รายงานสถิติจังหวัดสุโขทัย 2561

2561ISSN 1905-8314
2018

รายงานสถติ จิ งั หวัดสโุ ขทยั

Sukhothai Provincial
Statistical Report

สำนกั งานสถิติจังหวดั สุโขทัย
Sukhothai Provincial Statistical Office

สำนักงานสถิติแหง ชาติ
National Statistical Office

รายงานสถติ ิจังหวัดสุโขทยั พ.ศ. 2561

Sukhothai Provincial Statistical Report: 2018

สำนกั งานสถิตจิ ังหวดั สโุ ขทัย
Sukhothai Provincial Statistical Office

สำนักงานสถติ ิแหงชาติ
กระทรวงดจิ ทิ ัลเพื่อเศรษฐกจิ และสงั คม
National Statistical Office
Ministry of Digital Economy and Society

ii Division-in-Charge
Sukhothai Provincial Statistical Office
หน่วยงานเจ้าของเร่อื ง Sukhothai City Hall, 4th Floor,
สำนกั งำนสถิตจิ งั หวัดสโุ ขทัย Nikornkasame Rd., Thanee Subdistrict,
ศำลำกลำงจงั หวัดสโุ ขทยั ชน้ั 4 Muengsukhothai District, Sukhothai
ถนนนิกรเกษม ตำบลธำนี 64000, THAILAND
อำเภอเมอื งสโุ ขทยั จงั หวดั สุโขทัย Tel. +66 (0) 5561 1793
64000 Fax: +66 (0) 5561 0939
โทร 0 5561 1793 E-mail: [email protected]
โทรสำร 0 5561 0939
ไปรษณยี ์อิเลก็ ทรอนิกส์: [email protected] Distributed by
Statistical Forecasting Bureau,
หนว่ ยงานที่เผยแพร่ National Statistical Office,
สำนกั สถิติพยำกรณ์ The Government Complex Commemorating His
สำนักงำนสถิตแิ หง่ ชำติ Majesty the King’s 80th birthday Anniversary,
ศนู ยร์ ำชกำรเฉลิมพระเกยี รติ ๘๐ พรรษำฯ Ratthaprasasanabhakti Building, 2nd Floor.
อำคำรรฐั ประศำสนภกั ดี ช้นั 2 Chaeng watthana Rd., Laksi,
ถนนแจง้ วฒั นะ เขตหลักสี่ กทม. 10210 Bangkok 10210, THAILAND
โทร 0 2141 7497 Tel. +66 (0) 2141 7497
โทรสำร 0 2143 8132 Fax: +66 (0) 2143 8132
ไปรษณยี ์อิเล็กทรอนกิ ส์: [email protected] E-mail: [email protected]
http://www.nso.go.th

ปีทีจ่ ดั พมิ พ์ 2561 Published 2018
จัดพิมพ์โดย สำนกั งำนสถิตจิ ังหวดั สโุ ขทัย Printed by Sukhothai Province Statistical office

iii

คำนำ

จากวิสัยทศั น์ของสานักงานสถิติแห่งชาติที่ว่า “เปน็ ศูนยก์ ลางข้อมูลสถิติและสารสนเทศเพือ่ การ
ตัดสินใจของประเทศ” และพันธกิจในการให้บริการข้อมูลสถิติและสารสนเทศ แก่ผู้ใช้บริการทุกภาคส่วน
สานกั งานสถติ จิ ังหวดั สุโขทยั ซง่ึ เป็นหนว่ ยงานหลักด้านสถิติของจังหวัด จึงได้จัดทารายงานสถติ ิจงั หวัดขึน้ โดย
มีวัตถุประสงค์เพ่ือรวบรวมและนาเสนอข้อมูลสถิติพ้ืนฐานด้านเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดล้อม พร้อมท้ัง
ตัวช้ีวัดต่าง ๆ ของจังหวัด ท่ีได้รวบรวมจากผลสามะโนและการสารวจตัวอย่างของสานักงานสถิติแห่งชาติ และ
จากหนว่ ยงานสถิตอิ ื่น ๆ เพ่ือเผยแพร่แก่หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการศึกษา และประชาชนทั่วไป
นาข้อมลู สถิติไปใชใ้ นการกาหนด นโยบายวางแผน ตัดสินใจ และอา้ งองิ ตา่ ง ๆ

สาหรับรายงานสถติ ิจังหวดั สุโขทยั พ.ศ. 2561 ฉบบั น้ี เน้ือหาประกอบด้วย 2 ส่วน ดงั นี้ ส่วนที่
หน่ึง เป็นการนาเสนอสรุปข้อมูลเก่ียวกับจงั หวัดสโุ ขทยั แผนท่ีจงั หวัด และข้อมูลสถิติทน่ี ่าสนใจโดยนาเสนอใน
รปู แบบอินโฟกราฟฟิก ส่วนทส่ี อง เป็นการนาเสนอข้อมูลสถิติในรปู ของตาราง และตัวช้วี ัดที่สาคัญของจังหวัด
เพ่ือให้ผู้ใช้มีข้อมูลสถิติที่ครบถ้วน สะดวกในการนาไปใช้ โดยได้นาเสนอตามสาขาสถิติ คือสถิติ
ประชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ สถิติแรงงาน สถติ ิการศกึ ษา สถติ ิศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม สถติ ิสุขภาพ
สถิติสวัสดิการสังคม สถิติหญิงและชาย สถิติรายได้และรายจ่ายของครัวเรือน สถิติยุติธรรม ความมั่นคง
การเมือง และการปกครอง สถิติบัญชีประชาชาติ สถิติเกษตรและประมง สถิติอุตสาหกรรม สถิติพลังงาน
สถิตกิ ารคา้ และราคา สถติ ิการขนส่งและโลจิสตกิ ส์ สถิติเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร สถิติการท่องเท่ียว
และกีฬา สถิติการเงิน การธนาคาร และการประกันภัย สถิติการคลัง และสถิติทรัพ ยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อม ท้ังน้ีข้อมูลสถิติที่นาเสนอได้ระบุแหล่งที่มาของข้อมูลไว้ใต้ ตารางสถิติทุกตารางเพื่อให้ผู้ใช้ข้อมูล
สามารถสืบค้น หารายละเอียดเชิงลกึ เพม่ิ เตมิ ได้อย่างสะดวกมากข้นึ

สานักงานสถิติจังหวัดสุโขทยั ขอขอบคุณส่วนราชการ และรัฐวิสาหกิจ ที่ให้ความอนุเคราะห์
ขอ้ มลู เพอื่ นามาจัดทารายงานสถิตจิ ังหวัดไว้ ณ ทีน่ ี้ และยนิ ดรี บั คาแนะนา ขอ้ คิดเหน็ จากผู้ใชข้ อ้ มลู สถติ ิ ซึง่ จะ
เปน็ ประโยชนอ์ ยา่ งย่ิงในการพัฒนาและปรับปรุงรายงานสถิติจงั หวดั ฉบบั ต่อไป ทงั้ นีห้ ากสนใจขอ้ มลู ของจงั หวัด
เพ่ิ ม เติ ม ส าม าร ถ เข้ าไป ค้ น ห า ได้ ที่ http://www.nso.go.th ห รือ ศู น ย์ ข้ อ มู ล ส ถิ ติ จั งห วั ด
http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/contact/datprov.html



v

Preface

As a vision is SMART Statistical Center for Decision Making, the National Statistical
Office has been carrying out the mission in provide statistical and information service to all
users. The Sukhothai Provincial Statistical Office, acting as a core agency of the local
statistical office, has therefore, produced provincial statistical report. This report presents
basic statistical data, concerning economic, social and environmental aspects, including the
provincial indicators. Those statistics were from both censuses and surveys conducted by
NSO as well as from other statistical units of Line Ministries. These statistical data could be
used to guide policy planning, decision making and references purposes.

The Sukhothai Provincial Statistical Report 2018 consists of; Part 1: Presentation of
an overview of Sukhothai, on basic information, its map and statistical data in the form of
Infographic. Part 2: Presentation of statistical data and some major indicators, in the form of
statistical tables, which enable users to use complete data in timely manner. The
presentation has been classified based on statistical sectors namely: Demographic,
Population and Housing Statistics, Labour Statistics, Education Statistics, Religion Art and
Culture Statistics, Health Statistics, Social Security Statistics, Gender Statistics, Household
Income and Expenditure Statistics, Justice, Security, Political and Public Administration
Statistics, National Accounts, Agricultural and Fishery Statistics, Industrial Statistics, Energy
Statistics, Trade and Price Statistics, Transport and Logistics Statistics, Information
Communication and Technology Statistics, Tourism and Sports Statistics, Finance, Banking
and Insurance Statistics, Fiscal Statistics and Natural Resources and Environment Statistics.
Sources of data presented have been provided under all statistical tables to enable users to
seek additional information.

The Sukhothai Provincial Statistical Office would like to express our sincere
gratitude to all government agencies and state enterprises for the kind support in
providing statistical data for this report. Any suggestions and comments are welcomed and
would be taken into account so as to improve our next report. For further information,
please visit our website at http://www.nso.go.th or Provincial Statistical Data Center at
http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/contact/datprov.html



vii



ix

จงั หวดั สุโขทยั

ประวัติความเปน็ มา สมัยนั้นชาวสโุ ขทัยทาเกษตรกรรมเปน็ หลัก
อาศัยน้าทม่ี ีอยบู่ ริบูรณท์ านา ทาสวน ทาไร่ มกี าร
จังหวดั สุโขทัย เป็นที่ตั้งอาณาจักรแรก สร้างเขื่อนสาหรับกักน้าไว้ใช้เมื่อหน้าแล้ง เรียกว่า
“ทานบพระร่วง” หรือ “สรีดภงส์” สุโขทัยเป็น
ของชนชาติไทยเม่ือ 700 ปีท่ีแล้ว รอยอดีตแห่ง ศูนย์กลางการค้าและการผลิตเคร่ืองถ้วยชามที่
เรียกว่า “สังคโลก ” ส่งขายยังต่างประเท ศ
ความรุ่งเรืองเห็นได้จากอุทยานประวัติศาสตร์ ห ลั ก ฐ า น ที่ ส ะ ท้ อ น ให้ เห็ น ค วา ม เจ ริ ญ มั่ ง คั่ ง ท า ง
เศรษฐกิจของสุโขทัยได้แก่ สมบัติทางวัฒนธรรมท่ี
สุโขทัยและศรีสัชนาลัย ซ่ึงเป็นท่ีรู้จักของชาวไทย ไดร้ บั การบูรณะข้ึนเปน็ อทุ ยานประวัตศิ าสตรส์ ุโขทัย
และมรดกโลกในปจั จบุ ัน
และต่างประเทศ ประวัติศาสตร์สุโขทัยเริ่มเมื่อ
ใน พ.ศ. 1890 กรุงศรีอยุธยามอี านาจมาก
ประมาณ พ.ศ. 1800 เม่ือพ่อขุนศรีนาวนาถม ขึน้ และเป็นศูนยก์ ลางแห่งอานาจแทนสุโขทัย แต่
สุโขทัยก็ยังมีพระมหากษัตริย์ปกครองติดต่อกันมา
พ ร ะ บิ ด าพ่ อ ขุ น ผ าเมื อ ง เจ้ าเมื อ ง สุ โข ทั ย อีก 2 พระองค์ จึงสิ้นราชวงศ์พระร่วงและได้เข้า
ร่วมกับราชอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา หลังจากที่
สิ้นพระชนม์ ขอมสมาดโขลญลาพง ข้าหลวงจาก กรุงศรีอ ยุธยาเสียก รุงแก่ พ ม่าคร้ังที่ 2 แล้ว
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
เมืองพระนคร (นครธม) ได้เข้ายึดครองเมือง พ่อ แห่งกรุงรตั นโกสินทร์ ทรงมีพระราชดาริว่า เมือง
สุโขทัยน้ันผู้คนไม่พอท่ีจะต่อสู้รักษาให้พ้นจากการ
ขนุ บางกลางหาวเจ้าเมืองบางยางและพอ่ ขนุ ผาเมอื ง รุกรานของข้าศึกได้ จึงโปรดฯ ให้ย้ายผู้คนมาตั้ง
เมืองใหม่ที่บ้านธานี (ท่าหนี) ทางฝง่ั ตะวันออกของ
เจ้าเมืองราดรวมพลกันท่ีเมืองบางขลังและได้ยึด ลาน้ายม เม่ือ พ.ศ. 2336 ซ่ึงเป็นที่ตั้งจังหวัด
สโุ ขทยั ในปัจจบุ นั บา้ นธานจี ึงถูกยุบเปน็ อาเภอหนึ่ง
เมืองคืน สร้างเมืองสุโขทัยขึ้น เป็น ราชธานี ในจงั หวดั สวรรคโลก เปลื่ยนชอ่ื ใหม่เป็นสโุ ขทยั ธานี
เม่ือวันท่ี 1 เมษายน 2475 จนถึง พ.ศ. 2482
สถาปนาพ่อขนุ บางกลางหาวเปน็ “พอ่ ขุนศรีอนิ ทรา จงึ ไดย้ กฐานะเป็นจังหวดั สุโขทยั มาจนทกุ วันนี้

ทิตย์” เป็นปฐมกษัตริย์ปกครองเมืองสุโขทัย ขนาดและทีต่ ั้ง

อาณาจกั รแห่งแรกของประเทศไทย จังหวัดสุโขทัยต้ังอยภู่ าคเหนอื ตอนล่างของ
ประเทศไทย ห่างจากกรุงเทพฯ ตามระยะทาง
ในหลักศิลาจารึกบอกถึงความรุ่งเรืองของ หลวงแผ่นดินประมาณ 440 กิโลเมตร มีเนื้อท่ี

อาณาจักรสโุ ขทยั สมัยพ่อขุนรามคาแหงมหาราชวา่ มี

อาณาเขตกวา้ งขวางมาก

ทิศเหนือ จดเมืองแพร่ น่าน และ

หลวงพระบาง

ทศิ ใต้ จดนครศรธี รรมราช

ทิศตะวันออก จดเมืองเวยี งจนั ทร์

ทิศตะวนั ตก จดเมอื งหงสาวดี

การปกครองบ้านเมืองเป็นระบบ “พ่อ
ปกครองลูก” ประชาชนมีความเป็นอยู่ดี มีสิทธิ
เสรภี าพดั่งคาจารึกว่า “ไพร่ฟา้ หน้าใส ในน้ามีปลา
ในนามีข้าว เพ่ือนจูงวัวไปค้า ข่ีม้าไปขาย ใครจัก
ใคร่คา้ ช้าง คา้ ใครจกั ใคร่คา้ มา้ คา้ ”

x

ประมาณ 6,715.0 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ ลักษณะภูมอิ ากาศ
4,196,875 ไร่ มีอาณาเขตตดิ ต่อดังนี้ ลักษณะภูมิอากาศโดยท่ัวไปของจังหวัด

ทิศเหนอื เขตอาเภอศรีสัชนาลัย ติดต่อกับ สุโขทัย มีลักษณะเปลี่ยนไปตามอิทธิพลของลม
ทิศใต้ อ าเภ อ วั ง ช้ิ น อ าเภ อ สู งเม่ น มรสุมตะวันตกเฉียงใต้และมรสุมตะวันออกเฉียง
ทิศตะวันออก จังหวัดแพร่ และอาเภอลับแล เหนือ อุณหภูมิเฉลี่ย 28.2 องศาเซลเซียส บรเิ วณ
จังหวดั อตุ รดติ ถ์ ที่ มี ฝ น ต ก ม า ก ที่ สุ ด จ ะ อ ยู่ ต อ น บ น ข อ ง จั ง ห วั ด
ทิศตะวนั ตก เขตอาเภอคีรีมาศ และอาเภอ บรเิ วณอาเภอศรสี ัชนาลัยและอาเภอศรีนคร
กงไกรลาศ ติดต่อกับอาเภอพราน
กระตา่ ย จงั หวัดกาแพงเพชร และ ในปี พ.ศ. 2560 จังหวัดสุโขทัย มีฝนตก
อาเภอบางระกา จังหวดั พษิ ณุโลก 121 วัน ปริมาณน้าฝนวัดได้ 1,694.3 มิลลิเมตร
เขตอาเภอกงไกรลาศ อาเภอ อุณหภูมิเฉลี่ยสูงสุด 37.6 องศาเซลเซียส ในเดือน
ศรีสาโรง และอาเภอสวรรคโลก เมษายน และอุณหภูมิเฉลี่ยต่าสุด 19.4 องศา-
ติดต่อกับอาเภอพิชัย จังหวัด เซลเซียส ในเดือนธนั วาคม
อุตรดิตถ์ และอาเภอพรหมพิราม
อาเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัด การปกครองและประชากร
พิษณุโลก
เข ต อ า เภ อ บ้ า น ด่ า น ล า น ห อ ย ประชากรในจงั หวัดสุโขทัยสว่ นใหญ่สบื เช้ือ
และอาเภอทุ่งเสล่ียม ติดต่อกับ สายมาจากชาวไทยดั้งเดิมท่ีอาศัยอยู่ในดินแดนน้ี
อาเภอเมืองตาก อาเภอบ้านตาก นานมาแล้ว โดยมีวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม
จังห วัดตาก และอาเภ อเถิน ประเพณี ตลอดจนสาเนยี งภาษาพูดเป็นเอกลักษณ์
จังหวดั ลาปาง ของตนเอง จะมีคนอพยพมาจากท้องถนิ่ อื่นบ้างไม่
มากนัก นอกจากนี้ยังมี ชนกลุ่มน้อย เป็นชาวเขา
ภมู ิประเทศและภมู อิ ากาศ เผา่ กระเหร่ียง ม้ง เยา้ และลซี อ ซงึ่ ส่วนหน่ึงอาศัย
อยู่ในดินแดนแถบน้ีมานานแล้ว และอีกส่วนหนึ่ง
ลักษณะภมู ปิ ระเทศ อพยพมาจากจังหวัดใกล้เคียง เช่น จังหวัดลาปาง
จังหวัดสุโขทยั มีพืน้ ท่ีสว่ นใหญเ่ ป็นท่ีราบลุ่ม น่าน พะเยา เชียงราย แพร่ ตาก และเพชรบูรณ์
ปัจจุบันชาวเขาเหล่าน้ีอาศัยอยู่ในเขตตาบลบ้าน
โดยตอนเหนือเป็นท่รี าบสงู มีภเู ขาเป็นพดื ยาวมาทาง แกง่ และตาบลแม่สิน แม่สา ในอาเภอศรีสัชนาลยั
ทิศตะวันตก พื้นท่ีตอนกลางเป็นที่ราบและตอนใต้
เป็นที่ราบสูง มแี ม่น้าไหลผ่านจากเหนือลงใต้ โดย ในปี พ.ศ. 2560 จังหวัดสุโขทัย แบ่งการ
ผ่านพื้นที่อาเภอศรีสัชนาลัย สวรรคโลก ศรีสาโรง ปกครองส่วนภูมิภาคออกเป็น 9 อาเภอ 84 ตาบล
เมืองสุโขทัย อาเภอกงไกรลาศเป็นระยะทาง 843 หมูบ่ า้ น โดยมีอาเภอต่างๆ ดังน้ี อาเภอเมอื ง
ประมาณ 170 กิโลเมตร จังหวัดสโุ ขทัยมีภเู ขาที่สูง สุโขทัย อาเภอบ้านด่านลานหอย อาเภอคีรีมาศ
ท่ีสุดคือ เขาหลวง ซ่ึงสูงกว่าระดับน้าทะเล อาเภอกงไกรลาศ อาเภอศรีสัชนาลัย อาเภอ
ประมาณ 1,200 เมตร ศรีสาโรง อาเภอสวรรคโลก อาเภอศรีนคร และ
อาเภอท่งุ เสลี่ยม

การปกครองส่วนท้องถ่ินประกอบด้วย xi
องค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาลเมือง 3 แห่ง
เทศบาลตาบล 18 แห่ง และองค์การบริหารส่วน ชลประทานเพ่ือการเกษตรอีกหลายโครงการ เช่น
ตาบล 69 แห่ง จานวนประชากรท้ังสิ้น 599,319 ฝายแม่ยมและโครงการชลประทานขนาดเล็กอีก
คน เป็นชาย 291,620 คน เป็นหญิง 307,699 คน หลายแห่ง
จานวนผู้ชายคิดเป็นร้อยละ 48.7 ของประชากร
ทั้งหมดและจานวนผู้หญงิ คิดเป็นร้อยละ 51.3 ของ - แม่น้ายม เกิดจากสัน เขาผีปัน น้า
ประชากรทั้งหมด ประชากรที่อาศัยอยู่ในเขต อาเภอปง จังหวัดพะเยา ไหลผ่านจังหวัดแพร่ และ
เทศบาล 135,267 คน คดิ เปน็ ร้อยละ 22.6 ส่วนท่ี จังหวัดสุโขทัย จากทางเหนือสู่ทางใต้ ผ่านพ้ืนที่
เหลือ 464,052 คน หรือร้อยละ 77.4 อาศัยอยู่ อาเภอศรีสัชนาลัย อาเภอสวรรคโลก อาเภอ
นอกเขตเทศบาล ความหนาแน่นของประชากร ศรสี าโรง อาเภอเมอื งสุโขทัย อาเภอกงไกรลาศ เป็น
เท่ากับ 89.3 คนต่อตารางกิโลเมตร จานวน ระยะทางประมาณ 170 กิโลเมตร ไปบรรจบแม่น้า
ประชาก รเฉล่ียต่อครัวเรือน เท่ากั บ 2.9 คน น่ าน ท่ี อ าเภ อ ชุ ม แ ส ง จั ง ห วั ด น ค ร ส ว ร ร ค์
โดยครัวเรือนเฉล่ียต่อหมู่บ้านเท่ากับ 250.9
ครัวเรือน และจานวนประชากรเฉลี่ยต่อหมู่บ้าน แม่น้ายมเป็นแหล่งน้าที่สาคัญท่ีสุดของ
เปน็ 710.9 คน จังหวัดสุโขทัย เปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ของ
จงั หวัด ราษฎรส่วนใหญ่ได้อาศัยน้าจากแม่น้ายมใน
ทรัพยากรธรรมชาติ แหล่งน้าและสภาพ การทาการเกษตรและการอุปโภคบริโภค แม่
ทางเศรษฐกิจ น้ายมเป็นแม่น้าที่มีความลาดเทสูง โดยเฉพาะช่วง
ต้นน้า ดังนั้นจึงเป็นปัญหาในเร่ืองการเปลี่ยนแปลง
ทรพั ยากรธรรมชาติ ของระดับน้าในแม่น้า คือในฤดูฝนจะมีน้ามากเกิน
แร่ แร่ธาตุท่ีสาคัญที่พบในจังหวัดสุโขทัยมี ความต้องการ และไหลลงสู่ทางใต้อย่างรวดเรว็ ทา
ให้เกิดน้าท่วมบริเวณท่ีราบลุ่ม จนเป็นเหตุให้พื้นที่
อยู่หลายชนิด ได้แก่ หินอ่อน หินปูน พลวง ดิน การเกษตรได้รับความเสียหาย ส่วนในฤดูแล้งน้าจะ
ขาว แมงกานิส ฟูลออไรด์ และแร่รัตนชาติ มีปริมาณน้อย ลาน้าจะแห้งขอดเป็นตอน ๆ ราษฎร
นอกจากนย้ี งั มแี ร่ธาตุที่มีการขุดพบแต่ยังไมน่ ามาใช้ จงึ ไม่มีน้าใช้ในการเกษตรเพียงพอ ปัจจุบันได้มีการ
ประโยชน์ คือ ทองแดงและเหล็ก แหลง่ แรท่ สี่ าคัญ สร้างแหลง่ เกบ็ น้าถาวรเปน็ ชว่ ง ๆ
ขอ งจังห วัด สุโขทั ย มี อ ยู่แถ บ ภู เข าท างด้ าน
ตะวันออกเฉียงเหนือ บริเวณอาเภอศรีสัชนาลัย - ห้วยแม่มอก เกิดจากเทือกเขาในเขต
และอาเภอทุง่ เสลยี่ ม จงั หวัดลาปาง ไหลจากทิศตะวันตกไปตะวันออกผา่ น
อาเภอทุ่งเสลี่ยม อาเภอสวรรคโลก อาเภอศรสี าโรง
แห ล่งน้ า จังหวัดสุโขทัยมีแหล่งน้ า และเข้าสู่อาเภอเมืองสุโขทัย จะถูกกลืนไปกับ
ธรรมชาติเป็นน้าผิวดินและน้าใต้ดิน (น้าบาดาล) ท่ี ลักษณะพ้ืนที่ราบลุ่มขนาดใหญ่ เป็นระยะทาง
สาคัญคือ แม่น้ายม ซ่ึงสามารถใช้ประโยชน์ใน ประมาณ 90 กิโลเมตร
การเกษตรได้เป็นอย่างดี และยังมีห้วยแม่มอก
หว้ ยแมล่ าพันและห้วยแมท่ ่าแพ นอกจากนย้ี ังมีการ - ห้วยแม่ลาพัน เกิดจากเทือกเขาในเขต
อาเภอเถิน จังหวัดลาปาง ไหลจากทางทิศตะวันตก
ไปตะวันออก ผ่านอาเภอบา้ นด่านลานหอย แล้วมา

xii ท่ีสุด คือ สาขาเกษตรกรรม ซ่ึงมีมูลค่า 12,492
ล้านบาท (ร้อยละ 31.2 ) รองลงมาสาขาการศึกษา
บรรจบกับแม่น้ายมที่อาเภอเมืองสุโขทัย เป็น ซึ่งมีมูลค่า 4,936 ล้านบาท (ร้อยละ 12.3) การ
ระยะทางประมาณ 100 กโิ ลเมตร ขายส่ง การขายปลีก การซ่อมแซมยานยนต์
จกั รยานยนตฯ์ 4,843 ลา้ นบาท (รอ้ ยละ 12.1)
- ห้วยแม่ท่าแพ เกิดจากเทือกเขาในเขต
อาเภอศรีสัชนาลัย ไหลลงมาทางทิศใต้ ผ่านพื้นท่ี การคมนาคมและขนส่ง
อาเภอสวรรคโลก ไปบรรจบกับห้วยแม่มอกท่ีอาเภอ จังหวัดสุโขทัย มีทางหลวงแผ่นดินและ
ศรีสาโรง เปน็ ระยะทางประมาณ 70 กโิ ลเมตร
ทางหลวงจังหวัด สาหรับใช้เดินทางติดต่อกับ
ป่าไม้ จังหวัดสุโขทัยเป็นจังหวัดหน่ึงที่ จังหวัดใกล้เคียงได้สะดวก โดยใช้พาหนะรถยนต์
อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรป่าไม้ ในปี พ.ศ. 2527 เป็นหลัก มีรถไฟผ่าน และสนามบินเอกชน การ
จังหวัดสุโขทัยมีเน้ือที่ป่าไม้ 2,367.08 ตาราง เดินทางไปกรุงเทพฯ มีเส้นทางที่ใช้อยู่ 2 เส้นทาง
กิโลเมตร หรือประมาณร้อยละ 35.63 ของเนื้อท่ี คอื
ท้ังหมดของจังหวัด กรมป่าไม้ได้ประกาศกาหนด
พื้นท่ีป่าเป็นป่าสงวนแห่งชาติจานวน 12 แห่ง เน้ือที่ - ท างห ลวงแผ่น ดิน หมายเลข 1 ผ่าน
1,923,499.75 ไร่ อุทยานแห่งชาติ จานวน 2 แห่ง นครสวรรค์-กาแพงเพชร เข้าสู่เส้นทางหมายเลข
เนื้อท่ี 346,375 ไร่ เขตห้ามล่าสัตว์ป่า จานวน 1 101 ผ่านอ. พรานกระต่าย อ. คีรีมาศ-สุโขทัย
แห่ง เน้ือท่ี 15,875 ไร่ และวนอุทยาน จานวน 1 ระยะทาง 440 กิโลเมตร
แหง่ เนื้อที่ 11,250 ไร่
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 ผ่าน
สภาพทางเศรษฐกจิ นครสวรรค์-พิษณุโลก เข้าสู่เส้นทางหมายเลข 12
อาชีพ ที่สาคัญของชาวจังหวัดสุโขทัย คือ ผ่าน อ. พรหมพิราม อ. กงไกรลาศ-สุโขทัย ระยะ
ทาง 427 กิโลเมตร
การประกอบการเกษตร มีการทานา เพาะปลูกพืช
ไร่ชนิดต่างๆ เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ อ้อยโรงงาน ตามเส้นทางรถไฟจากสถานีกรุงเทพฯ ถึง
ถั่วเขียว ถั่วเหลือง มันสาปะหลังและยาสูบฯลฯ สถานีสวรรคโลก ระยะทางประมาณ 487
การปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น เช่น ส้มเขียวหวาน กิโลเมตร และตามเส้นทางการบินจากท่าอากาศ
มะม่วง กลว้ ยตานี ยางพารา ฯลฯ นอกจากนี้ยังมี ยานกรุงเทพฯ ถึงท่าอากาศยานสวรรคโลก
อาชีพรับจ้าง ประกอบธุรกิจทางการค้าการบริการ ระยะทางประมาณ 378 กิโลเมตร โดยสายการบิน
และอตุ สาหกรรมในครัวเรือน บางกอกแอรเ์ วย์

จาก ร าย ง าน คณ ะ ก ร ร ม ก าร พั ฒ น าก าร การสาธารณูปโภค
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ในปี พ .ศ. 2559
จังหวัดสุโขทัยมีมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวม (GPP) ปี พ.ศ. 2560 มีการประปาส่วนภูมิภาค
ตามราคาประจาปี 40,038 ล้านบาท รายได้เฉลี่ย 9 แห่ง มีกาลังผลิตรวม 3,077 ลูกบาศก์เมตร
ต่อหัว (PER CAPITA GPP) 64,732 บาท จัดเป็น ปริมาณน้าที่ผลิตได้ 10,141,302 ลูกบาศก์เมตร
อันดับที่ 16 ของภาคเหนือ และเป็นอันดับท่ี 67 มีการจาหน่ายกระแสไฟฟ้าภายในจังหวัดทั้งสิ้น
ของประเทศ โดยสาขาท่ีทารายได้ใหแ้ กจ่ งั หวัดมาก

518.5 ล้านกิโลวัตต์ต่อช่ัวโมง ให้แก่ผู้ใช้ไฟจานวน xiii
195,988 ราย
เตียงผู้ป่วย 1,090 เตียง โดยมีอัตราส่วนแพทย์
ด้านโทรศัพท์ ในปี พ.ศ. 2559 จังหวัด 1 คนต่อประชากรเท่ากับ 3,939 คน ทันตแพทย์
สโุ ขทัย มีจานวนเลขหมายท่ีมผี ู้เช่าจานวน 18,969 1 คนต่อประชากร 12,231 คน และอัตราส่วนเตียง
เลขหมาย เป็นของบริษัท ทีโอที จากัด (มหาชน) 1 เตียงตอ่ ประชากร 550 คน
จานวน 16,373 เลขหมาย และบริษัทสัมปทาน
จานวน 2,596 เลขหมาย สถานที่น่าสนใจและแหลง่ ท่องเท่ียว
จังหวัดสุโขทัยมีแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ
การไปรษณีย์โทรเลขมีที่ทาการไปรษณีย์
โทรเลข 13 แห่ง ให้บริการด้านสื่อสารไปรษณีย์ ประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม วัฒนธรรมประเพณี
แ ล ะ โ ท ร ค ม น า ค ม ใน ป ร ะ เท ศ แ ล ะ ต่ า ง ป ร ะ เท ศ และหัตถกรรม สาหรับนักท่องเที่ยวชาวไทยและ
โดยในปีงบประมาณ 2560 มีบริการไปรษณียภัณฑ์ ชาวตา่ งประเทศเดินทางมาเยีย่ มชม ดงั นี้
ธรรมดา จานวน 3,423,701 ชิ้น มีบริการพัสดุ
ไปรษณีย์ จานวน 40,725 ชิ้น และบริการพิเศษ แ ห ล่ งท่ อ งเท่ี ย ว ป ร ะ เภ ท ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์แ ล ะ
จานวน 1,129,671 ชิ้น สถาปัตยกรรม

การศึกษา อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย (เมืองเก่า
ในปีการศึกษา 2560 จังหวัดสุโขทัยมี สุโขทัย) ต้ังอยู่ท่ีตาบลเมืองเก่า อาเภอเมือง
สุโขทัย อยู่ห่างจากจังหวัดสุโขทัยไปทางจังหวัด
ส ถ าน ศึ ก ษ าร ะ ดั บ อ นุ บ าล ถึ ง มั ธ ย ม ศึ ก ษ า ตาก บนทางหลวงหมายเลข 12 (ถนนจรดวิถีถ่อง)
373 แห่ง มีครจู านวน 4,716 คน นักเรียนจานวน ประมาณ 12 กิโลเมตร เป็นแหล่งท่องเท่ียวท่ี
78,018 คน และสถานศึกษาระดับอาชีวศึกษา สาคัญทางด้านการศึกษาประวัติศาสตร์ โบราณคดี
8 แห่ง มีอาจารย์ 402 คนและนักเรียน จานวน ศิลปวัฒ นธรรมสมัยสุโขทัย และได้รับการข้ึน
8,329 คน ทะเบียนมรดกโลกจากองคก์ ารยูเนสโก (UNESCO)
เมอ่ื ปี พ.ศ. 2534
ประชาชนสว่ นใหญ่ของจังหวัดสุโขทัย นับ
ถือศาสนาพุทธ จึงมีวัดและที่พักสงฆ์กระจายอยู่ พระบรมราชานุสาวรีย์พ่อขุนรามค้าแหง
ทั่วไปในจังหวัด โดยในปี พ.ศ. 2560 มีวัด 367 มหาราช ประดษิ ฐานอยู่ริมถนนจรดวิถถี ่องทางทิศ
แห่ง ที่พักสงฆ์ 119 แห่ง มีพระภิกษุ 2,751 รูป เหนือของวัดมหาธาตุ พระบรมรูปพ่อขนุ รามคาแหง
และสามเณร 259 รปู ม ห า ร า ช ป ร ะ ทั บ นั่ ง บ น แ ท่ น ม นั ง ค ศิ ล า อ า ส น์
ด้านข้างแท่นมีภาพแผ่นจาหลักเหตุการณ์เกี่ยวกับ
การสาธารณสุข พระราชกรณียกจิ ของพระองค์
ในปีงบประมาณ 2560 จังหวัดสุโขทัย มี
วัดมหาธาตุ เป็นวัดใหญ่กลางเมือง ถือได้
โรงพยาบาล 12 แห่ง (รัฐบาล 9 แห่ง เอกชน 3 ว่าเป็นวัดคู่บ้านคู่เมือง ศาสนสถานท่ีสะท้อนถึง
แห่ง) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล 118 แห่ง สถาปัตยกรรมศิลปสุโขทัย คือ เจดีย์องค์ประธาน
คลินิกทุกประเภท 230 แห่ง แพทย์ 142 คน ของวดั ซ่ึงเป็นเจดียท์ รงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรอื ท่ีเรยี กว่า
ทันตแพทย์ 49 คน พยาบาล 1,138 คน จานวน เจดีย์ดอกบัวตูม เจดีย์มีปรางค์ศิลาแลง 4 ทิศ
และเจดีย์แบบเมืองเหนือ 4 ทิศ ท่ีฐานขั้นล่างมีรูป
ปนู ป้นั เป็นรูปสาวกเดนิ พนมมอื ประทักษิณรอบฐาน

xiv ดา้ นซา้ ยของมณฑปทาเปน็ ช่องทางเดนิ ในผนังคล้าย
อุโมงค์ บริเวณ นี้ได้ค้นพบศิลาจารึกหลักที่ 2
วดั ศรีสวาย พระปรางค์ประธาน ด้านหน้า เรียกว่าศิลาจารึกวัดศรีชุม ท่ีเล่าเรื่องราวของการ
ฐานวหิ าร 2 ฐานเรียงติดกนั ล้อมรอบด้วยกาแพง ก่อต้ังราชวงศ์สุโขทัย และที่เพดานของช่องผนัง
ศิลาแลงอีกช้ันหนึ่ง พบทับหลังศิลาจาหลักเป็นรูป ดังกล่าวมีภาพ ลายเส้นเป็นภาพเล่าเรื่องราว
พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ ช้ินส่วนเทวรูปศิวลึงค์ พระพุทธเจ้าในชาติต่างๆ บางภาพมีลักษณะทาง
สารดิ ตลอดจนพระพทุ ธรปู แบบลพบรุ ี ศิลปกรรมกับศิลปะลังกาโดยมีอักษรสมัยสุโขทัย
กากบั บอกเรอ่ื งชาดกไวท้ ่ีภาพแตล่ ะภาพด้วย
วัดพระพายหลวง ตง้ั อยู่นอกกาแพงเมอื ง
ดา้ นทศิ เหนือ มคี ูนา้ ลอ้ มรอบ มพี ระปรางคก์ ่อดว้ ย วัดสะพานหิน อยู่ในเขตอรัญญิกบนเนิน
ศิลาแลง ลักษณะแผนผังและรูปศิลปะเป็นแบบ เขาสูง มีทางเดินก่อด้วยหินชนวนขึ้นบนยอด
ศิลปะสมัยบายน ยงั คงเหน็ ลายปนู ป้ันทพ่ี ระปรางค์ เขาวิหารก่อด้วยอิฐหนา พระพุทธรูปปูนปั้นประทับ
ด้านทิศเหนือ ด้านหน้าปรางค์มีฐานวิหารเจดีย์ที่ ยืนปางประทานอภัยสูง 12.5 เมตร หันพระพักตร์
ปรักหักพัง มีพระพุทธรูปปูนป้ันปางต่างๆ ส่วน ไปทางด้านทิศตะวันออก เรียกว่า พระอัฏฐารส
ใหญช่ ารดุ แลว้ ประดิษฐานทม่ี ณฑปและซุ้มเจดีย์ ระหว่างทางขึ้นเขาดา้ นซ้าย มีเจดีย์แบบดอกบัวตูม
องคเ์ ลก็ 1 องค์
วัดสระศรี ตั้งอยู่บนเกาะกลางสระใหญ่
กลางเมือง ที่เรียกกันว่า “ตระพังตระกวน” มี อทุ ยานประวตั ิศาสตรศ์ รีสชั นาลัย ตง้ั อยู่
เจดยี ์ทรงลังกาเปน็ เจดีย์ประธานของวัด ด้านหน้ามี ท่ีตาบลศรีสัชนาลัย อาเภอศรีสัชนาลัย บริเวณท่ี
วิหารใหญ่ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนป้ันปางมาร เรียกว่า “แก่งหลวง” ห่างจากตัวจังหวัด 52
วชิ ยั ดา้ นหน้าวหิ ารเป็นพระอโุ บสถตั้งอยกู่ ลางเกาะ กิโลเมตร เมืองศรีสัชนาลัยเป็นเมืองลูกหลวงที่
เลก็ ๆ ทางด้านทศิ ใตข้ องเจดียป์ ระธานเป็นเจดียท์ รง สxาivคัญท่ีสุดของอาณาจักรสุโขทัย ตัวเมืองเก่า
ลังกาผสมศรีวิชยั ขนาดเลก็ ศรีสัชนาลัยตั้งอยู่ฝั่งขวาของแม่น้ายม ห่างจากตัว
อาเภอศรีสัชนาลัยลงมาทางอาเภอสวรรคโลก
ศาลหลกั เมอื ง โบราณสถานนีต้ ้ังอยู่ตดิ กับ ประมาณ 11 กิโลเมตร ได้รบั การข้ึนทะเบียนเป็น
คนู ้าดา้ นเหนือของวดั มหาธาตุ ชาวบา้ นเรยี กว่าศาล ม รด ก โลก จ าก อ งค์ ก ารยู เน สโก (UNESCO)
กลางเมืองมาตงั้ แต่ พ.ศ. 2450 พระบาทสมเด็จ เชน่ เดยี วกับอุทยานประวตั ิศาสตร์สุโขทยั
พระมงกุฎเกล้าเจา้ อยู่หวั รัชกาลท่ี 6 ทรงโปรดให้
พระวิเชยี รปราการไปขุดตรวจ พบว่า มเี สาศิลาแลง วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือวัดบรมธาตุ
ต้งั อยู่ทงั้ ส่ีมมุ มมุ ละ 2 เสาซอ้ น ที่ตรงกลางมีหลมุ เมื อ ง เช ลี ย ง ห รื อ ท่ี ช า ว บ้ า น เรี ย ก ว่ า
เขา้ ใจว่าเปน็ หลมุ ฝงั นิมติ ในหลุมนีม้ ศี ลิ าแผ่นแบนมี วัดพระปรางค์ ตั้งอยู่นอกกาแพงเมืองศรีสชั นาลัย
ลายที่ลางเลอื น บางทีอาจเปน็ แผ่นดวงเมอื ง ข้อท่ี ลงไปทางใต้ประมาณ 3 กิโลเมตร ภายในวัดมี
ทรงสนั นิษฐานเช่นนจ้ี ึงกลายเปน็ ความเชอื่ วา่ ทีน่ ่ี พระปรางค์องค์ใหญ่ก่อด้วยศิลาแลงฐานสี่เหล่ียม
เป็นศาลหลักเมืองจรงิ ๆ จัตุรัสกวา้ ง 22.5 เมตร ด้านหน้าพระปรางค์มีบันได
ขึ้นไปสู่ซุ้มประตูเข้าองค์ปรางค์ ซ่ึงมีพระปรางค์
วัดศรีชุม อยู่นอกกาแพงเมืองไปทางทิศ
ตะวันตกเฉียงเหนือ เป็นมณ ฑ ปขนาดใหญ่
ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนป้ันหน้าตักกว้าง 11.3
เมตร จารึกสมัยสโุ ขทยั เรียกว่า “พระอจนะ” ที่ผนัง

องคเ์ ล็กตัง้ อยูก่ ลางห้อง เป็นท่ีประดษิ ฐานพระบรม xv
สารีริกธาตุ
วัดเจดีย์เจ็ดแถว ตั้งอยู่ค่อนข้างกลางตัว
วัดชา้ งล้อม อยู่ในเขตตัวเมอื งศรีสัชนาลัย เมืองตรงข้ามกับวัดช้างล้อม โบราณสถานท่ีสาคัญ
มีเจดีย์ทรงลังกาองค์ใหญ่ ที่ฐานเจดีย์มีช้างปูนปั้น คือ เจดีย์ประธานรูปดอกบัวตูมอยู่ด้านหลังพระ
ยนื หนั หลังชนผนังเจดีย์ประดับอยู่โดยรอบ จานวน วิหาร และเจดีย์รายแบบต่างๆ กัน 33 องค์
39 เชือก และช้างอยู่ตามมุมเจดีย์ทั้ง 4 ทิศ เจดีย์รายท่ีวัดเจดีย์เจ็ดแถวมีรูปแบบที่ได้รับอิทธิพล
ตกแต่งเป็นช้างทรงเครื่องสวยงาม โดยรอบเหนือ ศิลปะจากที่ต่างๆ กันมากมาย เป็นศิลปะสุโขทัย
ฐานเจดีย์จะมีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปปางมาร แท้ก็มี ศิลปะแบบศรีวิชัยผสมสุโขทัย ประดิษฐาน
วิชยั ทุกซุ้ม สนั นิษฐานว่าพ่อขุนรามคาแหงมหาราช พระพุทธรูปปูนปั้นปางลีลา ส่วนซุ้มโถงเป็นท่ี
เป็นผู้สร้างวัดน้ี ป ร ะ ดิ ษ ฐ า น พ ร ะ พุ ท ธ รู ป ยื น ปู น ป้ั น แ ล ะ มี ภ า พ
จิตรกรรมใช้สีแบบเอกรงค์ แต่ปัจจุบันลบเลือน
วัดนางพญา เป็นวัดที่มีลวดลายปูนป้ัน เกอื บหมดแลว้
งดงามปรากฏอยู่บนซากผนังวิหารด้านตะวันตก
เฉียงเหนือ ซึ่งเป็นวิหารขนาดเจ็ดห้อง ภายใน ศาลพระแม่ย่า องค์พระแม่ย่า เป็นองค์
วิหารตามเสาทุกด้านมีเทพพนมและลวดลายต่างๆ เท ว รูป ส ลั ก ด้ ว ย หิ น ช น ว น เป็ น รูป ส ต รีส าว
เจดีย์ของวัดก่อด้วยศิลาแลงสูงใหญ่มีสภาพสมบูรณ์ มเี คร่ืองประดับอยา่ งสตรีโบราณผู้สูงศักด์ิ วัดขนาด
รอบฐานเจดีย์ มเี สาโคมไฟ มบี ันไดขึน้ ไปบนเจดยี ์ จากพระบาทถึงยอดมงกุฎสูง 49 นิ้ว ศิลาจาหลัก
เป็นศิลาแท่งเดียวกันไม่มีรอยต่อ เดิมองค์พระแม่
วดั เขาพนมเพลิง ต้ังอยู่บนยอดเขาพนม ย่าประดิษฐานอยู่ท่ีปากถ้าพระแม่ยา่ เทือกเขาหลวง
เพลิง สิ่งสาคัญคือพระเจดีย์ ศิลาแลงและวิหาร ในทอ้ งท่ีตาบลนาเชงิ คีรี อาเภอคีรีมาศ ปัจจุบันได้
ใหญ่ด้านหน้า ด้านหลังเจดีย์มีมณฑปเล็กๆ หลัง อัญเชิญมาประดิษฐานอยู่ที่ศาลพระแม่ย่า บริเวณ
หนึ่ง ที่วิหารยังมีเสาศิลาแลงและพุทธรูปประธาน หนา้ ศาลากลางจงั หวัดสโุ ขทัย
ป า ง ม า ร วิ ชั ย ป ร ะ ทั บ หั น พ ร ะ พั ก ต ร์ ไ ป ท า ง ทิ ศ
ตะวันออก สร้างด้วยศิลาแลงเป็นช้ินๆ นามาต่อ แหลง่ ทอ่ งเท่ียวประเภทวฒั นธรรม
กนั และตกแตง่ พอกปนู อกี ช้นั หน่ึง พิ พิ ธ ภั ณ ฑ ส ถ า น แ ห่ งช า ติ ร า ม ค้ า แ ห ง

วัดเขาสุวรรณคีรี ต้ังอยู่ถัดจากเขาพนม ตั้งอยู่บริเวณหน้าอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
เพลิงไปทางด้านหลัง (ทิศตะวันตก) โดยต้ังอยู่บน เป็ น พิ พิ ธ ภั ณ ฑ ส ถ า น ร ะ ดั บ น า น า ช า ติ
เข าอี ก ย อ ดห นึ่ งใน เทื อ ก เข าเดี ยว กั น ก ลุ่ ม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ เปิดเมื่อวันที่
โบราณสถานที่สาคัญคือเจดีย์ประธานทรงกลมองค์ 25 มกราคม พ.ศ. 2507 เป็นแหลง่ เรยี นรู้ที่รวบรวม
ระฆังขนาดใหญ่ก่อด้วยศิลาแลง ฐานเขียงใหญ่ 5 แ ล ะ จั ด แ ส ด ง ศิ ล ป วั ต ถุ ที่ ไ ด้ จ า ก ก า ร ขุ ด ค้ น ท า ง
ช้ัน ใช้สาหรับเป็นลานประทักษิณ มีซุ้มพระท้ัง 4 โบ ร า ณ ค ดี ภ า ย ใน เมื อ ง เก่ า สุ โ ข ทั ย แ ล ะ บ ริ เว ณ
ดา้ น ตรงก้านฉัตรมพี ระพุทธรปู ปนู ป้ันปางลีลาเดิน ใก ล้ เคี ยง ร ว ม ทั้ งท่ี ป ร ะ ช าช น ม อ บ ให้ เช่ น
จงกรมรอบก้านฉัตร เช่นเดียวกับวัดช้างล้อม ฐาน พระพุทธรูป ถ้วยชามสังคโลก ศิลาจารึก ท่อน้า
วิหารกอ่ ดว้ ยศิลาแลง เจดียร์ ายก่อด้วยศลิ าแลง ระบบชลประทานสมยั สโุ ขทยั

ศนู ย์ศึกษาและอนุรักษ์เตาสังคโลก ตั้งอยู่
ท่ีบ้านเกาะน้อย ห่างจากอุทยานศรีสัชนาลัย เลียบ

xvi สุโขทัย มีความศรัทธาเล่ือมใสในบวรพุทธศาสนา
เป็นอย่างยิ่ง จึงได้มีการก่อสร้าง พระพุทธรูปท้ัง
แม่น้ายมประมาณ 5 กิโลเมตร ซึ่งเป็นบริเวณท่ีมี ขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่เป็นจานวน
การค้นพบเตาเผาเครื่องถ้วยชามสังคโลกกว่า 500 มากนับพันองค์ หลังจากอาณาจักรสุโขทัยร่วงโรย
เตา ถือได้ว่าเป็นเขตนิคมอุตสาหกรรมของเมือง พระพุทธรูปท่ีประดิษฐานอยู่ในเมืองสุโขทัย จึงถูก
สุโขทัยในยุคนั้น และผลิตส่งเป็นสินค้าออกไปขาย ปล่อยท้ิงร้างเป็นจานวนมาก และได้รับการอญั เชิญ
ยังตา่ งประเทศ เช่น ชวา ฟิลิปปินส์ ญ่ีปุ่น เปอร์เชีย ไปประดิษฐานยังวัดต่างๆ มากกว่า 200 องค์
เป็นต้น ภายในศูนย์จะมีโบราณวัตถุ และแสดงถึง โดยเฉพาะอย่างยิง่ ในกรงุ เทพมหานคร พระพทุ ธรปู
ววิ ฒั นาการเครื่องถ้วยสมยั โบราณหลากหลายชนิด จาลองจานวน 9 องค์ ท่ีจังหวัดสุโขทัยสร้างข้ึน
ประกอบดว้ ย
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสวรรควรนายก
ตั้งอยู่ทีต่ าบลวังไม้ขอนหลังวัดสวรรคาราม หรือวัด -พระพทุ ธรูปปางลลี า ขนาดความสูง 2.03
กลาง อาเภอสวรรคโลก เป็นสถานท่ีจัดแสดงศิลป เมตร ทาพิธีเททองหล่อองค์พระเม่ือวันที่ 14
โบ ร า ณ วั ต ถุ ซ่ึ ง ส่ ว น ให ญ่ เป็ น ม ร ด ก ข อ ง พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 18.19 น. องค์เดิม
พระสวรรควรนายก (ทองคา จิตรธร) เจ้าคณะ ประดิษฐาน ณ วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม
จังหวัดและเจา้ อาวาสวดั สวรรคาราม ได้มอบสมบัติ กรงุ เทพฯ
ที่เป็นศิลปโบราณที่ท่านได้รวบรวมไว้ให้เป็นสมบัติ
ของชาติ การจัดแสดงในอาคารพิพิธภัณฑ์สถาน -พระร่วงโรจนฤทธ์ิ ขนาดความสูง 7.72
แหง่ ชาติ ได้จดั แสดงออกเปน็ สองส่วน อาคารชน้ั บน เมตร ทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เม่ือวันท่ี 15
จัดแสดงประตมิ ากรรมสมัยตา่ ง ๆ ซึ่งเดิมเป็นสมบัติ พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 17.39 น. องค์เดิม
ของพระสวรรควรนายก มีบางส่วนที่ย้ายมาจาก ประดิษฐาน ณ วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร
พพิ ิธภัณฑ์สถานแหง่ ชาติรามคาแหงจัดแสดงสมทบ จงั หวัดนครปฐม
อยู่บ้าง ส่วนชั้นล่างจัดแสดงเครื่องถ้วยสังคโลก
ศิลปะสุโขทัย เพื่อประโยชน์ในการศึกษาหาความรู้ -พระศาสดา ขนาดหน้าตักกว้าง 3 ศอก
ในเรอ่ื งเครื่องถ้วยสโุ ขทยั ท า พิ ธี เท ท อ ง ห ล่ อ อ ง ค์ พ ร ะ เม่ื อ วั น ท่ี 1 6
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม
พิพิธภัณฑ์สังคโลก ต้งั อยู่บริเวณเมืองเอก ประดิษฐาน ณ วัดสวุ รรณาราม กรุงเทพฯ
พลาซ่า ถนนบายพาส นับเป็นพิพิธภัณฑ์สังคโลก
ของเอกชนท่ีมีขนาดใหญ่ท่ีสุดในเอเชีย ภายในจัด -พระพุทธชินสีห์ หรือ พระนาคปรก
แสดงโบราณวัตถุประเภทเคร่ืองสังคโลกที่มีคุณค่า ขนาดหน้าตักกว้าง 3 ศอก ทาพิธีเททองหล่อองค์
ก ว่ า 2,000 ช้ิ น ซ่ึ ง ร ว บ ร ว ม ม า จ า ก ทั้ ง พระเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา
ภายในประเทศและต่างประเทศ 19.19 น. องค์เดิมประดิษฐาน ณ วัดพระเชตุพน
วิมลมงั คลาราม กรุงเทพฯ
พระพุทธอุทยานสุโขทัย พระพุทธรูป
สมัยสุโขทัยเป็นท่ียอมรับ และได้รับการยกย่องว่า -พระพุทธสิหิงค์ ขนาดหน้าตักกว้าง 3
เป็นพระพุทธรูปที่มีลักษณะงดงามที่สุด เมื่อเทียบ ศอก ทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เมื่อวันที่ 18
กั บ พ ร ะ พุ ท ธ รูป ใน ส มั ย อ่ื น ๆ ใน อ ดี ต อ ง ค์ พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม
พระมหากษตั ริย์แหง่ กรุงสุโขทัย และประชาชนชาว ประดิษฐาน ณ พระท่ีน่ังพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑ์
สถานแห่งชาติพระนคร กรุงเทพฯ

-หลวงพ่อร่วง ขนาดหน้าตักกว้าง 3 ศอก xvii
องค์เดิมทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เมื่อวันท่ี 19
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม สาคัญ” จึงโปรดให้นาลงมาที่กรุงเทพฯ เมื่อปี
ประดิษฐาน ณ วัดมหรรณพาราม กรุงเทพฯ พทุ ธศักราช 2376 พร้อมกับศิลาจารึกวดั ป่ามะม่วง
ภาษาเขมร (สท.3) หลักที่ 4 และพระแท่นมนังศลิ า
-พระสุโขทัยไตรมิตร ขนาดหน้าตักกว้าง บาตร โดยนามาเก็บรักษาไว้ท่ีวัดราชาธิวาส เป็น
6 ศอก 5 น้ิว สูง 7 ศอก 9 นิ้ว ทาพิธีเททองหล่อ แห่งแรก ปัจจุบันอย่ทู ี่พิพธิ ภณั ฑสถานแห่งชาติพระ
อxงviค์พระเมื่อวันท่ี 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 นคร กรงุ เทพฯ
เวลา 19.19 น. องค์เดิมประดิษฐาน ณ วัดไตรมิตร
วิทยาราม กรุงเทพฯ แหลง่ ท่องเทยี่ วธรรมชาติ

-พระศรีศากยมุนี ขนาดหน้าตักกว้าง 3 อุทยานแห่งชาติรามค้าแหง อุทยาน
ศอก ทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เมื่อวันท่ี 21 แห่งชาติรามคาแหง ต้ังอยู่ท้องที่อาเภอคีรีมาศ
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม อาเภอบ้านด่านลานหอย อาเภอเมืองสุโขทัย
ประดษิ ฐาน ณ วดั สุทศั นเ์ ทพวราราม กรุงเทพฯ จงั หวัดสุโขทัย เป็นอุทยานแห่งชาติทางธรรมชาติท่ี
มีสภาพป่าสมบูรณ์ เป็นแหล่งต้นน้าลาธาร และ
-พระพทุ ธไสยาสน์ ขนาดความยาว 6 ศอก ธรรมชาติที่สวยงาม เช่น น้าตกสายรงุ้ สวนสมุนไพร
ท า พิ ธี เท ท อ ง ห ล่ อ อ ง ค์ พ ร ะ เม่ื อ วั น ที่ 2 2 ทุ่งหญ้าธรรมชาติ มี เน้ือที่ประมาณ 341 ตาราง
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม กิโลเมตร หรือ 213,125 ไร่ อุทยานแห่งชาติ
ประดษิ ฐาน ณ วดั บวรนเิ วศวิหาร กรุงเทพฯ รามคาแหงหรือคนส่วนใหญ่รู้จักกันในนาม ป่าเขา
หลวง ในอดีตสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี ได้มีการ
พระพุทธอุทยานสุโขทัย ได้เร่ิมก่อสร้าง สร้างวัดวาอารามต่าง ๆ ไว้บริเวณรอบ ๆ ป่าเขา
เมื่อวันท่ี 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 ณ บริเวณ หลวงแห่งนี้มีความเก่ียวข้องกับกรุงสุโขทัยตาม
ห น้ า ศ า ล า ก ล า ง จั ง ห วั ด สุ โข ทั ย ลั ก ษ ณ ะ ความในศิลาจารกึ พอ่ ขุนรามคาแหงฯ ตอนหนง่ึ วา่
สถาปัตยกรรมแบบวิหารพระปรางค์หา้ ยอด ภายใน
วิหารปูดว้ ยหนิ ออ่ น พ้นื ภายนอกปูดว้ ยหินแกรนติ “เบ้ืองหัวนอน (ทิศใต้) เมืองสุโขทัยมีกุฏิ
พหิ าร ป่คู รูอยู่ มีสรดี ภงส์ (เขาหลวง) อันน้ี ป่าพร้าว
หลักศิลาจารึก ศิลาจารึกหลักนี้ เรียกว่า ป่าลาง (ขนุน) มีป่าม่วง ป่าขาม มีน้าโคก มีพระขะ
“จารึกพ่อขุนรามคาแหง” หรือ “จารึกหลักท่ี 1” พุง ผี เทพดาในเขา (เขาหลวง) อันนี้เป็นใหญ่กว่า
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระน่ังเกล้าเจ้าอยู่หัว ทกุ ผีในเมืองน้ี ขนุ ผู้ใดถือเมืองสุโขทัยนี้แล้ ไหวด้ ีพลี
รัชก าลท่ี 3 แห่ งก รุงรัตน โก สิน ทร์ เมื่อ คร้ัง ถูกเมืองน้ีเที่ยง เมืองน้ีดี ผิไหว้บ่ดี พลีบ่ถูก ผีในเขา
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลท่ี 4 หลวงบค่ มุ้ บเ่ กรง เมืองน้หี าย”
ยังดารงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ
เจ้าฟ้ามงกฎุ ฯ ขณะทรงผนวช ไดเ้ สดจ็ จารกิ ธดุ งคไ์ ป จากหลักศิลาจารึกดังกล่าวทาให้ทราบว่า
ทางหัวเมืองแถบเหนือของประเทศไทย เมื่อปี บริเวณป่าเขาหลวงแห่งน้ีมีอิทธิพลต่อการ ดารงชีพ
พุทธศักราช 2376 เสดจ็ ถึงเมืองสุโขทัย ทรงพบศลิ า และเป็นสิ่งที่ยึดถือของบรรพบุรุษชาวเมืองสุโขทัย
จารึกพ่อขุนรามคาแหงที่เนินปราสาทเมืองเก่า อย่างยิ่ง สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ยังคงมี ร่องรอยปรากฏ
สุโขทัย ทอดพระเนตรเห็นเป็น “โบราณวัตถุที่ อยู่จนถึงทุกวันนี้ อุทยานแห่งชาติรามคาแหงได้รับ

xviii กุมภาพันธ์ 2538 ให้เจ้าหน้าที่ไปดาเนินการผนวก
พ้ืนท่ีป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ลาพัน -แม่มอก ป่าแม่
การพิจารณาเปน็ อุทยานแห่งชาติกรมป่าไมเ้ ม่ือวนั ท่ี ท่าแพในท้องที่ตาบลทุ่งเสล่ียม ตาบลกลางดง
27 ตุลาคม พ .ศ. 2523 โดยให้ชื่อว่า อุทยาน อาเภอทุ่งเสล่ียม อาเภอนาขุนไกร อาเภอศรีสาโรง
แห่งชาติรามคาแหงเพ่ือเป็นการเทิดพระเกียรติพ่อ ตาบลตล่ิงชัน อาเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัด
ขุนรามคาแหงมหาราช นับเป็นอุทยานแห่งชาติ สุโขทัย และป่าสงวนแห่งชาติแม่มอก ตาบลเวียง
ลาดับที่ 18 ของประเทศไทย มอก อาเภอเถิน จงั หวดั ลาปาง เพอ่ื นาเสนอเป็นเขต
รักษาพันธุ์สัตว์ป่าถ้าเจ้าราม จังหวัดสุโขทัย และ
อุทยานแห่งชาติศรีสัชนาลัย อุทยาน จังหวัดลาปาง เน้ือท่ีประมาณ 211,250 ไร่ หรือ
แ ห่ ง ช าติ ศ รี สั ช น าลั ย ได้ มี ก า ร ส า ร ว จ จั ด ต้ั ง เป็ น 338 ตารางกิโลเมตรประกอบด้วยพื้นที่ป่าท่มี ีสภาพ
อุทยานแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. 2519 และมีพระราช สมบูรณ์ถึง 4 ชนิด คือ ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ
กฤษฎีกากาหนดเป็นอุทยานแห่งชาติ ตามประกาศ ป่าเต็งรัง และทุ่งหญ้า มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มากมาย
ในพระราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 98 ตอนท่ี 70 ลง หลายชนิด ได้แก่ เลียงผา หมีควาย เก้ง กระจง
วนั ท่ี 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2524 เป็นอทุ ยานแห่งชาติ สุนัขจ้ิงจอก หมาป่า เสือไฟ หมูป่า อีเห็น เสือปลา
ลาดับที่ 26 ของประเทศไทยมีพื้นที่ปฏิบัติงาน เม่น ลิงลม กระต่ายป่า บ่าง กระรอก กระแต
รับผิดชอบท้ังส้ิน 311.57 ตารางกิโลเมตร หรือ ค้างคาว ฯลฯ และนกอีกประมาณ 161 ชนิด ภูมิ
ประมาณ 202,520.50 ไร่ ทที่ าการอุทยานแห่งชาติ ประเทศ เป็นเทอื กเขาทอดยาวตามแนวเหนือ-ใต้ มี
ศรสี ัชนาลัย ตั้งอยู่บ้านป่าคา หมู่ท่ี 6 ตาบลบ้านแก่ง สนั เขาสูงสลบั ซับซ้อน เร่มิ จากความสงู ตง้ั แต่ 200 -
อาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ครอบคลุมพื้นท่ี 750 เมตร จากระดับน้าทะเลปานกลาง มีภูเขา
อาเภอศรีสัชนาลัย อาเภอทุ่งเสลี่ยม จังหวัดสุโขทัย หินปูนอยู่ท่ัวไป มีถ้าอยู่หลายถ้า ท่ีสาคัญ ได้แก่ ถ้า
และอาเภอเถิน จงั หวัดลาปาง จุดเด่นท่ีน่าสนใจคือ เจา้ ราม ถา้ สดี า เปน็ ตน้
มีพ้ืนที่เพ่ือการศึกษา พ้ืนที่ให้บริการพักผ่อน และ
อานวยความสะดวก เป็นเขตท่ีจัดไว้ใช้ประโยชน์ งานเทศกาลประจ้าปี
ตั้งอยู่โดยรอบท่ที าการอุทยาน
งานประเพณีลอยกระทงเผาเทียนเล่นไฟ
เขตห้ามลา่ สตั ว์ป่าถ้าเจ้าราม เขตหา้ มล่า เป็ น งาน ประ เพ ณี ที่ สืบ สาน ศิลป วัฒ น ธรรม
สัตว์ป่าถ้าเจ้ารามต้ังอยู่ในท้องท่ีอาเภอตาบลกลาง ขนบธรรมเนียม ประเพณีอนั ดงี ามของชาติไทยให้คง
ดง อาเภอทงุ่ เสลี่ยม และตาบล นาขุนไกร อาเภอ อยู่ เป็นสถานที่ท่ีเป็นต้นตารับการจัดงานประเพณี
ศรีสาโรง มีเน้ือท่ี 15,875 ไร่ หรือประมาณ 24.5 ลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ ผู้มาเท่ียวชมจะได้
ตารางกิโลเมตร โดยประกาศใน ราชกิจจานุเบกษา สัมผัสกับบรรยากาศย้อนยุค 700 ปี ชมวิถชี ีวิตของ
เล่มท่ี 107 ตอนท่ี 15 ลงวันที่ 23 มกราคม 2533 ความเป็นคนไทย พิธีเผาเทียนเล่นไฟ ลอยกระทง
ก ร ม ป่ าไ ม้ ไ ด้ ส่ ง เจ้ า ห น้ า ท่ี ไ ป ด า เนิ น ก า ร จั ด ต้ั ง พระราชทาน การแสดงแสงเสียง งานข้าวขวัญวัน
สานักงานในปี พ.ศ. 2533 แตเ่ นือ่ งจากยังมีพื้นที่ป่า เล่นไฟ และอ่ืนๆ อีกมากมาย จัดในวันข้ึน 13-15
ข้างเคียงที่มีสภาพท่ีสมบูรณ์อีกมาก และยังเป็น ค่าเดือนสิบสองของทุกปี ณ บริเวณ อุทยาน
แหล่งต้นน้าลาธารสาคัญหลายสายของลุ่มน้ายม
เหมาะสมจะกาหนดเปน็ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า กรม
ป่ าไม้จึงได้มี คาสั่งที่ 331 /2538 ลงวัน ที่ 2 0

ประวัติศาสตร์สุโขทัยตาบลเมืองเก่า อาเภอเมือง xix
สุโขทยั จงั หวดั สโุ ขทัย
เชตุดรถือว่าเป็นมงคลหัตถี แก่พราหมณ์ท้ัง 8 จาก
งานวันพ่อขุนรามค้าแหงมหาราช เป็น แคว้นกลงิ คราษฏร์ท่ีมาทลู ขอ ความเชื่อน้ีเกี่ยวขอ้ ง
การจัดงานเพื่อราลึกถึงพระมหากรณุ าธคิ ณุ ของ พ่อ กับอีกตานานหนึ่ง คือ ตอนที่พระเจ้ากรุงสัญชัย
ขุนรามคาแหงมหาราชที่มีต่อประชาชนชาวไทย พระราชบิดาของพระเวสสันดรขอให้พระเวสสันดร
โดยคณะรัฐมนตรีได้มีมติให้วันที่ 17 มกราคม ของ กลบั มาเปน็ กษัตริยต์ ามเดมิ นั้น พระองค์ได้จดั ขบวน
ทุกปีเป็นวันราลึกถึงพ่อขุนรามคาแหงมหาราช จึง ช้างม้าประดับประดาเหมือนออกศึกสงครามให้
กาหน ดจัดงาน ณ บริเวณ อนุ สาวรีย์พ่ อ ขุน สมเกียรติ เพ่อื ไปรับพระเวสสันดรและ พระนางมัท
รามคาแหง อทุ ยานประวัตศิ าสตร์สุโขทัย รี ขบวนแห่ขับด้วยมโหรีและการละเล่นต่าง ๆ เป็น
การเฉลิมฉลอง ความเชื่ออีกประการหนึ่งคือคาสั่ง
งานพระแม่ย่าและงานกาชาด เป็นการ สอนของพระพุทธองค์ทมี่ ุง่ ให้ผบู้ วชถือปฏบิ ัติตนเพื่อ
จัดงานเทศกาลประเพณี เพ่ือให้ประชาชนได้ ไปสู่โลกอุดร หรือโลกุตรธรรม คือ ธรรมอันพ้นจาก
สกั การะพระแม่ยา่ นมัสการ 9 พระพุทธสุดแผ่นดิน โลกได้แก่พระนิพพาน แต่คนทั่วไปเข้าใจว่า อุดร
และสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์ รัชกาลท่ี 5 หมายถงึ ทิศเหนือ ซง่ึ มีสัญลักษณ์ คอื ช้าง ชาวบ้าน
เป็นงานรื่นเริงท่ีจัดข้ึนในฤดูหนาวให้ประชาชนได้ หาดเส้ียวจึงนาสัญลักษณ์ที่เรียกว่า โนนงก มาเป็น
พกั ผ่อน ชมมหรสพและซอื้ สินคา้ จาเป็นในครัวเรือน ส่วนร่วมในขบวนแห่มาจนถึงทุกวันนี้ โดยกาหนด
ในราคาถูก งานสักการะพระแม่ย่าและงานกาชาด จดั งานในวันท่ี 7 เดือนเมษายน ของทุกปี กิจกรรม
จัดประมาณ 1 สัปดาห์ ช่วงเดือน มกราคม - ภายในงานประกอบดว้ ยขบวนแห่นาคดว้ ยช้าง การ
กุมภาพันธ์ของทุกปี ณ บริเวณหน้าศาลากลาง ทาขวัญนาคแบบดั้งเดมิ การละเลน่ ต่าง ๆ
จงั หวัดสุโขทยั
งานสรงน้าโอยทาน เป็นการจัดงาน
งานแข่งขันเรือพายเทโวโรหณะ การ ประเพณีสงกรานต์ของชาวศรีสัชนาลัยที่สืบทอดกัน
แข่งขันเรือพายได้กาหนดจัดในช่วงเทศกาลออก มา ซึง่ จดั ในวนั ท่ี 12 เมษายน ของทุกปี งานในภาค
พรรษา หรือเรียกว่าเทศกาลเทโวโรหณะ กิจกรรม เช้าจะเร่ิมด้วยพิธีบวงสรวงบริเวณหลักเมืองใน
ภายในงานประกอบด้วย การแข่งขันเรือพาย การ บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ตอนบ่าย
ประกวดเรือสวยงาม เรือความคิดสร้างสรรค์ เรือ จะมีขบวนแห่รถบุปผชาติ ซึ่งตกแต่งอย่างสวยงาม
หัวใบ้ท้ายบอด การแข่งขันกีฬาพื้นบ้าน การ ประกอบด้วยรถพระพุทธรูป และขบวนรถพร้อม
ปxรviะiiกวดกองเชียร์ของชุมชนต่างๆ และการแสดง เทพีสงกรานต์ของแต่ละตาบล ขบวนรถเคลอื่ นจาก
ของนักเรยี นนกั ศึกษาและชมุ ชนต่างๆ วัดพระปรางค์ไปยังอุทยานประวัติศาสตรศ์ รีสัชนา-
ลัย เม่ือขบวนรถเคล่ือนมาตามถนน ประชาชนท่ีอยู่
งา น ป ร ะ เพ ณี บ ว ช ช้ า งห า ด เสี ย ว บรเิ วณริมถนนจะนานา้ มาสรงพระพทุ ธรปู
ประเพณีบวชชา้ งหรอื ทเี่ รยี กวา่ “แห่ช้าง” อยู่เคียง
คู่ผู้คนทม่ี ีสายเลือดไทยพวนมานานแลว้ คอื การนา งานประเพณีแห่น้าขึนโฮงสรงน้าเจ้าพ่อ
ช้างมาร่วมในพิธีบรรพชาอุปสมบทมาจากคติความ เมืองด้ง เป็นงานประเพณีสกั การะศาลเจ้าพ่อเมอื ง
เชื่อทางพุทธศาสนายึดถือตามท่ีพระเวสสันดรให้ ด้ง
ช้างปัจจัยนาเคนทร์อันเป็นช้างเผือกคู่บารมีเมือง

xx อยุธยาจนถึงสมัยรัชกาลท่ี 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ด้วยเหตุที่ต้อ งส่งส่วยน้าผ้ึงติดต่อกันมาเป็น
ซึ่งเป็นเมืองเก่าแก่ ของอาเภอศรีสัชนาลัย ในสมัย เวลานานทาให้เกิดประเพณีนขี้ ้ึน เพ่ือให้ผ้ึงมาทารัง
พระเจ้าอติโลกราช การดาเนินงานน้ีเมื่อถึงวันเวลา ตามต้นมากๆ จะได้มีน้าผึ้งพอเพียงแก่การส่งส่วย
ท่ีกาหนดไว้ บ้านใดที่มีช้างก็จะนาช้างมาทาความ ตามจานวนที่ทางราชการกาหนด
สะอาด ประดับตกแต่ง แล้วไปรวมกันท่ีศาลเจ้าพ่อ
เมืองด้ง เมื่อถึงเวลาผเู้ ขา้ ทรงเจา้ พ่อเมืองด้งจะข้ึนสู่ กิจกรรมภายในงานประกอบด้วย การประกอบพิธี
ศาลเจา้ พ่อรับการรดน้าจากขบวนช้างเหล่านัน้ และ ทาขวัญผ้ึง และการสาธิตการตีผึ้งกาหนดจัดงาน
ผู้เข้าทรงเจ้าพ่อเมืองด้งก็จะให้พรทุกคน หลังจาก ประเพณีทาขวัญผึ้งในวันขึ้น 3 ค่า เดือน 3 ของทุก
นั้นขบวนแห่ช้างก็จะแห่กันไปที่อนุสาวรีย์เจ้าพ่อ ปี
เมืองด้ง กิจกรรมภายในงานประกอบด้วยขบวนแห่
ช้างเคร่ืองสักการะบูชาเจ้าพ่อเมืองด้งจานวนกว่า งาน มห กรรมข อ งดีกงไกรล าศแ ล ะ
60 เชือก การแสดงการละเล่นพื้นบ้าน พิธีสรงน้า เทศกาลกินปลา อาเภอกงไกรลาศมีพ้นื ท่สี ่วนใหญ่
เจ้าพ่อเมืองด้งและรดน้าดาหัวผู้สงู อายุ กาหนดการ เป็นทรี่ าบลุ่ม มีแม่นา้ ยมไหลผา่ น ในฤดูฝนของทุกปี
จัดงานช่วงเทศกาลสงกรานต์ของทุกปี ณ โรงเรียน จะมีน้าไหลล้นตลิ่งของแม่น้ายม เข้าท่วมพ้ืนที่
เมืองด้งวิทยา ตาบลบ้านตึก อาเภอศรีสัชนาลัย บางส่วนของอาเภอ ทาให้เกิดแหล่งเพาะพันธ์ุปลา
จังหวัดสโุ ขทัย ตามธรรมชาตขิ ึ้น มีปลาชนิดต่าง ๆ ชุกชุมมากในฤดู
น้าลด โดยเฉพาะปลาสร้อย ซ่ึงสามารถนามาผลิต
งานฉลองสมโภชหลวงพ่อศิลา หลวงพ่อ เป็น น้าปลาและปลาร้าได้อย่างดี มีคุณ ภาพ
ศิลาเป็นพระพุทธรูปศิลานาคปรก ปางสมาธิท่ี นอกจากปลาสร้อยแล้วยังมีปลาชนิดอ่ืน ๆ อีก
สวยงามท่ีสุดในโลก แกะสลักด้วยหินทรายสีเทา มี มากมาย กิจกรรมภายในงานประกอบด้วย การ
อายุกว่า 800 ปี ชาวบ้านพบท่ีถ้าเจ้าราม อาเภอ สาธิตและจาหน่ายผลิตภัณฑ์ท่ีทาจากปลา การ
บ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทยั เมื่อปี พ.ศ. 2472 จาหน่ายสินค้าหน่ึงตาบลหน่ึงผลิตภัณฑ์ การ
และได้อัญเชิญมาประดิษฐานทีว่ ัดทุ่งเสลยี่ ม อาเภอ ประกวดธิดาปลา การแข่งขันจับปลา การแสดง
ทุ่งเสลี่ยม ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2520 คนร้ายได้ขโมย มห รสพ ต่างๆ ก าหน ดก ารจัดงาน ช่วงเดือ น
ไป และได้กลับคืนมาจากประเทศสหรัฐอเมริกา ใน กุมภาพันธข์ องทุกปี ณ สนามหน้าที่วา่ การอาเภอกง
ปี พ.ศ. 2539 และได้นามาประดิษฐานในวันท่ี 24 ไกรลาศ
กุมภาพันธ์ 2540 หลวงพ่อศิลาเป็นพระพุทธรูปที่
ชาวไทยและชาวอาเภอทุ่งเสลี่ยมเคารพสักการบูชา งานวันของดีศรีสัชนาลัย ประชาชนชาว
และหวงแหน จึงได้จัดให้มีงานฉลองสมโภชขึ้นใน อาเภอศรีสัชนาลัยส่วนใหญ่มีอาชีพทาสวนผลไม้
วนั ท่ี 24 กุมภาพันธ์ เป็นประจาทุกปี บริเวณวัดทุ่ง ได้แก่ สวนลางสาด ลองกอง และทุเรียนท่ีตาบล
เสล่ียม หมู่ท่ี 3 อาเภอท่งุ เสลี่ยม จงั หวดั สโุ ขทัย บ้านตึก และส้มเขียวหวานท่ีตาบลแม่สิน รวมทั้ง
หัตถกรรมพ้ืนบ้านสาคัญ คือ ผ้าตีนจก หาดเสี้ยว
ประเพณีการท้าขวัญผึง การทาขวัญผ้ึง เพื่อประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ของประชาชนใน
เป็นประเพณีของชาวบ้านท่าดินแดง ตาบลศรีคีรี ท้องถิ่น และเพื่อส่งเสริมอาชีพสร้างรายได้แก่
มาศ ซ่ึงต้องส่งส่วยน้าผึ้งทดแทนการถูกเกณฑ์ ประชาชน จึงจัดงานประกวดลางสาด ลองกอง
แรงงานตามพระราชกาหนด ตั้งแต่สมัยกรุงศรี

xxi

ทุเรียน ส้มเขียวหวาน มะม่วง การแปรรูปผลผลิต ดงดิบเขา จึงมีพันธ์ุไม้ทส่ี าคญั หลายชนิด ตลอดจน
ทางการเกษตร การประกวดผ้าตีนจก การประกวด มีสัตว์ป่านานาชนิดอาศัยอยู่ เช่น กวาง เก้ง วัวแดง
เทพีชาวสวน ฯลฯ กาหนดจัดงานประมาณเดือน กระทิง เลียงผา หมี เสือปลา หมูป่า ฯลฯ และยังมี
สิงหาคมของทุกปีบริเวณโรงเรียนเมืองเชลียงวทิ ยา นกอีกหลายชนิด เช่น นกขุนทอง นกขมิ้นหัวดา
ซึ่งจะมี การออกร้าน เช่น เงิน ทอง ผ้าทอพ้ืนเมือง ใหญ่ นกปรอดเหลืองหัวจุก นกนางแอ่นผา นกกระ
ผลไมพ้ น้ื เมือง รางหวั หงอก ฯลฯ และในฤดหู นาวจะมอี ากาศหนาว
เย็น โดยเฉพาะระหว่างเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์
งานรักป่า รักธรรมชาติ "ถ้าพระราม" ซ่ึงเหมาะแก่การท่องเท่ียวในลักษณะเดินป่า ดูนก
ปรากฏอยู่ในหลักศิลาจารึก พ่อขุนรามคาแหง ชมพรรณไม้ ดูรอยเท้าสัตว์ บนเส้นทางศึกษา
มหาราช ต่อมาชาวบ้านเรียกเพี้ยนเป็น "ถ้าเจ้า ธรรมชาติ เพื่อชมทัศนียภาพพระอาทิตย์ขึ้นและ
ราม" เป็นถ้าที่อาศัยของค้างคาวกินแมลง 6 ชนิด ทะเลหมอกทสี่ วยงาม
ได้แก่ ค้างคาวเล็บกุด ค้างคาวปีกถุง ค้างคาวหน้า
ยักษ์กระบังหน้า ค้างคาวหน้ายกั ษ์สามลืบ ค้างคาว ค้าขวัญประจ้าจังหวดั สุโขทยั
ปากยน่ และคา้ งคาวปีกพบั ใหญ่ กาหนดการจัดงาน
วันที่ 26 ธันวาคมของทุกปี ณ ถ้าเจ้าราม หมู่ที่ 9 มรดกโลกล้าเลิศ กาเนดิ ลายสอื ไทย
บ้านภุทอง ตาบลวังน้าขาว อาเภอบ้านด่านลาน
หอย จังหวดั สุโขทยั เล่นไฟลอยกระทง ดารงพทุ ธศาสนา

งานเทศกาลพิชิตยอดเขาหลวง เป็นงาน งามตาผ้าตีนจก สังคโลก ทองโบราณ
พิชิตยอดเขาหลวง ความสูง 1,200 เมตร จาก
ระดบั นา้ ทะเล เดินทอ่ งไพร 4 ยอดเขาแหง่ เทือกเขา สกั การแมย่ า่ พอ่ ขุน รุ่งอรณุ แห่งความสขุ
หลวง ไดแ้ กย่ อดเขาเจดีย์ ยอดเขานารายณ์ ยอดเขา
ภูกา และยอดเขาแม่ย่า ทุ่งหญ้าสมุนไพร ชมพระ
อาทิตย์ขึ้นที่ยอดเขานารายณ์ ทะเลหมอกที่สวย
สะดุดตา ในช่วงเดือนธันวาคม ซ่ึงเป็นเดือนที่มี
ความหนาวเย็น เหมาะสมกับการท่องเที่ยวใน
ลักษณ ะการเดิน ป่า และการพักแรมเพื่อชม
ทัศนียภาพ กาหนดการจัดงานต้ังแต่วันเสาร์ท่ีสอง
ของเดือนธันวาคม ถึงกลางเดือนเมษายน ณ
อทุ ยานแหง่ ชาติรามคาแหง

งานรับลมหนาวเท่ียวน้าตกตาดดาว ชม
น้าตกตาดเดือน เยือนถ้าธาราวสันต์ อุทยาน
แห่งชาติศรีสัชนาลัยเป็นภูเขาสลับซับซ้อน เป็นต้น
กาเนิดของลาห้วยหลายสาย ซึ่งเป็นลุ่มน้าสาขา
ของแม่น้ายม สภาพป่าเป็นป่าเบญจพรรณและป่า



สารบัญ xxiii
Contents
หนา้ /Page
คำนำ iii
Preface v
แผนท่ีจังหวัด vii
จังหวดั สุโขทยั ix
สำรบญั ตำรำงสถิติ
List of Statistical Tables xxiii
สัญลักษณ์ xxiii
Symbols xxxv
มองจังหวดั ผ่ำนข้อมูลสถิติ xxxv
Province at a glance xxxvii
xxxvii
สารบญั ตารางสถติ ิ
List of Statistical Tables 5
6
สถิติสังคม 8
Social Statistics 9
10
สถติ ิประชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ 11
Demographic, Population and Housing Statistics 12

1.1 ประชำกรจำกกำรทะเบยี น อัตรำกำรเปล่ียนแปลง และควำมหนำแน่นของประชำกร
เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2556 - 2560
Population from Registration Record, Percentage Change and Density by District: 2013 - 2017

1.2 ประชำกรจำกกำรทะเบียน จำแนกตำมเพศ เขตกำรปกครอง เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2558 - 2560
Population from Registration Record by Sex, Administration Zone and District: 2015 - 2017

1.3 ประชำกรจำกกำรทะเบยี น จำแนกตำมหมวดอำยุ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Population from Registration Record by Age Group and District: 2017

1.4 เน้อื ท่ี ระยะทำงจำกอำเภอถึงจังหวดั และเขตกำรปกครอง เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Area, Distance from District to Province and Administration Zone by District: 2017

1.5 จำนวนและอัตรำเกิดมีชีพ กำรตำย ทำรกตำย และมำรดำตำย พ.ศ. 2556 - 2560
Number and Rate of Livebirth, Death, Infant Mortality and Maternal Mortality: 2013 - 2017

1.6 กำรเกิด กำรตำย กำรย้ำยเข้ำ และกำรย้ำยออก จำแนกตำมเพศ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Births, Deaths, Registered-In and Registered-Out by Sex and District: 2017

1.7 จำนวนและอัตรำกำรสมรส และหย่ำร้ำง พ.ศ. 2551 - 2560
Number and Crude Marriage and Divorce Rate: 2008 - 2017

xxiv
หนา้ /Page

1.8 กำรจดทะเบยี นสมรส และหย่ำ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2556 - 2560 13
Couple with Marriage and Divorce Certificate by District: 2013 - 2017 14
15
1.9 ผู้รับบริกำรวำงแผนครอบครัวรำยใหม่ จำแนกตำมวธิ คี ุมกำเนิด พ.ศ. 2555 - 2559 16
New Family Planning Acceptors by Contraceptive Methods: 2012 - 2016 17

1.10 ผู้รับบริกำรวำงแผนครอบครัวรำยใหม่ จำแนกตำมวธิ คี ุมกำเนดิ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2559 23
New Family Planning Acceptors by Contraceptive Methods and District: 2016 24
25
1.11 บำ้ นจำกกำรทะเบยี น เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2556 - 2560 26
House from Registration Record by District: 2013 - 2017 28

1.12 ร้อยละของครัวเรือน จำแนกตำมลักษณะทส่ี ำคัญของครัวเรือน จังหวัดสุโขทัย พ.ศ. 2556 - 2560 29
Percentage of Households by Major Housing Characteristics Sukhothai Province: 2013 - 2017
30
สถติ แิ รงงาน 31
Labour Statistics

2.1 ประชำกรอำยุ 15 ปีข้นึ ไป จำแนกตำมสถำนภำพแรงงำน และเพศ เป็นรำยภำค พ.ศ. 2560
Population Aged 15 Years and Over by Labour Force Status, Sex and Region: 2017

2.2 ประชำกรอำยุ 15 ปีขึ้นไป จำแนกตำมสถำนภำพแรงงำน เป็นรำยไตรมำส พ.ศ. 2558 - 2561
Population Aged 15 Years and Over by Labour Force Status and Quarterly: 2015 - 2018

2.3 ประชำกรอำยุ 15 ปขี นึ้ ไปที่มีงำนทำ จำแนกตำมอำชีพ และเพศ เป็นรำยไตรมำส พ.ศ. 2560 - 2561
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Occupation, Sex and Quarterly: 2017 - 2018

2.4 ประชำกรอำยุ 15 ปขี ึน้ ไปที่มีงำนทำ จำแนกตำมอุตสำหกรรม และเพศ เป็นรำยไตรมำส พ.ศ. 2560 - 2561
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Industry, Sex and Quarterly: 2017 - 2018

2.5 ประชำกรอำยุ 15 ปีขน้ึ ไปทมี่ ีงำนทำ จำแนกตำมสถำนภำพกำรทำงำน และเพศ เปน็ รำยไตรมำส
พ.ศ. 2560 - 2561
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Work Status, Sex and Quarterly: 2017 - 2018

2.6 ประชำกรอำยุ 15 ปีขน้ึ ไปทีม่ ีงำนทำ จำแนกตำมระดบั กำรศึกษำทส่ี ำเร็จ และเพศ เป็นรำยไตรมำส
พ.ศ. 2560 - 2561
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Level of Educational Attainment,
Sex and Quarterly: 2017 - 2018

2.7 ประชำกรอำยุ 15 ปีขนึ้ ไปทมี่ ีงำนทำ จำแนกตำมจำนวนช่ัวโมงทำงำนต่อสัปดำห์ และเพศ เปน็ รำยไตรมำส
พ.ศ. 2560 - 2561
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Hours Worked per Week, Sex and Quarterly:
2017 - 2018

2.8 ผู้ว่ำงงำน และอัตรำกำรวำ่ งงำน จำแนกตำมเพศ เปน็ รำยไตรมำส พ.ศ. 2558 - 2561
Unemployed and Unemployment Rate by Sex and Quarterly: 2015 - 2018

xxv
หนา้ /Page

2.9 อัตรำค่ำจ้ำงข้ันต่ำ เป็นรำยจังหวดั ภำคเหนือ พ.ศ. 2551 - 2560 32
Minimum Wage Rate by Province of Northern Region: 2008 - 2017
35
สถติ กิ ารศึกษา 36
Education Statistics 37
38
3.1 โรงเรียน จำแนกตำมสังกัด เปน็ รำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2560 39
School by Jurisdiction and District: Academic Year 2017 40
42
3.2 โรงเรียน จำแนกตำมระดับกำรศึกษำ เปน็ รำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2560 43
School by Level of Education and District: Academic Year 2017
44
3.3 หอ้ งเรียน จำแนกตำมสังกัด และระดับกำรศึกษำ เป็นรำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2560 45
Classroom by Jurisdiction, Level of Education and District: Academic Year 2017
46
3.4 ครู จำแนกตำมสังกัด และเพศ เป็นรำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2560 47
Teacher by Jurisdiction, Sex and District: Academic Year 2017

3.5 ครู จำแนกตำมระดบั กำรสอน และเพศ เป็นรำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2560
Teacher by Level of Teaching, Sex and District: Academic Year 2017

3.6 นักเรียน จำแนกตำมสังกัด เพศ และช้ันเรียน ปกี ำรศึกษำ 2560
Student by Jurisdiction, Sex and Grade: Academic Year 2017

3.7 นกั เรียน จำแนกตำมสังกัด และเพศ เป็นรำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2560
Student by Jurisdiction, Sex and District: Academic Year 2017

3.8 นักเรียน จำแนกตำมระดบั กำรศึกษำ และเพศ เปน็ รำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2560
Student by Level of Education, Sex and District: Academic Year 2017

3.9 อัตรำส่วนนกั เรียนต่อห้องเรียน และอัตรำส่วนนักเรียนต่อครู จำแนกตำมระดับกำรศึกษำ เปน็ รำยอำเภอ
ปกี ำรศึกษำ 2560
Ratio of Student per Classroom and Student per Teacher by Level of Education and District:
Academic Year 2017

3.10 นกั เรียนทอ่ี อกกลำงคัน จำแนกตำมสำเหตทุ ่สี ำคัญ เปน็ รำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2560
Student Drop-out of School by Important Causes and Districts: Academic Year 2017

3.11 สถำนศึกษำ อำจำรย์ และนกั ศึกษำในระดบั อำชีวศึกษำ และอุดมศึกษำ จำแนกตำมสังกัด และเพศ
ปีกำรศึกษำ 2560
Institution, Lecturer and Student Enrollment in Vocational and Higher Education by
Jurisdiction and Sex: Academic Year 2017

3.12 อำจำรย์ในระดับอำชีวศึกษำ และอุดมศึกษำ จำแนกตำมวฒุ กิ ำรศึกษำ สังกัด และเพศ ปีกำรศึกษำ 2560
Lecturer in Vocational and Higher Education by Qualification, Jurisdiction and Sex:
Academic Year 2017

xxvi
หนา้ /Page

3.13 ผู้เรียน/นกั ศึกษำที่ลงทะเบียนเรียน และผู้เรียน/นักศึกษำท่สี ำเร็จกำรศึกษำ ในสังกัดสำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำ 48
นอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย จำแนกตำมเพศ และกิจกรรมกำรศึกษำ ปงี บประมำณ 2560 49
Enrolment Registered and Enrolment Graduated Under Office of The Non-Formal and Informal
Education by Sex and Educational Activities: Fiscal Year 2017 53

3.14 ผู้เรียน/นักศึกษำ ในสังกัดสำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย จำแนกตำมกิจกรรม 57
กำรศึกษำ และเพศ เป็นรำยอำเภอ ปีงบประมำณ 2560 59
Enrolment Registered in Office of The Non-Formal and Informal Education by Educational 60
Activities, Sex and District: Fiscal Year 2017 61
62
สถิติศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม 63
Religion, Art and Culture Statistics

4.1 วดั สำนักสงฆ์ โบสถ์คริสต์ มัสยิด พระภิกษุ และสำมเณร เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Temple, House of Priest, Church, Mosque, Buddhist Monk and Novice by District: 2017

สถติ สิ ุขภาพ
Health Statistics

5.1 ผู้ป่วยนอก จำแนกตำมกลุ่มสำเหตุ (21 กลุ่มโรค) จำกสถำนบริกำรสำธำรณสุข ของกระทรวงสำธำรณสุข
พ.ศ. 2555 - 2559
Out-Patients According to 21 Groups of Cause from Health Service Units,
Ministry of Public Health: 2012 - 2016

5.2 10 ลำดับโรคของผู้ป่วยใน จำแนกตำมสำเหตกุ ำรป่วย 298 กลุ่มโรค จำกสถำนบริกำรสำธำรณสุข
ของกระทรวงสำธำรณสุข พ.ศ. 2555 - 2559
Top-Ten of In-Patients According to 298 Groups of Cause from Health Service Units,
Ministry of Public Health: 2012 - 2016

5.3 กำรตำย จำแนกตำมสำเหตทุ ่ีสำคัญ และเพศ พ.ศ. 2559 - 2560
Deaths by Leading Causes of Death and Sex: 2016 - 2017

5.4 สถำนพยำบำลทม่ี ีเตยี งผู้ปว่ ยรับไวค้ ้ำงคืน จำนวนเตียง แพทย์ ทนั ตแพทย์ เภสัชกร พยำบำล ผู้ช่วยพยำบำล
และผู้ปว่ ย จำแนกตำมประเภทสถำนพยำบำล และสังกัด พ.ศ. 2560
Hospital and Medical Establishment with Bed, Bed, Physician, Dentist, Pharmacist, Nurse,
Technicial Nurse and Patient By Type and Jurisdiction: 2017

5.5 สถำนพยำบำล จำแนกตำมประเภท เปน็ รำยอำเภอ ปงี บประมำณ 2560
Hospital and Medical Establishment by Type and District: Fiscal Year 2017

5.6 เจ้ำหน้ำท่ีทำงกำรแพทย์ของรัฐบำล เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Medical Personnel in the Government by District: 2017

xxvii
หนา้ /Page

สถติ สิ วัสดกิ ารสังคม
Social Security Statistics

6.1 สถิตกิ องทนุ ประกันสังคม พ.ศ. 2555 - 2559 67
Statistics of Social Security Fund: 2012 - 2016 68

6.2 ลูกจ้ำงทีป่ ระสบอันตรำยหรือเจ็บป่วยเนื่องจำกกำรทำงำน จำแนกตำมควำมร้ำยแรง พ.ศ. 2555 - 2559
Employee Caused by Occupational Injuries or Diseases by Degree of Loss: 2012 - 2016

สถิตหิ ญิงและชาย
Gender Statistics

7.1 ประชำกรจำกกำรทะเบยี น จำแนกตำมเพศ และหมวดอำยุ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2560 71
Population from Registration Record by Sex, Age Group and District: 2017 72
73
7.2 กำรเกิดมีชีพ กำรตำย จำแนกตำมเพศ พ.ศ. 2556 - 2560 74
Livebirth and Death by Sex: 2013 - 2017
75
7.3 ประชำกรอำยุ 15 ปีขึ้นไป จำแนกตำมเพศ และสถำนภำพแรงงำน เป็นรำยไตรมำส พ.ศ. 2560 - 2561
Population Aged 15 Years and Over by Sex, Labour Force Status and Quarterly: 2017 - 2018

7.4 ครู จำแนกตำมเพศและวุฒิกำรศึกษำ และนกั เรียน จำแนกตำมเพศและระดบั กำรศึกษำ พ.ศ. 2556 - 2560
Teacher by Sex and Qualification and Student by Sex and Level of Education: 2013 - 2017

7.5 ประชำกรอำยุ 15 ปขี ้นึ ไปทีต่ อ้ งกำรพัฒนำขีดควำมสำมำรถ จำแนกตำมเพศ สถำนภำพแรงงำน
ระดบั กำรศึกษำที่สำเร็จ และกลุ่มอำยุ พ.ศ. 2558 - 2560
Population Aged 15 Years and Over to Desirability for Development by Sex,
Labour Force Status, Level of Education Attainment and Age Groups: 2015 - 2017

สถติ ริ ายได้และรายจ่ายของครวั เรือน
Household Income and Expenditure Statistics

8.1 ค่ำใช้จ่ำยเฉลี่ยตอ่ เดอื นของครัวเรือน จำแนกตำมประเภทค่ำใช้จ่ำย และขนำดของครัวเรือน พ.ศ. 2560 79
Average Monthly Expenditure per Household by Expenditure Group and Household Size: 2017
80
8.2 ค่ำใช้จ่ำยเฉลี่ยตอ่ เดือนของครัวเรือน จำแนกตำมช่วงของค่ำใช้จ่ำยทงั้ ส้ินต่อเดือนของครัวเรือน พ.ศ. 2560 81
Average Monthly Expenditure per Household by Intervals of Total monthly expenditures 82
per household: 2017

8.3 ค่ำใช้จ่ำยทั้งส้ินเฉลี่ยตอ่ เดือน จำแนกตำมขนำดของครัวเรือน พ.ศ. 2560
Average Total Monthly Expenditure by Household Size: 2017

8.4 ร้อยละของครัวเรือน จำแนกตำมค่ำใช้จ่ำยเฉล่ียต่อเดอื นของครัวเรือน และขนำดของครัวเรือน พ.ศ. 2560
Percentage of Household by Average Total Monthly Expenditure and Household Size: 2017

xxviii
หนา้ /Page

8.5 รำยได้เฉลี่ยตอ่ เดอื นของครัวเรือน จำแนกตำมแหล่งท่มี ำของรำยได้ และสถำนะทำงเศรษฐสังคมของครัวเรือน พ.ศ.2560

Average Monthly Income per Household by Source of Income and Socio-Economic Class of

Household: 2017 83

8.6 หน้สี ินเฉลี่ยต่อครัวเรือน จำแนกตำมวตั ถุประสงค์ของกำรกู้ยืม และสถำนะทำงเศรษฐสังคมของครัวเรือน พ.ศ. 2560

Average Amount of Debt per Household by Purpose of Borrowing and Socio-Economic Class

of Household: 2017 84

สถิติยุติธรรม ความมั่นคง การเมือง และการปกครอง 87
Justice, Security, Political and Public Administration Statistics

9.1 สถิตคิ ดีอำญำทนี่ ำ่ สนใจ จำแนกตำมประเภทควำมผิด พ.ศ. 2557 - 2560
Statistics of Reported Interesting Crimes by Type of Crimes: 2014 - 2017

สถิตเิ ศรษฐกิจ
Economic Statistics

บัญชปี ระชาชาติ
National Accounts

10.1 ผลิตภณั ฑม์ วลรวมภำค และจังหวัด ณ รำคำประจำปี พ.ศ. 2559 93
Gross Regional Product and Gross Provincial Product at Current Market Prices: 2016 97

10.2 ผลิตภณั ฑ์มวลรวมจังหวัด ณ รำคำประจำปี จำแนกตำมสำขำกำรผลิต พ.ศ. 2555 - 2559 98
Gross Provincial Product at Current Market Prices by Economic Activities: 2012 - 2016

10.3 ผลิตภัณฑม์ วลรวมจังหวดั แบบปริมำณลูกโซ่ (ปอี ้ำงอิง พ.ศ. 2545) จำแนกตำมสำขำกำรผลิต
พ.ศ. 2555 - 2559
Gross Provincial Product Chain Volume Measures (Reference Year = 2002)
by Economic Activities: 2012 - 2016

สถติ ิเกษตร และประมง
Agriculture and Fishery Statistics

11.1 กำรใช้ท่ดี นิ พ.ศ. 2555 - 2559 101
Land Utilization: 2012 - 2016 102

11.2 ลักษณะกำรถือครองทด่ี นิ ทำงกำรเกษตร พ.ศ. 2555 - 2559 103
Type of Farm Holding Land: 2012 - 2016

11.3 เนือ้ ที่ปลูกข้ำวนำปี เนอ้ื ทีเ่ ก็บเก่ียว ผลผลิต และผลผลิตเฉลี่ยตอ่ ไร่ จำแนกตำมประเภทข้ำว เปน็ รำยอำเภอ
ปีเพำะปลูก 2560
Planted Area of Major Rice Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type of Rice
and District: Crop Year 2017

xxix
หนา้ /Page

11.4 เนอ้ื ที่ปลูกข้ำวนำปรัง เนอื้ ทเี่ ก็บเกี่ยว ผลผลิต และผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ จำแนกตำมประเภทข้ำว เป็นรำยอำเภอ 104
ปีเพำะปลูก 2560
Planted Area of Second Rice, Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type of Rice 105
and District: Crop Year 2017 106

11.5 เน้ือที่เพำะปลูกพชื ไร่ เน้ือทีเ่ ก็บเก่ียว ผลผลิต และผลผลิตเฉลี่ยตอ่ ไร่ จำแนกตำมชนดิ ของพืชไร่ 107
ปีเพำะปลูก 2560 108
Planted Area of Field Crops, Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type
of Field Crops: Crop Year 2017 109
110
11.6 เน้ือท่เี พำะปลูกพชื ผัก เนือ้ ทเี่ ก็บเกี่ยว ผลผลิต และผลผลิตเฉล่ียต่อไร่ จำแนกตำมชนดิ พืชผัก ปีเพำะปลูก 2560
Planted Area of Vegetable Crops, Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type 113
of Vegetable Crops: Crop Year 2017 115
116
11.7 เนื้อท่ีเพำะปลูกไม้ผลและไม้ยืนต้น เน้ือทเ่ี ก็บเกี่ยว ผลผลิต และผลผลิตเฉล่ียต่อไร่ จำแนกตำมชนิดของไม้ผล
และไม้ยืนต้น ปีเพำะปลูก 2560
Planted Area of Fruit Trees and Tree Crops, Harvested Area, Production and Yield per Rai
by Type of Fruit Trees and Tree Crops: Crop Year 2017

11.8 ปศุสัตว์ จำแนกเปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Livestock by District: 2017

11.9 ครัวเรือนที่เพำะเล้ียงสัตวน์ ำ้ จืด จำแนกตำมประเภทกำรเลี้ยง และผลผลิตกำรเล้ียงสัตวน้ำจืด เป็นรำยอำเภอ
พ.ศ. 2560
Freshwater Culture Household by Type of Culture, Production of Freshwater Aquaculture
and District: 2017

11.10 สัตว์นำ้ จืดทจี่ ับได้ จำแนกตำมชนิดสัตวน์ ำ้ จืด เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Catch of Freshwater by Species and District: 2017

สถติ อิ ุตสาหกรรม
Industrial Statistics

12.1 สถำนประกอบกำร คนทำงำน และลูกจ้ำง จำแนกตำมขนำดของสถำนประกอบกำร และกิจกรรมทำงเศรษฐกิจ
พ.ศ. 2560
Establishment, Person Engaged and Employee by Size of Establishment and
Economic Activity: 2017

12.2 สถำนประกอบกำร และลูกจ้ำง จำแนกตำมขนำดของสถำนประกอบกำร พ.ศ. 2558 - 2560
Establishment and Employee by Size of Establishment: 2015 - 2017

12.3 สถำนประกอบกำรอุตสำหกรรม จำแนกตำมประเภทอุตสำหกรรม พ.ศ. 2558 - 2560
Industrial Establishment by Type of Industries: 2015 - 2017

xxx
หนา้ /Page

12.4 สถำนประกอบกำรอุตสำหกรรม จำนวนเงินทนุ และจำนวนคนงำน เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560 117
Industrial Establishment, Capital and Employee by District: 2017 118
119
12.5 เหมืองแร่ คนงำน และปริมำณแร่ท่ีผลิตได้ จำแนกตำมชนิดแร่ พ.ศ. 2556 - 2560 120
Active Mine, Workers Employed and Production by Kind of Mineral: 2013 - 2017
123
12.6 ผู้ทีไ่ ด้รับอนุมัตใิ หก้ ่อสร้ำง สิ่งก่อสร้ำง และพนื้ ที่ก่อสร้ำงอำคำรโรงเรือน จำแนกตำมเขตกำรปกครอง 124
และชนดิ ของอำคำร พ.ศ. 2560
Permitted and Area of Building Construction by Area and Type of Building: 2017 127
128
12.7 ผู้ทีไ่ ดร้ ับอนุมัติให้ก่อสร้ำง สิ่งก่อสร้ำง และพ้นื ทก่ี ่อสร้ำงท่ีมิใช่อำคำรโรงเรือน จำแนกตำมเขตกำรปกครอง 129
และชนดิ ของส่ิงก่อสร้ำง พ.ศ. 2560 131
Permitted and Area of Civil Engineering Construction by Area and Type of Construction: 2017 132
134
สถติ พิ ลังงาน
Energy Statistics

13.1 ผู้ใช้ไฟฟำ้ และกำรจำหนำ่ ยกระแสไฟฟ้ำ จำแนกตำมประเภทผู้ใช้ เปน็ รำยอำเภอ ปงี บประมำณ 2560
Consumer and Electricity Sales by Type of Consumers and District: Fiscal Year 2017

13.2 ปริมำณกำรจำหน่ำยน้ำมันเช้ือเพลิง จำแนกตำมชนิดของนำ้ มันเช้ือเพลิง พ.ศ. 2558 - 2560
Quantity of Gasoline Sold by Type of Gasoline: 2015 - 2017

สถิติการคา้ และราคา
Trade and Price Statistics

14.1 ทะเบยี นนติ บิ คุ คลทค่ี งอยู่ และทนุ จดทะเบียน จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบยี น พ.ศ. 2554 - 2560
Registered of Juristic Person and Authorized Capital by Type of Registration: 2011 - 2017

14.2 ทะเบยี นนิติบคุ คลทค่ี งอยู่ และทนุ จดทะเบยี น จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบยี น เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Registered of Juristic Person and Authorized Capital by Type of Registration and District: 2017

14.3 ทะเบียนนิตบิ คุ คลท่คี งอยู่ จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบียน และหมวดธรุ กิจ พ.ศ. 2560
Registered of Juristic Person by Type of Registration and Category: 2017

14.4 ทะเบยี นนิติบุคคลใหม่ และทุนจดทะเบียน จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบยี น เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560
New Registered of Juristic Person and Authorized Capital by Type of Registration
and District: 2017

14.5 ทะเบยี นนิติบคุ คลใหม่ จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบียน และหมวดธรุ กิจ พ.ศ. 2560
New Registered of Juristic Person by Type of Registration and Category: 2017

14.6 ใบอนญุ ำตประกอบธุรกิจเกี่ยวกับยำ พ.ศ. 2556 - 2560
Licence Concerning Drug: 2013 - 2017

xxxi
หนา้ /Page

14.7 ดชั นีรำคำผู้บริโภคทั่วไป จำแนกตำมหมวดสินค้ำ พ.ศ. 2557 - 2560 135
General Consumer Price Index by Commodity Group: 2014 - 2017 136

14.8 ดชั นีรำคำผู้บริโภคทัว่ ไป เป็นรำยจังหวัด ภำคเหนือ พ.ศ. 2557 - 2560
General Consumer Price Index by Province of Northern Region: 2014 - 2017

สถติ ิการขนส่ง และโลจิสติกส์
Transport and Logistics Statistics

15.1 รถจดทะเบยี น (สะสม) ตำมพระรำชบญั ญัตริ ถยนต์ พ.ศ. 2522 จำแนกตำมประเภทรถ พ.ศ. 2556 - 2560 139
Vehicle Registered Under Motor Vehicle Act B.E. 1979 by Type of Vehicle: 2013 - 2017 140

15.2 รถใหม่ทจ่ี ดทะเบียนตำมพระรำชบัญญัตริ ถยนต์ พ.ศ. 2522 จำแนกตำมประเภทรถ พ.ศ. 2556 - 2560 141
New Vehicle Registered Under Motor Vehicle Act B.E. 1979 by Type of Vehicle: 2013 - 2017
142
15.3 รถจดทะเบียน (สะสม) และรถใหม่จดทะเบียนตำมพระรำชบัญญัติกำรขนส่งทำงบก พ.ศ. 2522 จำแนกตำมประเภทรถ 143
พ.ศ. 2556 - 2560 144
Vehicle and New Vehicle Registered Under Land Transport Act B.E. 1979 by Type of Vehicle:
2013 - 2017

15.4 ผู้โดยสำร และรำยไดจ้ ำกกำรโดยสำรรถไฟ จำแนกตำมชั้นกำรโดยสำร และสถำนี เปน็ รำยอำเภอ
ปงี บประมำณ 2559
Railway Passenger and Passenger Revenue Classified by Category, Station and District:
Fiscal Year 2016

15.5 สถิตกิ ำรขนส่งทำงอำกำศ พ.ศ. 2556 - 2560
Statistics of Air Transport: 2013 - 2017

15.6 อุบัติเหตุกำรจรำจรทำงบก และควำมเสียหำย พ.ศ. 2556 - 2560
Road Traffic Accident Casualty and Property Damaged: 2013 - 2017

สถติ ิเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
Information Communication and Technology Statistics

16.1 บริกำรโทรศัพท์ พ.ศ. 2555 - 2559 147
Telephone Services: 2012 - 2016 148

16.2 บริกำรไปรษณยี ์ เปน็ รำยอำเภอ ปงี บประมำณ 2559 - 2560 149
Postal Services by District: Fiscal Years 2016 - 2017

16.3 ประชำกรอำยุ 6 ปีขน้ึ ไป จำแนกตำมกำรใช้คอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต และโทรศัพทม์ ือถือ พ.ศ. 2558 - 2560
Population Aged 6 Years and Over Access to Computer, Internet and Mobile Phone:
2015 - 2017

xxxii
หนา้ /Page

16.4 ครัวเรือนทีม่ ีอุปกรณ์ เครือ่ งมือเทคโนโลยีสำรสนเทศและกำรสื่อสำร เปน็ รำยจังหวัด ภำคเหนอื พ.ศ. 2560 150
Households with Information and Communication Technology Devices by Province of Northern
Region: 2017 155
156
สถติ กิ ารท่องเที่ยวและกีฬา
Tourism and Sports Statistics 161
162
17.1 สถำนพักแรม ห้องพัก ผู้เย่ียมเยือน และรำยไดจ้ ำกกำรท่องเท่ียว เป็นรำยจังหวดั ภำคเหนือ พ.ศ. 2560 163
Accommodation, Room, Visitor and Tourism Receipt by Province of Northern Region: 2017 164
165
17.2 สถิติกำรท่องเท่ียวของจังหวัดสุโขทัย พ.ศ. 2558 - 2560
Sukhothai Tourism Statistics: 2015 - 2017 169

สถติ ิการเงนิ การธนาคาร และการประกนั ภัย
Finance, Banking and Insurance Statistics

18.1 เงินรับฝำก และเงินใหส้ ินเชื่อของธนำคำรพำณชิ ย์ เป็นรำยจังหวัด ภำคเหนือ พ.ศ. 2560
Deposits and Credits of Commercial Bank by Province of Northern Region: 2017

18.2 เงินรับฝำก และเงินใหส้ ินเช่ือของธนำคำรพำณิชย์ พ.ศ. 2551 - 2560
Deposits and Credits of Commercial Bank: 2008 - 2017

18.3 สำขำ เงินฝำก เงินถอน และเงินฝำกคงเหลือของธนำคำรออมสิน จำแนกตำมประเภทบญั ชี เป็นรำยอำเภอ
พ.ศ. 2560
Branches, Deposit, Withdrawals and Deposit Outstandings of The Government Saving Bank
by Type and District: 2017

18.4 สหกรณ์ จำแนกตำมประเภทสหกรณ์ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Cooperatives by Type of Cooperatives and District: 2017

18.5 สถิตกิ ำรรับประกันชีวติ พ.ศ. 2550 - 2559
Statistics of Life Insurance Business: 2007 - 2016

สถิติการคลัง
Fiscal Statistics

19.1 รำยรับ และรำยจ่ำยจริงขององค์กำรบริหำรส่วนจังหวัด เทศบำล และองค์กำรบริหำรส่วนตำบล
จำแนกตำมประเภท ปงี บประมำณ 2559 - 2560
Actual Revenue and Expenditure of Provincial Administrative Organization, Municipality and
Subdistrict Administration Organization by Type: Fiscal Years 2016 - 2017

xxxiii
หนา้ /Page

19.2 รำยรับ และรำยจ่ำยจริงของเทศบำล จำแนกตำมประเภท เป็นรำยอำเภอ และเทศบำล ปีงบประมำณ 2560 170
Actual Revenue and Expenditure of Municipality by Type, District and Municipality:
Fiscal Year 2017 172
176
19.3 รำยรับ และรำยจ่ำยจริงขององค์กำรบริหำรส่วนตำบล จำแนกตำมประเภท เปน็ รำยอำเภอ 177
และองค์กำรบริหำรส่วนตำบล ปีงบประมำณ 2560
Actual Revenue and Expenditure of Subdistrict Administration Organization by Type, District 183
and Subdistrict Administration Organization: Fiscal Year 2017 186
187
19.4 รำยได้จำกกำรจัดเก็บเงินภำษีของกรมสรรพำกร จำแนกตำมประเภทภำษี เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2560 188
Revenue Tax by Type of Taxes and District: 2017 189
190
19.5 รำยไดจ้ ำกกำรจัดเก็บเงินภำษีของกรมสรรพสำมิต จำแนกตำมรำยกำร พ.ศ. 2556 - 2560 191
Revenue of Excise Tax by Items: 2013 - 2017

สถติ ทิ รพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม
Natural Resources and Environment Statistics

สถิติทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม
Natural Resources and Environment Statistics

20.1 ปริมำณน้ำทน่ี ำไปใช้งำนได้ จำกอ่ำงเก็บน้ำขนำดใหญ่ จำแนกตำมอ่ำงเก็บน้ำ เขอ่ื น เปน็ รำยภำค
ณ วันท่ี 1 มกรำคม พ.ศ. 2559 - 2561
The Effective Storage Capacity from Reservoir by Dam and Region as of 1st January:
2016 - 2018

20.2 แหล่งน้ำ จำแนกตำมประเภทแหล่งนำ้ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2559 - 2560
Water Resources by Type of Water Resources and District: 2016 - 2017

20.3 ปริมำณน้ำทเี่ ก็บเฉล่ียทง้ั ปี จำแนกตำมประเภทแหล่งนำ้ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2559 - 2560
Average Quantily of Water as Dammed Up by Type of Water Resources and District:
2016 - 2017

20.4 สถิตกิ ำรประปำ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2560
Statistics of Water Supply by District: 2017

20.5 ปริมำณขยะมูลฝอย เป็นรำยจังหวัด ภำคเหนอื พ.ศ. 2558 - 2560
Quantily of Solid Waste by Province of Northern Region: 2015 - 2017

20.6 อุณหภูมิ และควำมกดอำกำศ ณ สถำนีตรวจอำกำศ เปน็ รำยเดอื น พ.ศ. 2559 - 2560
Monthly Temperature and Atmospheric Pressure Data : 2016 - 2017

20.7 ควำมชื้นสัมพัทธ์ เป็นรำยเดือน พ.ศ. 2559 - 2560
Monthly Relative Humidity Data: 2016 - 2017

xxxiv หนา้ /Page
192
20.8 ปริมำณฝนเปน็ รำยเดือน พ.ศ. 2559 - 25560
Monthly Rainfall Data: 2016 - 2017 195

ตวั ช้ีวัด
Indicators

ตัวชี้วดั ที่สำคัญของจังหวดั
Provincial Key Indicators

xxxv

สญั ลักษณ์ ตวั ยอ่ และช่ือย่อ
Symbols, Abbreviations and Acronyms

... ยังไม่มขี ้อมูล Data not available

-- มีขอ้ มลู จำนวนเลก็ นอ้ ย Negligible amount

- ไมม่ ขี ้อมลู หรือข้อมูลมคี ำ่ เปน็ 0 Nil or zero

e ตวั เลขประมำณ Estimated

r ตัวเลขปรับปรงุ ใหม่ Revised

p ตัวเลขเบอ้ื งตน้ Preliminary

x แยกรำยละเอยี ดไมไ่ ด้ Data unclassified or not

หรือคำนวณไม่ได้ computable

D ตัวเลขไม่พงึ เปิดเผย Disclosure prohibited

สปก. สถำนประกอบกำร Est. Establishment

EFC. Effective Storage Capacity

ลกู จ้ำง Emp. Employee

ควำมกดอำกำศเฉล่ยี hPa Hegtopascarl

ค่ำออกเทน RON Research Octane Number

ขย1 ขำยยำแผนปจั จุบนั A licence to sell modern drug

ขย2 ขำยยำแผนปัจจบุ ัน A licence to sell only

เฉพำะยำบรรจเุ สรจ็ ที่ ready-packed modern

ไมใ่ ชย่ ำอันตรำยหรอื drugs which are not

ยำควบคุมพเิ ศษ dangerous or specially-

controlled drug

ขย3 ขำยยำแผนปจั จบุ นั เฉพำะยำบรรจุ A licence to sell only

เสร็จสำหรับสตั ว์ ready-packed modern drug

for veterinary use

ผย1 ผลติ ยำแผนปจั จุบัน A licence to produce Modern drug

นย1 นำหรือสง่ั ยำแผนปจั จบุ ันเข้ำมำใน A licence to import or

รำชอำณำจกั ร order drug into the Kingdom

ขยบ ขำยยำแผนโบรำณ A licence to sell traditional drug

ผยบ ผลิตยำแผนโบรำณ A licence to produce traditional drug

นยบ นำหรอื ส่งั A licence to import

ยำแผนโบรำณเขำ้ มำ or order traditional drug

ในรำชอำณำจกั ร into the Kingdom

ข้อสังเกต: ข้อมูลบำงตำรำง ผลรวมของแต่ละจำนวนอำจไม่เท่ำกับรวมยอด เน่อื งจำกกำรปดั เศษ
Remarks: Figures for some table may not add up to total because of rounding data.



มองจงั หวัดผานขอ มลู สถิติ
Province at a glance



สุโขทัย
Sukhothai

ปPoระpชuาlกaรtioพn.ศ:.22051670 คน (Person) แรงงาน ไตรมาส 3 พ.ศ. 2560 คน (Person)
Labour Force 3rdQuarter: 2017
599,319
342,518

กำลังแรงงานรวม Total Labour Force

291,620 307,699 336,315 ผรู อฤ-ดูกาล
(48.7%) (51.3%)
Empผloูมyงี eาdนทPำersons LaSbeaosuornFaollryceInPaecrtsivoens

? จำแนbกyตEาdมuระcดaับtiกoาnรศึกษา 6,204

90(11-5,.751%640) (yearsป) 135(966-0.05,%991)(y7earsป) 109,728 6,91460+ (yearsป) ไNมoม ีกEdารuศcึกaษtiาon 1,632 Unempผlูว oา yงeงาdนPersons
จำแนกอายไุ มไ ด Uอnัตeรmากpาloรวyาeงdงาrนate
(Not specified of age) Lตe่ำกssวาthปaรnะถeมlศeึกmษeาntary 97,871
1.8%
(18.5%) Eปlรeะmถมeศnกึ taษrาy 75,214
กลุมอายุคำนวณเฉพาะผูมสี ญั ชาติไทย และมีชอื่ อยูในทะเบียนบา น (592,405 คน)
Age Group Calculated from Thai National and House Registration Certificate Sมeธั cยoมnศdกึ ษarาy
(592,405 Persons)
97,368
HOTEL

SUPERMARKET Hอุดigมhศeกึ rษleาvel 63,749

22.6% 77.4% อOืน่ thๆeแrsละaไnมdทรUาnบknown 482

ในเขตเทศบาล Municipal area นอกเขตเทศบาล Non-Municipal area

ทSoม่ี uาr:ceก:รมDกeาpรaปrกtmครeอnงt of Provincial Administration Sทoม่ี uาr:ceส:ำนNกัaงtiาoนnสaถlิตSแิ tหatงiชstาiตcaิ l Office

ผลติ ภณั ฑม วลรวมภาคและจังหวัด(ณ ราคาประจำป) พ.ศ. 2559 กICาTรม: กี2า0ร1ใ7ชเ คร่อื งมอื /อปุ กรณไอซที ี พ.ศ. 2560

GRP and GPP at Current Prices: 2016

1,132,861 ลานบาท (Million baht)

ผลิตภัณฑมวลรวมภาคเหนือ
Gross Regional Product (GRP) of Northern

ลติ ภณั ฑม วลรวมจงั หวดั สโุ 580,358* คน Persons 85.3%
ขทยั
Gross Province Mกาoรbใชilโeทรuศsiัพnทgม ือถอื
ผ

hothai Province
40,038

Prod(Mucilลtliาo(นGnบPbาPทa)hot)f Suk

$

ภาคนอกเกษตรกรรม ภาคเกษตรกรรม 43.4% 27.1%
Non-Agriculture Agriculture
Iกnาtรeใrชnอ eนิ tเทuอsiรnเ gน็ต กCาoรmใชpค uอtมeพr วิuเsตinอgร
27,546 12,492
P*oปpรuะlชaาtiกoรnอาaยgุe6dป6ขy้นึ eไปarทs่มี aีกnาdรใชoเvคeรrื่อbงมyือIn/อfoุปrกmรณatเ iทoคnโนaโnลdยีสCาoรmสนmเทuศnแicลaะtกioาnรสT่อื eสcาhรnology using
Mลา iนlliบoาnทbaht Millioลnา นbบaาhทt

ทSo่มี uาr:ceส:ำนOกั ffiงาcนeคoณfะtกhรeรมNกaาtรioพnฒั aนl าEกcาoรnเoศmรษicฐกaจิ nแdละSสoงั cคiaมlแDหeง vชeาlตoิ pment Board Sทoม่ี uาr:ceส:ำนNกัaงtiาoนnสaถlิตSิแtหatง iชstาiตcaิ l Office



สถิติสงั คม

 

Social Statistics



สถติ ปิ ระชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ

 

Demographic,Population and Housing Statistics



 

ตาราง 1.1 ประชากรจากการทะเบียน อตั ราการเปลย่ี นแปลง และความหนาแนน่ ของประชากร เปน็ รายอำเ
Table 1.1 Population from Registration Record, Percentage Change and Density by District

ประชากร
Population
อำเภอ

2556 (2013) 2557 (2014) 2558 (2015) 2559 (2016) 2560 (2017) 2557 (

   รวมยอด 602,713 602,460 601,712 600,231 599,319

อำเภอเมืองสุโขทยั 105,671 105,435 105,131 104,779 104,712

อำเภอบ้านดา่ นลานหอย 47,457 47,773 47,948 48,067 48,123

อำเภอครี มี าศ 56,695 56,800 56,899 56,962 56,977

อำเภอกงไกรลาศ 64,767 64,891 64,805 64,727 64,592

อำเภอศรีสชั นาลัย 93,759 93,718 93,718 93,364 93,223

อำเภอศรีสำโรง 71,873 71,755 71,472 71,419 71,286

อำเภอสวรรคโลก 85,843 85,520 85,311 84,711 84,414

อำเภอศรีนคร 26,589 26,551 26,451 26,364 26,277

อำเภอทุ่งเสลีย่ ม 50,059 50,017 49,977 49,838 49,715

        ทม่ี า:   กรมการปกครอง  กระทรวงมหาดไทย
    Source:   Department of Provincial Administration,  Ministry of Interior

เภอ พ.ศ. 2556 - 2560
t: 2013 - 2017

อัตราการเปลยี่ นแปลง ความหนาแนน่

Percentage change (%) ของประชากร

(ต่อ ตร. กม.) District
Population

  density
0138
(2014) 2558 (2015) 2559 (2016) 2560 (2017) (per sq. km.)

-0.04 -0.12 -0.25 -0.15 89.22    Total

-0.22 -0.29 -0.33 -0.06 180.07 Mueang Sukhothai District

0.67 0.37 0.25 0.12 43.43 Ban Dan Lan Hoi District

เลข ่ที
0.19 0.17 0.11 0.03 109.28 Khiri Mat District

0.19 -0.13 -0.12 -0.21 128.57 Kong Krailat District

-0.04 - -0.38 -0.15 44.11 Si Satchanalai District

-0.16 -0.39 -0.07 -0.19 126.01 Si Samrong District

-0.38 -0.24 -0.70 -0.35 144.00 Sawankhalok District

-0.14 -0.38 -0.33 -0.33 155.58 Si Nakhon District

-0.08 -0.08 -0.28 -0.25 87.23 Thung Saliam District Demographic,Population and Housing Statistics 5

 
ตาราง 1.2 ประชากรจากการทะเบยี น จำแนกตามเพศ เขตการปกครอง เป็นรายอำเภอ พ.ศ. 2558 - 2560
Table 1.2 Population from Registration Record by Sex, Administration Zone and District: 2015 -

2558 (2015) 2559 (2016

อำเภอ และเขตการปกครอง รวม ชาย หญงิ รวม ชาย
Total Male Female Total Male
      รวมยอด 308,554
   ในเขตเทศบาล 601,712 293,158 600,231 292,305
   นอกเขตเทศบาล 71,773
อำเภอเมืองสุโขทัย 136,924 65,151 236,781 136,017 64,670
54,726
    เทศบาลเมืองสโุ ขทัยธานี 464,788 228,007 464,214 227,635
    เทศบาลตำบลบา้ นสวน 8,142
    เทศบาลตำบลเมอื งเกา่ 105,131 50,405 2,367 104,779 50,163
    เทศบาลตำบลบ้านกลว้ ย 3,896
   นอกเขตเทศบาล 15,375 7,233 8,896 15,091 7,098
อำเภอบา้ นดา่ นลานหอย 31,425
    เทศบาลตำบลลานหอย 4,471 2,104 23,901 4,474 2,093
   นอกเขตเทศบาล 1,957
อำเภอครี ีมาศ 7,418 3,522 21,944 7,402 3,512
    เทศบาลตำบลทงุ่ หลวง 28,850
    เทศบาลตำบลบ้านโตนด 16,832 7,936 3,845 16,832 7,952
   นอกเขตเทศบาล 1,679
อำเภอกงไกรลาศ 61,035 29,610 23,326 60,980 29,508
    เทศบาลตำบลกงไกรลาศ 33,035
   นอกเขตเทศบาล 47,948 24,047 2,231 48,067 24,116
อำเภอศรสี ชั นาลยั 30,804
    เทศบาลเมืองศรสี ชั นาลัย 3,787 1,830 47,840 3,800 1,841
    เทศบาลตำบลหาดเส้ียว 8,129
   นอกเขตเทศบาล 44,161 22,217 3,632 44,267 22,275
อำเภอศรีสำโรง 36,079
56,899 28,049 37,153 56,962 28,074

7,411 3,566 7,377 3,544

3,171 1,492 3,160 1,481

46,317 22,991 46,425 23,049

64,805 31,770 64,727 31,717

4,263 2,032 4,250 2,038

60,542 29,738 60,477 29,679

93,718 45,878 93,364 45,703

15,616 7,487 15,448 7,393

6,872 3,240 6,908 3,258

71,230 35,151 71,008 35,052

71,472 34,319 71,419 34,298

- 2017 2560 (2017) 6 สถติ ปิ ระชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ

6) รวม ชาย หญิง District and Administration Zone
หญงิ Total Male Female
307,699       Total
Female 599,319 291,620    Municpal Area
5 307,926 70,970    Non-Muinicipal Area
0 71,347 135,267 64,297 236,729 Mueang Sukhothai District
5 236,579 54,634
3 54,616 464,052 227,323      Sukhothai Thani Town Municipality
8 7,993  7,863      Ban Suan Subdistrict Municipality
3 2,3819304 2,357      Mueang Kao Subdistrict Municipality
2 3,890 104,712 50,078 3,906      Ban Kluai Subdistrict Municipality
2 8,880 8,899    Non-Muinicipal Area
8 31,472 14,850 6,987 31,609 Ban Dan Lan Hoi District
6 23,951 23,967      Lan Hoi Subdistrict Municipality
1 1,959 4,453 2,096 1,926    Non-Muinicipal Area
5 21,992 22,041 Khiri Mat District
4 28,888 7,402 3,496 28,899      Thung Luang Subdistrict Municipality
4 3,833 3,797      Ban Tanot Subdistrict Municipality
1 1,679 16,884 7,985 1,669    Non-Muinicipal Area
เลข ่ที9 23,376 23,433 Kong Krailat District
7 33,010 61,123 29,514 32,962      Kong Krailat Subdistrict Municipality
8 2,212 2,207    Non-Muinicipal Area
9 30,798 48,123 24,156 30,755 Si Satchanalai District
3 47,661 47,612     Si Satchanalai Town Municipality
3 8,055 3,752 1,826 8,024      Hat Sieo Subdistrict Municipality
8 3,650 3,645    Non-Muinicipal Area
2 35,956 44,371 22,330 35,943 Si Samrong District
8 37,121 37,139
56,977 28,078

7,339 3,542

3,147 1,478

46,491 23,058

64,592 31,630

4,223 2,016

60,369 29,614

93,223 45,611

15,403 7,379

6,892 3,247

70,928 34,985

71,286 34,147

 
ตาราง 1.2 ประชากรจากการทะเบยี น จำแนกตามเพศ เขตการปกครอง เป็นรายอำเภอ พ.ศ. 2558 - 2560 (ต่อ)
Table 1.2 Population from Registration Record by Sex, Administration Zone and District: 2015 -

2558 (2015) 2559 (2016

อำเภอ และเขตการปกครอง รวม ชาย หญิง รวม ชาย
Total Male Female Total Male

    เทศบาลตำบลศรีสำโรง 7,775 3,665 4,110 7,737 3,637
33,043
   นอกเขตเทศบาล 63,697 30,654 44,082 63,682 30,661
8,909
อำเภอสวรรคโลก 85,311 41,229 4,100 84,711 40,874
4,091
    เทศบาลเมืองสวรรคโลก 16,970 8,061 26,982 16,711 7,933
13,600
    เทศบาลตำบลป่ากมุ เกาะ 7,960 3,860 1,699 7,920 3,849
11,901
    เทศบาลตำบลในเมือง 7,990 3,899 25,367 8,029 3,903
4,090
   นอกเขตเทศบาล 52,391 25,409 21,277 52,051 25,189

อำเภอศรนี คร 26,451 12,851 26,364 12,810

    เทศบาลตำบลศรนี คร 3,256 1,557 3,202 1,510

   นอกเขตเทศบาล 23,195 11,294 23,162 11,300

อำเภอทุ่งเสล่ียม 49,977 24,610 49,838 24,550

    เทศบาลตำบลทุ่งเสล่ียม 7,757 3,667 7,676 3,628

   นอกเขตเทศบาล 42,220 20,943 42,162 20,922

    ท่ีมา:  กรมการปกครอง  กระทรวงมหาดไทย
Source:   Department of Provinical Administration,  Ministry of Interior