ชุดที่ 1 ดนตรีสากลตะวันตก

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

ชุดที่ 5 เร่อื ง ประโยชนข์ องดนตรี
ตอ่ สังคมมนษุ ย์

คาสง่ั ให้นกั เรยี นกาเคร่อื งหมาย X หน้าขอ้ คาตอบท่ีถกู ต้องท่สี ดุ
เพียงขอ้ เดียว

1. ประโยชนข์ องดนตรใี นด้านการศกึ ษา คือข้อใด
ก. จติ บาบดั
ข. ความคิด จินตนาการ
ค. แอโรบคิ
ง. ทารกในครรภ์มารดา

2. ความเชอื่ ในเร่อื งของพลังแห่งสจั ธรรมของดนตรี คือใคร
ก. ทองจีน บ้านแจ้ง
ข. กีโดว์ คาเรต็ โซ่
ค. อธี อส
ง. อรสิ โตเติล

3. ใครเปน็ ผ้กู ล่าวว่า หลกั สูตรการศกึ ษาควรประกอบดว้ ยวิชากฬี าและดนตรี
ก. กโี ดว์ คาเรต็ โซ่
ข. เปลโต และอรสิ โตเตลิ
ค. อีธอส
ง. อภสิ ทิ ธิ เวชชาชวี ะ

4. ดนตรที ีเ่ หมาะกับการศกึ ษาไม่ควรมลี ลี าทที่ าให้อารมณ์ออ่ นไหว
ควรใชท้ านองใด
ก. ดอเรยี นและฟรีเจยี น
ข. เพลงปลกุ ใจ เพลงเชียร์
ค. เพลงประกอบพิธกี รรม
ง. เพลงแดนซ์

2

5. ข้อใดไม่เกยี่ วขอ้ งกบั การใช้ดนตรีบาบัดรกั ษาผปู้ วุ ย
ก. เด็กในครรภม์ ารดา
ข. ปญั ญาอ่อน
ค. ระบบยอ่ ยอาหาร
ง. ความสามคั คี

6. หมอทีใ่ ช้ดนตรบี าบัดการผ่าตัดผปู้ ุวย แล้วอาการเจ็บปวดทุเลาลง คอื ใคร
ก. แอสคลปี อี ุส
ข. ทองจีน บา้ นแจง้
ค. อรสิ โตเติล
ง. อีธอส

7. จงั หวะดนตรมี ใี ช้ปลกุ เร้าอารมณ์ใหเ้ กดิ ความรกั ความสามัคคี คือ
ก. เพลงพระราชนิพนธ์
ข. เพลงปลกุ ใจ เพลงเชยี ร์
ค. เพลงคลาสสคิ
ง. เพลงร็อค

8. ในดา้ นจติ วทิ ยา ใชเ้ สียงดนตรีปรับเปล่ียนนิสัย เช่นโรคอะไร
ก. โรคอกหัก
ข. โรคปัญญาอ่อน
ค. โรคลมชัก
ง. โรคสมาธิสั้น

9. กฬี าชนดิ ใดที่ใชด้ นตรบี รรเลงประกอบการแขง่ ขัน
ก. เทควนั โด
ข. ยิมนาสตกิ
ค. มวยสากล
ง. หมากรุก

10. ผใู้ หก้ าเนิดชื่อของเสียงดนตรี คอื ใคร
ก. กีโดว์ คาเร็ตโซ่
ข. อีธอส
ค. อริสโตเตลิ
ง. แอสคลปี ีอุส

3

11. บทเพลงท่เี ก่ียวกับศาสนาหรอื เรียกอกี อย่างหน่งึ ว่า
ก. เพลงแจ๊ส
ข. เพลงครสิ
ค. เพลงวดั
ง. เพลงคลาสสิค

12. สัญลกั ษณ์ตา่ ง ๆ ทีแ่ ทนทานอง เกิดขนึ้ เมอื่ ใด
ก. ค.ศ. 1000
ข. ค.ศ. 2000
ค. ค.ศ. 1500
ง. ค.ศ. 2010

13. ทาไมจึงต้องมีการดูแลรักษาเคร่ืองดนตรี
ก. เพอ่ื ความสนกุ สนาน
ข. ให้มอี ายุการใชง้ านยาวนาน
ค. ใช้เวลาว่างใหเ้ กดิ ประโยชน์
ง. เพือ่ ความสวยงาม

14. ควรปฏบิ ตั เิ ช่นไรเม่อื เล่นดนตรปี ระเภทเคร่อื งสายเสร็จเรียบรอ้ ยแล้ว
ก. หยอ่ นคันชักให้ยาน
ข. ปรบั คันชักให้ตึง
ค. ปรับคันชักไม่ให้ตงึ เกินไป
ง. ใช้น้ามนั งาทาคนั ชกั

15. ใช้นา้ มนั ลบู ไปตามกระเดอื่ งกลไกและตวั เคล่ือนใหท้ ว่ั คือการดแู ลรกั ษาเคร่อื ง
ดนตรชี นิดใด
ก. เครือ่ งเปาุ ทองเหลือง
ข. เคร่ืองสาย
ค. เคร่อื งเปาุ ลมไม้
ง. เครือ่ งตี

4

16. เคร่อื งเปุาลมทองเหลือมักใช้อะไรทาความสะอาด
ก. นา้ มนั งา
ข. น้ามนั มะพรา้ ว
ค. น้าสะอาด
ง. ครมี

17. ใชผ้ ้าสกั หลาดหรือผ้าแห้งเชด็ ท่ีตัวเครอ่ื ง คือการดแู ลรักษาเคร่อื งดนตรี
ชนิดใด
ก. แซกโซโฟน
ข. เปยี โน
ค. กลองชดุ
ง. ไวโอลนี

18. การทาความสะอาดเครือ่ งตี ควรปฏิบัตเิ ชน่ ใด
ก. ผ้านุ่มเชด็ ก่อนและหลังการเลน่ ทุกครัง้
ข. ผา้ ชบุ น้าเช็ดก่อนและหลงั การเลน่ ทกุ คร้งั
ค. ใช้ครีมทาก่อนและหลังการเล่นทกุ ครั้ง
ง. ใชน้ า้ มนั ทาก่อนและหลังการเลน่ ทกุ คร้งั

19. เครื่องดนตรีท่พี ระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัวภมู พิ ลอดุลยเดช ทรงโปรด
และบรรเลงประจาคือ
ก. ทรัมเปต็
ข. แซกโซโฟน
ค. เปียโน
ง. กลองชดุ

20. เพลงใด ไมใ่ ช่ เพลงทีพ่ ระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัวภมู ิพลอดลุ ยเดช
ทรงพระราชนพิ นธ์
ก. ยามเย็น
ข. สายฝน
ค. ลมหนาว
ง. สดดุ ี มหาราชา

5

ประโยชนข์ องดนตรีสากล

1. ด้านการศกึ ษา

นาเสียงดนตรีมาใช้ประกอบในการสอนแบบสร้างสรรค์ทางศิลปะ ผลปรากฏว่า
เสียงดนตรีสามารถส่งเสริมพัฒนาการทางอารมณ์ เสริมสร้างความคิด จินตนาการ
ช่วยกระตุ้นให้มีการแสดงออกในทางสร้างสรรค์ ส่งเสริมให้มีความสัมพันธ์ระหว่าง
ประสาทหู กล้ามเนื้อมือ ให้สอดคล้องกับการใช้ความคิด ทาให้หายเหนื่อย และ
ผอ่ นคลายความตึงเครยี ด

หลักการดังกล่าวน้ีมีใช้มาตั้งแต่สมัยกรีกในยุคเฮเลนิสติค (Hellinistic Period
440-330 B.C) ชนชาติกรีกได้พัฒนาหลักการของ อีธอส (Doctrine of ethos) ซ่ึงเป็น
ความเช่ือในเร่ืองของพลังแห่งสัจธรรมของดนตรี โดยกล่าวไว้ว่า พลังของดนตรีมีผล
เก่ียวเนื่องกับการแสดงออกถึงความชื่นชอบหรือความขัดแย้ง กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ
ดนตรีเกี่ยวข้องกับความดีและความชั่วร้าย ในหนังสือ Poetics นั้น อริสโตเติล
(Aristotle) ได้อธิบายว่าดนตรีมีอานาจเหนือจิตใจมนุษย์ เขากล่าวว่าดนตรีเลียนแบบ
อารมณต์ ่างๆ ของมนุษย์ ฉะน้นั เมอ่ื มนุษยไ์ ดย้ นิ ดนตรซี ่ึงเลียนแบบอารมณใ์ ดอารมณห์ น่ึง
ก็จะเกิดมีความรสู้ ึกคล้อยตามไป ถ้าได้ยินดนตรีท่ีกระตุ้นอารมณ์ที่ทาให้จิตใจต่าบ่อยๆ
เข้ากท็ าใหเ้ ขาพลอยมีจิตใจต่าไปด้วย ตรงกันข้ามถ้ามีโอกาสได้ฟัง ดนตรีท่ีช่วยยกระดับ
จิตใจ ก็จะทาให้ผนู้ ัน้ เป็นคนท่ีมจี ติ ใจสูง ดังน้ัน เปลโตและอริสโตเติล จึงมีความคิดเห็น
ตรงกันในข้อท่ีว่าหลักสูตรการศึกษาควรประกอบด้วยวิชากีฬาและดนตรีที่ถูกต้อง
เพอื่ เป็นการฝึกทัง้ รา่ งกายและจติ ใจ

6

เปลโต สอนว่า
การเรยี นดนตรีอย่างเดียวทาให้อ่อนแอและเปน็ คนมปี ญั หา
การเรียนกฬี าอย่างเดียวทาให้เปน็ คนที่อารมณ์ก้าวรา้ วและไมฉ่ ลาด

ยงิ่ กว่าน้ันเปลโตยงั ไดก้ าหนดไว้ว่า
“ดนตรที เี่ หมาะสมสาหรบั การศกึ ษา ไมค่ วรมลี ีลา

ทที่ าใหอ้ ารมณอ์ อ่ นไหว ควรใช้ทานอง
ท่มี ลี ลี าดอเรยี น (Dorian) และฟรเี จียน (Phrygian)
บันไดเสยี งทง้ั สองข้างต้นทาใหเ้ กดิ อารมณก์ ลา้ หาญและสุภาพเรียบร้อย เปลโตยังเคย
กลา่ วไว้วา่ “จะให้ใครเป็นผูเ้ ขยี นกฎหมายก็แล้วแต่ ขอให้ข้าพเจ้าได้เป็นผู้แต่งเพลง
ประจาชาติก็แลว้ กนั ”

7

2. ดา้ นการแพทย์

ใช้เสียงดนตรีกระตุ้นทารก
ในครรภ์มารดา ผลปรากฏว่าเด็กมี
ปฏกิ ริ ยิ าตอบรบั กบั เสยี งเพลง ทง้ั ทาง
พฤตกิ รรมและรา่ งกายทด่ี ี เสยี งเพลง
ทน่ี มุ่ นวลจะทาให้เดก็ มีอาการสงบเงียบ
ร่างกายเจรญิ เตบิ โตข้ึน และยงั ชว่ ยให้
ระบบหายใจและระบบยอ่ ยอาหารดีขน้ึ

ใชเ้ สียงดนตรีกระตนุ้ ทารก
ในครรภม์ ารดา

การนาเสียงดนตรมี าบาบัดรักษาผ้ปู ุวยปัญญาอ่อน โดยเฉพาะการใชด้ นตรี
ลดหรือบรรเทาความเจ็บปวดหลังการผ่าตดั ของผู้ปุวยใน 48 ชวั่ โมงแรก ผลปรากฏว่า
ช่วยให้ผู้ปุวยผ่อนคลายภาวะทางอารมณ์ได้เป็นอย่างดี

คุณทองจนี บ้านแจ้ง เขียนไว้ในเรื่อง
แกะสะเกด็ คลาสสคิ

ในหนงั สือ ชาวกรุง
ฉบบั ท่ี 5 พ.ศ.2522 วา่

หมอชาวกรีกโบราณท่านหนึง่ ช่อื ว่า
แอสคลปี อี สุ (Asclepius) ไดใ้ ช้ดนตรีบรรเลง

ใหผ้ ปู้ ่วยหลงั การผา่ ตดั แลว้ ฟัง
ปรากฏว่าช่วยทเุ ลาอาการเจ็บปวดไดด้ ี

8

3. ดา้ นสงั คม

มกี ารใช้จังหวะดนตรีมากาหนดควบคุมการทางาน เพ่ือให้เกิดความพร้อมเพรียง
เช่น การพายเรือ จังหวะยก-ส่งของ เป็นต้น การใช้ดนตรีปลุกเร้าอารมณ์ให้เกิดความรัก
ความสามคั คใี นหมคู่ ณะ เช่น เพลงปลุกใจ เพลงเชยี ร์ เป็นตน้

ใชเ้ สยี งดนตรเี พ่อื
สรา้ งบรรยากาศในการ
ประกอบพิธกี รรมต่างๆ
ให้ดศู กั ด์ิสทิ ธิ์ เคร่งขรมึ
นา่ เช่ือถือ หรือสื่ออารมณ์
ความร้สู ึกท่ีร่าเริง เบกิ บาน
สนกุ สนาน ในงานเล้ียง
สงั สรรค์ งานฉลองตา่ งๆ
เป็นต้น นอกจากนั้น
ยงั เป็นการสรา้ งงาน
อาชีพ ใหก้ บั บุคคล
ในสังคมอย่างมากมาย
ทัง้ ทางตรงและทางอ้อม
เช่น นักดนตรี นักร้อง ครูสอนดนตรี นักประพันธ์เพลง นักผลิตรายการคอนเสิร์ต
นักดนตรีบาบัด ผู้อานวยการเพลงหรือวิทยากร นักเขียนทางดนตรี นักประดิษฐ์
เครอ่ื งดนตรี และผู้ซอ่ มหรอื ปรบั เสียงเคร่อื งดนตรี เป็นตน้

4. ด้านจิตวทิ ยา

ใช้เสียงดนตรีปรับเปล่ียนนิสัยก้าวร้าวของมนุษย์ รักษาโรคสมาธิส้ัน โดยเฉพาะ
เด็กจะทาให้มีสมาธิยาวขึ้น อ่อนโยนข้ึน โดยใช้หลักทฤษฎีอีธอส (Ethos) ของดนตรี
ซ่ึงเช่ือว่าดนตรีมีอานาจในการที่จะเปลี่ยนนิสัยของ มนุษย์ จนกระทั่งในบางกรณี
สามารถรักษาโรคให้หายได้ ปัจจุบันมีนักดนตรีบาบัดผู้ซึ่งมีความสามารถฟ้ืนฟูและ
บาบัดรกั ษาความเจ็บปวุ ยทัง้ ทางร่างกายและจติ ใจ ทางานในดา้ นน้ี

9

ตัวอย่าง
สบายๆ กับวถิ ี "ดนตรบี าบดั "
เสยี งดนตรีที่คึกคักทาให้เกิดความรู้สึกสนุกสนาน แต่พอเป็นจังหวะสบายๆ ก็รู้สึก
ผอ่ นคลาย คล้ายๆ กับว่าจังหวะและเสียงดนตรีนั้น กาหนดอารมณ์ของมนุษย์ได้ก็ไม่
ผดิ นัก
ทง้ั น้ี เพราะดนตรไี ม่ไดเ้ กิดจากการสรา้ งสรรค์ของผู้แต่งเพียงเท่านั้น แต่ผ่านการ
เรียบเรียงอย่างมีแบบแผนตามโครงสร้างของทฤษฎีทางดนตรี ดังนั้นดนตรีจึงเป็นภาษา
สากลที่สามารถใช้สื่อสารได้กับคนทั้งโลก และเป็นที่น่าสนใจอย่างมากคือดนตรีสามารถ
บาบดั โรคได้ หรอื ท่เี รยี กวา่ “ดนตรีบาบัด (Music Therapy)” ตวั อย่างจากผลการวิจัย
ของนักวิทยาศาสตร์ในเร่ืองเพลงกับเด็ก หรือว่าการให้เด็กท่ีมีสมาธิส้ันหัดเล่นดนตรี
จะเป็นการกระตุ้นให้เด็กเกิด ความผ่อนคลายและสามารถทากิจกรรมต่างๆ ร่วมกับเด็ก
พบว่าการให้เด็กท่ีมีสมาธิสั้นหัดเล่นดนตรีจะเป็นการกระตุ้นให้เด็กเกิดความ ผ่อนคลาย
และสามารถทากิจกรรมต่างๆ ร่วมกับเด็กทั่วไปได้ดี รวมถึงทาให้เด็กมีพัฒนาการท่ีดีขึ้น
อกี ด้วย

สาหรับประโยชน์ของ “ดนตรีบาบัด” จะช่วยให้
จิตใจผ่อนคลาย ลดอาการตงึ เกร็งของกลา้ มเนือ้ เพิม่
ภูมิคุ้มกนั และสรา้ งระบบการไหลเวยี นเลือดให้เป็น
ปกติ สามารถเรียน เรียบเรียงความคิดและส่ือได้ดีข้ึน
รวมถึงยังช่วยสร้างเสริมอารมณ์เชิงบวกได้เปน็ อย่างดี
ซึ่งเปูาหมายของ “ดนตรีบาบดั ” ไม่ได้เนน้ ทท่ี ักษะทาง
ดนตรี แต่เนน้ ในด้านทีส่ ง่ ผลตอ่ พัฒนาการทางร่างกาย
จติ ใจ อารมณ์ เป็นสาคัญ

10

…ปดิ ทา้ ยกนั ด้วย
4 ข้ันตอนแหง่ วิถีดนตรบี าบดั
ทที่ ุกคนสามารถปฏิบตั ิได้ดังน้ี คือ

1. เลอื กดนตรีที่เรารู้สกึ หรอื ฟงั สบาย
อาจเป็นดนตรที ม่ี ีเฉพาะทานองหรือมีเน้อื รอ้ งก็ได้

2. เอนหลังไปกบั ทน่ี อนหรือเกา้ อน้ี ุ่ม ๆ

3. เปดิ ดนตรฟี ังสกั 10-15 นาที
หลับตาจนิ ตนาการถงึ ความรูส้ ึกดี ๆ และ

4. ปรบั ระดบั เสียงให้เบาๆ ถึงปานกลาง
จะทาให้จติ ใจสงบและเกิดสมาธิ

...เพียงเทา่ นี้ ทกุ คนกส็ ามารถสร้างชีวติ ท่ีสบายๆ
กบั วิถี “ดนตรบี าบดั ” ไดแ้ ล้ว!

11

5. ดา้ นกฬี า

ใช้ดนตรปี ระกอบกิจกรรมกีฬา เชน่ ยิมนาสติก กจิ กรรมเข้าจังหวะ การเต้น
แอโรบคิ เป็นต้น นอกจากนั้นยังมีกิจกรรมต่างๆ มากมายที่ใช้ดนตรีเป็นส่วนประกอบ
ในการดาเนินการทั้งทางตรงและทางอ้อม อาจกล่าวได้ว่าดนตรีเป็นส่วนประกอบท่ี
ขาดเสียมิไดใ้ นกิจกรรมของสงั คมมนุษย์

ดนตรกี บั การเต้นแอโรบิค

ผใู้ ห้กาเนดิ ช่อื ของเสยี งดนตรี

เสียงของดนตรสี ากลเรียงลาดับจากตา่ ไปหาสูง เกิดจากการนาเพลงร้องที่ใช้ร้อง
ในกจิ กรรมของศาสนาซึ่งมีอยู่ 7 เพลง ทม่ี ีเสยี งเร่ิมจากต่าแล้วค่อยๆ ไล่สูงข้ึนทีละเพลง
ทีละเพลง ต่อมาพระชาวอิตาเลียน ช่ือ “กีโดว์ ดาเร็ตโซ่” เป็นผู้นาอักษรลาตินที่เป็น
เนื้อรอ้ งมาใชแ้ ทนชื่อของเสียง จงึ เกิดชือ่ ของเสียงดนตรีตง้ั แต่นั้นมา

วิวัฒนาการดนตรีสากล

มนษุ ยเ์ รารู้จกั เคาะ ร้จู กั ตี รจู้ กั นาสงิ่ ต่างๆ มาเปาุ แลว้ ทาให้เกิดเสยี ง เช่น เปุาเขาสัตว์
เม่อื มงี านรน่ื เรงิ กม็ ีการตีเกราะ เคาะไมป้ ระกอบจังหวะ สิง่ เหลา่ นี้นบั วา่ เป็นธรรมชาติ
ของมนษุ ย์ ต่อมาในระยะหลังๆ เมื่อมนุษย์มีพิธีกรรมต่างๆ ก็มักจะนาเคร่ืองเคาะจังหวะ
หรือเครื่องดนตรีชนิดอนื่ ๆ เข้ามาบรรเลงในการประกอบพิธกี รรมนั้นๆ ตามหลกั ฐาน
พบว่า ศาสนาคริสต์เปน็ จุดเรม่ิ แรกของการกาเนิดลกั ษณะของดนตรีทางยโุ รป ภายหลัง
กลายมาเป็นดนตรีท่ชี นท่ัวโลกนิยม คือ ดนตรสี ากล

12

จากหลักฐานท่ีได้พบกล่าวว่า ชาวยุโรปรับเอาศาสนาคริสเตียนสืบทอดไปจาก
ศาสนายิวของพระเยซู ซ่ึงอยู่ในภูมิประเทศใกล้เคียงกับชาวอารยันของอินเดีย ซ่ึงมี
การประโคมประกอบการสวดมนต์เป็นทานองและร้องเป็นเพลง ทาให้บทสวดมนต์นั้น
ฟังไพเราะจบั อกจบั ใจ และสามารถโน้มนา้ วจติ ใจของผู้ฟังให้เล่อื มใสในศาสนามากข้นึ

บทเพลงที่เกี่ยวกับศาสนา หรือเรียกโดยทั่วไปว่า “เพลงวัด” (Church music )
ได้แต่งขึ้นอย่างถูกหลักเกณฑ์ตามหลักวิชาการดนตรี ผู้แต่งเพลงวัดต้องมีความรู้
ความสามารถสงู เพราะการแต่งเพลงหรือบทสวดน้ัน จะต้องแต่งให้สามารถโน้มน้าว
จิตใจผู้ฟังให้นิยมเล่ือมใสในศาสนามากยิ่งขึ้น ในการแต่งเพลงวัดแต่ละบทแต่ละตอน
ผู้แต่งจะต้องแต่งอย่างประณีตบรรจง การแต่งเพลงประเภทน้ีจะต้องคานึงถึงเสียง
ของดนตรี ต้องใหเ้ สยี งของดนตรกี ลมกลืนกับบทสวด และต้องให้เสียงดนตรีสามารถ
โนม้ น้าวใจผฟู้ งั

เมื่อมีบทเพลงเก่ียวกับศาสนามาข้ึน เพื่อเป็นการกันหลงลืม จึงได้มีผู้ประดิษฐ์
สัญลักษณต์ า่ งๆ แทนทานอง เมื่อประมาณ ค.ศ. 1000 สัญลักษณ์ดังกล่าวคือ “ตัวโน้ต”
(Note) โน้ตเพลงท่ีเป็นหลักในวิชาดนตรีเบื้องต้นที่เป็นเสียง โด (Do) เร (Re) มี (Mi)
นั้น เป็นคาสวดในภาษาละติน ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า วิชาดนตรีมีจุดกาเนิดมาจากวัด
หรอื จากศาสนา

ในยุโรปนน้ั ถือวา่ เพลงเก่ยี วกับศาสนาน้นั เป็นเพลงชั้นสูงสุด ผู้แต่งจะต้องแต่งอย่าง
สุดฝมี อื เมือ่ แต่งบทสวดเสร็จ แล้วจะต้องเลือกวงดนตรีที่จะบรรเลงประกอบ นักดนตรี
ท่ีจะบรรเลงจะต้องมีความสามารถสูง จากมูลเหตุน้ีเอง จึงได้เกิดวงดนตรีชนิดต่างๆ
ขึ้นมา ในขนั้ แรก มีวัตถุประสงค์เพ่ือจะบรรเลงเพลงประกอบบทสวดมนต์ แต่ในระยะ
หลังๆ วงดนตรีทเี่ กดิ ขน้ึ ส่วนใหญ่จะมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พื่อการร่นื เริง

13

การดูแลรักษาเครื่องดนตรีสากล

เครื่องดนตรสี ากลมีหลายประเภท เราควรดูแลรักษาให้ถูกต้องตามประเภทของ
เคร่ืองดนตรี ซ่ึงจะทาให้มีอายุการใช้งานยาวนาน การดูแลรักษามวี ธิ ีการงา่ ยๆ ดงั นี้

1. เครื่องสาย

กอ่ นหรอื หลังการเล่น ให้ใช้ผ้าแห้งลูบเบา ๆ บนสายและตัวเครื่อง เพื่อขจัด
ฝุนคราบไคลต่างๆ ถ้าเป็นเคร่ืองสายท่ีใช้คันชักสี เม่ือเล่นเสร็จแล้ว ต้องปรับคันชัก
ไม่ให้สายตึงเกินไป ก่อนที่จะนาไปเก็บในกล่องเพราะหากปล่อยให้สายตึงเป็นเวลานาน
อาจชารุดได้

14

2. เครอื่ งเปา่ ลมไม้

1) ประเภทเปุาลมผา่ นช่องลม ใหใ้ ช้ผ้านมุ่ เช็ดตัวเคร่อื งก่อนและหลังการเปุา
ส่วนเครื่องเปุาท่ีเป็นโลหะ ให้ใช้ผ้านุ่มและแตะน้ามันที่สาหรับทาความสะอาด
เคร่ืองดนตรี แล้วลูบไปตามกระเดื่องกลไกและตัวเคลื่อนให้ทั่ว เพ่ือทาให้กระเดื่องกลไก
เกิดความคลอ่ งตัวในการใช้งาน และช่วยไมใ่ หเ้ กดิ สนิม

3. เครอ่ื งเปา่ ลมทองเหลอื ง

ใช้ผ้านุ่มเช็ดตัวเครื่องให้สะอาดก่อนและหลังการใช้ เมื่อใช้เสร็จแล้วให้กด
กระเดื่องสาหรับไล่น้าลาย แล้วเปุาลมแรงๆ เข้าไปตรงปากเปุา เพ่ือไล่หยดน้าลายที่ค้าง
อยู่ในท่อ เสร็จแล้วถอดปากเปุาออกมาทาความสะอาด โดยใช้ผ้าเช็ดและใช้เศษผ้า
แตะครีมขดั โลหะลูบ เก็บใสก่ ล่องให้เรยี บรอ้ ย

15

4. เคร่ืองดนตรปี ระเภทมีล่มิ นว้ิ

ใช้ผ้าสักหลาดหรือผ้าแห้งเช็ดถูที่ตัวเคร่ือง และบริเวณล่ิมน้ิวให้สะอาด
ปิดฝาครอบแล้วใชผ้ ้าคลุมให้เรยี บร้อย

5. เครอื่ งดนตรีประเภทเคร่อื งตี

ใช้ผา้ นุม่ เช็ดตวั เครอ่ื งและสว่ นท่ใี ชต้ ีใหส้ ะอาดก่อนและหลงั การเลน่ ทุกคร้งั
และเกบ็ เคร่อื งดรตรีใสก่ ล่องหรือใช้ผ้าคลมุ ทุกคร้ังทีเ่ ล่นเสรจ็ แล้ว

16

แบบฝกึ กิจกรรมที่ 5.1
เร่อื ง ประโยชนข์ องดนตรีตอ่ สงั คมมนษุ ย์

คาสงั่ ใหน้ กั เรยี นเขยี นโน้ตดนตรีสากล เพลง “ชะตาชวี ิต” ตามเครือ่ งดนตรี

ทีต่ นเองถนัด (5 คะแนน)

ชื่อ……………………..............….สกลุ ……………...................……….ชนั้ ……………………….
เลขที่…………………….โรงเรียน………………................................…………………………….

17

แบบฝึกกิจกรรมที่ 5.2
เร่ือง ประโยชนข์ องดนตรตี อ่ สงั คมมนษุ ย์

คำสั่ง ใหน้ กั เรียนเขียนโนต้ ดนตรีสากล เพลง “สาวอุบลรอรัก” ตามเคร่ืองดนตรี

ที่ตนเองถนดั (10 คะแนน)

ช่ือ……………………….สกลุ …………………….ช้นั ……………………….
เลขที่…………………….โรงเรียน…………………………………………….

18

แบบทดสอบหลังเรยี น

ชดุ ที่ 5 เรอื่ ง ประโยชน์ของดนตรีตอ่ สงั คมมนุษย์

คาสั่ง ใหน้ กั เรยี นกาเครื่องหมาย X หนา้ ข้อคาตอบทถ่ี ูกต้องทส่ี ดุ
เพียงขอ้ เดียว (20 คะแนน)

1. หมอท่ีใชด้ นตรบี าบดั การผ่าตดั ผปู้ ุวย แล้วอาการเจ็บปวดทเุ ลาลง คือใคร
ก. แอสคลปี ีอุส
ข. ทองจนี บ้านแจง้
ค. อริสโตเตลิ
ง. อีธอส

2. จงั หวะดนตรีมใี ช้ปลุกเรา้ อารมณใ์ หเ้ กิดความรกั ความสามัคคี คือ
ก. เพลงพระราชนพิ นธ์
ข. เพลงปลกุ ใจ เพลงเชยี ร์
ค. เพลงคลาสสิค
ง. เพลงร็อค

3. ในดา้ นจิตวิทยา ใช้เสยี งดนตรีปรับเปลี่ยนนสิ ยั เช่นโรคอะไร
ก. โรคอกหัก
ข. โรคปัญญาอ่อน
ค. โรคลมชกั
ง. โรคสมาธสิ ้ัน

4. กฬี าชนดิ ใดทใ่ี ชด้ นตรีบรรเลงประกอบการแขง่ ขนั
ก. เทควันโด
ข. ยมิ นาสติก
ค. มวยสากล
ง. หมากรกุ

19

5. ผ้ใู ห้กาเนดิ ชื่อของเสียงดนตรี คือใคร
ก. กโี ดว์ คาเร็ตโซ่
ข. อธี อส
ค. อรสิ โตเติล
ง. แอสคลปี ีอสุ

6. ประโยชน์ของดนตรใี นดา้ นการศึกษา คอื ข้อใด
ก. จติ บาบัด
ข. ความคิด จนิ ตนาการ
ค. แอโรบิค
ง. ทารกในครรภ์มารดา

7. ความเชือ่ ในเร่ืองของพลังแหง่ สัจธรรมของดนตรี คือใคร
ก. ทองจีน บา้ นแจง้
ข. กโี ดว์ คาเร็ตโซ่
ค. อีธอส
ง. อริสโตเตลิ

8. ใครเป็นผู้กล่าวว่า หลักสูตรการศึกษาควรประกอบด้วยวิชากฬี าและดนตรี
ก. กโี ดว์ คาเรต็ โซ่
ข. เปลโต และอริสโตเติล
ค. อธี อส
ง. อภสิ ทิ ธิ เวชชาชวี ะ

9. ดนตรที ่ีเหมาะกับการศกึ ษาไม่ควรมีลีลาทท่ี าให้อารมณ์ออ่ นไหว
ควรใชท้ านองใด
ก. ดอเรียนและฟรีเจยี น
ข. เพลงปลกุ ใจ เพลงเชยี ร์
ค. เพลงประกอบพธิ ีกรรม
ง. เพลงแดนซ์

20

10. ข้อใดไมเ่ กย่ี วขอ้ งกบั การใช้ดนตรบี าบดั รักษาผ้ปู วุ ย
ก. เด็กในครรภม์ ารดา
ข. ปญั ญาออ่ น
ค. ระบบย่อยอาหาร
ง. ความสามัคคี

11. เคร่อื งเปุาลมทองเหลอื มกั ใช้อะไรทาความสะอาด
ก. น้ามันงา
ข. น้ามันมะพร้าว
ค. น้าสะอาด
ง. ครมี

12. ใชผ้ า้ สกั หลาดหรือผา้ แห้งเช็ดท่ีตัวเครอื่ ง คอื การดแู ลรักษาเคร่ืองดนตรี
ชนดิ ใด
ก. แซกโซโฟน
ข. เปียโน
ค. กลองชดุ
ง. ไวโอลนี

13. การทาความสะอาดเคร่ืองตี ควรปฏิบัติเช่นใด
ก. ผ้านุม่ เช็ดก่อนและหลงั การเลน่ ทกุ ครัง้
ข. ผ้าชบุ น้าเชด็ กอ่ นและหลังการเล่นทุกครัง้
ค. ใชค้ รีมทาก่อนและหลงั การเลน่ ทุกครงั้
ง. ใช้น้ามนั ทาก่อนและหลงั การเลน่ ทกุ ครงั้

14. เครือ่ งดนตรที พ่ี ระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงโปรด
และบรรเลงประจาคือ
ก. ทรมั เปต็
ข. แซกโซโฟน
ค. เปียโน
ง. กลองชุด

21

15. เพลงใด ไม่ใช่ เพลงท่ีพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั ภูมิพลอดลุ ยเดช
ทรงพระราชนิพนธ์
ก. ยามเย็น
ข. สายฝน
ค. ลมหนาว
ง. สดดุ ี มหาราชา

16. บทเพลงทีเ่ ก่ียวกับศาสนาหรือเรียกอกี อยา่ งหน่ึงว่า
ก. เพลงแจส๊
ข. เพลงคริส
ค. เพลงวัด
ง. เพลงคลาสสคิ

17. สญั ลักษณ์ต่าง ๆ ท่แี ทนทานอง เกิดขน้ึ เมือ่ ใด

ก. ค.ศ. 1000 ข. ค.ศ. 2000

ค. ค.ศ. 1500 ง. ค.ศ. 2010

18. ทาไมจงึ ต้องมกี ารดแู ลรกั ษาเครอื่ งดนตรี
ก. เพ่อื ความสนกุ สนาน
ข. ให้มอี ายกุ ารใชง้ านยาวนาน
ค. ใชเ้ วลาว่างให้เกิดประโยชน์
ง. เพ่อื ความสวยงาม

19. ควรปฏิบตั ิเชน่ ไรเมอื่ เล่นดนตรีประเภทเครื่องสายเสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้
ก. หย่อนคนั ชักใหย้ าน
ข. ปรบั คนั ชกั ใหต้ งึ
ค. ปรับคนั ชักไม่ใหต้ ึงเกนิ ไป
ง. ใชน้ า้ มนั งาทาคันชกั

20. ใชน้ ้ามนั ลูบไปตามกระเด่อื งกลไกและตัวเคลอ่ื นใหท้ ่วั คือการดแู ลรกั ษา
เคร่ืองดนตรชี นิดใด
ก. เคร่ืองเปาุ ทองเหลือง
ข. เครอื่ งสาย
ค. เครือ่ งเปาุ ลมไม้
ง. เครอื่ งตี

22

ภาคผนวก

23

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น
ชดุ ท่ี 5 เรอ่ื ง ประโยชน์ของดนตรี

ต่อสงั คมมนษุ ย์

1. ข 7. ข 14. ค
2. ค 8. ง 15. ค
3. ข 9. ข 16. ง
4 . ก 10. ก 17. ข
5. ง 11. ค 18. ก
6. ก 12. ก 19. ข

13. ข 20. ง

24

เฉลยแบบฝกึ กจิ กรรมที่ 5.1
ชดุ ที่ 5

เรื่อง ประโยชน์ของดนตรี
ตอ่ สงั คมมนษุ ย์

อยูใ่ นดลุ พินิจของครูผสู้ อน

25

เฉลยแบบฝกึ กจิ กรรมที่ 5.2
ชดุ ที่ 5

เรื่อง ประโยชน์ของดนตรี
ตอ่ สงั คมมนษุ ย์

อยูใ่ นดลุ พินิจของครูผสู้ อน

26

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น
ชุดท่ี 5 เรื่อง ประโยชน์ของดนตรี

ต่อสังคมมนษุ ย์

1. ก 8. ข 15. ง
2. ข 9. ก 16. ค
3. ง 10. ง 17. ก
4 . ข 11. ง 18. ข
5. ก 12. ข 19. ค
6. ข 13. ก 20. ค
7. ค 14. ข

27

บรรณานกุ รม

กรมวชิ าการ. คู่มือการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูศ้ ิลปะดนตรี. กรุงเทพฯ : กรมวชิ าการ,
2544.

โกวิทย์ ขันธศิริ. ดุรยิ างคศิลป์ตะวนั ตก (เบ้ืองต้น). กรงุ เทพฯ : สานักพิมพ์
แหง่ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย, 2550.

ไขแสง ศขุ ะวัฒนะ. สังคตี นิยมว่าดว้ ย : ดนตรตี ะวนั ตก. กรงุ เทพมหานคร :
ไทยวัฒนาพานิช, 2541.

คมสันต์ วงศว์ รรณ์. ดนตรีตะวันตก. กรงุ เทพฯ : จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลัย, ม.ป.ป.
เจนดรุ ิยางค์. หลักวิชาการดนตรีและการขบั รอ้ ง. เลม่ 1. พมิ พค์ ร้งั ที่ 7.

กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์กรมแผนทท่ี หาร, 2516.
ณชั ชา โสดตยิ านรุ กั ษ์. ทฤษฎีดนตรี. พมิ พ์ครัง้ ท่ี 6. กรุงเทพฯ : สานักพมิ พ์

แหง่ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย, 2549.
ดนยั ลมิ ปดนยั . ดนตรีแห่งชวี ิต. พิมพค์ รงั้ แรก. กรุงเทพฯ : กราฟิดอาร์ต, 2522.
ธวัชชัย นาควงษ์. การสอนดนตรสี าหรบั ตามแนวของโคได. พมิ พ์คร้งั ที่ 1.

กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2541.
ธวชั ชัย นาควงษ์. การสอนดนตรสี าหรับเดก็ ตามแนวของคาร์ล ออร์ฟ. พิมพค์ รัง้ ที่ 1.

กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์, 2542.
ประพนั ศักด์ิ พุม่ อนิ ทร์. ทฤษฎดี นตรีสากลข้นั พ้ืนฐาน. กรงุ เทพมหานคร : เอม็ ไอเอส

ซอฟทเ์ ทค, 2548.
ประสิทธิ์ เลียวศริ พิ งศ์. ประวัตดิ นตรตี ะวันตกโดยสังเขป. พมิ พ์คร้งั ที่ 1. กรุงเทพฯ :

ดอกเตอรแ์ ซก, 2533.
พชิ ัย ปรชั ญานุสรณ์. ทฤษฎดี นตรีเกรดหนง่ึ . พิมพค์ รง้ั แรก. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์

หนึ่งเจด็ การพมิ พ์, 2531.
พงึ จิตต์ สวามภิ กั ดิ์. หนงั สอื เรยี นศิลปกรรมรายวิชา ศ 0215 – ศ 0216 ทฤษฎดี นตรี

สากล 1–2 ชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ตามหลักสตู รมธั ยมศึกษาตอนปลาย
พุทธศักราช 2524. กรุงเทพฯ : องค์การคา้ ของครุ สุ ภา, 2524.
สมนกึ อนุ่ แกว้ . ทฤษฎดี นตรแี นวปฏิบัติ. พิมพค์ รั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ : สามัคคสี าร
(ดอกหญา้ ), 2538.
สาเรจ็ คาโมง. ทฤษฎีดนตรสี ากล ฉบบั สรรพสตู ร. กรุงเทพมหานคร : ฐานบณั ฑิต,
2552.

28

www.easyguitar.kwanruean.com/basicnote.htm/ โน้ตดนตรสี ากล.
www.grand-oper.exteen.com/20090311/entry-1 ยคุ สมัยของดนตรสี ากล.
www.kungsup.blogspot.com/2007/10/1.html ประโยชนข์ องดนตรตี ่อสังคมมนษุ ย์.
www.riverlightmusic.com/propetduntree%20.htm ประเภทของดนตรีสากล.
www.sema.go.th/files/content/Art…__9.html การดแู ลรกั ษาเคร่ืองดนตรี.
www.share.psu.ac.th/blog/commusic/1846 สว่ นประกอบของดนตรแี ละระดับเสียง.
www.vcharkarn.com/varticle/39909 สบายๆ กับวถิ ี “ดนตรบี าบดั ”
www.yes-iloveyou.com ประวตั เิ ครอ่ื งดนตรีสากล.

29

ดนตรีกบั ชีวิต

กลมุ่ สาระการเรยี นรศู้ ิลปะ (วชิ าดนตรี)
สาหรับนกั เรียนช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1
ชุดที่ 5 เรอื่ ง ประโยชน์ของดนตรตี อ่ สงั คมมนษุ ย์

นายนราศกั ดิ์ สรอ้ ยสนธ์ิ
ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครชู านาญการ

โรงเรยี นบ้านโสกชนั
สานกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศึกษาอบุ ลราชธานี เขต 2

จงั หวดั อุบลราชธานี

30

คานา

ชดุ การสอน “ดนตรกี ับชีวิต” ชุดท่ี 5 เรื่อง ประโยชน์ของดนตรีต่อสังคมมนุษย์

ผู้เขียนได้จัดทาข้ึนเพื่อพัฒนาการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ ชั้นมัธยมศึกษา

ปีท่ี 1 โดยใช้ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ เรื่อง ดนตรีกับชีวิต และนักเรียนกลุ่ม

สนใจดนตรสี ากล

ชุดการสอน “ดนตรีกับชีวิต” ชุดนี้ สาเร็จลุล่วงไปด้วยดี ก็เนื่องจากได้รับ

ความอนุเคราะหใ์ หค้ าปรกึ ษาจากผ้ทู รงคุณวฒุ ิ ดงั น้ี

ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ทินกร อตั ไพบลู ย์ อาจารย์วิทยาลัยดรุ ยิ างคศิลป์

มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม

จังหวดั มหาสารคาม

ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ประณต พลอาสา อาจารย์ภาควิชาดนตรี

มหาวทิ ยาลัยราชภฏั อุบลราชธานี

จงั หวัดอบุ ลราชธานี

นางเนตรบงั อร ศรไชย ครวู ิทยฐานะ ครูชานาญการพิเศษ

กลุม่ สาระการเรียนร้ศู ิลปะ (วชิ านาฏศิลป์)

โรงเรียนเทศบาลวารนิ วิชาชาติ

จังหวดั อบุ ลราชธานี

ที่กรุณาตรวจสอบ เสนอแนะและแก้ไขปรับปรุง ผู้เขียนขอกราบขอบพระคุณ

เป็นอย่างสูง

นายนราศักด์ิ สร้อยสนธ์ิ

31

สารบญั หนา้

คาชแี้ จง ก
จดุ ประสงค์ ข
แบบทดสอบก่อนเรียน เรื่อง ประโยชน์ของดนตรีต่อสงั คมมนษุ ย์ 1
เอกสารประกอบการเรียน เรอ่ื ง ประโยชน์ของดนตรีต่อสงั คมมนษุ ย์ 5
แบบฝกึ กจิ กรรมที่ 5.1 เร่อื ง ประโยชนข์ องดนตรตี ่อสังคมมนุษย์ 16
แบบฝึกกจิ กรรมที่ 5.2 เรอื่ ง ประโยชนข์ องดนตรีต่อสงั คมมนษุ ย์ 17
แบบทดสอบหลงั เรยี น เรอ่ื ง ประโยชน์ของดนตรีต่อสงั คมมนุษย์ 18
ภาคผนวก
23
เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน เรื่อง ประโยชน์ของดนตรีตอ่ สังคมมนุษย์ 24
เฉลยแบบฝกึ กิจกรรมท่ี 5.1 เรื่อง ประโยชนข์ องดนตรตี อ่ สงั คมมนุษย์ 25
เฉลยแบบฝกึ กจิ กรรมที่ 5.2 เร่ือง ประโยชน์ของดนตรีตอ่ สังคมมนุษย์ 26
เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น เร่ือง ประโยชน์ของดนตรีต่อสงั คมมนษุ ย์
บรรณานุกรม

ก32

คาชีแ้ จง

ชดุ การสอน “ดนตรกี บั ชีวติ ”กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ลิ ปะ (วชิ าดนตรี)
จัดทาขน้ึ เพอ่ื ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ โดยมีเน้ือหาย่อยดังนี้

ประโยชน์ของดนตรตี ่อสังคมมนษุ ย์
- ประโยชน์ของดนตรสี ากล
- ผู้ให้กาเนิดชือ่ ของเสียงดนตรี
- วิวัฒนาการดนตรีสากล
- การดแู ลรักษาเคร่ืองดนตรีสากล
ชดุ การสอน “ประโยชนข์ องดนตรีต่อสังคมมนษุ ย์” ครูผสู้ อนและผู้เกี่ยวข้อง
สามารถนาไปใช้ไดห้ ลายแนวทาง คือ
1. ใช้ประกอบแผนการจดั การเรียนรู้ เร่ือง “ดนตรีกบั ชีวติ ”
2. ใชส้ อนนกั เรียนกลุ่มสนใจดนตรี ชมุ นมุ ดนตรีสากล
3. นักเรียนใช้เป็นหนังสืออ่านเสรมิ ประสบการณ์การเรยี นรู้ไดด้ ้วยตนเอง
4. เพอื่ เผยแพรแ่ กบ่ คุ คลอน่ื ตามทีเ่ หน็ สมควร

ข33

จดุ ประสงค์

1. บอกประโยชนข์ องดนตรตี อ่ สงั คมมนษุ ย์ได้
2. เขียนบนั ทึกโนต้ เพลงพระราชนพิ นธ์ “ชะตาชวี ติ ” ได้
3. เขียนบนั ทึกโน้ตเพลง “สาวอบุ ลรอรกั ” ได้
4. อ่าน เคาะและนบั จังหวะโนต้ เพลงพระราชนพิ นธ์ “ชะตาชีวิต” ได้
5. อา่ น เคาะและนับจงั หวะโนต้ เพลง “สาวอุบลรอรัก” ได้
6. ฝกึ ปฏบิ ัตเิ ครอ่ื งดนตรีสากล “วงโยธวาทติ ” เพลงพระราชนิพนธ์

“ชะตาชีวติ ” ได้
7. ฝึกปฏิบตั เิ ครื่องดนตรีสากล “วงโยธวาทติ ” เพลง “สาวอุบลรอรัก” ได้
8. บอกผใู้ หก้ าเนดิ ชื่อของเสียงดนตรไี ด้
9. บอกและอธบิ ายววิ ฒั นาการดนตรสี ากลได้
10. บอกและอธิบายวิธีเก็บรกั ษาเครื่องดนตรีสากลแตล่ ะชนดิ ได้
11. บอกประโยชน์และความสาคัญของดนตรตี อ่ มนุษย์ในการดาเนนิ ชีวติ

และสามารถนาไปบูรณาการใชก้ บั งานพิธขี องรัฐและงานชมุ ชนได้