หน่วย2_การสร้างองค์ความรู้ใหม่ทางประวัติศาสตร์ไทย

๒หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี

การสรา้ งองคค์ วามร้ใู หมท่ างประวตั ิศาสตรไ์ ทย

โดย : ครณู ฐั กฤต อุตมะโน
ครูสุปรยี า คาโมนะ

ความหมาย ความสาคญั ของวธิ ีการทางประวัติศาสตร์

ความหมายของวธิ ีการทางประวตั ิศาสตร์

• วธิ ีการทางประวตั ศิ าสตร์ เปน็ วิธกี ารหรือขัน้ ตอน ทใี่ ช้ในการศกึ ษาเรือ่ งราวทางประวตั ศิ าสตร์
โดยอาศัยจากหลักฐานที่เปน็ ลายลกั ษณอ์ กั ษรและไมเ่ ปน็ ลายลักษณ์อกั ษร เพ่ือให้สามารถ
ฟืน้ หรอื จาลองอดตี ขึน้ มาใหม่ไดอ้ ยา่ งถกู ต้อง นา่ เชอื่ ถือ

ความสาคัญของวธิ กี ารทางประวัติศาสตร์

• ทาให้เรอ่ื งราว กจิ กรรม เหตุการณท์ เ่ี กดิ ข้นึ ในประวัตศิ าสตรม์ ีความน่าเช่ือถือ มคี วามถูกตอ้ งเป็น
จริง หรือใกล้เคียงกบั ความเป็นจริงมากท่สี ุด เพราะมีการศกึ ษาอย่างเป็นระบบ มขี ัน้ ตอน

ประโยชน์ของวิธกี ารทางประวตั ิศาสตร์

ประโยชน์ของวธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์

• ผู้ทไ่ี ดร้ ับการฝกึ ฝนการใชว้ ธิ กี ารทางประวัติศาสตร์จะทาให้เปน็ คนละเอียดรอบคอบ มี
การตรวจสอบเร่ืองราวท่ศี กึ ษา

• นามาปรบั ใชใ้ นชีวติ ประจาวนั ได้ โดยจะทาใหเ้ ป็นผรู้ ู้จกั ทาการประเมนิ ความน่าเช่ือถอื ของ
เหตุการณ์ตา่ งๆว่า มีเพยี งใด





ข้นั ตอนของวธิ ีการทางประวตั ิศาสตร์

การกาหนดหวั เรอ่ื งทจ่ี ะศึกษา

• เรมิ่ จากความสงสัย อยากรู้
• หลังจากน้ันกาหนดเรือ่ งหรือประเด็นที่ต้องการศึกษา
• ประเดน็ ทจี่ ะศกึ ษาควรกาหนดไวก้ ว้างๆ กอ่ น แล้วจากัดประเดน็ ใหแ้ คบลง เพอื่ ความชดั เจนในภายหลัง
• การกาหนดหัวเร่ืองอาจเก่ียวกับเหตุการณ์ ความเจริญ ความเส่ือมของอาณาจักร ตวั บุคคลในช่วงเวลา

ใดเวลาหนง่ึ

การรวบรวมหลกั ฐาน

• เป็นการรวบรวมหลักฐานทีเ่ กีย่ วข้องกบั หัวข้อท่จี ะศกึ ษา มที ง้ั หลกั ฐานทีเ่ ปน็ ลายลกั ษณ์อักษร
และหลกั ฐานท่ไี มเ่ ปน็ ลายลักษณ-์ อักษร หลักฐานช้ันต้นหรือหลกั ฐานปฐมภูมกิ บั หลักฐานชั้นรอง
หรอื หลักฐานทตุ ิยภูมิ

หลักฐานชัน้ ตน้

• เป็นหลักฐานร่วมสมัยของผู้ที่เก่ียวข้องกับ
เหตุการณ์โดยตรง ประกอบด้วยหลักฐานทาง
ราชการท้ังท่ีเป็นเอกสารลับ เอกสารท่ีเปิดเผย
กฎหมาย ประกาศ สุนทรพจน์ บันทึกความทรง
จ า ข อ ง ผู้ ที่ เ ก่ี ย ว ข้ อ ง กั บ เ ห ตุ ก า ร ณ์ ห รื อ
อัตชีวประวัติผู้ที่ได้รับผลกระทบกับเหตุการณ์
การรายงานข่าวของผู้รู้ ผู้เห็นเหตุการณ์ วีดิทัศน์
ภาพยนตร์ ภาพถา่ ยเหตุการณ์ทเ่ี กดิ ขน้ึ เปน็ ต้น

ภาพถา่ ยเหตุการณม์ หาวปิ โยค ๑๔ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๑๖
เป็นหลักฐานช้ันตน้

หลักฐานชั้นรอง

• หลักฐานที่จัดทาขึ้นโดยอาศัยหลักฐานช้ันต้น
หรือโดยบุคคลที่ไม่ได้เก่ียวข้อง ไม่ได้รู้เห็น
เหตุการณ์ด้วยตนเอง แต่ได้รับรู้โดยผ่านบุคคล
อื่น เช่น ผลงานของนักประวัติศาสตร์หรือ
หนังสือประวัติศาสตร์ รายงานของสื่อมวลชนท่ี
ไม่ได้รเู้ ห็นเหตุการณ์ด้วยตนเอง

สารนพิ นธข์ อง ศ.ดร. ประเสรฐิ ณ นคร
เป็นหลกั ฐานชน้ั รอง



การประเมินคุณค่าของหลักฐาน

การประเมนิ คุณค่าภายนอกหรอื วิพากษว์ ิธภี ายนอก

• ประเมินคณุ คา่ จากลกั ษณะภายนอกของหลักฐาน บางคร้ังอาจมีการปลอมแปลงเพ่ือการโฆษณาชวน
เชื่อ ทาใหห้ ลงผดิ จงึ มีการประเมนิ วา่ หลักฐานนน้ั เปน็ ของจรงิ หรือไม่ โดยพิจารณาจากสง่ิ ทป่ี รากฏ
ภายนอก เช่น เนอื้ กระดาษ

การประเมนิ คุณค่าภายในหรอื วิพากษว์ ิธีภายใน

• ประเมนิ คุณค่าจากขอ้ มูลภายในหลักฐานนน้ั เช่น มชี อื่ บคุ คล สถานที่ เหตกุ ารณ์ ในชว่ งเวลาท่หี ลักฐาน
นัน้ ทาขึ้นหรือไม่ นอกจากน้ี ยังสงั เกตไดจ้ ากการกล่าวถงึ ตวั บคุ คล เหตุการณ์ สถานท่ี ถอ้ ยคา

การวเิ คราะห์ สังเคราะห์ และจดั หมวดหม่ขู ้อมูล

• ตอ้ งศึกษาข้อมูลในหลักฐานนน้ั ว่าให้ข้อมลู อะไรบ้าง มีความสมบูรณ์เพียงใด มีจดุ มงุ่ หมาย
เบ้ืองต้นอย่างไร

• นาข้อมูลทัง้ หลายมาจัดหมวดหมู่
• เมอื่ ได้ขอ้ มูลเป็นประเดน็ แล้ว ตอ้ งหาความสมั พันธข์ องประเด็นตา่ งๆ และตคี วามขอ้ มลู
• ในการวิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมลู ผศู้ ึกษาควรมีความรอบคอบ วางตัวเปน็ กลาง

การเรยี บเรียงหรอื การนาเสนอ

• เป็นข้ันตอนสุดทา้ ยของวิธกี ารทางประวตั ิศาสตร์
• เป็นการนาข้อมูลท้ังหมดมารวบรวม เรียบเรยี ง หรือนาเสนอใหต้ รงกบั ประเด็นที่ตนสงสัย

หรืออยากรู้
• ควรนาเสนอเหตุการณอ์ ย่างมรี ะบบ ใหม้ ีความสอดคล้องตอ่ เนือ่ ง มีความเปน็ เหตเุ ป็นผล

โดยมขี อ้ มูลสนบั สนนุ อยา่ งมนี า้ หนัก รวมทัง้ สรปุ ผลการศกึ ษาท่สี ามารถให้คาตอบในเรอ่ื ง
ทสี่ งสัยหรืออยากรู้

คำถำมข้อคดิ สะกดิ ใจ ..??

จารกึ ลานทอง พบท่ีวัดสอ่ งคบ อาเภอเมือง จังหวัดชัยนาท จารึกดว้ ยอักษรขอม - อกั ษรไทยสมัยอยุธยา พ.ศ. ๑๙๕๑

คาถามขอ้ คิด สะกดิ ใจ

เฉลย คาถามขอ้ คดิ สะกิดใจ

ตอบ ๒ การตง้ั คาถามและกาหนดประเด็นของการศกึ ษา
ขั้นตอนแรกของวธิ ีการทางประวัติศาสตร์ คือ การตั้งคาถามและกาหนด

ประเด็นการศกึ ษาจากความสงสยั ใฝร่ ู้ หรอื ต้องการขอ้ มูลความรูท้ มี่ คี วามชัดเจน
มากกวา่ ผลการศกึ ษาเดิม ทัง้ น้ีผู้ศกึ ษาสามารถปรับเปลี่ยนขอ้ คาถามหรอื ประเด็นได้
ในภายหลงั หากพบวา่ หลักฐานทใ่ี ช้ในการศกึ ษาค้นควา้ มีนอ้ ยหรือไม่น่าเชอ่ื ถือ

คาถามขอ้ คิด สะกดิ ใจ

เฉลย คาถามข้อคดิ สะกดิ ใจ