5.พุทธศาสนากับหลักวิทยาศาสตร์

พระพทุ ธศาสนา

กบั

หลกั วทิ ยาศาสตร์

ด้านความเช่ือ..?

หลกั การของพระพทุ ธศาสนากบั หลกั วทิ ยาศาสตร์

หลกั การของพระพทุ ธศาสนากบั วทิ ยาศาสตร์น้นั มีท้งั ส่วนท่ีสอดคลอ้ งและส่วนทแี่ ตกต่างกนั
ในดา้ นตา่ งๆ ดงั น้ี

หลกั การวทิ ยาศาสตร์ น้นั จะเช่ือในเร่ืองใด

จะตอ้ งมีการพิสูจน์ ความจริงโดยใชก้ ารทดลอง และทุกอยา่ ง
จะตอ้ งดาเนินไปอยา่ งมีกฎเกณฑแ์ ละมีเหตุผลเป็นตวั ตดั สิน
โดยอาศยั ปัญญาในการพิจารณา

หลกั การของพระพทุ ธศาสนากบั หลกั วทิ ยาศาสตร์

หลกั การของพระพทุ ธศาสนากบั วทิ ยาศาสตร์น้นั มีท้งั ส่วนที่สอดคลอ้ งและส่วนทแ่ี ตกตา่ งกนั
ในดา้ นตา่ งๆ ดงั น้ี

พระพทุ ธศาสนา กม็ ีหลกั การดา้ นความเชื่อ

เช่นเดียวกบั วทิ ยาศาสตร์ ดงั หลกั คาสอนท่ีปรากฏอยใู่ น กาลาม
สูตร ซ่ึงพระพทุ ธเจา้ ทรงสอนไม่ใหเ้ ชื่ออยา่ งงมงายไรเ้ หตุผล
ตามหลกั ๑๐ ประการ

กาลามสูตร ๑๐ ประการ

๑. อยา่ เพิ่งปลงใจเช่ือ เพยี งเพราะไดย้ นิ ไดฟ้ ังตามๆ กนั มา
๒. อยา่ เพ่ิงปลงใจเชื่อ เพียงเพราะยดึ ถือสืบๆ กนั มา
๓. อยา่ เพิง่ ปลงใจเชื่อ เพยี งเพราะข่าวเล่าลือ
๔. อยา่ เพ่งิ ปลงใจเชื่อ เพยี งเพราะอา้ งตารา
๕. อยา่ เพ่ิงปลงใจเชื่อ เพียงเพราะเดาเอาเอง

กาลามสูตร ๑๐ ประการ

๖. อยา่ เพิ่งปลงใจเช่ือ เพยี งเพราะคาดคะเน
๗. อยา่ เพง่ิ ปลงใจเช่ือ เพียงเพราะตรึกตามอาการ
๘. อยา่ เพ่งิ ปลงใจเช่ือ เพียงเพราะชอบใจวา่ ตรงกบั ความเห็นของตน
๙. อยา่ เพิ่งปลงใจเชื่อ เพียงเพราะเช่ือวา่ ผพู้ ดู สมควรจะเช่ือถือได้
๑๐. อยา่ เพิง่ ปลงใจเช่ือ เพียงเพราะนบั ถือวา่ สมณะผนู้ ้นั เป็นครูของตน

ด้านความเชื่อ..หลกั การของพระพทุ ธศาสนา

กบั หลกั วทิ ยาศาสตร์สอดคลอ้ งหรือแตกต่างกนั
เพราะอะไร...?

ดา้ นความรู้ ..?

ด้ าน ความรู้ ท้ังวิทยาศาสตร์ และ

พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ต่ า ง ย อ ม รั บ ค ว า ม รู้ จ า ก
ประสบการณ์ซ่ึงมีการพิสูจน์โดยผ่านตา หู จมูก
ลิ้น กาย และใจ

พระพุทธเจ้า ทรงเริ่ มคิดจากประสบการณ์ ท่ีได้
เห็นคือ ความเจ็บ ความแก่ และ ความตาย ซ่ึงลว้ นเป็ นความ
ทุกข์ พระองคท์ รงทดลองโดยอาศยั ประสบการณ์ของพระองค์
จนในท่ีสุดกท็ รงสามารถคน้ พบหลกั ความจริงอนั เป็นหนทางท่ี
จะหลุดพน้ จากความทุกข์

ด้านความรู้ ..หลกั การของพระพทุ ธศาสนา

กบั หลกั วทิ ยาศาสตร์สอดคลอ้ งหรือแตกต่างกนั
เพราะอะไร...?

แล้วความแตกต่างของหลกั การของ
พระพทุ ธศาสนากบั หลกั วทิ ยาศาสตร์
คืออะไร.......?

ด้านความแตกต่าง วิทยาศาสตร์มุ่งแสวงหาความจริง

ภายนอกด้านวัตถุเป็ นสาคัญ ส่วนพระพุทธศาสนาเน้นการ
แสวงหาความจริงภายใน คือ ความจริงดา้ นจิตใจ ที่มุ่งให้มนุษย์
สามารถพฒั นาจิตใจของตนใหห้ ลุดพน้ จากกิเลสไดอ้ ยา่ งสิ้นเิิง

การคิดตามนัยแหง่
พระพทุ ธศาสนาและการคดิ

แบบวิทยาศาสตร์

การคดิ ตามนัยแห่งพระพทุ ธศาสนา วิธีคิดตาม

แนวพระพทุ ธศาสนาเรียกวา่ วธิ ีคิด แบบโยนิโสมนสิการ ซ่ึงเป็นการคิด
อยา่ งถูกวิธี มีระเบียบ และลึกซ้ึง ดงั น้ี

วธิ ีคดิ แบบโยนิโสมนสิการ

๑. วธิ ีคดิ แบบสืบสาวเหตุปัจจยั การคน้ หาสาเหตุและปัจจยั ท่ีสมั พนั ธ์ส่งผลสืบทอด
กนั มา

๒. วธิ ีคดิ แบบแยกแยะส่วนประกอบ เป็นการคิดแยกองคร์ วมของสรรพส่ิงออกเป็น
องคป์ ระกอบยอ่ ยๆ

๓. วธิ ีคดิ แบบสามัญลกั ษณ์ เป็ นการคิดแบบรู้เท่าทนั ความเป็ นไปของสิ่งท้งั หลายท่ี
(วธิ ีคดิ แบบรู้เท่าทนั ธรรมดา) เกิดข้ึน

๔. วิธีคิดแบบอริยสจั เป็ นการคิดตามเหตุผลและผลสืบสาวจากผลไปหาเหตุ
(วธิ ีคิดแบบแกป้ ัญหา) ปัจจยั แลว้ แกไ้ ขท่ีตน้ เหตุ

๕. วธิ ีคดิ แบบตามหลกั การและความมุ่ง เป็ นการคิดถึงหลงั การของเรื่องหรือส่ิงน้นั ว่าคืออะไร
หมาย (วธิ ีคดิ แบบอรรถธรรมสัมพนั ธ์) มีความมุ่งหมายเพอื่ อะไร

๖. วิธีคิดแบบคุณโทษและทางออก เป็ นการมองสิ่งท้งั หลายตามความเป็ นจริง ทุกแง่ทุก
ดา้ นท้งั ดา้ นดี(เป็นคุณ)และดา้ นเสีย(เป็นโทษ)

๗. วธิ ีคดิ แบบคุณค่าแท้คุณค่าเทยี ม เป็ นการคิดถึงประมาณประโยชน์ที่แท้จริ งหรื อ
ประโยชนเ์ ทียมของสิ่งน้นั ๆ
๘.วธิ ีคดิ แบบอบุ ายปลกุ เร้าคุณธรรม
(วธิ ีคดิ แบบปลกุ เร้ากศุ ล) เป็ นวิธีคิดในทางส่งเสริมความเจริญงอกงามแห่งกุศล
ธรรม
๙. วธิ ีคดิ แบบเป็ นอยู่ในขณะปัจจุบนั
ฟ
๑๐. วธิ ีคดิ แบบวภิ ชั ชวาท
เป็ นการคิดแบบมีสติ โดยไม่หลงติดอยู่กบั อดีตและไม่
เพอ้ ฝันถึงอนาคต

เป็ นวิธีคิดแบบจาแนกประเด็นและแง่มุมต่างๆในทุก
ดา้ น โดยการมองเห็นไดห้ ลายมุม

การคดิ แบบวทิ ยาศาสตร์ กระบวนการคดิ แบบ

วทิ ยาศาสตร์แยกได้เป็ น ๕ ข้นั ตอน ดงั นี้

กระบวนการคดิ แบบ ๑. ………………….
วทิ ยาศาสตร์ ๒. ………………….
๓. ………………….
๔. ………………….
๕. ………………….

กระบวนการคดิ แบบ ๑. กาหนดปัญหา
วทิ ยาศาสตร์ ๒. ต้งั สมมติฐาน
๓. ทดลองเกบ็ ข้อมูล
๔. วเิ คราะห์ข้อมูล
๕. สรุปผล

Thank You