รายงานสถิติจังหวัดสุโขทัย 2563

ISSN 1905-8314

รายงานสถิติจงั หวัดสโุ ขทยั

Sukhothai Provincial Statistical Report

22056203

Sukhothai Provincสiำaนlกั Sงtาaนtสiถsติtiจิ cังaหlวOดั สfุโfiขcทeัย
National Sสtำaนtกั iงsาtนicสaถlิติแOหfงfiชcาeติ

รายงานสถติ ิจงั หวดั สโุ ขทยั พ.ศ. 2563

Sukhothai Provincial Statistical Report: 2020

สำนักงานสถติ จิ งั หวดั สโุ ขทัย
Sukhothai Provincial Statistical Office

สำนักงานสถิตแิ หงชาติ
กระทรวงดจิ ทิ ัลเพอื่ เศรษฐกิจและสังคม
National Statistical Office
Ministry of Digital Economy and Society

ii Division-in-Charge
Sukhothai Provincial Statistical Office
หน่วยงานเจ้าของเร่อื ง Sukhothai City Hall, 4th Floor,
สำนกั งำนสถิตจิ งั หวัดสโุ ขทัย Nikornkasame Rd., Thanee Subdistrict,
ศำลำกลำงจงั หวัดสโุ ขทยั ชน้ั 4 Muengsukhothai District, Sukhothai
ถนนนิกรเกษม ตำบลธำนี 64000, THAILAND
อำเภอเมอื งสโุ ขทยั จงั หวดั สุโขทัย Tel. +66 (0) 5561 1793
64000 Fax: +66 (0) 5561 0939
โทร 0 5561 1793 E-mail: [email protected]
โทรสำร 0 5561 0939
ไปรษณยี ์อิเลก็ ทรอนิกส์: [email protected] Distributed by
Statistical Forecasting Bureau,
หนว่ ยงานที่เผยแพร่ National Statistical Office,
สำนกั สถิติพยำกรณ์ The Government Complex Commemorating His
สำนักงำนสถิตแิ หง่ ชำติ Majesty the King’s 80th birthday Anniversary,
ศนู ยร์ ำชกำรเฉลิมพระเกยี รติ ๘๐ พรรษำฯ Ratthaprasasanabhakti Building, 2nd Floor.
อำคำรรฐั ประศำสนภกั ดี ช้นั 2 Chaeng watthana Rd., Laksi,
ถนนแจง้ วฒั นะ เขตหลักสี่ กทม. 10210 Bangkok 10210, THAILAND
โทร 0 2141 7497 Tel. +66 (0) 2141 7497
โทรสำร 0 2143 8132 Fax: +66 (0) 2143 8132
ไปรษณยี ์อิเล็กทรอนกิ ส์: [email protected] E-mail: [email protected]
http://www.nso.go.th

ปีทีจ่ ดั พมิ พ์ 2563 Published 2020
จัดพิมพ์โดย สำนกั งำนสถิตจิ ังหวดั สโุ ขทัย Printed by Sukhothai Province Statistical office

iii

คำนำ

จากวิสัยทัศน์ของสานักงานสถิติแห่งชาติที่วา่ “เป็นศูนย์กลางข้อมูลสถิติและสารสนเทศเพื่อการ
ตัดสินใจของประเทศ” และพันธกิจในการให้บริการข้อมูลสถิติและสารสนเทศ แก่ผู้ใช้บริการทุกภาคส่วน
สานักงานสถติ จิ ังหวัดสุโขทยั ซ่งึ เป็นหนว่ ยงานหลกั ด้านสถิติของจังหวัด จึงได้จดั ทารายงานสถิติจงั หวดั ข้ึน โดย
มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมและนาเสนอข้อมูลสถิติพ้ืนฐานด้านเศรษฐกิจ สังคม และส่ิงแวดล้อม พร้อมท้ัง
ตัวช้ีวัดต่าง ๆ ของจังหวัด ที่ได้รวบรวมจากผลสามะโนและการสารวจตัวอย่างของสานักงานสถิติแห่งชาติ และ
จากหนว่ ยงานสถิติอื่น ๆ เพอ่ื เผยแพร่แก่หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการศึกษา และประชาชนทั่วไป
นาข้อมูลสถติ ิไปใชใ้ นการกาหนด นโยบายวางแผน ตัดสินใจ และอา้ งองิ ต่าง ๆ

สาหรับรายงานสถติ ิจังหวัดสโุ ขทยั พ.ศ. 2563 ฉบับน้ี เน้ือหาประกอบด้วย 2 สว่ น ดงั น้ี ส่วนที่
หน่ึง เป็นการนาเสนอสรุปข้อมูลเกี่ยวกับจงั หวัดสุโขทัย แผนที่จังหวัด และขอ้ มูลสถติ ิทน่ี ่าสนใจโดยนาเสนอใน
รูปแบบอินโฟกราฟฟิก ส่วนทส่ี อง เป็นการนาเสนอข้อมูลสถิติในรูปของตาราง และตัวชว้ี ัดที่สาคัญของจังหวัด
เพ่ือให้ผู้ใช้มีข้อมูลสถิติท่ีครบถ้วน สะดวกในการนาไปใช้ โดยได้นาเสนอตามสาขาสถิติ คือสถิติ
ประชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ สถิตแิ รงงาน สถติ ิการศกึ ษา สถิติศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม สถติ ิสขุ ภาพ
สถิติสวัสดิการสังคม สถิติหญิงและชาย สถิติรายได้และรายจ่ายของครัวเรือน สถิติยุติธรรม ความม่ันคง
การเมือง และการปกครอง สถิติบัญชีประชาชาติ สถิติเกษตรและประมง สถิติอุตสาหกรรม สถิติพลังงาน
สถิติการคา้ และราคา สถติ ิการขนสง่ และโลจสิ ตกิ ส์ สถิตเิ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร สถติ กิ ารทอ่ งเทย่ี ว
และกีฬา สถิติการเงิน การธนาคาร และการประกันภัย สถิติการคลัง และสถิติทรัพ ยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ข้อมูลสถิติที่นาเสนอได้ระบุแหล่งที่มาของข้อมูลไว้ใต้ ตารางสถิติทุกตารางเพื่อ
ให้ผู้ใช้ข้อมูลสามารถสืบค้น หารายละเอยี ดเชิงลึกเพมิ่ เตมิ ได้อย่างสะดวกมากขน้ึ

สานักงานสถิติจังหวัดสุโขทัย ขอขอบคุณส่วนราชการ และรัฐวิสาหกิจ ที่ให้ความอนุเคราะห์
ขอ้ มูลเพื่อนามาจัดทารายงานสถิตจิ ังหวดั ไว้ ณ ทน่ี ี้ และยินดีรับคาแนะนา ข้อคดิ เห็นจากผ้ใู ช้ขอ้ มลู สถิติ ซ่ึงจะ
เปน็ ประโยชนอ์ ย่างยง่ิ ในการพฒั นาและปรับปรุงรายงานสถติ จิ งั หวัดฉบบั ต่อไป ทง้ั น้หี ากสนใจข้อมลู ของจงั หวัด
เพิ่ ม เติ ม ส าม าร ถ เข้ าไป ค้ น ห า ได้ ที่ http://www.nso.go.th ห รือ ศู น ย์ ข้ อ มู ล ส ถิ ติ จั งห วั ด
http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/contact/datprov.html



v

Preface

As a vision is SMART Statistical Center for Decision Making, the National Statistical
Office has been carrying out the mission in provide statistical and information service to all
users. The Sukhothai Provincial Statistical Office, acting as a core agency of the local
statistical office, has therefore, produced provincial statistical report. This report presents
basic statistical data, concerning economic, social and environmental aspects, including the
provincial indicators. Those statistics were from both censuses and surveys conducted by
NSO as well as from other statistical units of Line Ministries. These statistical data could be
used to guide policy planning, decision making and references purposes.

The Sukhothai Provincial Statistical Report 2020 consists of; Part 1: Presentation of
an overview of Sukhothai, on basic information, its map and statistical data in the form of
Infographic. Part 2: Presentation of statistical data and some major indicators, in the form of
statistical tables, which enable users to use complete data in timely manner. The
presentation has been classified based on statistical sectors namely: Demographic,
Population and Housing Statistics, Labour Statistics, Education Statistics, Religion Art and
Culture Statistics, Health Statistics, Social Security Statistics, Gender Statistics, Household
Income and Expenditure Statistics, Justice, Security, Political and Public Administration
Statistics, National Accounts, Agricultural and Fishery Statistics, Industrial Statistics, Energy
Statistics, Trade and Price Statistics, Transport and Logistics Statistics, Information
Communication and Technology Statistics, Tourism and Sports Statistics, Finance, Banking
and Insurance Statistics, Fiscal Statistics and Natural Resources and Environment Statistics.
Sources of data presented have been provided under all statistical tables to enable users to
seek additional information.

The Sukhothai Provincial Statistical Office would like to express our sincere
gratitude to all government agencies and state enterprises for the kind support in
providing statistical data for this report. Any suggestions and comments are welcomed and
would be taken into account so as to improve our next report. For further information,
please visit our website at http://www.nso.go.th or Provincial Statistical Data Center at
http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/contact/datprov.html



vii



ix

จงั หวดั สุโขทยั

ประวัติความเปน็ มา สมัยนั้นชาวสโุ ขทัยทาเกษตรกรรมเปน็ หลัก
อาศัยน้าทม่ี ีอยบู่ ริบูรณท์ านา ทาสวน ทาไร่ มกี าร
จังหวดั สุโขทัย เป็นที่ตั้งอาณาจักรแรก สร้างเขื่อนสาหรับกักน้าไว้ใช้เมื่อหน้าแล้ง เรียกว่า
“ทานบพระร่วง” หรือ “สรีดภงส์” สุโขทัยเป็น
ของชนชาติไทยเม่ือ 700 ปีท่ีแล้ว รอยอดีตแห่ง ศูนย์กลางการค้าและการผลิตเคร่ืองถ้วยชามที่
เรียกว่า “สังคโลก ” ส่งขายยังต่างประเท ศ
ความรุ่งเรืองเห็นได้จากอุทยานประวัติศาสตร์ ห ลั ก ฐ า น ที่ ส ะ ท้ อ น ให้ เห็ น ค วา ม เจ ริ ญ มั่ ง คั่ ง ท า ง
เศรษฐกิจของสุโขทัยได้แก่ สมบัติทางวัฒนธรรมท่ี
สุโขทัยและศรีสัชนาลัย ซ่ึงเป็นท่ีรู้จักของชาวไทย ไดร้ บั การบูรณะข้ึนเปน็ อทุ ยานประวัตศิ าสตรส์ ุโขทัย
และมรดกโลกในปจั จบุ ัน
และต่างประเทศ ประวัติศาสตร์สุโขทัยเริ่มเมื่อ
ใน พ.ศ. 1890 กรุงศรีอยุธยามอี านาจมาก
ประมาณ พ.ศ. 1800 เม่ือพ่อขุนศรีนาวนาถม ขึน้ และเป็นศูนยก์ ลางแห่งอานาจแทนสุโขทัย แต่
สุโขทัยก็ยังมีพระมหากษัตริย์ปกครองติดต่อกันมา
พ ร ะ บิ ด าพ่ อ ขุ น ผ าเมื อ ง เจ้ าเมื อ ง สุ โข ทั ย อีก 2 พระองค์ จึงสิ้นราชวงศ์พระร่วงและได้เข้า
ร่วมกับราชอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา หลังจากที่
สิ้นพระชนม์ ขอมสมาดโขลญลาพง ข้าหลวงจาก กรุงศรีอ ยุธยาเสียก รุงแก่ พ ม่าคร้ังที่ 2 แล้ว
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
เมืองพระนคร (นครธม) ได้เข้ายึดครองเมือง พ่อ แห่งกรุงรตั นโกสินทร์ ทรงมีพระราชดาริว่า เมือง
สุโขทัยน้ันผู้คนไม่พอท่ีจะต่อสู้รักษาให้พ้นจากการ
ขนุ บางกลางหาวเจ้าเมืองบางยางและพอ่ ขนุ ผาเมอื ง รุกรานของข้าศึกได้ จึงโปรดฯ ให้ย้ายผู้คนมาตั้ง
เมืองใหม่ที่บ้านธานี (ท่าหนี) ทางฝง่ั ตะวันออกของ
เจ้าเมืองราดรวมพลกันท่ีเมืองบางขลังและได้ยึด ลาน้ายม เม่ือ พ.ศ. 2336 ซ่ึงเป็นที่ตั้งจังหวัด
สโุ ขทยั ในปัจจบุ นั บา้ นธานจี ึงถูกยุบเปน็ อาเภอหนึ่ง
เมืองคืน สร้างเมืองสุโขทัยขึ้น เป็น ราชธานี ในจงั หวดั สวรรคโลก เปลื่ยนชอ่ื ใหม่เป็นสโุ ขทยั ธานี
เม่ือวันท่ี 1 เมษายน 2475 จนถึง พ.ศ. 2482
สถาปนาพ่อขนุ บางกลางหาวเปน็ “พอ่ ขุนศรีอนิ ทรา จงึ ไดย้ กฐานะเป็นจังหวดั สุโขทยั มาจนทกุ วันนี้

ทิตย์” เป็นปฐมกษัตริย์ปกครองเมืองสุโขทัย ขนาดและทีต่ ั้ง

อาณาจกั รแห่งแรกของประเทศไทย จังหวัดสุโขทัยต้ังอยภู่ าคเหนอื ตอนล่างของ
ประเทศไทย ห่างจากกรุงเทพฯ ตามระยะทาง
ในหลักศิลาจารึกบอกถึงความรุ่งเรืองของ หลวงแผ่นดินประมาณ 440 กิโลเมตร มีเนื้อท่ี

อาณาจักรสโุ ขทยั สมัยพ่อขุนรามคาแหงมหาราชวา่ มี

อาณาเขตกวา้ งขวางมาก

ทิศเหนือ จดเมืองแพร่ น่าน และ

หลวงพระบาง

ทศิ ใต้ จดนครศรธี รรมราช

ทิศตะวันออก จดเมืองเวยี งจนั ทร์

ทิศตะวนั ตก จดเมอื งหงสาวดี

การปกครองบ้านเมืองเป็นระบบ “พ่อ
ปกครองลูก” ประชาชนมีความเป็นอยู่ดี มีสิทธิ
เสรภี าพดั่งคาจารึกว่า “ไพร่ฟา้ หน้าใส ในน้ามีปลา
ในนามีข้าว เพ่ือนจูงวัวไปค้า ข่ีม้าไปขาย ใครจัก
ใคร่คา้ ช้าง คา้ ใครจกั ใคร่คา้ มา้ คา้ ”

x

ประมาณ 6,715.0 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ ลักษณะภมู อิ ากาศ
4,196,875 ไร่ มีอาณาเขตตดิ ต่อดังนี้ ลักษณะภูมิอากาศโดยทั่วไปของจังหวัด

ทิศเหนอื เขตอาเภอศรีสัชนาลัย ติดต่อกับ สุโขทัย มีลักษณะเปลี่ยนไปตามอิทธิพลของลม
ทิศใต้ อ าเภ อ วั ง ช้ิ น อ าเภ อ สู งเม่ น มรสุมตะวันตกเฉียงใต้และมรสุมตะวันออกเฉียง
ทิศตะวันออก จังหวัดแพร่ และอาเภอลับแล เหนือ อุณหภูมิเฉล่ีย 29.2 องศาเซลเซียส บรเิ วณ
จังหวดั อตุ รดติ ถ์ ที่ มี ฝ น ต ก ม า ก ที่ สุ ด จ ะ อ ยู่ ต อ น บ น ข อ ง จั ง ห วั ด
ทิศตะวนั ตก เขตอาเภอคีรีมาศ และอาเภอ บรเิ วณอาเภอศรีสัชนาลยั และอาเภอศรนี คร
กงไกรลาศ ติดต่อกับอาเภอพราน
กระตา่ ย จงั หวัดกาแพงเพชร และ ในปี พ.ศ. 2562 จังหวัดสุโขทัย มีฝนตก
อาเภอบางระกา จังหวดั พษิ ณุโลก 79 วัน ปริมาณ น้าฝน วัดได้ 736.2 มิลลิเมตร
เขตอาเภอกงไกรลาศ อาเภอ อุณหภูมิเฉล่ียสูงสุด 40.5 องศาเซลเซียส ในเดือน
ศรีสาโรง และอาเภอสวรรคโลก เมษายน และอุณหภูมิเฉล่ียต่าสุด 17.6 องศา
ติดต่อกับอาเภอพิชัย จังหวัด เซลเซียส ในเดือนธันวาคม
อุตรดิตถ์ และอาเภอพรหมพิราม
อาเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัด การปกครองและประชากร
พิษณุโลก
เข ต อ า เภ อ บ้ า น ด่ า น ล า น ห อ ย ประชากรในจังหวัดสุโขทัยส่วนใหญ่สบื เช้ือ
และอาเภอทุ่งเสล่ียม ติดต่อกับ สายมาจากชาวไทยด้ังเดิมท่ีอาศัยอยู่ในดินแดนน้ี
อาเภอเมืองตาก อาเภอบ้านตาก นานมาแล้ว โดยมีวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม
จังห วัดตาก และอาเภ อเถิน ประเพณี ตลอดจนสาเนยี งภาษาพูดเป็นเอกลักษณ์
จังหวดั ลาปาง ของตนเอง จะมีคนอพยพมาจากทอ้ งถ่นิ อื่นบ้างไม่
มากนัก นอกจากน้ียังมี ชนกลุ่มน้อย เป็นชาวเขา
ภมู ิประเทศและภมู อิ ากาศ เผา่ กระเหรย่ี ง ม้ง เย้า และลซี อ ซ่ึงส่วนหนงึ่ อาศัย
อยู่ในดินแดนแถบนี้มานานแล้ว และอีกส่วนหนึ่ง
ลักษณะภมู ปิ ระเทศ อพยพมาจากจังหวัดใกล้เคียง เช่น จังหวัดลาปาง
จังหวัดสุโขทยั มีพืน้ ท่ีสว่ นใหญเ่ ป็นท่ีราบลุ่ม น่าน พะเยา เชียงราย แพร่ ตาก และเพชรบูรณ์
ปัจจุบันชาวเขาเหล่าน้ีอาศัยอยู่ในเขตตาบลบ้าน
โดยตอนเหนือเป็นท่รี าบสงู มีภเู ขาเป็นพดื ยาวมาทาง แกง่ และตาบลแมส่ นิ แม่สา ในอาเภอศรสี ัชนาลัย
ทิศตะวันตก พื้นท่ีตอนกลางเป็นที่ราบและตอนใต้
เป็นที่ราบสูง มแี ม่น้าไหลผ่านจากเหนือลงใต้ โดย ในปี พ.ศ. 2562 จังหวัดสุโขทัย แบ่งการ
ผ่านพื้นที่อาเภอศรีสัชนาลัย สวรรคโลก ศรีสาโรง ปกครองส่วนภูมิภาคออกเป็น 9 อาเภอ 84 ตาบล
เมืองสุโขทัย อาเภอกงไกรลาศเป็นระยะทาง 843 หมู่บ้าน โดยมอี าเภอต่างๆ ดงั น้ี อาเภอเมือง
ประมาณ 170 กิโลเมตร จังหวัดสโุ ขทัยมีภเู ขาที่สูง สุโขทัย อาเภอบ้านด่านลานหอย อาเภอคีรีมาศ
ท่ีสุดคือ เขาหลวง ซ่ึงสูงกว่าระดับน้าทะเล อาเภอกงไกรลาศ อาเภอศรีสัชนาลัย อาเภอ
ประมาณ 1,200 เมตร ศรีสาโรง อาเภอสวรรคโลก อาเภอศรีนคร และ
อาเภอทุ่งเสล่ยี ม

การปกครองส่วนท้องถิ่นประกอบด้วย xi
องค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาลเมือง 3 แห่ง
เทศบาลตาบล 18 แห่ง และองค์การบริหารส่วน ชลประทานเพ่ือการเกษตรอีกหลายโครงการ เช่น
ตาบล 69 แห่ง จานวนประชากรทั้งส้ิน 595,072 ฝายแม่ยมและโครงการชลประทานขนาดเล็กอีก
คน เป็นชาย 288,842 คน เป็นหญิง 360,230 คน หลายแห่ง
จานวนผู้ชายคิดเป็นร้อยละ 48.5 ของประชากร
ทั้งหมดและจานวนผู้หญิงคิดเป็นร้อยละ 51.5 ของ - แม่น้ายม เกิดจากสัน เขาผีปัน น้า
ประชากรทั้งหมด ประชากรท่ีอาศัยอยู่ในเขต อาเภอปง จังหวัดพะเยา ไหลผ่านจังหวัดแพร่ และ
เทศบาล 133,029 คน คิดเป็นรอ้ ยละ 22.4 ส่วนท่ี จังหวัดสุโขทัย จากทางเหนือสู่ทางใต้ ผ่านพ้ืนที่
เหลือ 462,043 คน หรือร้อยละ 77.6 อาศัยอยู่ อาเภอศรีสัชนาลัย อาเภอสวรรคโลก อาเภอ
นอกเขตเทศบาล ความหนาแน่นของประชากร ศรีสาโรง อาเภอเมอื งสุโขทัย อาเภอกงไกรลาศ เป็น
เท่ากับ 90.2 คนต่อตารางกิโลเมตร จานวน ระยะทางประมาณ 170 กิโลเมตร ไปบรรจบแมน่ ้า
ประชาก รเฉล่ียต่อครัวเรือน เท่ากั บ 2.8 คน น่ าน ท่ี อ าเภ อ ชุ ม แ ส ง จั ง ห วั ด น ค ร ส ว ร ร ค์
โดยครัวเรือนเฉลี่ยต่อหมู่บ้านเท่ากับ 246.2
ครัวเรือน และจานวนประชากรเฉลี่ยต่อหมู่บ้าน แม่น้ายมเป็นแหล่งน้าที่สาคัญท่ีสุดของ
เปน็ 705.9 คน จังหวัดสุโขทัย เปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ของ
จงั หวัด ราษฎรส่วนใหญ่ได้อาศัยน้าจากแม่นา้ ยมใน
ทรัพยากรธรรมชาติ แหล่งนา้ และสภาพ การทาการเกษตรและการอุปโภคบริโภค แม่
ทางเศรษฐกิจ น้ายมเป็นแม่น้าที่มีความลาดเทสูง โดยเฉพาะช่วง
ต้นน้า ดังนั้นจึงเป็นปัญหาในเร่ืองการเปลี่ยนแปลง
ทรพั ยากรธรรมชาติ ของระดับน้าในแม่น้า คือในฤดูฝนจะมีน้ามากเกิน
แร่ แร่ธาตุท่ีสาคัญที่พบในจังหวัดสุโขทัยมี ความต้องการ และไหลลงสู่ทางใต้อยา่ งรวดเรว็ ทา
ให้เกิดน้าท่วมบริเวณท่ีราบลุ่ม จนเป็นเหตุให้พื้นที่
อยู่หลายชนิด ได้แก่ หินอ่อน หินปูน พลวง ดิน การเกษตรได้รับความเสียหาย ส่วนในฤดูแล้งน้าจะ
ขาว แมงกานิส ฟูลออไรด์ และแร่รัตนชาติ มีปริมาณน้อย ลาน้าจะแห้งขอดเป็นตอน ๆ ราษฎร
นอกจากนย้ี งั มีแร่ธาตุที่มกี ารขุดพบแต่ยังไมน่ ามาใช้ จงึ ไม่มีน้าใช้ในการเกษตรเพียงพอ ปัจจุบันได้มีการ
ประโยชน์ คือ ทองแดงและเหล็ก แหลง่ แรท่ ส่ี าคัญ สร้างแหลง่ เกบ็ น้าถาวรเปน็ ช่วง ๆ
ขอ งจังห วัด สุโขทั ย มี อ ยู่แถ บ ภู เข าท างด้ าน
ตะวันออกเฉียงเหนือ บริเวณอาเภอศรีสัชนาลัย - ห้วยแม่มอก เกิดจากเทือกเขาในเขต
และอาเภอทุง่ เสลยี่ ม จงั หวัดลาปาง ไหลจากทิศตะวันตกไปตะวันออกผ่าน
อาเภอทุ่งเสลี่ยม อาเภอสวรรคโลก อาเภอศรสี าโรง
แห ล่งน้ า จังหวัดสุโขทัยมีแหล่งน้ า และเข้าสู่อาเภอเมืองสุโขทัย จะถูกกลืนไปกับ
ธรรมชาติเป็นน้าผิวดินและน้าใต้ดิน (น้าบาดาล) ท่ี ลักษณะพ้ืนที่ราบลุ่มขนาดใหญ่ เป็นระยะทาง
สาคัญคือ แม่น้ายม ซึ่งสามารถใช้ประโยชน์ใน ประมาณ 90 กิโลเมตร
การเกษตรได้เป็นอย่างดี และยังมีห้วยแม่มอก
หว้ ยแมล่ าพันและหว้ ยแม่ทา่ แพ นอกจากน้ียงั มกี าร - ห้วยแม่ลาพัน เกิดจากเทือกเขาในเขต
อาเภอเถิน จังหวัดลาปาง ไหลจากทางทิศตะวันตก
ไปตะวันออก ผ่านอาเภอบา้ นด่านลานหอย แล้วมา

xii ท่ีสุด คือ สาขาเกษตรกรรม ซ่ึงมีมูลค่า 17,543
ล้านบาท (ร้อยละ 34.8 ) รองลงมาคือ การขายส่ง
บรรจบกับแม่น้ายมที่อาเภอเมืองสุโขทัย เป็น การขายปลีก และการซ่อมแซมยายยนต์ 7,342
ระยะทางประมาณ 100 กโิ ลเมตร ล้านบาท (ร้อยละ 14.6) การศึกษา 4,954 ล้านบาท
(รอ้ ยละ 9.8)
- ห้วยแม่ท่าแพ เกิดจากเทือกเขาในเขต
อาเภอศรีสัชนาลัย ไหลลงมาทางทิศใต้ ผ่านพ้ืนท่ี การคมนาคมและขนสง่
อาเภอสวรรคโลก ไปบรรจบกบั หว้ ยแมม่ อกทอี่ าเภอ จังหวัดสุโขทัย มีทางหลวงแผ่นดินและ
ศรสี าโรง เป็นระยะทางประมาณ 70 กิโลเมตร
ทางหลวงจังหวัด สาหรับใช้เดินทางติดต่อกับ
ป่าไม้ จังหวัดสุโขทัยเป็นจังหวัดหนึ่งท่ี จังหวัดใกล้เคียงได้สะดวก โดยใช้พาหนะรถยนต์
อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรป่าไม้ ในปี พ.ศ. 2527 เป็นหลัก มีรถไฟผ่าน และสนามบินเอกชน การ
จังหวัดสุโขทัยมีเนื้อท่ีป่าไม้ 2,367.08 ตาราง เดินทางไปกรุงเทพฯ มีเส้นทางท่ีใช้อยู่ 2 เส้นทาง
กิโลเมตร หรือประมาณร้อยละ 35.63 ของเนื้อท่ี คือ
ทั้งหมดของจังหวัด กรมป่าไม้ได้ประกาศกาหนด
พื้นท่ีป่าเป็นป่าสงวนแห่งชาติจานวน 12 แห่ง เน้ือที่ - ท างห ลวงแผ่น ดิน หมายเลข 1 ผ่าน
1,923,499.75 ไร่ อุทยานแห่งชาติ จานวน 2 แห่ง นครสวรรค์-กาแพงเพชร เข้าสู่เส้นทางหมายเลข
เนื้อท่ี 346,375 ไร่ เขตห้ามล่าสัตว์ป่า จานวน 1 101 ผ่านอ. พรานกระต่าย อ. คีรีมาศ-สุโขทัย
แห่ง เนื้อที่ 15,875 ไร่ และวนอุทยาน จานวน 1 ระยะทาง 440 กิโลเมตร
แหง่ เนือ้ ท่ี 11,250 ไร่
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 ผ่าน
สภาพทางเศรษฐกจิ นครสวรรค์-พิษณุโลก เข้าสู่เส้นทางหมายเลข 12
อาชีพ ที่สาคัญของชาวจังหวัดสุโขทัย คือ ผ่าน อ. พรหมพิราม อ. กงไกรลาศ-สุโขทัย ระยะ
ทาง 427 กโิ ลเมตร
การประกอบการเกษตร มีการทานา เพาะปลูกพืช
ไร่ชนิดต่างๆ เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ อ้อยโรงงาน ตามเส้นทางรถไฟจากสถานีกรุงเทพฯ ถึง
ถั่วเขียว ถั่วเหลือง มันสาปะหลังและยาสูบฯลฯ สถานีสวรรคโลก ระยะทางประมาณ 487
การปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น เช่น ส้มเขียวหวาน กิโลเมตร และตามเส้นทางการบินจากท่าอากาศ
มะม่วง กล้วยตานี ยางพารา ฯลฯ นอกจากน้ียังมี ยานกรุงเทพฯ ถึงท่าอากาศยานสวรรคโลก
อาชีพรับจ้าง ประกอบธุรกิจทางการค้าการบริการ ระยะทางประมาณ 378 กโิ ลเมตร โดยสายการบิน
และอุตสาหกรรมในครัวเรอื น บางกอกแอร์เวย์

จาก ร าย ง าน คณ ะ ก ร ร ม ก าร พั ฒ น าก าร การสาธารณูปโภค
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ในปี พ .ศ. 2561
จังหวัดสุโขทัยมีมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวม (GPP) ปี พ.ศ. 2562 มีการประปาส่วนภูมิภาค
ตามราคาประจาปี 50,384 ล้านบาท รายได้เฉล่ีย 9 แห่ง มีกาลังผลิตรวม 2,780 ลูกบาศก์เมตร
ต่อหัว (PER CAPITA GPP) 82,147 บาท จัดเป็น ปริมาณน้าท่ีผลิตได้ 12,550,963 ลูกบาศก์เมตร
อันดับที่ 14 ของภาคเหนือ และเป็นอันดับท่ี 55 มีการจาหน่ายกระแสไฟฟ้าภายในจังหวัดท้ังส้ิน
ของประเทศ โดยสาขาท่ีทารายได้ใหแ้ กจ่ งั หวดั มาก

543.7 ล้านกิโลวัตต์ต่อช่ัวโมง ให้แก่ผู้ใช้ไฟจานวน xiii
204,527 ราย
สถานทน่ี า่ สนใจและแหลง่ ทอ่ งเท่ยี ว
การไปรษณีย์โทรเลข มีที่ทาการไปรษณีย์ จงั หวัดสุโขทัยมีแหล่งท่องเท่ียวธรรมชาติ
โทรเลข 13 แห่ง ให้บริการด้านส่ือสารไปรษณีย์
แ ล ะ โ ท ร ค ม น า ค ม ใน ป ร ะ เท ศ แ ล ะ ต่ า ง ป ร ะ เท ศ ประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม วัฒนธรรมประเพณี
โดยในปงี บประมาณ 2562 มีบริการไปรษณียภัณฑ์ และหัตถกรรม สาหรบั นักท่องเท่ียวชาวไทยและ
ธรรมดา จานวน 3,341,834 ชิ้น มีบริการพัสดุ ชาวต่างประเทศเดินทางมาเยย่ี มชม ดังน้ี
ไปรษณีย์ จานวน 72,358 ชิ้น และบริการพิเศษ
จานวน 1,351,869 ชน้ิ แ ห ล่ งท่ อ งเที่ ย ว ป ร ะ เภ ท ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์แ ล ะ
สถาปตั ยกรรม
การศึกษา
ในปีการศึกษา 2562 จังหวัดสุโขทัยมี อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย (เมืองเก่า
สุโขทัย) ตั้งอยู่ท่ีตาบลเมืองเก่า อาเภอเมือง
ส ถ าน ศึ ก ษ าร ะ ดั บ อ นุ บ าล ถึ ง มั ธ ย ม ศึ ก ษ า สุโขทัย อยู่ห่างจากจังหวัดสุโขทัยไปทางจังหวัด
358 แห่ง มีครจู านวน 4,948 คน นักเรียนจานวน ตาก บนทางหลวงหมายเลข 12 (ถนนจรดวิถีถ่อง)
76,261 คน และสถานศึกษาระดับอาชีวศึกษา ประมาณ 12 กิโลเมตร เป็นแหล่งท่องเท่ียวที่
6 แห่ง มีอาจารย์ 281 คนและนักเรียน จานวน สาคัญทางด้านการศึกษาประวัติศาสตร์ โบราณคดี
6,747 คน ศิลปวัฒ นธรรมสมัยสุโขทัย และได้รับการขึ้น
ทะเบียนมรดกโลกจากองค์การยูเนสโก (UNESCO)
ประชาชนส่วนใหญ่ของจงั หวดั สุโขทัย นับ เมอื่ ปี พ.ศ. 2534
ถือศาสนาพุทธ จึงมีวัดและท่ีพักสงฆ์กระจายอยู่
ท่ัวไปในจังหวัด โดยในปี พ.ศ. 2562 มีวัด 370 พระบรมราชานุสาวรีย์พ่อขุนรามค้าแหง
แห่ง ที่พักสงฆ์ 132 แห่ง มีพระภิกษุ 2,635 รูป มหาราช ประดิษฐานอยู่ริมถนนจรดวิถีถอ่ งทางทิศ
และสามเณร 241 รปู เหนือของวดั มหาธาตุ พระบรมรปู พ่อขนุ รามคาแหง
ม ห า ร า ช ป ร ะ ทั บ น่ั ง บ น แ ท่ น ม นั ง ค ศิ ล า อ า ส น์
การสาธารณสขุ ด้านข้างแท่นมีภาพแผ่นจาหลักเหตุการณ์เกี่ยวกับ
ในปีงบประมาณ 2562 จังหวัดสุโขทัย มี พระราชกรณียกจิ ของพระองค์

โรงพยาบาล 12 แห่ง (รัฐบาล 9 แห่ง เอกชน 3 วัดมหาธาตุ เป็นวัดใหญ่กลางเมือง ถือได้
แห่ง) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล 117 แห่ง ว่าเป็นวัดคู่บ้านคู่เมือง ศาสนสถานท่ีสะท้อนถึง
คลินิกทุกประเภท 242 แห่ง แพทย์ 148 คน สถาปัตยกรรมศิลปสุโขทัย คือ เจดีย์องค์ประธาน
ทันตแพทย์ 50 คน พยาบาล 1,072 คน จานวน ของวดั ซึ่งเป็นเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรอื ท่ีเรยี กว่า
เตียงผู้ป่วย 1,110 เตียง โดยมีอัตราส่วนแพทย์ เจดีย์ดอกบัวตูม เจดีย์มีปรางค์ศิลาแลง 4 ทิศ
1 คนต่อประชากรเท่ากับ 4,031 คน ทันตแพทย์ และเจดีย์แบบเมืองเหนือ 4 ทิศ ท่ีฐานข้ันล่างมีรูป
1 คนต่อประชากร 11,932 คน และอัตราส่วนเตียง ปนู ปั้นเป็นรปู สาวกเดินพนมมือประทกั ษิณรอบฐาน
1 เตียงตอ่ ประชากร 536 คน
วดั ศรีสวาย พระปรางค์ประธาน ดา้ นหน้า
ฐานวิหาร 2 ฐานเรียงติดกัน ลอ้ มรอบดว้ ยกาแพง
ศิลาแลงอีกชั้นหนึ่ง พบทับหลังศิลาจาหลักเป็นรูป

xiv ก่อต้ังราชวงศ์สุโขทัย และท่ีเพดานของช่องผนัง
ดังกล่าวมีภาพ ลายเส้นเป็นภาพเล่าเรื่องราว
พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ ช้ินส่วนเทวรูปศิวลึงค์ พระพุทธเจ้าในชาติต่างๆ บางภาพมีลักษณะทาง
สาริด ตลอดจนพระพทุ ธรปู แบบลพบรุ ี ศิลปกรรมกับศิลปะลังกาโดยมีอักษรสมัยสุโขทัย
กากบั บอกเรื่องชาดกไว้ท่ภี าพแตล่ ะภาพดว้ ย
วัดพระพายหลวง ต้ังอยู่นอกกาแพงเมอื ง
ดา้ นทศิ เหนอื มีคูนา้ ลอ้ มรอบ มีพระปรางคก์ อ่ ดว้ ย วัดสะพานหิน อยู่ในเขตอรัญญิกบนเนิน
ศิลาแลง ลักษณะแผนผังและรูปศิลปะเป็นแบบ เขาสูง มีทางเดินก่อด้วยหินชนวนขึ้นบนยอด
ศลิ ปะสมัยบายน ยงั คงเห็นลายปนู ป้ันทพ่ี ระปรางค์ เขาวิหารก่อด้วยอิฐหนา พระพุทธรูปปูนปน้ั ประทับ
ด้านทิศเหนือ ด้านหน้าปรางค์มีฐานวิหารเจดีย์ที่ ยืนปางประทานอภัยสูง 12.5 เมตร หันพระพักตร์
ปรักหักพัง มีพระพุทธรูปปูนป้ันปางต่างๆ ส่วน ไปทางด้านทิศตะวันออก เรียกว่า พระอัฏฐารส
ใหญช่ ารดุ แลว้ ประดษิ ฐานทมี่ ณฑปและซุ้มเจดีย์ ระหวา่ งทางขึ้นเขาด้านซ้าย มีเจดยี ์แบบดอกบัวตูม
องคเ์ ล็ก 1 องค์
วัดสระศรี ตั้งอยู่บนเกาะกลางสระใหญ่
กลางเมือง ที่เรียกกันว่า “ตระพังตระกวน” มี อุทยานประวตั ิศาสตรศ์ รสี ัชนาลัย ต้ังอยู่
เจดีย์ทรงลังกาเปน็ เจดีย์ประธานของวัด ด้านหน้ามี ที่ตาบลศรีสัชนาลัย อาเภอศรีสัชนาลัย บริเวณที่
วิหารใหญ่ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นปางมาร เรียกว่า “แก่งหลวง” ห่างจากตัวจังหวัด 52
วชิ ยั ดา้ นหนา้ วิหารเปน็ พระอุโบสถตง้ั อยู่กลางเกาะ กิโลเมตร เมืองศรีสัชนาลัยเป็นเมืองลูกหลวงที่
เล็กๆ ทางด้านทิศใตข้ องเจดียป์ ระธานเป็นเจดียท์ รง สxาivคัญที่สุดของอาณาจักรสุโขทัย ตัวเมืองเก่า
ลงั กาผสมศรีวิชยั ขนาดเล็ก ศรีสัชนาลัยตั้งอยู่ฝั่งขวาของแม่น้ายม ห่างจากตัว
อ า เภ อ ศ รี สั ช น า ลั ย ลง ม า ท า ง อ าเภ อ ส ว ร ร ค โล ก
ศาลหลกั เมอื ง โบราณสถานน้ีตั้งอยูต่ ดิ กับ ประมาณ 11 กิโลเมตร ได้รบั การข้ึนทะเบียนเป็น
คนู ้าดา้ นเหนอื ของวัดมหาธาตุ ชาวบา้ นเรียกว่าศาล ม รด ก โลก จ าก อ งค์ ก ารยู เน สโก (UNESCO)
กลางเมอื งมาตง้ั แต่ พ.ศ. 2450 พระบาทสมเดจ็ เช่นเดียวกบั อทุ ยานประวตั ศิ าสตรส์ ุโขทัย
พระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอย่หู วั รัชกาลที่ 6 ทรงโปรดให้
พระวเิ ชยี รปราการไปขุดตรวจ พบว่า มีเสาศิลาแลง วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือวัดบรมธาตุ
ตัง้ อยทู่ ้งั สม่ี ุม มุมละ 2 เสาซอ้ น ทตี่ รงกลางมีหลุม เมื อ ง เช ลี ย ง ห รื อ ท่ี ช า ว บ้ า น เรี ย ก ว่ า
เขา้ ใจว่าเปน็ หลุมฝงั นิมิต ในหลุมนม้ี ีศิลาแผ่นแบนมี วัดพระปรางค์ ตั้งอยู่นอกกาแพงเมืองศรีสัชนาลัย
ลายที่ลางเลอื น บางทอี าจเป็นแผน่ ดวงเมือง ข้อที่ ลงไปทางใต้ประมาณ 3 กิโลเมตร ภายในวัดมี
ทรงสนั นิษฐานเช่นนจี้ งึ กลายเป็นความเชือ่ วา่ ทีน่ ่ี พระปรางค์องค์ใหญ่ก่อด้วยศิลาแลงฐานส่ีเหล่ียม
เปน็ ศาลหลักเมืองจรงิ ๆ จตั ุรสั กว้าง 22.5 เมตร ด้านหน้าพระปรางค์มีบนั ได
ขึ้นไปสู่ซุ้มประตูเข้าองค์ปรางค์ ซึ่งมีพระปรางค์
วัดศรีชุม อยู่นอกกาแพงเมืองไปทางทิศ องคเ์ ล็กตง้ั อย่กู ลางหอ้ ง เป็นทีป่ ระดษิ ฐานพระบรม
ตะวันตกเฉียงเหนือ เป็นมณ ฑ ปขนาดใหญ่ สารีริกธาตุ
ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นหน้าตักกว้าง 11.3
เมตร จารึกสมัยสโุ ขทัยเรียกว่า “พระอจนะ” ที่ผนัง วดั ชา้ งล้อม อยใู่ นเขตตัวเมอื งศรีสัชนาลัย
ด้านซ้ายของมณฑปทาเปน็ ช่องทางเดนิ ในผนังคล้าย มีเจดีย์ทรงลังกาองค์ใหญ่ ที่ฐานเจดีย์มีช้างปูนปั้น
อุโมงค์ บริเวณ น้ีได้ค้นพบศิลาจารึกหลักท่ี 2
เรียกว่าศิลาจารึกวัดศรีชุม ท่ีเล่าเรื่องราวของการ

ยนื หันหลังชนผนังเจดีย์ประดับอยโู่ ดยรอบ จานวน xv
39 เชือก และช้างอยู่ตามมุมเจดีย์ท้ัง 4 ทิศ
ตกแต่งเป็นช้างทรงเคร่ืองสวยงาม โดยรอบเหนือ ศิลปะจากที่ต่างๆ กันมากมาย เป็นศิลปะสุโขทัย
ฐานเจดีย์จะมีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปปางมาร แท้ก็มี ศิลปะแบบศรีวิชัยผสมสุโขทัย ประดิษฐาน
วชิ ัยทกุ ซุ้ม สนั นิษฐานว่าพ่อขุนรามคาแหงมหาราช พระพุทธรูปปูนปั้นปางลีลา ส่วนซุ้มโถงเป็นที่
เปน็ ผู้สรา้ งวดั นี้ ป ร ะ ดิ ษ ฐ า น พ ร ะ พุ ท ธ รู ป ยื น ปู น ป้ั น แ ล ะ มี ภ า พ
จิตรกรรมใช้สีแบบเอกรงค์ แต่ปัจจุบันลบเลือน
วัดนางพญา เป็นวัดที่มีลวดลายปูนปั้น เกอื บหมดแลว้
งดงามปรากฏอยู่บนซากผนังวิหารด้านตะวันตก
เฉียงเหนือ ซึ่งเป็นวิหารขนาดเจ็ดห้อง ภายใน ศาลพระแม่ย่า องค์พระแม่ย่า เป็นองค์
วิหารตามเสาทุกด้านมีเทพพนมและลวดลายต่างๆ เท ว รูป ส ลั ก ด้ ว ย หิ น ช น ว น เป็ น รูป ส ต รีส าว
เจดีย์ของวัดก่อด้วยศลิ าแลงสงู ใหญ่มีสภาพสมบูรณ์ มีเคร่อื งประดับอย่างสตรีโบราณผู้สูงศักด์ิ วัดขนาด
รอบฐานเจดยี ์ มเี สาโคมไฟ มบี ันไดข้นึ ไปบนเจดยี ์ จากพระบาทถึงยอดมงกุฎสูง 49 น้ิว ศิลาจาหลัก
เป็นศิลาแท่งเดียวกันไม่มีรอยต่อ เดิมองค์พระแม่
วดั เขาพนมเพลิง ต้ังอยู่บนยอดเขาพนม ยา่ ประดิษฐานอยู่ท่ีปากถ้าพระแม่ยา่ เทือกเขาหลวง
เพลิง สิ่งสาคัญคือพระเจดีย์ ศิลาแลงและวิหาร ในทอ้ งที่ตาบลนาเชิงคีรี อาเภอคีรีมาศ ปัจจุบันได้
ใหญ่ด้านหน้า ด้านหลังเจดีย์มีมณฑปเล็กๆ หลัง อัญเชิญมาประดิษฐานอยู่ท่ีศาลพระแม่ย่า บริเวณ
หนึ่ง ที่วิหารยังมีเสาศิลาแลงและพุทธรูปประธาน หนา้ ศาลากลางจงั หวดั สุโขทยั
ป า ง ม า ร วิ ชั ย ป ร ะ ทั บ หั น พ ร ะ พั ก ต ร์ ไ ป ท า ง ทิ ศ
ตะวันออก สร้างด้วยศิลาแลงเป็นชิ้นๆ นามาต่อ แหล่งท่องเที่ยวประเภทวัฒนธรรม
กนั และตกแต่งพอกปนู อกี ชน้ั หนง่ึ พิ พิ ธ ภั ณ ฑ ส ถ า น แ ห่ งช า ติ ร า ม ค้ า แ ห ง

วัดเขาสุวรรณคีรี ตั้งอยู่ถัดจากเขาพนม ตั้งอยู่บริเวณหน้าอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
เพลิงไปทางด้านหลัง (ทิศตะวันตก) โดยตั้งอยู่บน เป็ น พิ พิ ธ ภั ณ ฑ ส ถ า น ร ะ ดั บ น า น า ช า ติ
เข าอี ก ย อ ดห นึ่ งใน เทื อ ก เข าเดี ยว กั น ก ลุ่ ม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ เปิดเมื่อวันที่
โบราณสถานที่สาคัญคือเจดีย์ประธานทรงกลมองค์ 25 มกราคม พ.ศ. 2507 เป็นแหล่งเรยี นรูท้ ่ีรวบรวม
ระฆังขนาดใหญ่ก่อด้วยศิลาแลง ฐานเขียงใหญ่ 5 แ ล ะ จั ด แ ส ด ง ศิ ล ป วั ต ถุ ท่ี ไ ด้ จ า ก ก า ร ขุ ด ค้ น ท า ง
ชั้น ใช้สาหรับเป็นลานประทักษิณ มีซุ้มพระท้ัง 4 โบ ร า ณ ค ดี ภ า ย ใน เมื อ ง เก่ า สุ โ ข ทั ย แ ล ะ บ ริ เว ณ
ดา้ น ตรงก้านฉัตรมีพระพุทธรูปปูนป้ันปางลีลาเดิน ใก ล้ เคี ยง ร ว ม ทั้ งท่ี ป ร ะ ช าช น ม อ บ ให้ เช่ น
จงกรมรอบก้านฉัตร เช่นเดียวกับวัดช้างล้อม ฐาน พระพุทธรูป ถ้วยชามสังคโลก ศิลาจารึก ท่อน้า
วิหารกอ่ ด้วยศิลาแลง เจดียร์ ายกอ่ ดว้ ยศลิ าแลง ระบบชลประทานสมัยสโุ ขทยั

วัดเจดีย์เจ็ดแถว ต้ังอยู่ค่อนข้างกลางตัว ศนู ยศ์ ึกษาและอนุรักษ์เตาสังคโลก ตั้งอยู่
เมืองตรงข้ามกับวัดช้างล้อม โบราณสถานท่ีสาคัญ ที่บ้านเกาะน้อย ห่างจากอุทยานศรีสัชนาลัย เลียบ
คือ เจดีย์ประธานรูปดอกบัวตูมอยู่ด้านหลังพระ แม่น้ายมประมาณ 5 กิโลเมตร ซึ่งเป็นบริเวณที่มี
วิหาร และเจดีย์รายแบบต่างๆ กัน 33 องค์ การค้นพบเตาเผาเครื่องถ้วยชามสังคโลกกว่า 500
เจดีย์รายทีว่ ัดเจดีย์เจ็ดแถวมีรูปแบบทไ่ี ด้รับอทิ ธิพล เตา ถือได้ว่าเป็นเขตนิคมอุตสาหกรรมของเมือง
สุโขทัยในยุคนั้น และผลิตส่งเป็นสินค้าออกไปขาย
ยงั ตา่ งประเทศ เช่น ชวา ฟิลิปปินส์ ญี่ป่นุ เปอร์เชีย

xvi ปล่อยท้ิงร้างเป็นจานวนมาก และได้รับการอัญเชิญ
ไปประดิษฐานยังวัดต่างๆ มากกว่า 200 องค์
เป็นต้น ภายในศูนย์จะมีโบราณวัตถุ และแสดงถึง โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ ในกรุงเทพมหานคร พระพุทธรปู
ววิ ัฒนาการเครือ่ งถ้วยสมัยโบราณหลากหลายชนดิ จาลองจานวน 9 องค์ ท่ีจังหวัดสุโขทัยสร้างขึ้น
ประกอบด้วย
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสวรรควรนายก
ตัง้ อยู่ทตี่ าบลวังไมข้ อนหลังวัดสวรรคาราม หรือวัด -พระพทุ ธรูปปางลีลา ขนาดความสูง 2.03
กลาง อาเภอสวรรคโลก เป็นสถานที่จัดแสดงศิลป เมตร ทาพิธีเททองหล่อองค์พระเมื่อวันที่ 14
โบ ร า ณ วั ต ถุ ซ่ึ ง ส่ ว น ให ญ่ เป็ น ม ร ด ก ข อ ง พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 18.19 น. องค์เดิม
พระสวรรควรนายก (ทองคา จิตรธร) เจ้าคณะ ประดิษฐาน ณ วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม
จังหวดั และเจา้ อาวาสวัดสวรรคาราม ได้มอบสมบัติ กรงุ เทพฯ
ที่เป็นศิลปโบราณท่ีท่านได้รวบรวมไว้ให้เป็นสมบัติ
ของชาติ การจัดแสดงในอาคารพิพิธภัณฑ์สถาน -พระร่วงโรจนฤทธิ์ ขนาดความสูง 7.72
แห่งชาติ ไดจ้ ดั แสดงออกเปน็ สองส่วน อาคารชั้นบน เมตร ทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เม่ือวันที่ 15
จดั แสดงประติมากรรมสมัยต่าง ๆ ซ่ึงเดิมเป็นสมบัติ พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 17.39 น. องค์เดิม
ของพระสวรรควรนายก มีบางส่วนท่ีย้ายมาจาก ประดิษฐาน ณ วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร
พพิ ิธภัณฑ์สถานแหง่ ชาติรามคาแหงจดั แสดงสมทบ จังหวัดนครปฐม
อยู่บ้าง ส่วนชั้นล่างจัดแสดงเครื่องถ้วยสังคโลก
ศิลปะสุโขทัย เพ่ือประโยชน์ในการศึกษาหาความรู้ -พระศาสดา ขนาดหน้าตักกว้าง 3 ศอก
ในเร่อื งเครื่องถ้วยสุโขทยั ท า พิ ธี เท ท อ ง ห ล่ อ อ ง ค์ พ ร ะ เมื่ อ วั น ที่ 1 6
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม
พิพิธภัณฑ์สังคโลก ตงั้ อยู่บริเวณเมืองเอก ประดิษฐาน ณ วดั สุวรรณาราม กรงุ เทพฯ
พลาซ่า ถนนบายพาส นับเป็นพิพิธภัณฑ์สังคโลก
ของเอกชนที่มีขนาดใหญ่ท่ีสุดในเอเชีย ภายในจัด -พระพุทธชินสีห์ หรือ พระนาคปรก
แสดงโบราณวัตถุประเภทเคร่ืองสังคโลกที่มีคุณค่า ขนาดหน้าตักกว้าง 3 ศอก ทาพิธีเททองหล่อองค์
ก ว่ า 2,000 ช้ิ น ซ่ึ ง ร ว บ ร ว ม ม า จ า ก ท้ั ง พระเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา
ภายในประเทศและต่างประเทศ 19.19 น. องค์เดิมประดิษฐาน ณ วัดพระเชตุพน
วิมลมังคลาราม กรงุ เทพฯ
พระพุทธอุทยานสุโขทัย พระพุทธรูป
สมัยสุโขทัยเป็นที่ยอมรับ และได้รับการยกย่องว่า -พระพุทธสิหิงค์ ขนาดหน้าตักกว้าง 3
เป็นพระพุทธรูปที่มีลักษณะงดงามที่สุด เม่ือเทียบ ศอก ทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เมื่อวันท่ี 18
กั บ พ ร ะ พุ ท ธ รูป ใน ส มั ย อ่ื น ๆ ใน อ ดี ต อ ง ค์ พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม
พระมหากษตั ริย์แหง่ กรุงสุโขทัย และประชาชนชาว ประดิษฐาน ณ พระท่ีนั่งพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑ์
สุโขทัย มีความศรัทธาเลื่อมใสในบวรพุทธศาสนา สถานแหง่ ชาตพิ ระนคร กรุงเทพฯ
เป็นอย่างยิ่ง จึงได้มีการก่อสร้าง พระพุทธรูปทั้ง
ขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่เป็นจานวน -หลวงพ่อร่วง ขนาดหน้าตักกว้าง 3 ศอก
มากนับพันองค์ หลังจากอาณาจักรสุโขทัยร่วงโรย องค์เดิมทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เมื่อวันท่ี 19
พระพุทธรปู ท่ีประดิษฐานอยู่ในเมืองสุโขทัย จึงถูก พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม
ประดษิ ฐาน ณ วดั มหรรณพาราม กรงุ เทพฯ

-พระสุโขทัยไตรมิตร ขนาดหน้าตักกว้าง xvii
6 ศอก 5 นิ้ว สูง 7 ศอก 9 น้ิว ทาพิธีเททองหล่อ
อxงviค์พระเม่ือวันท่ี 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 แห่งแรก ปัจจุบนั อยู่ท่ีพิพิธภณั ฑสถานแห่งชาติพระ
เวลา 19.19 น. องค์เดิมประดิษฐาน ณ วัดไตรมิตร นคร กรุงเทพฯ
วิทยาราม กรงุ เทพฯ
แหลง่ ทอ่ งเที่ยวธรรมชาติ
-พระศรีศากยมุนี ขนาดหน้าตักกว้าง 3
ศอก ทาพิธีเททองหล่อองค์พระ เมื่อวันท่ี 21 อุทยานแห่งชาติรามค้าแหง อุทยาน
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม แห่งชาติรามคาแหง ต้ังอยู่ท้องท่ีอาเภอคีรีมาศ
ประดิษฐาน ณ วดั สทุ ศั นเ์ ทพวราราม กรงุ เทพฯ อาเภอบ้านด่านลานหอย อาเภอเมืองสุโขทัย
จงั หวัดสุโขทัย เป็นอุทยานแห่งชาติทางธรรมชาติท่ี
-พระพทุ ธไสยาสน์ ขนาดความยาว 6 ศอก มีสภาพป่าสมบูรณ์ เป็นแหล่งต้นน้าลาธาร และ
ท า พิ ธี เท ท อ ง ห ล่ อ อ ง ค์ พ ร ะ เม่ื อ วั น ท่ี 2 2 ธรรมชาตทิ ีส่ วยงาม เชน่ น้าตกสายรงุ้ สวนสมุนไพร
พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 เวลา 19.19 น. องค์เดิม ทุ่งหญ้าธรรมชาติ มี เนื้อท่ีประมาณ 341 ตาราง
ประดษิ ฐาน ณ วดั บวรนิเวศวิหาร กรุงเทพฯ กิโลเมตร หรือ 213,125 ไร่ อุทยานแห่งชาติ
รามคาแหงหรือคนส่วนใหญ่รู้จักกันในนาม ป่าเขา
พระพุทธอุทยานสุโขทัย ได้เริ่มก่อสร้าง หลวง ในอดีตสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี ได้มีการ
เมื่อวันท่ี 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 ณ บริเวณ สร้างวัดวาอารามต่าง ๆ ไว้บริเวณรอบ ๆ ป่าเขา
ห น้ า ศ า ล า ก ล า ง จั ง ห วั ด สุ โข ทั ย ลั ก ษ ณ ะ หลวงแห่งน้ีมีความเกี่ยวข้องกับกรุงสุโขทัยตาม
สถาปัตยกรรมแบบวิหารพระปรางค์หา้ ยอด ภายใน ความในศลิ าจารึกพอ่ ขนุ รามคาแหงฯ ตอนหนง่ึ วา่
วิหารปูดว้ ยหนิ ออ่ น พ้นื ภายนอกปูดว้ ยหินแกรนิต
“เบื้องหัวนอน (ทิศใต้) เมืองสุโขทัยมีกุฏิ
หลักศิลาจารึก ศิลาจารึกหลักนี้ เรียกว่า พิหาร ปคู่ รอู ยู่ มีสรดี ภงส์ (เขาหลวง) อนั น้ี ปา่ พร้าว
“จารึกพ่อขุนรามคาแหง” หรือ “จารึกหลักท่ี 1” ป่าลาง (ขนุน) มีป่าม่วง ป่าขาม มีน้าโคก มีพระขะ
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พุง ผี เทพดาในเขา (เขาหลวง) อันน้ีเป็นใหญ่กว่า
รัชก าลท่ี 3 แห่ งก รุงรัตน โก สิน ทร์ เมื่อ ครั้ง ทุกผใี นเมืองน้ี ขุนผู้ใดถือเมืองสุโขทัยน้ีแล้ ไหวด้ ีพลี
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลท่ี 4 ถูกเมืองน้ีเที่ยง เมืองนี้ดี ผิไหว้บ่ดี พลีบ่ถูก ผีในเขา
ยังดารงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ หลวงบ่คุม้ บ่เกรง เมืองน้หี าย”
เจา้ ฟ้ามงกฎุ ฯ ขณะทรงผนวช ไดเ้ สด็จจารกิ ธดุ งคไ์ ป
ทางหัวเมืองแถบเหนือของประเทศไทย เม่ือปี จากหลักศิลาจารึกดังกล่าวทาให้ทราบว่า
พุทธศกั ราช 2376 เสด็จถึงเมืองสุโขทัย ทรงพบศลิ า บริเวณป่าเขาหลวงแห่งนี้มีอิทธิพลต่อการ ดารงชีพ
จารึกพ่อขุนรามคาแหงท่ีเนินปราสาทเมืองเก่า และเป็นสิ่งท่ียึดถือของบรรพบุรุษชาวเมืองสุโขทัย
สุโขทัย ทอดพระเนตรเห็นเป็น “โบราณวัตถุท่ี อย่างย่ิง สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ยังคงมี ร่องรอยปรากฏ
สาคัญ” จึงโปรดให้นาลงมาท่ีกรุงเทพฯ เมื่อปี อยู่จนถึงทุกวันน้ี อุทยานแห่งชาติรามคาแหงได้รับ
พทุ ธศักราช 2376 พร้อมกับศิลาจารึกวัดป่ามะม่วง การพิจารณาเปน็ อุทยานแห่งชาติกรมป่าไม้เม่ือวนั ท่ี
ภาษาเขมร (สท.3) หลักที่ 4 และพระแท่นมนังศลิ า 27 ตุลาคม พ .ศ. 2523 โดยให้ชื่อว่า อุทยาน
บาตร โดยนามาเก็บรักษาไว้ที่วัดราชาธิวาส เป็น แห่งชาติรามคาแหงเพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติพ่อ

xviii อาเภอทุ่งเสล่ียม อาเภอนาขุนไกร อาเภอศรีสาโรง
ตาบลตล่ิงชัน อาเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัด
ขุนรามคาแหงมหาราช นับเป็นอุทยานแห่งชาติ สุโขทัย และป่าสงวนแห่งชาติแม่มอก ตาบลเวียง
ลาดับท่ี 18 ของประเทศไทย มอก อาเภอเถนิ จงั หวัดลาปาง เพือ่ นาเสนอเปน็ เขต
รักษาพันธุ์สัตว์ป่าถ้าเจ้าราม จังหวัดสุโขทัย และ
อุทยานแห่งชาติศรีสัชนาลัย อุทยาน จังหวัดลาปาง เนื้อท่ีประมาณ 211,250 ไร่ หรือ
แ ห่ ง ช า ติ ศ รี สั ช น า ลั ย ไ ด้ มี ก า ร ส า ร ว จ จั ด ต้ั ง เป็ น 338 ตารางกิโลเมตรประกอบด้วยพื้นที่ปา่ ทม่ี ีสภาพ
อุทยานแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. 2519 และมีพระราช สมบูรณ์ถึง 4 ชนิด คือ ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ
กฤษฎีกากาหนดเป็นอุทยานแห่งชาติ ตามประกาศ ป่าเต็งรัง และทุ่งหญ้า มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มากมาย
ในพระราชกิจจานุเบกษา เล่มท่ี 98 ตอนท่ี 70 ลง หลายชนิด ได้แก่ เลียงผา หมีควาย เก้ง กระจง
วนั ท่ี 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2524 เป็นอทุ ยานแห่งชาติ สุนัขจิ้งจอก หมาป่า เสือไฟ หมูป่า อีเห็น เสือปลา
ลาดับที่ 26 ของประเทศไทยมีพ้ืนที่ปฏิบัติงาน เม่น ลิงลม กระต่ายป่า บ่าง กระรอก กระแต
รับผิดชอบทั้งสิ้น 311.57 ตารางกิโลเมตร หรือ ค้างคาว ฯลฯ และนกอีกประมาณ 161 ชนิด ภูมิ
ประมาณ 202,520.50 ไร่ ทีท่ าการอุทยานแห่งชาติ ประเทศ เป็นเทอื กเขาทอดยาวตามแนวเหนือ-ใต้ มี
ศรสี ชั นาลัย ต้ังอยู่บ้านปา่ คา หมู่ที่ 6 ตาบลบ้านแก่ง สันเขาสูงสลบั ซับซ้อน เรมิ่ จากความสงู ต้งั แต่ 200 -
อาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ครอบคลุมพื้นท่ี 750 เมตร จากระดับน้าทะเลปานกลาง มีภูเขา
อาเภอศรีสัชนาลัย อาเภอทุ่งเสลี่ยม จังหวดั สุโขทัย หินปูนอยู่ท่ัวไป มีถ้าอยู่หลายถ้า ท่ีสาคัญ ได้แก่ ถ้า
และอาเภอเถิน จังหวัดลาปาง จุดเด่นท่ีน่าสนใจคือ เจา้ ราม ถา้ สีดา เปน็ ต้น
มีพื้นที่เพ่ือการศึกษา พ้ืนที่ให้บริการพักผ่อน และ
อานวยความสะดวก เป็นเขตที่จัดไว้ใช้ประโยชน์ งานเทศกาลประจา้ ปี
ตั้งอยโู่ ดยรอบทที่ าการอุทยาน
งานประเพณีลอยกระทงเผาเทียนเล่นไฟ
เขตห้ามลา่ สัตว์ป่าถ้าเจ้าราม เขตห้ามล่า เป็ น งาน ประ เพ ณี ท่ี สืบ สาน ศิลป วัฒ น ธรรม
สัตว์ป่าถ้าเจ้ารามต้ังอยู่ในท้องท่ีอาเภอตาบลกลาง ขนบธรรมเนียม ประเพณอี นั ดงี ามของชาตไิ ทยใหค้ ง
ดง อาเภอท่งุ เสลย่ี ม และตาบล นาขนุ ไกร อาเภอ อยู่ เป็นสถานท่ีที่เป็นต้นตารับการจัดงานประเพณี
ศรีสาโรง มีเนื้อท่ี 15,875 ไร่ หรือประมาณ 24.5 ลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ ผู้มาเท่ียวชมจะได้
ตารางกิโลเมตร โดยประกาศใน ราชกิจจานุเบกษา สัมผัสกับบรรยากาศย้อนยุค 700 ปี ชมวิถีชีวิตของ
เล่มที่ 107 ตอนท่ี 15 ลงวันท่ี 23 มกราคม 2533 ความเป็นคนไทย พิธีเผาเทียนเล่นไฟ ลอยกระทง
ก ร ม ป่ าไ ม้ ไ ด้ ส่ ง เจ้ า ห น้ า ที่ ไ ป ด า เนิ น ก า ร จั ด ตั้ ง พระราชทาน การแสดงแสงเสียง งานข้าวขวัญวัน
สานักงานในปี พ.ศ. 2533 แตเ่ น่ืองจากยังมีพ้ืนที่ป่า เล่นไฟ และอื่นๆ อีกมากมาย จัดในวันข้ึน 13-15
ข้างเคียงท่ีมีสภาพที่สมบูรณ์อีกมาก และยังเป็น ค่าเดือนสิบสองของทุกปี ณ บริเวณ อุทยาน
แหล่งต้นน้าลาธารสาคัญหลายสายของลุ่มน้ายม ประวัติศาสตร์สุโขทัยตาบลเมืองเก่า อาเภอเมือง
เหมาะสมจะกาหนดเป็นเขตรักษาพันธส์ุ ัตว์ป่า กรม สโุ ขทยั จังหวัดสุโขทัย
ป่ าไม้จึงได้มี คาสั่งท่ี 331 /2538 ลงวัน ที่ 2 0
กมุ ภาพันธ์ 2538 ให้เจ้าหน้าที่ไปดาเนินการผนวก
พ้ืนที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ลาพัน -แม่มอก ป่าแม่
ท่าแพในท้องท่ีตาบลทุ่งเสลี่ยม ตาบลกลางดง

งานวันพ่อขุนรามค้าแหงมหาราช เป็น xix
การจัดงานเพ่ือราลกึ ถึงพระมหากรุณาธคิ ุณของ พ่อ
ขุนรามคาแหงมหาราชที่มีต่อประชาชนชาวไทย กับอีกตานานหนึ่ง คือ ตอนที่พระเจ้ากรุงสัญชัย
โดยคณะรัฐมนตรีได้มีมติให้วันที่ 17 มกราคม ของ พระราชบิดาของพระเวสสันดรขอให้พระเวสสันดร
ทุกปีเป็นวันราลึกถึงพ่อขุนรามคาแหงมหาราช จึง กลับมาเปน็ กษตั ริยต์ ามเดิมน้ัน พระองค์ได้จดั ขบวน
กาหน ดจัดงาน ณ บริเวณ อนุ สาวรีย์พ่ อ ขุน ช้างม้าประดับประดาเหมือนออกศึกสงครามให้
รามคาแหง อุทยานประวัติศาสตร์สโุ ขทยั สมเกียรติ เพือ่ ไปรบั พระเวสสันดรและ พระนางมัท
รี ขบวนแห่ขับด้วยมโหรีและการละเล่นต่าง ๆ เป็น
งานพระแม่ย่าและงานกาชาด เป็นการ การเฉลิมฉลอง ความเชื่ออีกประการหนึ่งคือคาส่ัง
จัดงานเทศกาลประเพณี เพ่ือให้ประชาชนได้ สอนของพระพุทธองคท์ ่มี ุง่ ใหผ้ บู้ วชถอื ปฏิบัติตนเพ่ือ
สกั การะพระแม่ย่า นมสั การ 9 พระพุทธสุดแผ่นดิน ไปสู่โลกอุดร หรือโลกุตรธรรม คือ ธรรมอันพ้นจาก
และสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์ รัชกาลท่ี 5 โลกได้แก่พระนิพพาน แต่คนทั่วไปเข้าใจว่า อุดร
เป็นงานร่ืนเริงที่จัดข้ึนในฤดูหนาวให้ประชาชนได้ หมายถึง ทศิ เหนือ ซ่งึ มีสัญลักษณ์ คอื ช้าง ชาวบ้าน
พักผ่อน ชมมหรสพและซอ้ื สินค้าจาเป็นในครัวเรอื น หาดเสี้ยวจึงนาสัญลักษณ์ที่เรียกว่า โนนงก มาเป็น
ในราคาถูก งานสักการะพระแม่ย่าและงานกาชาด ส่วนร่วมในขบวนแห่มาจนถึงทุกวันนี้ โดยกาหนด
จัดประมาณ 1 สัปดาห์ ช่วงเดือน มกราคม - จัดงานในวันที่ 7 เดือนเมษายน ของทุกปี กิจกรรม
กุมภาพันธ์ของทุกปี ณ บริเวณหน้าศาลากลาง ภายในงานประกอบด้วยขบวนแห่นาคด้วยช้าง การ
จงั หวดั สุโขทยั ทาขวญั นาคแบบด้งั เดมิ การละเล่นต่าง ๆ

งานแข่งขันเรือพายเทโวโรหณะ การ งานสรงน้าโอยทาน เป็นการจัดงาน
แข่งขันเรือพายได้กาหนดจัดในช่วงเทศกาลออก ประเพณีสงกรานต์ของชาวศรีสัชนาลัยท่ีสืบทอดกัน
พรรษา หรือเรียกว่าเทศกาลเทโวโรหณะ กิจกรรม มา ซึง่ จดั ในวันที่ 12 เมษายน ของทุกปี งานในภาค
ภายในงานประกอบด้วย การแข่งขันเรือพาย การ เช้าจะเร่ิมด้วยพิธีบวงสรวงบริเวณหลักเมืองใน
ประกวดเรือสวยงาม เรือความคิดสร้างสรรค์ เรือ บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ตอนบ่าย
หัวใบ้ท้ายบอด การแข่งขันกีฬาพื้นบ้าน การ จะมีขบวนแห่รถบุปผชาติ ซ่ึงตกแต่งอย่างสวยงาม
ปxรviะiiกวดกองเชียร์ของชุมชนต่างๆ และการแสดง ประกอบด้วยรถพระพุทธรูป และขบวนรถพร้อม
ของนักเรียนนักศกึ ษาและชุมชนตา่ งๆ เทพีสงกรานต์ของแต่ละตาบล ขบวนรถเคลื่อนจาก
วดั พระปรางค์ไปยังอุทยานประวัตศิ าสตร์ศรีสัชนา-
งา น ป ร ะ เพ ณี บ ว ช ช้ า งห า ด เสี ย ว ลัย เมื่อขบวนรถเคลื่อนมาตามถนน ประชาชนท่ีอยู่
ประเพณบี วชชา้ งหรือทเ่ี รยี กว่า “แห่ช้าง” อยเู่ คียง บรเิ วณริมถนนจะนานา้ มาสรงพระพุทธรูป
คผู่ ูค้ นทีม่ ีสายเลือดไทยพวนมานานแลว้ คอื การนา
ช้างมาร่วมในพิธีบรรพชาอุปสมบทมาจากคติความ งานประเพณีแห่น้าขึนโฮงสรงน้าเจ้าพ่อ
เชื่อทางพุทธศาสนายึดถือตามที่พระเวสสันดรให้ เมอื งด้ง เป็นงานประเพณีสักการะศาลเจา้ พอ่ เมอื ง
ช้างปัจจัยนาเคนทร์อันเป็นช้างเผือกคู่บารมีเมือง ดง้
เชตุดรถือว่าเป็นมงคลหัตถี แก่พราหมณ์ท้ัง 8 จาก
แคว้นกลิงคราษฏร์ท่ีมาทลู ขอ ความเชื่อนี้เกี่ยวข้อง ซึ่งเป็นเมืองเก่าแก่ ของอาเภอศรีสัชนาลัย ในสมัย
พระเจ้าอติโลกราช การดาเนินงานนี้เม่ือถึงวันเวลา
ที่กาหนดไว้ บ้านใดท่ีมีช้างก็จะนาช้างมาทาความ

xx ตามต้นมากๆ จะได้มีน้าผึ้งพอเพียงแก่การส่งส่วย
ตามจานวนท่ีทางราชการกาหนด
สะอาด ประดับตกแต่ง แล้วไปรวมกันที่ศาลเจ้าพ่อ
เมืองด้ง เมื่อถึงเวลาผเู้ ข้าทรงเจา้ พ่อเมืองด้งจะขึ้นสู่ กิจกรรมภายในงานประกอบด้วย การประกอบพิธี
ศาลเจา้ พ่อรบั การรดน้าจากขบวนชา้ งเหลา่ น้ัน และ ทาขวัญผ้ึง และการสาธิตการตีผึ้งกาหนดจัดงาน
ผู้เข้าทรงเจ้าพ่อเมืองด้งก็จะให้พรทุกคน หลังจาก ประเพณีทาขวัญผึ้งในวันขึ้น 3 ค่า เดือน 3 ของทุก
น้ันขบวนแห่ช้างก็จะแห่กันไปที่อนุสาวรีย์เจ้าพ่อ ปี
เมืองด้ง กิจกรรมภายในงานประกอบด้วยขบวนแห่
ช้างเคร่ืองสักการะบูชาเจ้าพ่อเมืองด้งจานวนกว่า งาน มห กรรมข อ งดีกงไกรล าศแ ล ะ
60 เชือก การแสดงการละเล่นพ้ืนบ้าน พิธีสรงน้า เทศกาลกินปลา อาเภอกงไกรลาศมีพืน้ ท่ีส่วนใหญ่
เจา้ พ่อเมืองด้งและรดน้าดาหวั ผู้สูงอายุ กาหนดการ เป็นทีร่ าบลุ่ม มีแม่น้ายมไหลผา่ น ในฤดูฝนของทุกปี
จัดงานช่วงเทศกาลสงกรานต์ของทุกปี ณ โรงเรยี น จะมีน้าไหลล้นตล่ิงของแม่น้ายม เข้าท่วมพื้นที่
เมืองด้งวิทยา ตาบลบ้านตึก อาเภอศรีสัชนาลัย บางส่วนของอาเภอ ทาให้เกิดแหล่งเพาะพันธ์ุปลา
จังหวัดสโุ ขทัย ตามธรรมชาติข้ึน มปี ลาชนดิ ต่าง ๆ ชุกชุมมากในฤดู
น้าลด โดยเฉพาะปลาสร้อย ซ่ึงสามารถนามาผลิต
งานฉลองสมโภชหลวงพ่อศิลา หลวงพ่อ เป็น น้าปลาและปลาร้าได้อย่างดี มีคุณ ภาพ
ศิลาเป็นพระพุทธรูปศิลานาคปรก ปางสมาธิท่ี นอกจากปลาสร้อยแล้วยังมีปลาชนิดอ่ืน ๆ อีก
สวยงามท่ีสุดในโลก แกะสลักด้วยหินทรายสีเทา มี มากมาย กิจกรรมภายในงานประกอบด้วย การ
อายุกว่า 800 ปี ชาวบ้านพบท่ีถ้าเจ้าราม อาเภอ สาธิตและจาหน่ายผลิตภัณฑ์ที่ทาจากปลา การ
บ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย เมื่อปี พ.ศ. 2472 จาหน่ายสินค้าหน่ึงตาบลหน่ึงผลิตภัณฑ์ การ
และได้อัญเชิญมาประดิษฐานท่ีวัดท่งุ เสล่ียม อาเภอ ประกวดธิดาปลา การแข่งขันจับปลา การแสดง
ทุ่งเสล่ียม ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2520 คนร้ายได้ขโมย มห รสพ ต่างๆ ก าหน ดก ารจัดงาน ช่วงเดือ น
ไป และได้กลับคืนมาจากประเทศสหรัฐอเมริกา ใน กุมภาพันธข์ องทุกปี ณ สนามหน้าทวี่ า่ การอาเภอกง
ปี พ.ศ. 2539 และได้นามาประดิษฐานในวันท่ี 24 ไกรลาศ
กุมภาพันธ์ 2540 หลวงพ่อศิลาเป็นพระพุทธรูปที่
ชาวไทยและชาวอาเภอทุ่งเสลี่ยมเคารพสักการบูชา งานวันของดีศรีสัชนาลัย ประชาชนชาว
และหวงแหน จึงได้จัดให้มีงานฉลองสมโภชขึ้นใน อาเภอศรีสัชนาลัยส่วนใหญ่มีอาชีพทาสวนผลไม้
วนั ท่ี 24 กุมภาพันธ์ เป็นประจาทุกปี บริเวณวัดทุ่ง ได้แก่ สวนลางสาด ลองกอง และทุเรียนท่ีตาบล
เสลี่ยม หมู่ที่ 3 อาเภอทุ่งเสลีย่ ม จังหวัดสโุ ขทยั บ้านตึก และส้มเขียวหวานท่ีตาบลแม่สิน รวมทั้ง
หัตถกรรมพ้ืนบ้านสาคัญ คือ ผ้าตีนจก หาดเส้ียว
ประเพณีการท้าขวัญผึง การทาขวัญผึ้ง เพื่อประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ของประชาชนใน
เป็นประเพณีของชาวบ้านท่าดินแดง ตาบลศรีคีรี ท้องถิ่น และเพื่อส่งเสริมอาชีพสร้างรายได้แก่
มาศ ซึ่งต้องส่งส่วยน้าผึ้งทดแทนการถูกเกณฑ์ ประชาชน จึงจัดงานประกวดลางสาด ลองกอง
แรงงานตามพระราชกาหนด ต้ังแต่สมัยกรุงศรี ทุเรียน ส้มเขียวหวาน มะม่วง การแปรรูปผลผลิต
อยุธยาจนถึงสมัยรัชกาลท่ี 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทางการเกษตร การประกวดผ้าตีนจก การประกวด
ด้ ว ย เห ตุ ท่ี ต้ อ ง ส่ ง ส่ ว ย น้ า ผึ้ ง ติ ด ต่ อ กั น ม า เป็ น เทพีชาวสวน ฯลฯ กาหนดจัดงานประมาณเดือน
เวลานานทาให้เกิดประเพณีนข้ี ึ้น เพื่อให้ผ้ึงมาทารัง

xxi

สิงหาคมของทุกปีบริเวณโรงเรียนเมืองเชลียงวิทยา นกอีกหลายชนิด เช่น นกขุนทอง นกขม้ินหัวดา
ซึ่งจะมี การออกร้าน เช่น เงิน ทอง ผ้าทอพื้นเมือง ใหญ่ นกปรอดเหลืองหัวจกุ นกนางแอ่นผา นกกระ
ผลไมพ้ นื้ เมอื ง รางหัวหงอก ฯลฯ และในฤดูหนาวจะมอี ากาศหนาว
เย็น โดยเฉพาะระหว่างเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์
งานรักป่า รักธรรมชาติ "ถ้าพระราม" ซึ่งเหมาะแก่การท่องเที่ยวในลักษณะเดินป่า ดูนก
ปรากฏอยู่ในหลักศิลาจารึก พ่อขุนรามคาแหง ชมพรรณไม้ ดูรอยเท้าสัตว์ บนเส้นทางศึกษา
มหาราช ต่อมาชาวบ้านเรียกเพ้ียนเป็น "ถ้าเจ้า ธรรมชาติ เพ่ือชมทัศนียภาพพระอาทิตย์ขึ้นและ
ราม" เป็นถ้าที่อาศัยของค้างคาวกินแมลง 6 ชนิด ทะเลหมอกท่สี วยงาม
ได้แก่ ค้างคาวเล็บกุด ค้างคาวปีกถุง ค้างคาวหน้า
ยักษ์กระบังหน้า ค้างคาวหน้ายักษ์สามลืบ ค้างคาว คา้ ขวญั ประจา้ จังหวัดสุโขทัย
ปากยน่ และคา้ งคาวปกี พับใหญ่ กาหนดการจดั งาน
วันที่ 26 ธันวาคมของทุกปี ณ ถ้าเจ้าราม หมู่ท่ี 9 มรดกโลกลา้ เลิศ กาเนิดลายสอื ไทย
บ้านภุทอง ตาบลวังน้าขาว อาเภอบ้านด่านลาน
หอย จังหวัดสุโขทยั เลน่ ไฟลอยกระทง ดารงพทุ ธศาสนา

งานเทศกาลพิชิตยอดเขาหลวง เปน็ งาน งามตาผา้ ตีนจก สังคโลก ทองโบราณ
พิชิตยอดเขาหลวง ความสูง 1,200 เมตร จาก
ระดบั น้าทะเล เดินท่องไพร 4 ยอดเขาแห่งเทือกเขา สักการแมย่ ่า พอ่ ขุน รุ่งอรณุ แหง่ ความสขุ
หลวง ได้แกย่ อดเขาเจดยี ์ ยอดเขานารายณ์ ยอดเขา
ภูกา และยอดเขาแม่ย่า ทุ่งหญ้าสมุนไพร ชมพระ
อาทิตย์ข้ึนท่ียอดเขานารายณ์ ทะเลหมอกท่ีสวย
สะดุดตา ในช่วงเดือนธันวาคม ซึ่งเป็นเดือนที่มี
ความหนาวเย็น เหมาะสมกับการท่องเที่ยวใน
ลักษณ ะการเดิน ป่า และการพักแรมเพ่ือชม
ทัศนียภาพ กาหนดการจัดงานตั้งแต่วันเสาร์ท่ีสอง
ของเดือนธันวาคม ถึงกลางเดือนเมษายน ณ
อทุ ยานแห่งชาติรามคาแหง

งานรับลมหนาวเท่ียวน้าตกตาดดาว ชม
น้าตกตาดเดือน เยือนถ้าธาราวสันต์ อุทยาน
แห่งชาติศรีสัชนาลัยเป็นภูเขาสลับซับซ้อน เป็นต้น
กาเนิดของลาห้วยหลายสาย ซ่ึงเป็นลุ่มน้าสาขา
ของแม่น้ายม สภาพป่าเป็นป่าเบญจพรรณและป่า
ดงดิบเขา จึงมีพันธไุ์ ม้ที่สาคญั หลายชนิด ตลอดจน
มีสัตว์ป่านานาชนดิ อาศัยอยู่ เช่น กวาง เก้ง วัวแดง
กระทิง เลียงผา หมี เสือปลา หมูป่า ฯลฯ และยังมี



สารบัญ
Contents

คำนำ หนา้ /Page
Preface iii
แผนท่ีจังหวดั v
จังหวัดสุโขทัย vii
สำรบัญตำรำงสถิติ ix
List of Statistical Tables
สัญลักษณ์ xxiii
Symbols xxiii
มองจังหวัดผ่ำนข้อมูลสถิติ xxxv
Province at a glance xxxv
xxxix
xxxix

สารบัญตารางสถิติ
List of Statistical Tables

สถิติสังคม
Social Statistics

สถิติประชากรศาสตร์ ประชากร และเคหะ
Demographic, Population and Housing Statistics

1.1 ประชำกรจำกกำรทะเบยี น อัตรำเพ่ิม และควำมหนำแน่นของประชำกร เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2558 - 2562 5
Population from Registration Record, Growth Rate and Density by District: 2015 - 2019 6
8
1.2 ประชำกรจำกกำรทะเบยี น จำแนกตำมเพศ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2560 - 2562 9
Population from Registration Record by Sex, Administration Zone and District: 2017 -2019 10
11
1.3 ประชำกรจำกกำรทะเบียน จำแนกตำมหมวดอำยุ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2562 12
Population from Registration Record by Age Group and District: 2019 13

1.4 เน้ือท่ี ระยะทำงจำกเขตถึงจังหวดั และเขตกำรปกครอง เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Area, Distance from District to Province and Administration Zone by District: 2019

1.5 จำนวนและอัตรำเกิดมีชีพ ตำย ทำรกตำย และมำรดำตำย พ.ศ. 2558 - 2562
Number and Rate of Live births, Death, Infant Mortality and Maternal Mortality: 2015 - 2019

1.6 กำรเกิด กำรตำย กำรย้ำยเข้ำ และกำรย้ำยออก จำแนกตำมเพศ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Births, Deaths, Registered-In and Registered-Out by Sex and District: 2019

1.7 จำนวนและอัตรำกำรสมรส และหย่ำร้ำง พ.ศ. 2553 - 2562
Number and Crude Marriage and Divorce Rate: 2010 - 2019

1.8 กำรจดทะเบยี นสมรส และหย่ำ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2558 - 2562
Couple with Marriage and Divorce Certificate by District: 2015 - 2019

xxiv
หน้า/Page

1.9 บำ้ นจำกกำรทะเบียน เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2558 - 2562 14
House from Registration Record by District: 2015 - 2019 15

1.10 ร้อยละของครัวเรือน จำแนกตำมลักษณะที่สำคัญของครัวเรอื น จังหวัดสุโขทยั พ.ศ. 2558 - 2562
Percentage of Households by Major Housing Characteristics Sukhothai Province: 2015 - 2019

สถิติแรงงาน 21
Labour Statistics 22
23
2.1 ประชำกรอำยุ 15 ปีข้ึนไป จำแนกตำมสถำนภำพแรงงำน และเพศ เป็นรำยภำค พ.ศ. 2562 24
Population Aged 15 Years and Over by Labour Force Status, Sex and Region: 2019
25
2.2 ประชำกรอำยุ 15 ปขี ้ึนไป จำแนกตำมสถำนภำพแรงงำน เปน็ รำยไตรมำส พ.ศ. 2560 - 2563
Population Aged 15 Years and Over by Labour Force Status and Quarterly: 2017 - 2020 26

2.3 ประชำกรอำยุ 15 ปีขึ้นไปท่ีมีงำนทำ จำแนกตำมอำชีพ และเพศ เป็นรำยไตรมำส พ.ศ. 2562 - 2563 27
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Occupation, Sex and Quarterly: 2019 - 2020 28
29
2.4 ประชำกรอำยุ 15 ปีขึ้นไปที่มีงำนทำ จำแนกตำมอุตสำหกรรม และเพศ เปน็ รำยไตรมำส พ.ศ. 2562 - 2563
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Industry, Sex and Quarterly: 2019 - 2020

2.5 ประชำกรอำยุ 15 ปขี ึ้นไปที่มีงำนทำ จำแนกตำมสถำนภำพกำรทำงำน และเพศ เป็นรำยไตรมำส
พ.ศ. 2562 - 2563
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Work Status, Sex and Quarterly: 2019 - 2020

2.6 ประชำกรอำยุ 15 ปีขึ้นไปที่มีงำนทำ จำแนกตำมระดับกำรศึกษำที่สำเรจ็ และเพศ เป็นรำยไตรมำส
พ.ศ. 2562 - 2563
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Level of Educational Attainment,
Sex and Quarterly: 2019 - 2020

2.7 ประชำกรอำยุ 15 ปขี ้ึนไปท่ีมีงำนทำ จำแนกตำมจำนวนช่ัวโมงทำงำนต่อสัปดำห์ และเพศ เปน็ รำยไตรมำส
พ.ศ. 2562 - 2563
Employed Persons Aged 15 Years and Over by Hours Worked per Week, Sex and Quarterly:
2019 - 2020

2.8 ผู้ว่ำงงำน และอัตรำกำรว่ำงงำน จำแนกตำมเพศ เปน็ รำยไตรมำส พ.ศ. 2560 - 2563
Unemployed and Unemployment Rate by Sex and Quarterly: 2017 - 2020

2.9 อัตรำค่ำจ้ำงขั้นตำ่ เปน็ รำยจังหวดั พ.ศ. 2554 - 2563
Minimum Wage Rate by Province: 2011 - 2020

สถิตกิ ารศกึ ษา 33
Education Statistics

3.1 โรงเรยี น จำแนกตำมสังกัด เป็นรำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2562
School by Jurisdiction and District: Academic Year 2019

xxv
หนา้ /Page

3.2 โรงเรยี น จำแนกตำมระดับกำรศึกษำ เป็นรำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2562 34
School by Level of Education and District: Academic Year 2019 35
36
3.3 หอ้ งเรยี น จำแนกตำมสังกัด เป็นรำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2562 37
Classroom by Jurisdiction and District: Academic Year 2019 38
39
3.4 ห้องเรยี น จำแนกตำมระดับกำรศึกษำ เป็นรำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2562 41
Classroom by Level of Education and District: Academic Year 2019 42

3.5 ครู จำแนกตำมสังกัด เป็นรำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2562 43
Teacher by Jurisdiction and District: Academic Year 2019 44
45
3.6 ครู จำแนกตำมระดับกำรสอน และเพศ เปน็ รำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2562
Teacher by Level of Teaching, Sex and District: Academic Year 2019 46

3.7 นักเรยี น จำแนกตำมสังกัด เพศ และชั้นเรียน ปีกำรศึกษำ 2562 47
Student by Jurisdiction, Sex and Grade: Academic Year 2019
48
3.8 นักเรียน จำแนกตำมสังกัด เปน็ รำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2562
Student by Jurisdiction and District: Academic Year 2019

3.9 นักเรยี น จำแนกตำมระดับกำรศึกษำ และเพศ เปน็ รำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2562
Student by Level of Education, Sex and District: Academic Year 2019

3.10 อัตรำส่วนนักเรยี นต่อห้องเรยี น และอัตรำส่วนนักเรียนต่อครู จำแนกตำมระดับกำรศึกษำ
เปน็ รำยอำเภอ ปีกำรศึกษำ 2562
Ratio of Student per Classroom and Student per Teacher by Level of Education
and District: Academic Year 2019

3.11 นักเรียนท่ีออกกลำงคัน จำแนกตำมชั้นเรยี น ปกี ำรศึกษำ 2557 - 2562
Student Drop-out of School by Grade: Academic Year 2014 - 2019

3.12 นักเรยี นท่ีออกกลำงคัน จำแนกตำมสำเหตุท่ีสำคัญ เปน็ รำยอำเภอ ปกี ำรศึกษำ 2562
Student Drop-out of School by Important Causes and District: Academic Year 2019

3.13 สถำนศึกษำ อำจำรย์ และนักศึกษำในระดับอำชีวศึกษำ และอุดมศึกษำ จำแนกตำมสังกัด และเพศ
ปกี ำรศึกษำ 2562
Institution, Lecturer and Student Enrollment in Vocational and Higher Education by
Jurisdiction and Sex: Academic Year 2019

3.14 อำจำรย์ในระดับอำชีวศึกษำ และอุดมศึกษำ จำแนกตำมวุฒกิ ำรศึกษำ สังกัด และเพศ ปกี ำรศึกษำ 2562
Lecturer in Vocational and Higher Education by Qualification, Jurisdiction and Sex:
Academic Year 2019

3.15 ผู้เรยี น/นักศึกษำท่ีลงทะเบียนเรยี น และผู้เรยี น/นักศึกษำท่ีสำเรจ็ กำรศึกษำ ในสังกัดสำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำ
นอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย จำแนกตำมเพศ และกิจกรรมกำรศึกษำ ปงี บประมำณ 2562
Enrolment Registered and Enrolment Graduated Under Office of The Non-Formal and Informal
Education by Sex and Educational Activities: Fiscal Year 2019

xxvi
หนา้ /Page

3.16 ผู้เรียน/นักศึกษำ ในสังกัดสำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย จำแนกตำมกิจกรรม 49
กำรศึกษำ และเพศ เปน็ รำยอำเภอ ปงี บประมำณ 2562
Enrolment Registered in Office of The Non-Formal and Informal Education by Educational
Activities, Sex and District: Fiscal Year 2019

สถิตศิ าสนา ศลิ ปะ วัฒนธรรม 53
Religion, Art and Culture Statistics

4.1 วดั สำนักสงฆ์ โบสถ์คริสต์ มัสยิด พระภกิ ษุ และสำมเณร เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
4.1 Temple, House of Priest, Church, Mosque, Buddhist Monk and Novice by District: 2019

สถิติสุขภาพ 57
Health Statistics
59
5.1 ผู้ปว่ ยนอก จำแนกตำมกลุ่มสำเหตุ (21 กลุ่มโรค) จำกสถำนบรกิ ำรสำธำรณสุข ของกระทรวงสำธำรณสุข 60
พ.ศ. 2557 - 2561
Out-Patients According to 21 Cause Groups from Health Service Units, 61
Ministry of Public Health: 2014 - 2018 62
63
5.2 10 ลำดับโรคสูงสุดของผู้ป่วยใน จำแนกตำมสำเหตุกำรปว่ ย 298 กลุ่มโรค จำกสถำนบรกิ ำรสำธำรณสุข 64
ของกระทรวงสำธำรณสุข พ.ศ. 2557 - 2561
Top-Ten Most of In-Patients According to 298 Groups of Cause from Health Service Units,
Ministry of Public Health: 2014 - 2018

5.3 กำรตำย จำแนกตำมสำเหตุท่ีสำคัญ และเพศ พ.ศ. 2561 - 2562
Deaths by Leading Causes of Death and Sex: 2018 - 2019

5.4 สถำนพยำบำลที่มีเตียงผู้ป่วยรับไวค้ ้ำงคืน จำนวนเตียง แพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร พยำบำล ผู้ช่วยพยำบำล
และผู้ป่วย จำแนกตำมประเภทสถำนพยำบำล และสังกัด พ.ศ. 2562
Hospital and Medical Establishments with Bed, Bed, Physician, Dentist, Pharmacist, Nurse,
Technical Nurse and Patient By Type and Jurisdiction: 2019

5.5 สถำนพยำบำล จำแนกตำมประเภท เป็นรำยอำเภอ ปงี บประมำณ 2562
Hospital and Medical Establishment by Type and District: Fiscal Year 2019

5.6 เจ้ำหน้ำท่ีทำงกำรแพทย์ของรฐั บำล เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Medical Personnel in the Government by District: 2019

5.7 ใบอนุญำตประกอบธรุ กิจเก่ียวกับยำ พ.ศ. 2557 - 2561
Licence Concerning Drug: 2014 - 2018

สถิตสิ วัสดิการสังคม xxvii
Social Security Statistics หนา้ /Page

6.1 สถิติกองทนุ ประกันสังคม พ.ศ. 2557 - 2561 67
Statistics of Social Security Fund: 2014 - 2018 68

6.2 ลูกจ้ำงที่ประสบอันตรำยหรอื เจ็บปว่ ยเนื่องจำกกำรทำงำน จำแนกตำมควำมรำ้ ยแรง พ.ศ. 2557 - 2561
Employee Caused by Occupational Injuries or Diseases by Degree of Loss: 2014 - 2018

สถิติหญิงและชาย 71
Gender Statistics 72
73
7.1 ประชำกรจำกกำรทะเบยี น จำแนกตำมเพศ และหมวดอำยุ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ.2562 74
Population from Registration Record by Sex, Age Group and District: 2019
75
7.2 กำรเกิดมีชีพ กำรตำย จำแนกตำมเพศ พ.ศ. 2558 - 2562
Live births and Death by Sex: 2015 - 2019

7.3 ประชำกรอำยุ 15 ปีข้ึนไป จำแนกตำมเพศ และสถำนภำพแรงงำน เปน็ รำยไตรมำส พ.ศ. 2562 - 2563
Population Aged 15 Years and Over by Sex, Labour Force Status and Quarterly: 2019 - 2020

7.4 ครู จำแนกตำมเพศและวุฒกิ ำรศึกษำ และนักเรยี น จำแนกตำมเพศและระดับกำรศึกษำ พ.ศ. 2558 - 2562
Teacher by Sex and Qualification and Student by Sex and Level of Education: 2015 - 2019

7.5 ประชำกรอำยุ 15 ปขี ึ้นไปท่ีต้องกำรพฒั นำขีดควำมสำมำรถ จำแนกตำมเพศ สถำนภำพแรงงำน
ระดับกำรศึกษำท่ีสำเร็จ และกลุ่มอำยุ พ.ศ. 2561 - 2563
Population Aged 15 Years and Over to Desirability for Development by Sex,
Labour Force Status, Level of Education Attainment and Age Groups: 2018 - 2020

สถิตริ ายไดแ้ ละรายจ่ายของครัวเรือน
Household Income and Expenditure Statistics

8.1 รำยได้และค่ำใช้จ่ำยเฉล่ียต่อเดือนของครัวเรือน และหนี้สินเฉลี่ยต่อครัวเรอื นท้ังสิ้น จำแนกตำมสถำนะเศรษฐสังคม

ของครัวเรอื น พ.ศ. 2562

Average Monthly Income and Expenditure per Housrhold and Average Amount of Debt per

Household by Socio - Economic Class : 2019 79

8.2 รำยได้เฉล่ียต่อเดือนของครวั เรอื น จำแนกตำมแหล่งท่ีมำของรำยได้ และสถำนะเศรษฐสังคมของครวั เรือน พ.ศ. 2562

Average Monthly Income per Household by Source of Income and Socio-Economic Class of

Household : 2019 80

8.3 รอ้ ยละของครวั เรอื น จำแนกตำมรำยได้ทั้งสิ้นเฉลี่ยต่อเดือน และขนำดของครัวเรอื น พ.ศ. 2562

Percentage of Households by Average Total Monthly Income and Household Size: 2019 81

xxviii
หนา้ /Page

8.4 ค่ำใช้จ่ำยเฉลี่ยต่อเดือนของครัวเรือน จำแนกตำมประเภทค่ำใช้จ่ำย และสถำนะเศรษฐสังคมของครัวเรอื น พ.ศ. 2562

Average Monthly Expenditure per Household by Expenditure Group and Socio-Economic Class

of Household : 2019 82

8.5 รอ้ ยละของครัวเรือน จำแนกตำมค่ำใช้จ่ำยทั้งสิ้นเฉลี่ยต่อเดือน และขนำดของครวั เรือน พ.ศ. 2562

Percentage of Households by Average Total Monthly Expenditure and Household Size: 2019 83

8.6 หนี้สินเฉล่ียต่อเดือนของครวั เรือนท้ังสิ้น จำแนกตำมวตั ถุประสงค์ของกำรกู้ยืม และสถำนะเศรษฐสังคมของครวั เรือน

พ.ศ. 2562

Average Amount of Debt per Household by Purpose of Borrowing and Socio-Economic Class

of Household : 2019 84

8.7 หนี้สินเฉลี่ยต่อเดือนของครัวเรือนท่ีเป็นหนี้ จำแนกตำมวตั ถุประสงค์ของกำรกู้ยืม และสถำนะเศรษฐสังคมของครัวเรือน

พ.ศ. 2562

Average Amount of Debt per Indebted by Purpose of Borrowing and Socio-Economic Class

of Household : 2019 85

สถิติยุติธรรม ความมั่นคง การเมอื ง และการปกครอง 89
Justice, Security, Political and Public Administration Statistics

9.1 สถิติคดีอำญำท่ีน่ำสนใจ จำแนกตำมประเภทควำมผิด พ.ศ. 2559 - 2562
Statistics of Reported Interesting Crimes by Type of Crimes: 2016 - 2019

สถิติเศรษฐกิจ
Economic Statistics

บัญชีประชาชาติ 95
National Accounts 100

10.1 ผลิตภัณฑภ์ ำค และจังหวัด ณ รำคำประจำปี พ.ศ. 2561 101
Gross Regional Product and Gross Provincial Product at Current Market Prices: 2018

10.2 ผลิตภัณฑจ์ ังหวดั ณ รำคำประจำปี จำแนกตำมสำขำกำรผลิต พ.ศ. 2557 - 2561
Gross Provincial Product at Current Market Prices by Economic Activities: 2014 - 2018

10.3 ผลิตภัณฑ์จังหวัด แบบปรมิ ำณลูกโซ่ (ปีอ้ำงอิง พ.ศ. 2545) จำแนกตำมสำขำกำรผลิต
พ.ศ. 2557 - 2561
Gross Provincial Product Chain Volume Measures (Reference Year = 2002)
by Economic Activities: 2014 - 2018

xxix
หน้า/Page

สถิติเกษตรและประมง
Agriculture and Fishery Statistics

11.1 กำรใช้ท่ีดิน พ.ศ. 2557 - 2561

Land Utilization: 2014 - 2018 105

11.2 ลักษณะกำรถือครองท่ีดินทำงกำรเกษตร พ.ศ. 2557 - 2561

Type of Agricultural Landholding: 2014 - 2018 106

11.3 เน้ือที่ปลูกข้ำวนำปี เนื้อที่เก็บเก่ียว ผลผลิต และผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ จำแนกตำมประเภทข้ำว

เปน็ รำยอำเภอ ปเี พำะปลูก 2562/2563

Planted Area of Major Rice Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type of Rice

and District: Crop Year 2019/2020 107

11.4 เน้ือท่ีปลูกข้ำวนำปรงั เน้ือท่ีเก็บเกี่ยว ผลผลิต และผลผลิตเฉล่ียต่อไร่ จำแนกตำมประเภทข้ำว

เป็นรำยอำเภอ ปเี พำะปลูก 2562/2563

Planted Area of Second Rice, Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type of Rice

and District: Crop Year 2019/2020 108

11.5 เน้ือท่ีเพำะปลูกพืชไร่ เน้ือท่ีเก็บเก่ียว ผลผลิต และผลผลิตเฉล่ียต่อไร่ จำแนกตำมชนิดของพืชไร่

ปีเพำะปลูก 2562/2563

Planted Area of Field Crops, Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type

of Field Crops: Crop Year 2019/2020 109

11.6 เน้ือท่ีเพำะปลูกพชื ผัก เน้ือที่เก็บเก่ียว ผลผลิต และผลผลิตเฉล่ียต่อไร่ จำแนกตำมชนิดพืชผัก ปีเพำะปลูก 2562/2563

Planted Area of Vegetable Crops, Harvested Area, Production and Yield per Rai by Type

of Vegetable Crops: Crop Year 2019/2020 110

11.7 เนื้อที่เพำะปลูกไม้ผลและไม้ยืนต้น เนื้อท่ีเก็บเก่ียว ผลผลิต และผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ จำแนกตำมชนิดของไม้ผล

และไม้ยืนต้น ปีเพำะปลูก 2562/2563

Planted Area of Fruit Trees and Tree Crops, Harvested Area, Production and Yield per Rai

by Type of Fruit Trees and Tree Crops: Crop Year 2019/2020 111

11.8 ปศุสัตว์ จำแนกเป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2562

Livestock by District: 2019 112

11.9 ฟำร์มที่เพำะเลี้ยงสัตว์น้ำจืด จำแนกตำมประเภทกำรเลี้ยง และผลผลิตกำรเล้ียงสัตวน้ำจืด

เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562

Freshwater Culture Farm by Type of Culture, Production of Freshwater Aquaculture

and District: 2019 113

11.10 สัตว์น้ำจืดที่จับได้ จำแนกตำมชนิดสัตว์น้ำจืด เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562

Catch of Freshwater by Species and District: 2019 114

xxx
หนา้ /Page

สถิตอิ ุตสาหกรรม
Industrial Statistics

12.1 สถำนประกอบกำร คนทำงำน และลูกจ้ำง จำแนกตำมขนำดของสถำนประกอบกำร และกิจกรรมทำงเศรษฐกิจ 117
119
พ.ศ. 2560 120
121
Establishment, Person Engaged and Employee by Size of Establishment and 122

Economic Activity: 2017 123

12.2 สถำนประกอบกำร และลูกจ้ำง จำแนกตำมขนำดของสถำนประกอบกำร พ.ศ. 2560 - 2562 124

Establishment and Employee by Size of Establishment: 2017 - 2019
12.3 สถำนประกอบกำรอุตสำหกรรม จำแนกตำมประเภทอุตสำหกรรม พ.ศ. 2560 - 2562

Industrial Establishment by Type of Industries: 2017 - 2019
12.4 สถำนประกอบกำรอุตสำหกรรม จำนวนเงินทนุ และจำนวนคนงำน เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562

Industrial Establishment, Capital and Employee by District: 2019
12.5 เหมืองแร่ คนงำน และปริมำณแรท่ ี่ผลิตได้ จำแนกตำมชนิดแร่ พ.ศ. 2558 - 2562

Active Mine, Workers Employed and Production by Kind of Mineral: 2015 - 2019
12.6 ผู้ท่ีได้รบั อนุมัติให้ก่อสร้ำง จำนวนส่ิงก่อสรำ้ ง และพื้นท่ีก่อสร้ำงอำคำรโรงเรอื น จำแนกตำมเขตกำรปกครอง

และชนิดของอำคำร พ.ศ. 2562
Permitted, Number and Area of Building Construction by Area and Type of Building: 2019
12.7 ผู้ท่ีได้รับอนุมัติใหก้ ่อสร้ำง จำนวนสิ่งก่อสรำ้ ง และพื้นที่ก่อสรำ้ งที่มิใช่อำคำรโรงเรอื น จำแนกตำมเขตกำรปกครอง
และชนิดของส่ิงก่อสรำ้ ง พ.ศ. 2562
Permitted, Number and Area of Civil Engineering Construction by Area and Type of
Construction: 2019

สถิติพลังงาน 129
Energy Statistics 130

13.1 ผู้ใช้ไฟฟ้ำ และกำรจำหน่ำยกระแสไฟฟ้ำ จำแนกตำมประเภทผู้ใช้ เป็นรำยอำเภอ ปีงบประมำณ 2562
Consumer and Electricity Sales by Type of Consumers and District: Fiscal Year 2019

13.2 ปริมำณกำรจำหน่ำยน้ำมันเชื้อเพลิง จำแนกตำมชนิดของน้ำมันเชื้อเพลิง พ.ศ. 2560 - 2562
Quantity of Gasoline Sold by Type of Gasoline: 2017 - 2019

xxxi
หน้า/Page

สถิติการค้าและราคา
Trade and Price Statistics

14.1 ทะเบียนนิติบุคคลท่ีคงอยู่ และทนุ จดทะเบยี น จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบียน พ.ศ. 2553 - 2562 133
Registered of Juristic Person and Authorized Capital by Type of Registration: 2010 - 2019
134
14.2 ทะเบียนนิติบคุ คลท่ีคงอยู่ และทนุ จดทะเบยี น จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบยี น 135
เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Registered of Juristic Person and Authorized Capital by Type of Registration and District: 2019 137
138
14.3 ทะเบยี นนิติบุคคลท่ีคงอยู่ จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบียน และหมวดธรุ กิจ พ.ศ. 2562 140
Registered of Juristic Person by Type of Registration and Category: 2019 141

14.4 ทะเบยี นนิติบคุ คลใหม่ และทุนจดทะเบยี น จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบียน เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
New Registered of Juristic Person and Authorized Capital by Type of Registration
and District: 2019

14.5 ทะเบียนนิติบคุ คลใหม่ จำแนกตำมประเภทกำรจดทะเบียน และหมวดธรุ กิจ พ.ศ. 2562
New Registered of Juristic Person by Type of Registration and Category: 2019

14.6 ดัชนีรำคำผู้บริโภคท่ัวไป จำแนกตำมหมวดสินค้ำ พ.ศ. 2559 - 2562
General Consumer Price Index by Commodity Group: 2016 - 2019

14.7 ดัชนีรำคำผู้บริโภคท่ัวไป เป็นรำยจังหวัด พ.ศ. 2559 - 2562
General Consumer Price Index by Province: 2016 - 2019

สถิตกิ ารขนส่งและโลจิสติกส์
Transport and Logistics Statistics

15.1 รถจดทะเบียน (สะสม) ตำมพระรำชบัญญัติรถยนต์ พ.ศ. 2522 จำแนกตำมประเภทรถ พ.ศ. 2558 - 2562 145
Vehicle Registered Under Motor Vehicle Act B.E. 1979 by Type of Vehicle: 2015 - 2019 146

15.2 รถจดทะเบยี นใหม่ ตำมพระรำชบัญญัติรถยนต์ พ.ศ. 2522 จำแนกตำมประเภทรถ พ.ศ. 2558 - 2562 147
New Vehicle Registered Under Motor Vehicle Act B.E. 1979 by Type of Vehicle: 2015 - 2019 148
149
15.3 รถจดทะเบียน (สะสม) และรถจดทะเบยี นใหม่ ตำมพระรำชบญั ญัติกำรขนส่งทำงบก พ.ศ. 2522
จำแนกตำมประเภทรถ พ.ศ. 2558 - 2562
Vehicle and New Vehicle Registered Under Land Transport Act B.E. 1979
by Type of Vehicle: 2015 - 2019

15.4 ผู้โดยสำร และรำยได้จำกกำรโดยสำรรถไฟ จำแนกตำมช้ันกำรโดยสำร และสถำนี
เปน็ รำยอำเภอ ปี พ.ศ. 2561
Railway Passenger and Passenger Revenue Classified by Category, Station and District: 2018

15.5 อุบัติเหตุกำรจรำจรทำงบก และควำมเสียหำย พ.ศ. 2558 - 2562
Road Traffic Accident Casualty and Property Damaged: 2015 - 2019

xxxii หนา้ /Page
150
15.6 สถิติกำรขนส่งทำงอำกำศภำยในประเทศ พ.ศ. 2562
Statistics of Domestic Air Transport: 2019

สถิตเิ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร 153
Information Communication and Technology Statistics
154
16.1 บรกิ ำรไปรษณยี ์ เป็นรำยอำเภอ ปงี บประมำณ 2561 - 2562 155
Postal Services by District: Fiscal Years 2018 - 2019

16.2 ประชำกรอำยุ 6 ปีขึ้นไป จำแนกตำมกำรใช้คอมพิวเตอร์ อินเทอรเ์ น็ต และโทรศัพทม์ ือถือ พ.ศ. 2559 - 2561
Population Aged 6 Years and Over Access to Computer, Internet and Mobile Phone:
2016 - 2018

16.3 ครวั เรือนที่มีอุปกรณ์ เครอื่ งมือเทคโนโลยีสำรสนเทศและกำรสื่อสำร เป็นรำยจังหวัด พ.ศ. 2561
Households with Information and Communication Technology Devices by Province: 2018

สถิติการท่องเทย่ี วและกีฬา 159
Tourism and Sports Statistics 160

17.1 สถำนพกั แรม หอ้ งพกั ผู้เย่ียมเยือน และรำยได้จำกกำรทอ่ งเท่ียว เป็นรำยจังหวัด พ.ศ. 2561
Accommodation, Room, Visitor and Tourism Receipt by Province: 2018

17.2 สถิติกำรทอ่ งเที่ยวของจังหวัดสุโขทัย พ.ศ. 2559 - 2561
Sukhothai Tourism Statistics: 2016 - 2018

สถิติการเงิน การธนาคาร และการประกันภัย
Finance, Banking and Insurance Statistics

18.1 เงินรบั ฝำก และเงินใหส้ ินเชื่อของธนำคำรพำณชิ ย์ เปน็ รำยจังหวัด พ.ศ. 2562 165
Commercial Banks' Deposits and Loans Classified by Province: 2019 166

18.2 เงินรบั ฝำก และเงินให้สินเชื่อของธนำคำรพำณิชย์ พ.ศ. 2553 - 2562 167
Commercial Banks' Deposits and Loans: 2010 - 2019 168
169
18.3 สำขำ เงินฝำก เงินถอน และเงินฝำกคงเหลือของธนำคำรออมสิน จำแนกตำมประเภทบญั ชี
เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Branches, Deposit, Withdrawals and Deposit Outstandings of The Government Saving Bank
by Type and District: 2019

18.4 สหกรณ์ จำแนกตำมประเภทสหกรณ์ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Cooperatives by Type of Cooperatives and District: 2019

18.5 สถิติกำรรบั ประกันชีวติ พ.ศ. 2552 - 2561
Statistics of Life Insurance Business: 2009 - 2018

xxxiii
หน้า/Page

สถิตกิ ารคลัง 173
Fiscal Statistics 174

19.1 รำยรับ และรำยจ่ำยจรงิ ขององค์กำรบรหิ ำรส่วนจังหวัด เทศบำล และองค์กำรบรหิ ำรส่วนตำบล 176
จำแนกตำมประเภท ปีงบประมำณ 2561 - 2562 179
Actual Revenue and Expenditure of Provincial Administrative Organization, Municipality and 180
Subdistrict Administration Organization by Type: Fiscal Years 2018 - 2019

19.2 รำยรบั และรำยจ่ำยจรงิ ของเทศบำล จำแนกตำมประเภท เป็นรำยอำเภอ และเทศบำล ปงี บประมำณ 2562
Actual Revenue and Expenditure of Municipality by Type, District and Municipality:
Fiscal Year 2019

19.3 รำยรบั และรำยจ่ำยจรงิ ขององค์กำรบริหำรส่วนตำบล จำแนกตำมประเภท เปน็ รำยอำเภอ
และองค์กำรบริหำรส่วนตำบล ปงี บประมำณ 2562
Actual Revenue and Expenditure of Subdistrict Administration Organization by Type, District
and Subdistrict Administration Organization: Fiscal Year 2019

19.4 รำยได้จำกกำรจัดเก็บเงินภำษขี องกรมสรรพำกร จำแนกตำมประเภทภำษี เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Revenue Tax by Type of Taxes and District: 2019

19.5 รำยได้จำกกำรจัดเก็บเงินภำษขี องกรมสรรพสำมิต จำแนกตำมรำยกำร พ.ศ. 2558 - 2562
Revenue of Excise Tax by Items: 2015 - 2019

สถิตทิ รัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
Natural Resources and Environment Statistics

สถิตทิ รัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม 185
Natural Resources and Environment Statistics 187

20.1 ปรมิ ำณน้ำท่ีนำไปใช้งำนได้ จำกอ่ำงเก็บน้ำขนำดใหญ่ จำแนกตำมอ่ำงเก็บน้ำ เข่ือน เป็นรำยภำค 188
ณ วนั ท่ี 1 มกรำคม พ.ศ. 2561 - 2563 189
The Effective Storage Capacity from Reservoir by Dam and Region as of 1st January:
2018 - 2020

20.2 แหล่งน้ำ จำแนกตำมประเภทแหล่งน้ำ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2561 - 2562
Water Resources by Type of Water Resources and District: 2018 - 2019

20.3 ปริมำณน้ำที่เก็บเฉล่ียท้ังปี จำแนกตำมประเภทแหล่งน้ำ เป็นรำยอำเภอ พ.ศ. 2561 - 2562
Average Quantity of Water as Dammed Up by Type of Water Resources and District:
2018 - 2019

20.4 สถิติกำรประปำ เปน็ รำยอำเภอ พ.ศ. 2562
Statistics of Water Supply by District: 2019

xxxiv หนา้ /Page
190
20.5 ปรมิ ำณขยะมูลฝอย เปน็ รำยจังหวดั พ.ศ. 2559 - 2561 191
Quantity of Solid Waste by Province: 2016 - 2018 192
193
20.6 อุณหภมู ิ และควำมกดอำกำศ ณ สถำนีตรวจอำกำศ เป็นรำยเดือน พ.ศ. 2561 - 2562
Monthly Temperature and Atmospheric Pressure Data : 2018 - 2019 197

20.7 ควำมช้ืนสัมพทั ธ์ เป็นรำยเดือน พ.ศ. 2561 - 2562
Monthly Relative Humidity Data: 2018 - 2019

20.8 ปรมิ ำณฝนเปน็ รำยเดือน พ.ศ. 2561 - 2562
Monthly Rainfall Data: 2018 - 2019

ตัวชี้วัด
Indicators

ตัวชี้วดั ท่ีสำคัญของจังหวัด
Provincial Key Indicators

xxxvii

สัญลกั ษณ์ ตัวยอ่ และชือ่ ยอ่
Symbols, Abbreviations and Acronyms

... ยังไม่มขี อ้ มลู Data not available

-- มีขอ้ มลู จำนวนเล็กน้อย Negligible amount

- ไมม่ ขี อ้ มูล หรอื ข้อมูลมีค่ำเป็น 0 Nil or zero

e ตัวเลขประมำณ Estimated

r ตัวเลขปรบั ปรุงใหม่ Revised

p ตวั เลขเบ้อื งตน้ Preliminary

x แยกรำยละเอยี ดไม่ได้ Data unclassified or not

หรือคำนวณไมไ่ ด้ computable

D ตวั เลขไม่พึงเปดิ เผย Disclosure prohibited

สปก. สถำนประกอบกำร Est. Establishment

EFC. Effective Storage Capacity

ลกู จำ้ ง Emp. Employee

ควำมกดอำกำศเฉลี่ย hPa Hegtopascarl

คำ่ ออกเทน RON Research Octane Number

ขย1 ขำยยำแผนปัจจบุ นั A licence to sell modern drug

ขย2 ขำยยำแผนปจั จบุ นั A licence to sell only

เฉพำะยำบรรจเุ สร็จที่ ready-packed modern

ไม่ใช่ยำอันตรำยหรือ drugs which are not

ยำควบคุมพเิ ศษ dangerous or specially-

controlled drug

ขย3 ขำยยำแผนปจั จุบนั เฉพำะยำบรรจุ A licence to sell only

เสรจ็ สำหรับสัตว์ ready-packed modern drug

for veterinary use

ผย1 ผลิตยำแผนปจั จุบนั A licence to produce Modern drug

นย1 นำหรือสั่งยำแผนปัจจุบันเข้ำมำใน A licence to import or

รำชอำณำจักร order drug into the Kingdom

ขยบ ขำยยำแผนโบรำณ A licence to sell traditional drug

ผยบ ผลติ ยำแผนโบรำณ A licence to produce traditional drug

นยบ นำหรือสง่ั A licence to import

ยำแผนโบรำณเข้ำมำ or order traditional drug

ในรำชอำณำจกั ร into the Kingdom

ข้อสังเกต: ขอ้ มลู บำงตำรำง ผลรวมของแต่ละจำนวนอำจไม่เท่ำกบั รวมยอด เนอื่ งจำกกำรปดั เศษ
Remarks: Figures for some table may not add up to total because of rounding data.



มองจงั หวัดผานขอ มลู สถิติ
Province at a glance



สโุ ขทยั
Sukhothai

ประชากร พ.ศ. 2562 คน (Person) แรงงาน ไตรมาส 3 พ.ศ. 2562 คน (Person)
Population: 2019 Labour Force 3rdQuarter: 2019

595,072 344,842

กำลงั แรงงานรวม Total Labour Force

288,842 306,230 336,589 ผรู 6อ5ฤด5กู าล
(48.5%) (51.5%)
Empผloูม yีงeาdนทPำersons LaSbeaosuornFaollryceInPaecrtsivoens

จำแนbกyตEาdมuระcดaับtiกoาnรศึกษา 3,471

80(71-4,.181%642) (yearsป) 135(864-1.95,%895)(y3earsป) 119,088 6,96960+ (yearsป) NไมoมกีEdารuศcึกaษtiาon 4,195 Unempผlวู oาyงeงาdนPersons
จำแนกอายุไมไ ด Uอnัตeรmากpาloรวyาeงdงาrนate
(Not specified of age) ตLeำ่ กssวาthปaรnะถeมlศeึกmษeาntary 88,880
1.0%
(20.3%) ปElรeะmถมeศnกึ taษrาy 86,537
กลมุ อายคุ ำนวณเฉพาะผูมีสญั ชาติไทย และมชี อ่ื อยใู นทะเบยี นบาน (588,013 คน)
Age Group Calculated from Thai National and House Registration Certificate Sมeัธcยoมnศdกึ ษarาy
(588,013 Persons)
103,588

22.4% 77.6% Hอดุ igมhศeึกrษleา vel 53,359

ในเขตเทศบาล Municipal area นอกเขตเทศบาล Non-Municipal area อOนื่ thๆeแrsละaไnมdท รUาnบknown -

Sทo่ีมuาr:ceก:รมDกeาpรaปrกtmครeอnงt of Provincial Administration Sทo่ีมuาr:ceส:ำนNกัaงtiาoนnสaถlติ Sแิ tหatงiชstาiตcaิ l Office

ผลติ ภัณฑมวลรวมภาคและจังหวัด(ณ ราคาประจำป) พ.ศ. 2561 การมกี ารใชเ ครือ่ งมือ/อปุ กรณไ อซที ี พ.ศ. 2561
ICT: 2018
GRP and GPP at Current Prices: 2018

1,266,661 ลานบาท (Million baht)

ผลิตภณั ฑมวลรวมภาคเหนือ
Gross Regional Product (GRP) of Northern

ลติ ภณั ฑม วลรวมจงั หวดั สโุ 578,715* คน Persons 86.4%
ขทยั
Gross Province Mกาoรbใชilโeทรuศsiพั nทgม อื ถือ
ผ

hothai Province
50,384

Prod(Mucilลtliา o(นGnบPbาPทa)hot)f Suk

ภาคเกษตรกรรม
ภาคนอกเกษตรกรรม Agriculture

47.0%Non-Agriculture
25.9%32,842 82,147 17,543ลMา iนlliบoาnทbaht
GrossผPลrติ oภvณั inฑciม aวlลPรrวoมdจuงั cหtวpดั eตrอ Cคaนpita Millioลnา นbบaาhทt Iกnาtรeใrชnอeินtเทuอsiรnเgนต็ Cกาoรmใชpคuอtมeพr ิวuเsตinอgร
บาท Bath
P*oปpรuะlชaาtiกoรnอาaยgุe6dป6ขyึน้ eไปarทsี่มaีกnาdรใชoเvคeรr่อื bงมyือIn/อfoปุ rกmรณatเiทoคnโนaโnลdยีสCาoรmสนmเทuศnแicลaะtกioาnรสTื่อeสcาhรnology using

ทSoี่มuาr:ceส:ำนOกั ffiงาcนeคoณfะtกhรeรมNกaาtรioพnัฒaนl าEกcาoรnเoศmรษicฐกaจิ nแdละSสoังcคiaมlแDหeงvชeาlตoิ pment Board ทSo่ีมuาr:ceส:ำนNักaงtiาoนnสaถlติ Sิแtหatงiชstาiตcaิ l Office



สถิติสงั คม

 

Social Statistics



สถติ ปิ ระชากรศาสตร์ ประชากรและเคหะ

 

Demographic,Population and Housing Statistics



 

ตาราง 1.1 ประชากรจากการทะเบยี น อตั ราเพ่ิม และความหนาแนน่ ของประชากร เปน็ รายอำเภอ พ.ศ. 255
Table 1.1 Population from Registration Record, Growth Rate and Density by District: 2015

ประชากร
Population
อำเภอ

รวมยอด 2558 2559 2560 2561 2562 2559
อำเภอเมืองสุโขทยั (2015) (2016) (2017) (2018) (2019) (2016
อำเภอบ้านด่านลานหอย
อำเภอคีรมี าศ 601,712 600,231 599,319 597,257 595,072 -
อำเภอกงไกรลาศ 105,131 104,779 104,712 104,328 103,932 -
อำเภอศรสี ัชนาลยั 47,948 48,067 48,123 47,960 47,887
อำเภอศรสี ำโรง 56,899 56,962 56,977 56,864 56,643 -
อำเภอสวรรคโลก 64,805 64,727 64,592 64,308 64,094 -
อำเภอศรนี คร 93,718 93,364 93,223 93,099 92,785 -
อำเภอทุง่ เสลี่ยม 71,472 71,419 71,286 71,110 70,805 -
85,311 84,711 84,414 83,919 83,555 -
26,451 26,364 26,277 26,177 25,991 -
49,977 49,838 49,715 49,492 49,380

ท่ีมา:  กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

58 - 2562
- 2019

ความหนาแนน่

อัตราเพ่มิ ของประชากร ของประชากร
Population growth rate (%)
(ตอ่ ตร. กม.) District
9 2560 2561 Population
6) (2017) (2018)
-0.25 -0.15 -0.34 2562 density
-0.34 -0.06 -0.37
(2019) (per sq. km.)
0.25 0.12 -0.34
0.11 0.03 -0.2 -0.37 90.22 Total
-0.12 -0.21 -0.44
-0.38 -0.15 -0.13 -0.38 178.73 Mueang Sukhothai District
-0.07 -0.19 -0.25
-0.71 -0.35 -0.59 -0.15 47.04 Ban Dan Lan Hoi District
-0.33 -0.33 -0.38
-0.28 -0.25 -0.45 -0.39 108.53 Khiri Mat District

-0.33 127.58 Kong Krailat District

-0.34 45.25 Si Satchanalai District

-0.43 125.16 Si Samrong District

-0.43 142.54 Sawankhalok District

-0.71 130.02 Si Nakhon District

-0.23 86.65 Thung Saliam District

Source:  Department of Provincial Administration, Ministry of Interior

5

 
ตาราง 1.2 ประชากรจากการทะเบยี น จำแนกตามเพศ เขตการปกครอง เปน็ รายอำเภอ พ.ศ. 2560 - 2562
Table 1.2 Population from Registration Record by Sex, Administration Zone and District: 2017 -

อำเภอ และ รวม 2560 หญิง รวม 2561
เขตการปกครอง Total (2017) Female Total (2018)
599,319 ชาย 597,257 ชาย
รวมยอด 135,267 Male 307,699 134,223 Male
ในเขตเทศบาล 464,052 291,620 70,970 463,034 290,109
นอกเขตเทศบาล 104,712 236,729 104,328
อำเภอเมืองสุโขทัย 64,297 54,634 63,726
เทศบาลเมืองสุโขทัยธานี 14,850 227,323 7,863 14,653 226,383
เทศบาลตำบลบ้านสวน 4,453 50,078 2,357 4,424 49,848
เทศบาลตำบลเมอื งเก่า 7,402 3,906 7,372
เทศบาลตำบลบ้านกล้วย 16,884 6,987 8,899 16,791 6,882
นอกเขตเทศบาล 61,123 2,096 31,609 61,088 2,096
อำเภอบา้ นด่านลานหอย 48,123 3,496 23,967 47,960 3,462
เทศบาลตำบลลานหอย 3,752 7,985 1,926 3,717 7,952
นอกเขตเทศบาล 44,371 29,514 22,041 44,243 29,456
อำเภอคีรมี าศ 56,977 24,156 28,899 56,864 24,016
เทศบาลตำบลทงุ่ หลวง 7,339 1,826 3,797 7,313 1,802
เทศบาลตำบลบา้ นโตนด 3,147 22,330 1,669 3,109 22,214
นอกเขตเทศบาล 46,491 28,078 23,433 46,442 27,938
อำเภอกงไกรลาศ 64,592 3,542 32,962 64,308 3,521
เทศบาลตำบลกงไกรลาศ 4,223 1,478 2,207 4,186 1,454
นอกเขตเทศบาล 60,369 23,058 30,755 60,122 22,963
อำเภอศรีสัชนาลัย 93,223 31,630 47,612 93,099 31,454
เทศบาลเมืองศรสี ัชนาลัย 15,403 2,016 8,024 15,394 1,993
เทศบาลตำบลหาดเสย้ี ว 6,892 29,614 3,645 6,807 29,461
นอกเขตเทศบาล 70,928 45,611 35,943 70,898 45,469
7,379 7,369
3,247 3,190
34,985 34,910

6

- 2019

หญงิ รวม 2562 หญงิ District and Administration Zone
Female Total (2019)
595,072 ชาย Female
307,148 133,029 Male
70,497 462,043 288,842 306,230 Total
236,651 103,932
54,480 63,037 69,992 Municipal area
7,771 14,325 225,805
2,328 4,390 49,615 236,238 Non-municipal area
3,910 7,323
8,839 16,804 6,717 54,317 Mueang Sukhothai District
31,632 61,090 2,076
23,944 47,887 3,424 7,608 Sukhothai Thani Town Municipality
1,915 3,664 7,953
22,029 44,223 29,445 2,314 Ban Suan Subdistrict Municipality
28,926 56,643 23,947
3,792 7,244 1,770 3,899 Mueang Kao Subdistrict Municipality
1,655 3,061 22,177
23,479 46,338 27,803 8,851 Ban Kluai Subdistrict Municipality
32,854 64,094 3,463
2,193 4,146 1,425 31,645 Non-municipal area
30,661 59,948 22,915
47,630 92,785 31,305 23,940 Ban Dan Lan Hoi District
8,025 15,300 1,986
3,617 6,688 29,319 1,894 Lan Hoi Subdistrict Municipality
35,988 70,797 45,305
7,305 22,046 Non-municipal area
3,150
34,850 28,840 Khiri Mat District

3,781 Thung Luang Subdistrict Municipality

1,636 Ban Tanot Subdistrict Municipality

23,423 Non-municipal area

32,789 Kong Krailat District

2,160 Kong Krailat Subdistrict Municipality

30,629 Non-municipal area

47,480 Si Satchanalai District

7,995 Si Satchanalai Town Municipality

3,538 Hat Sieo Subdistrict Municipality

35,947 Non-municipal area

 
ตาราง 1.2 ประชากรจากการทะเบียน จำแนกตามเพศ เขตการปกครอง เปน็ รายอำเภอ พ.ศ. 2560 - 2562 (ตอ่ )
Table 1.2 Population from Registration Record by Sex, Administration Zone and District: 2017 -

อำเภอ และ รวม 2560 หญิง รวม 2561
เขตการปกครอง Total (2017) Female Total (2018)
ชาย ชาย
อำเภอศรีสำโรง 71,286 Male 37,139 71,110 Male
เทศบาลตำบลศรสี ำโรง 7,708 4,109 7,676
นอกเขตเทศบาล 63,578 34,147 33,030 63,434 33,990
อำเภอสวรรคโลก 84,414 3,599 43,730 83,919 3,571
เทศบาลเมืองสวรรคโลก 16,433 30,548 8,651 16,093 30,419
เทศบาลตำบลป่ากมุ เกาะ 7,921 40,684 4,085 7,900 40,384
เทศบาลตำบลในเมือง 8,099 7,782 4,152 8,116 7,635
นอกเขตเทศบาล 51,961 3,836 26,842 51,810 3,822
อำเภอศรนี คร 26,277 3,947 13,514 26,177 3,949
เทศบาลตำบลศรนี คร 3,165 25,119 1,669 3,155 24,978
นอกเขตเทศบาล 23,112 12,763 11,845 23,022 12,685
อำเภอทุ่งเสลีย่ ม 49,715 1,496 25,242 49,492 1,483
เทศบาลตำบลท่งุ เสลีย่ ม 7,596 11,267 4,011 7,517 11,202
นอกเขตเทศบาล 42,119 24,473 21,231 41,975 24,325
3,585 3,545
20,888 20,780

ที่มา:  กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย