป็นขอ้ มูลอา้ งองิ นอกจากน้ีเน้ือหาสาระยงั ต้องแสดงความรู้ทล่ี ึกซง้ึ

ความคิดสร้างสรรค์ และความเป็นกลางของผู้เขียนด้วย
๔. เรียงลาดบั เนื้อหาอย่างเป็นระบบ การแบ่งหัวขอ้ เปน็ บท ตอน

หรอื เรยี งลาดับตามหวั ขอ้ ใหญ่ หัวขอ้ ย่อย
ซง่ึ ทง้ั ระบบตอ้ งสมา่ เสมอ เป็นระบบเดยี วกันตลอดเลม่

การเขียนอธบิ ายท่ีดี มลี ักษณะดงั น้ี

๕. ใชว้ ธิ ีการอธบิ ายท่ีดี คือ การใชภ้ าษาดีทง้ั ทางด้านการใช้ถ้อยคาทสี่ ภุ าพ
๖. อ้างอิงแหล่งที่มาของข้อมลู การเขยี นอธิบายตอ้ งอ้างอิงแหล่งทีม่ าของข้อมลู
เพื่อเปน็ การให้เกียรติเจา้ ของขอ้ มลู และทาใหเ้ ป็นระบบการเขียนทางวิชาการ
๗. รปู แบบการนาเสนอเหมาะสม การเขียนอธิบายโดยมากจะเขียนเปน็ ความเรยี ง
ในลักษณะบรรยายโวหาร มกี ารแยกแยะประเดน็ ให้ชดั เจน

ใช้สอื่ ประกอบการเขียนใหเ้ หมาะสม