เล่มที่ 1 เขียนแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา ไฟฟ้าและสื่อสาร เอกสารประกอบการสอน รายวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ครู วิทยฐานะครูช านาญการ วิทยาลัยเทคนิคปัตตานี สังกัดส านักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ
เล่มที่ 1 เขียนแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา ไฟฟ้าและสื่อสาร เอกสารประกอบการสอน รายวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) วิทยาลัยเทคนิคปัตตานี สังกัดส านักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ รหัสวิชา 3104-2004 ระดับ ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ประเภทวิชาอุตสาหกรรม เล่มที่ 1 เรื่อง เขียนแบบแปลนพื้นงาน ทางด้านโยธา ไฟฟ้าและสื่อสาร เล่มนี้ ผู้สอนได้น าประสบการณ์จากการสอนและจากการศึกษาค้นคว้า น ามาเรียบเรียงเป็นเอกสารประกอบการสอน ซึ่งประกอบด้วยสาระส าคัญเกี่ยวกับการ เขียนแบบแปลนพื้น งานทางด้านโยธา ไฟฟ้าและสื่อสาร ได้แก่ มาตรฐานการเขียนแบบ การเขียนแบบ การเขียนแบบระบบ ไฟฟ้าและสื่อสาร แบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร ตัวอย่างแบบแปลน และตัวอย่างแบบแปลนการแข่งขันทักษะ การออกแบบระบบไฟฟ้าและการเขียนแบบระบบไฟฟ้า ด้วยคอมพิวเตอร์ ระดับ อศจ. ระดับภาคฯ และ ระดับชาติ ปีการศึกษา 2562-2563 ซึ่งสอดคล้องกับจุดประสงค์รายวิชา สมรรถนะรายวิชา และค าอธิบาย รายวิชา ตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง พุทธศักราช 2557 ประเภทวิชาอุตสาหกรรม ของส านักงาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ โดยแบ่งเนื้อหาออกเป็น 9 หน่วย และจัดท าเป็นเล่ม 9 เล่ม ดังนี้ 1. เล่มที่ 1 แบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา งานทางไฟฟ้าและสื่อสาร 2. เล่มที่ 2 ความรู้พื้นฐานเพื่อใช้คอมพิวเตอร์ในงานเขียนแบบ 3. เล่มที่ 3 การใช้โปรแกรม AutoCAD 4. เล่มที่ 4 การใช้ค าสั่งพื้นฐานในการเขียนแบบ 5. เล่มที่ 5 การใช้ค าสั่งเพื่อไขและตกแต่ง 6. เล่มที่ 6 การเขียนตัวอักษรและการแก้ไขข้อความ 7. เล่มที่ 7 การบอกขนาดให้กับแบบหรือชิ้นงาน 8. เล่มที่ 8 เทคนิคการแทรกไฟล์ด้วย External Reference และการใช้โปรแกรม AutoLISP 9. เล่มที่ 9 การประยุกต์ใช้ค าสั่งเพื่องานเขียนแบบและการพิมพ์แบบแปลน ผู้สอนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียน ผู้สอน ให้ได้ใช้ เป็นแนวทางในการจัดการเรียนการสอนตามหลักในการจัดการอาชีวศึกษา หากมีข้อเสนอแนะประการใดผู้ เรียบเรียงยินดีน้อมรับไว้ด้วยความขอบคุณยิ่ง จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ผู้เรียบเรียง ค าน า ก
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร เรื่อง หน้า ค าน า ก ลักษณะรายวิชา 1 ก าหนดการสอน 2 ค าแนะน าการใช้เอกสารประกอบการสอน 3 จุดประสงค์การเรียนรู้ 5 ใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน 6 หน่วยที่ 1 เรื่อง เขียนแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา งานทางไฟฟ้าและสื่อสาร 8 1.1 มาตราฐานการเขียนแบบ 8 1.2 การเขียนแบบ 12 1.3 การเขียนแบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร 26 1.4 แบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร 31 1.5 ตัวอย่างแบบแปลน 36 1.6 ตัวอย่างแบบแปลนการแข่งขันทักษะการออกแบบระบบไฟฟ้าและการเขียน แบบระบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ ระดับ อศจ. ระดับภาคฯ และระดับชาติ ปีการศึกษา 2562-2563 71 แบบฝึกหัด 82 ใบทดสอบความรู้หลังเรียน 83 แหล่งค้นคว้า 85 ภาคผนวก 86 - เฉลยใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน - เฉลยแบบฝึกหัด - เฉลยใบทดสอบความรู้หลังเรียน สารบัญ ข
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ภาพที่ หน้า 1 ขนาดแต่ละขนาดกระดาษในการเขียนแบบ 13 2 ระบบไฟฟ้าที่ไม่มีสายป้อน 26 3 ระบบไฟฟ้าที่มีสายป้อน 27 4 ตู้ควบคุมย่อยชนิดคอนซูเมอร์ยูนิต กรณี 1 เฟส 2 สาย 27 5 ตู้ควบคุมย่อยชนิดโหลดเซ็นเตอร์ กรณี 3 เฟส 4 สาย 28 6 วิธีควบคุมหลอดไฟด้วยสวิตช์ทางเดียว 28 7 การต่อหลอดไฟ 2 ดวง ควบคุมโดยใช้สวิตช์แยกคนละดวง 29 8 วงจรและการต่อหลอดไฟ 1 ดวง ควบคุมโดยใช้สวิตช์ 3 ทาง 29 9 การต่อสายดินในเต้ารับและการติดตั้งเต้ารับชนิดคู่ 2 จุด 30 10 วงจรการต่อสายดินในบ้านพักอาศัย 30 11 แบบแสดงการจ่ายไฟฟ้าภายในอาคารเรียนของตู้ควบคุมหลัก 31 12 แบบแสดงการจ่ายไฟฟ้าภายในห้องพักและในอาคารที่พักรวมของตู้ควบคุมหลัก 32 13 แบบแสดงโครงสร้างของระบบไฟฟ้าภายในอาคารที่พักรวม 33 14 แปลนไฟฟ้าและแสงสว่างห้องพักอาคารที่พักรวม 34 สารบัญภาพ ค
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ชื่อรายวิชา การเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ รหัสวิชา 3104-2004 ระดับชั้น ปวส.2 สาขาวิชา/กลุ่มวิชา/แผนกวิชา ช่างไฟฟ้าก าลัง หน่วยกิต 3 จ านวนชั่วโมงรวม 90 ชั่วโมง จ านวนสัปดาห์ 18 สัปดาห์ จุดประสงค์รายวิชา 1. เข้าใจหลักการและค าสั่งพื้นฐานของโปรแกรมเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ 2. เขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ 3. มีกิจนิสัยในการท างานร่วมกับผู้อื่นด้วยความประณีต รอบคอบ และปลอดภัย สมรรถนะรายวิชา 1. แสดงความรู้เกี่ยวกับแบบต่าง ๆ ที่ใช้ในระบบไฟฟ้า 2. เขียนแบบระบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ 3. พิมพ์แบบตามอัตราส่วนมาตรฐาน ค าอธิบายรายวิชา ศึกษาและเขียนแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา เขียนแบบงานทางไฟฟ้าและสื่อสาร การอ่าน แบบต่าง ๆ การใช้โปรแกรมส าเร็จรูปในการเขียนแบบไฟฟ้า และสื่อสาร ที่สอดคล้องกับงานทางด้านโยธา องค์ประกอบของแบบระบบไฟฟ้า การใช้งาน External Reference การ Plot โดยใช้ Layout การใช้ Visual LISP ในงานเขียนแบบ ลักษณะรายวิชา 1
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ก าหนดการสอน หน่วยที่ ชื่อหน่วยการสอน จ านวนชั่วโมง - ปฐมนิเทศและทดสอบก่อนเรียน 1 1 แบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร 9 2 ความรู้พื้นฐานเพื่อใช้คอมพิวเตอร์ในงานเขียนแบบ 5 3 การใช้โปรแกรม AutoCAD 5 4 การใช้ค าสั่งพื้นฐานในการเขียนแบบ 15 5 การใช้ค าสั่งเพื่อแก้ไขและตกแต่ง 15 6 การเขียนตัวอักษรและการแก้ไขข้อความ 5 7 การบอกขนาดให้กับแบบหรือชิ้นงาน 5 8 เทคนิคการแทรกไฟล์ด้วย External Reference และการใช้โปรแกรม AutoLISP 5 9 การประยุกต์ใช้ค าสั่งเพื่องานเขียนแบบและการพิมพ์แบบแปลน 15 สอบปลายภาค 5 รวม 90 ชื่อรายวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ รหัสวิชา 3104-2004 ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ประเภทวิชาอุตสาหกรรม ทฤษฎีรวมปฏิบัติ 5 คาบ/สัปดาห์ รวม 90 ชั่วโมง 2
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ค าแนะน าการใช้ เอกสารประกอบการสอน เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ รหัส 3104-2004 ระดับประกาศนียบัตร วิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ประเภทวิชาอุตสาหกรรม เล่มที่ 1 เรื่อง แบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้า และสื่อสาร เล่มนี้ จัดท าขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองและเพื่อให้ครูใช้เป็นคู่มือประกอบการสอน นอกจากนี้ยังสามารถใช้เพื่อซ่อมเสริมกรณีที่นักเรียนท ากิจกรรมการเรียนรู้ไม่ผ่านเกณฑ์ โดยมีค าแนะน าในการ ใช้ดังนี้ 1. ใช้เป็นสื่อการเรียนการสอน เพื่อศึกษาเนื้อหาของแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้า และสื่อสาร โดยก่อนใช้ควรชี้แจงให้นักเรียนทราบถึงวิธีการศึกษาและมีความซื่อสัตย์ในการท าใบทดสอบความรู้ ก่อนเรียน ระหว่างเรียน และใบทดสอบความรู้หลังเรียน 2. ใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เรื่อง แบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้า และสื่อสาร โดยใช้ศึกษาทั้งภาคทฤษฎีและเฉลยใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน และเฉลยใบทดสอบความรู้หลัง เรียน 3. ในการจัดกิจกรรมภาคปฏิบัติ อาจให้นักเรียนท าเป็นรายบุคคลหรือรายกลุ่มตามความเหมาะสม เพื่อ ฝึกให้นักเรียนสามารถท างานร่วมกับบุคคลอื่น ๆ 4. เมื่อจบกิจกรรมการเรียนรู้ครูควรให้นักเรียนช่วยกันสรุปและมีส่วนช่วยกันประเมินผลชิ้นงาน และครู บันทึกคะแนนก่อนเรียน ระหว่างเรียน และหลังเรียน เพื่อให้นักเรียนเห็นพัฒนาการของตนเอง ถ้านักเรียนท า คะแนนได้ไม่ถึงเกณฑ์ ควรให้นักเรียนศึกษาซ้ าอีกหรือครูจะสอนซ่อมเสริมให้จนกระทั่งทดสอบแล้วผ่านเกณฑ์ที่ ก าหนดไว้ ส าหรับครู ส าหรับนักเรียน 1. ใช้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองและต้องมีความซื่อสัตย์ต่อตนเองทั้งก่อนท าใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน ระหว่างเรียน และหลังเรียน 2. ในการศึกษาเอกสารนี้ หากไม่เข้าใจให้บันทึกไว้เพื่อสอบถามครูในเวลาเรียนหรือนอกเวลาเรียน 3. ขั้นตอนการศึกษา มีดังนี้ 3.1 ท าใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน 3.2 ศึกษาเนื้อหาให้เข้าใจอย่างละเอียด 3
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ค าแนะน าการใช้ เอกสารประกอบการสอน(ต่อ) 1. สื่อ PowerPoint เรื่อง แบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร 2. เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง แบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร 3. สื่อของจริง 3.3 ปฏิบัติกิจกรรมเกี่ยวกับแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร 3.4 น าผลงานที่ท าแล้วส่งครู ประเมินผลร่วมกัน 3.5 ท าใบทดสอบความรู้หลังเรียน 3.6 ตรวจค าตอบใบทดสอบความรู้ก่อนและหลังเรียน เพื่อทราบผลการพัฒนาตนเอง ซึ่งในแต่ละ กิจกรรมต้องผ่านเกณฑ์ตามก าหนด หากไม่ผ่านเกณฑ์ควรซ่อมเสริมโดยทบทวนแล้วท ากิจกรรมนั้นใหม่จนผ่าน เกณฑ์ 4. ในการศึกษานักเรียนควรได้รับความรู้ ทักษะ และฝึกนิสัยที่ในการท างาน ปฏิบัติงาน ด้วยความเป็น ระเบียบเรียบร้อย ประณีต รอบคอบ ค านึงถึงความปลอดภัย ใช้ทรัพยากรอย่างประหยัดและรักษาสิ่งแวดล้อม รวมทั้งสร้างคุณธรรมให้เกิดกับตัวเอง ได้แก่ การมีวินัย ความซื่อสัตย์ ความสนใจใฝ่รู้ การมีมนุษยสัมพันธ์ และ ความสามัคคี เพื่อให้เป็นคนดี คนเก่ง และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข สื่อที่ใช้ในการเรียนการสอนทั้งทฤษฎีและปฏิบัติ 4
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร จุดประสงค์การเรียนรู้ หลังจากได้ศึกษาเอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ รหัสวิชา 3104-2004 ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ประเภทวิชาอุตสาหกรรม เล่มที่ 1 เรื่อง แบบ แปลนพื้นงานทางด้านโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร จุดประสงค์ทั่วไป 1. เพื่อเข้าใจมาตรฐานการเขียนแบบทางด้านงานโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร ได้ถูกต้อง 2. เพื่อเข้าใจสัญลักษณ์งานโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร ได้ถูกต้อง 3. เพื่อเข้าใจการเขียนแบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร ได้ถูกต้อง 4. เพื่อเสริมสร้างความตั้งใจในการเรียนรู้ จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. เข้าใจมาตรฐานการเขียนแบบทางด้านงานโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร ได้ 2. เข้าใจสัญลักษณ์งานโยธา แบบงานไฟฟ้าและสื่อสาร ได้ 3. เข้าใจการเขียนแบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร ได้ 4. มีความตั้งใจในการเรียนรู้ 5
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน ค าแนะน า 1) จงท าเครื่องหมายกากบาท (×) ทับหัวข้อที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียวลงในกระดาษค าตอบที่แจกให้ 2) ข้อสอบจ านวน 10 ข้อ ใช้เวลาสอบ 10 นาที คะแนนเต็ม 10 คะแนน 1. ชนิดของเส้นในงานเขียนแบบสถาปัตยกรรม แบ่งออกเป็น กี่ส่วน ก. 1 ส่วน ข. 2 ส่วน ค. 3 ส่วน ง. 4 ส่วน จ. 5 ส่วน 2. มาตราส่วนที่ใช้ในงานเขียนแบบตามมาตรฐาน มอก. 210 (2520) และ ISO 5455 (1979) ประกอบด้วยอะไรบ้าง ก. มาตราส่วนปกติ ข. มาตราส่วนย่อ ค. มาตราส่วนปกติ มาตราส่วนย่อ และมาตราส่วน ขยาย ง. มาตราส่วนปกติ และมาตราส่วนย่อ จ. มาตราส่วนปกติ และมาตราส่วนขยาย 3. จากรูปสัญลักษณ์หมายถึงอะไร ก. โคมไฟในสวน ข. โคมไฟผนัง ค. ไฟฝังเพดาน ง. ไฟติดเพดาน จ. โคมไฟห้อย 4. จากรูปสัญลักษณ์หมายถึงอะไร ก. ประตูเปิดได้ 2 ทาง Swing Door ข. ประตูบานเฟี้ยม Folding Door ค. ประตูบานเปิดเดี่ยว Single Opening Door ง. ประตูบานเปิดเดี่ยว วงกบไม้ ลูกฟัก Single Opening Door จ. ประตูบานเปิดคู่ Double Opening Door 5. จากรูปสัญลักษณ์หมายถึงอะไร ก. เต้ารับโทรศัพท์ ข. เต้ารับเสาอากาศโทรทัศน์ ค. เต้ารับสัญญาณสเตริโอ ง. อุปกรณ์ตรวจจับควัน จ. อุปกรณ์ปรับอุณหภูมิ 6. แผงรับไฟเข้า หรือเมนสวิตช์ (main switch) ท า หน้าที่อะไร ก. ปลดและตัดต่อวงจร ข. เป็นอุปกรณ์ป้องกันวงจรไฟฟ้า ค. ตัดไฟฟ้าเกินขนาด ง. ตัดเมื่อเกิดกระแสไฟฟ้าลัดวงจร จ. ถูกทุกข้อ 6
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ใบทดสอบความรู้ก่อนเรียน (ต่อ) 7. แบบแปลน (Plan) คือ อะไร ก. แผนผัง ข. ภาพและรายละเอียดเสมือนกับมองงานจริง ค. ภาพ 2 มิติ ง. ภาพมองจากด้านบน จ. ถูกทุกข้อ 8. การอ่านแบบและการเขียนแบบไฟฟ้าควรมีความรู้พื้นฐาน งานเขียนแบบชนิดใด ก. ไดอะแกรมควบคุม ข. ไดอะแกรมวงจรไฟฟ้า ค. ไดอะแกรมเส้นเดี่ยว ง. ไดอะแกรมแบบงานจริง จ. ถูกทุกข้อ 9. แบบไดอะแกรมเส้นเดียว (One line diagram) คือข้อใด ก. แบบที่มีลักษณะเหมือนงานจริง ข. แบบที่มีลักษณะคล้ายแบบงานจริง ค. แบบที่มีลักษณะรวมจุดประสงค์ทั้งหมดของแบบ ทางไฟฟ้า ง. แบบที่มีลักษณะที่เน้นการแสดงให้เห็นถึงวงจร ภายในของงาน จ. ถูกทุกข้อ 10. แบบไดอะแกรมแผนผัง ( Schematic diagram) คือข้อใด ก. แบบที่มีลักษณะเหมือนงานจริง ข. แบบที่มีลักษณะคล้ายแบบงานจริง ค. แบบที่มีลักษณะรวมจุดประสงค์ทั้งหมด ของแบบทางไฟฟ้า ง. แบบที่มีลักษณะที่เน้นการแสดงให้เห็นถึง วงจรภายในของงาน จ. ถูกทุกข้อ 7
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ผู้ที่ศึกษาจ าเป็นที่จะต้องศึกษาลักษณะวิธีและมาตรฐานในการเขียนแบบ รวมทั้งฝึกฝนให้มี ประสบการณ์และความช านาญในการเขียนแบบ เพื่อที่จะถ่ายทอดสิ่งที่เราซึ่งเป็นผู้ออกแบบได้น าความ ความรู้มาก าหนดเป็นรูปแบบและรายละเอียด (Detail) ต่าง ๆ เพื่อที่จะถ่ายทอดความคิด การตัดสินใจ เพื่อให้น าไปใช้งานได้จริงตามวัตถุประสงค์ของผู้ออกแบบ มิฉะนั้นหากเราไม่รู้ ไม่เข้าใจในวิธีการเขียนแบบ และอ่านแบบแล้ว สาระสื่อส าคัญในแบบก็อาจจะตกไปอยู่ภายใต้การตัดสินใจของช่างเขียนแบบโดยสิ้นเชิง ซึ่งก็อาจจะท าให้มีข้อผิดพลาดหรือขาดตกบกพร่องได้อยู่มาก เนื่องจากเราไม่รู้ไม่เข้าใจอย่างถ่องแท้ถึงวิธีใน การถ่ายทอดความคิดออกมาในเชิงการเขียนแบบนั่นเอง 1.1 มาตราฐานการเขียนแบบ บทน า หน่วยที่ 1 เรื่อง เขียนแบบแปลนพื้นงานทางด้านโยธา ไฟฟ้าและสื่อสาร มาตรฐานการเขียนแบบเป็นข้อก าหนดเพื่อให้งานเขียนแบบมีมาตรฐานตรงกัน ซึ่งในประเทศต่าง ๆ จะมีการก าหนดขึ้นใช้ในประเทศของตน ดังแสดงในตารางที่ 1 ตารางที่ 1 มาตรฐานการเขียนแบบ ประเทศ มาตรฐาน ชื่อเต็ม USA ANSI American National Standard Institute NEC National Electric Code Japan Japanese JIS Japanese Industrial Standard UK BS British Standard Germany DIN Deutsch Institute Norms ISO International Organization for Standardization Thailand TIS Thai Industrial Standard ส าหรับในประเทศไทยจะใช้มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้างตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม มอก. 440 พ.ศ. 2541 และ คู่มือมาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้างฉบับ 2549 ของสมาคมสถาปนิกสยาม ใน พระบรมราชูปถัมภ์ 8
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร แบบสถาปัตยกรรม นอกจากจะประกอบด้วยแบบที่เป็นภาพฉาย (Orthographic Projection) แล้ว อาจรวมถึง ค าอธิบาย ตาราง รายการประกอบแบบก่อสร้าง ซึ่งระบุคุณลักษณะหรือคุณภาพของวัสดุ ก่อสร้างและวิธีการก่อสร้างที่ก าหนดให้ผู้ท าการก่อสร้างปฏิบัติให้ถูกต้องโดยแบบสถาปัตยกรรม ประกอบด้วย 1) สารบัญแบบ 2) รายการประกอบแบบ 3) แผนที่สังเขป 4) ผังบริเวณ 5) แปลนพื้น แปลนหลังคา 6) รูปด้าน 7) รูปตัด (รูปตัดตามขวาง, รูปตัดตามยาว) 8) แบบขยายส่วนประกอบอาคาร เช่น แบบขยายประตู-หน้าต่าง แบบขยายบันได แบบขยาย ห้องน้ า และแบบขยายทางสถาปัตยกรรมอื่น ๆ การท างานเขียนแบบและออกแบบด้วยโปรแกรม AutoCAD นั้น ในลักษณะของการท างานขั้นสูง จ าเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการจัดการและการสื่อสารกับผู้ร่วมงานในลักษณะของการก าหนดมาตรฐานให้เป็น ที่เข้าใจอย่างพร้อมกันทั้งหมด และเป็นที่ยอมรับกันในระดับสากล ดังนั้น เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมใน การท างานอย่างมีประสิทธิภาพ จึงจ าเป็นอย่างยิ่งในการก าหนดมาตรฐาน ซึ่งในหลักการที่ส าคัญมีดังนี้ 1.1.1 ชนิดของเส้นในงานเขียนแบบสถาปัตยกรรม การใช้เส้นสื่อความหมายในการเขียนแบบสถาปัตยกรรมและแบบโครงสร้างในงานก่อสร้าง ทั่วไป แบ่งเป็น 2 ส่วนคือ ลักษณะของเส้น (Line Type) และน้ าหนักหรือขนาดของเส้น (Line Weight) ลักษณะของเส้น (Line Type) ลักษณะของเส้นที่ต่างกันจะสื่อความหมายที่ต่างกัน จึงควร ที่จะใช้ให้มีมาตรฐานเดียวกัน โดยตามที่นิยมใช้ปฏิบัติกันทั่ว ๆ ไปเพื่อไม่ให้เกิดความลับสนและเห็นความ แตกต่างของรูปแบบในงานก่อสร้าง เช่น ใช้เส้นทึบต่อเนื่องส าหรับแสดงชิ้นส่วนในแบบ ใช้เส้นประต่อเนื่อง ส าหรับแสดงชิ้นส่วนที่มองไม่เห็น หรือใช้เส้นลูกโซ่แสดงแนวการเดินท่อต่าง ๆ และการระบายน้ า เป็นต้น ในงานเขียนแบบส าหรับงานก่อสร้างหรืองานสถาปัตยกรรม สามารถก าหนดรูปแบบการใช้เส้นของงานส่วน ต่าง ๆ ได้ ดังแสดงในตารางที่ 2 9
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 2 การใช้รูปแบบของเส้นเพื่องานเขียนแบบในงานสถาปัตยกรรม รายละเอียด ชนิดของเส้น ลักษณะของเส้น โครงสร้างหลักที่ถูกตัด เช่น เสา ผนังรับ น้ าหนัก เส้นหนามาก (Continuous) ส่วนที่ถูกตัด หน้าตัด ไม้ วงกบ (ในแปลน คือ องค์ประกอบทางตั้ง) เส้นหนา (Continuous) เส้นขอบของวัตถุที่ไม่ถูกตัด เช่น ขอบพื้น เส้นเปลี่ยนระดับ ผนังสูงไม่ชนฝา ราวกันตก เส้นขนาดทั่วไป (Continuous) ลวดลายต่าง ๆ เช่น ลายกระเบื้อง หลังคา เส้นบางมาก (Continuous) ส่วนที่มองไม่เห็น เช่น แนวชายคา หรือ ส่วนที่ถูกบังอยู่ เส้นขนาดทั่วไป (Hidden) ส่วนที่จะถูกรื้อถอนออกไป เส้นขนาดทั่วไป (Hidden) เส้นแนวกึ่งกลาง (เส้นก ากับแนวเสา) เส้นบาง (Center) เส้นอ้างอิง (เช่น เส้นโยงจากจุดไป Dimension) เส้นบาง (Center) สัญลักษณ์ Dimension เส้นบาง (Continuous) สัญลักษณ์วัสดุในหน้าตัด เส้นหนามาก (Continuous) 10
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.1.2 มาตราส่วน งานเขียนแบบส่วนใหญ่นิยมเขียนเท่ากับขนาดชิ้นงานจริง แต่ในกรณีที่ชิ้นงานมีขนาดใหญ่ เกินกว่าที่จะเขียนลงในกระดาษเขียนแบบได้ ก็จาเป็นต้องย่อขนาดของชิ้นงานลง และถ้าหากชิ้นงานมีขนาด เล็กจนทาให้อ่านแบบได้ไม่ชัดเจนก็จะต้องขยายขนาดของชิ้นงานให้ใหญ่ขึ้น ดังนั้นผู้เขียนแบบจะต้อง เลือกใช้มาตราส่วนในการเขียนแบบ ให้มีความเหมาะสมกับขนาดของแบบงานและพื้นที่ของกระดาษเขียน แบบ มาตราส่วนที่ใช้ในงานเขียนแบบตามมาตรฐาน มอก. 210 (2520) และ ISO 5455 (1979) แบ่งเป็น 3 ชนิด คือ มาตราส่วนปกติ มาตราส่วนย่อ และมาตราส่วนขยายดังตารางที่ 3 ตารางที่ 3 มาตราส่วนในงานเขียนแบบตามมาตรฐาน มอก. 210 (2520) และ ISO 5455 (1979) ชนิดของมาตราส่วน ตัวอย่าง มาตราส่วนปกติ (1:1) มาตราส่วนปกติ (1:1) มาตราส่วนย่อ ได้แก่ 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100,1:200, 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000 และ 1:10000 มาตราส่วนปกติ (1:2) 11
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 3 มาตราส่วนในงานเขียนแบบตามมาตรฐาน มอก. 210 (2520) และ ISO 5455 (1979) (ต่อ) ชนิดของมาตราส่วน ตัวอย่าง มาตราส่วนขยาย ได้แก่ 2:1, 5:1, 10:1, 20:1 และ 50:1 มาตราส่วนปกติ (2:1) 1.2 การเขียนแบบ 1.2.1 ส่วนประกอบของกระดาษเขียนแบบ 1) ขนาดกระดาษมาตรฐานจะเป็นส่วนกัน เพื่อความสะดวกในการลด,ขยาย,การพับเก็บ, การเข้าเล่มและค้นหา, การถ่ายเอกสาร ย่อขยายเมื่อพับครึ่งกระดาษทางด้านยาวก็จะได้กระดาษเป็นขนาด ที่รองลงมากระดาษ A0 มีขนาดเท่ากับ 841 mm. x 118 mm. จะเท่ากับ 1 ตร.ม. พอดี ดังแสดงดัง ภาพที่ 1 12
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ภาพที่ 1 ขนาดแต่ละขนาดกระดาษในการเขียนแบบ 2) การวางรูปหน้ากระดาษเขียนแบบ ประกอบด้วย 3 ส่วน ขอบส าหรับเข้าเล่ม พื้นที่แสดงแบบ (Drawing Area) กรอบบอกชื่อ, รายการแก้ไข, หมายเหตุ (Title Block) 1.2.2 สัญลักษณ์แบบโยธา ดังตารางที่ 4 ตารางที่ 4 สัญลักษณ์แบบโยธา สัญลักษณ์ ความหมาย หมายเหตุ หมายเลขวัสดุ และโครงสร้างพื้น แสดงในผัง ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์สี่เหลี่ยมใช้เส้นบาง ในสี่เหลี่ยมคือหมายเลขวัสดุพื้น ตัวเลขก ากับหมายถึง ระดับของพื้นใน ส่วนนั้น (ผิววัสดุปูพื้น) วัดจาก ระดับ ± 0.00 แสดงในผัง ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์สี่เหลี่ยมใช้เส้นบาง หมายเลขก ากับประตู แสดงในผัง, รูปตัด, รูปด้าน ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง 13
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 4 สัญลักษณ์แบบโยธา (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย หมายเหตุ หมายเลขก ากับหน้าต่าง แสดงในผัง, รูปตัด, รูปด้าน ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง หมายเลขก ากับวัสดุและโครงสร้าง ของผนัง แสดงในผัง, รูปตัด หมายเลขก ากับวัสดุและโครงสร้าง ของผนัง แสดงในรูปด้าน ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง ในวงรีคือหมายเลขวัสดุฝ้าเพดาน ตัวเลขก ากับหมายถึง ความสูงพื้นถึง ฝ้าเพดานในส่วนนั้นแสดงในผัง ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง ระดับของพื้นห้อง หรือที่ว่าง แสดงในผัง และรูปตัด ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง ระดับเฉพาะส่วน แสดงในรูปด้าน รูป ตัด ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง หมายเลขห้อง (ถ้ามี) มักใช้เป็นระบบ ตัวหน้าหมายถึงหมายเลขชั้นสองตัว หลังหมายถึงหมายเลขชื่อห้อง ตัวเลขแสดงด้วยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณ์ใช้เส้นบาง 14
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 4 สัญลักษณ์แบบโยธา (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย หมายเหตุ มาตราส่วน 1:100 ประตูบานเปิดเดี่ยว Single Opening Door มาตราส่วน 1:50 ประตูบานเปิดคู่ Double Opening Door มาตราส่วน 1:25 ประตูบานเปิดเดี่ยว วงกบไม้ ลูกฟัก Single Opening Door มาตราส่วน 1:50 ประตูบานเปิดคู่ Double Opening Door 15
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 4 สัญลักษณ์แบบโยธา (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย หมายเหตุ มาตราส่วน 1:50 ประตูเปิดได้ 2 ทาง Swing Door มาตราส่วน 1: 50 ประตูบานเฟี้ยม Folding Door มาตราส่วน 1: 100 ประตูบานเลื่อน บานเดียวด้านข้างติด ตาย Sliding Door มาตราส่วน 1: 50 ประตูบานเลื่อน บานเดียวด้านข้างติด ตาย Sliding Door มาตราส่วน 1: 50 ประตูบานเลื่อน บานเดียวด้านข้าง ติดตาย 2 บาน Sliding Door 16
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 4 สัญลักษณ์แบบโยธา (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย หมายเหตุ มาตราส่วน 1:50 ประตูบานเลื่อนคู่ด้านข้างติดตาย 2 บาน Sliding Door มาตราส่วน 1: 50 ประตูบานเลื่อนซ่อนในผนัง Pocket Door มาตราส่วน 1: 50 ประตูบานหมุน มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานเปิดเดี่ยว มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานเปิดเดี่ยว 17
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 4 สัญลักษณ์แบบโยธา (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย หมายเหตุ มาตราส่วน 1:50 หน้าต่างบานเปิดเดี่ยว 2 บานติดกัน มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานเปิดคู่ มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานเปิดคู่ 2 บานติดกัน มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานเปิดบานพับแบบมุมฉาก มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานกระทุ้ง มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างติดตาย มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างกระจกติดตาย 2 บานติดบน ล่างเหลื่อมกัน (บานซ้อน) มาตราส่วน 1: 50 หน้าต่างบานเกล็ด 18
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.2.3 สัญลักษณ์งานเขียนแบบไฟฟ้าและสื่อสาร 1) สัญลักษณ์ของหลอดแสงสว่าง ดังตารางที่ 5 ตารางที่ 5 สัญลักษณ์ของหลอดแสงสว่าง สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ ไฟติดเพดาน (Surface Ceiling Light) ไฟฝังเพดาน (Recess Ceiling Light) โคมไฟห้อย (Drop Cord Light) โคมไฟในสวน (Landscape Light) โคมไฟผนัง (Wall Light) 19
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 5 สัญลักษณ์ของหลอดแสงสว่าง (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ โคมไฟติดพัดลมเพดาน (Ceiling fan Light) โคมไฟแถว (Multi-Light bar) โคมไฟแถวปรับมุมได้ (Track Light) หลอดฟลูออเรสเซนต์ฝังฝ้า เพดาน (Troffer Fluorescent Light) หลอดฟลูออเรสเซนต์ติดฝ้า เพดาน (Surface Fluorescent Light) โคมไฟซาลาเปา 20
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ สวิตช์ทางเดียว (one-way-Switch) สวิตช์ 3 ทาง (3-Way Switch) สวิตช์หรี่ไฟ (Dimmer Switch) เต้ารับทั่วไป (Outlet) เต้ารับมีอุปกรณ์ป้องกันไฟรั่ว GFI Outlet (Ground fault Interrupted Protected) 2) สัญลักษณ์สวิตช์และเต้ารับ ดังตารางที่ 6 ตารางที่ 6 สัญลักษณ์สวิตช์และเต้ารับ 21
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 6 สัญลักษณ์สวิตช์และเต้ารับ (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ เต้ารับมีสวิตช์ควบคุม (Switched Outlet) เต้ารับแบบกันน้า (Water proof Outlet) เต้ารับ 4 เต้า (Quad Outlet) เต้ารับฝังพื้น (Floor Outlet) 22
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ ตู้ควบคุมวงจรแสงสว่าง (Lighting panel หรือ Service Panel) ตู้ควบคุมหลัก (Distribution panel หรือ Power Panel) สายป้อน (Feeder) เครื่องกาเนิดไฟฟ้า (Generator) มอเตอร์ (Motor) 3) สัญลักษณ์ของแผงจ่ายไฟฟ้า ดังตารางที่ 7 ตารางที่ 7 สัญลักษณ์ของแผงจ่ายไฟฟ้า 23
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ ตู้ควบคุมมอเตอร์ (Controller) ตารางที่ 7 สัญลักษณ์ของแผงจ่ายไฟฟ้า (ต่อ) 4) สัญลักษณ์ของอุปกรณ์สื่อสาร ดังตารางที่ 8 ตารางที่ 8 สัญลักษณ์ของอุปกรณ์สื่อสาร สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ อุปกรณ์ตรวจจับควัน (Smoked Detector) เต้ารับโทรศัพท์ (Telecom Outlet) เต้ารับสัญญาณสเตริโอ (Stereo Outlet) เต้ารับสายอากาศโทรทัศน์ (Television Outlet) 24
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางที่ 8 สัญลักษณ์ของอุปกรณ์สื่อสาร (ต่อ) สัญลักษณ์ ความหมาย ภาพประกอบ สวิตช์กระดิ่ง (Doorbell button) กระดิ่งไฟฟ้า (Doorbell Chime) หม้อแปลงกระดิ่งไฟฟ้า (Doorbell Transformer) อุปกรณ์ปรับอุณหภูมิ (Thermostat) 25
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.3 การเขียนแบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร 1.3.1 ระบบไฟฟ้า ระบบไฟฟ้าในอาคารพักอาศัย สามารถจ าแนกเป็นระบบไฟฟ้าแรงสูงและระบบไฟฟ้า แรงต่ า โดยมีรายละเอียดดังนี้ 1) ระบบไฟฟ้าแรงสูง คือ ระบบไฟฟ้าที่มีแรงดันไฟฟ้า เกิน 1,000 โวลต์ โดยปกติ จะเริ่มจากมาตรวัดไฟฟ้าของการไฟฟ้าที่ติดอยู่บนเสาไฟฟ้าต้นแรกสุดก่อนเข้าโครงการ ถ้าเป็นสายแรงสูง การไฟฟ้าฯ จะจ่ายเป็นแรงดันสูง (ระดับแรงดันขึ้นกับขนาดของโหลด) เข้าสู่หม้อแปลงไฟฟ้าหรือผ่าน อุปกรณ์ตัดตอนแรงสูง แล้วเข้าสู่หม้อแปลงไฟฟ้า 2) ระบบไฟฟ้าแรงต่ า คือ ระบบไฟฟ้าที่มีแรงดันไฟฟ้าไม่เกิน 1,000 โวลต์ โดย ปกติระบบไฟฟ้าแรงต่ าจะเริ่มจากมาตรวัดไฟฟ้าของการไฟฟ้าที่ติดอยู่บนเสาไฟฟ้าต้นแรกสุดก่อนเข้า โครงการ ถ้าเป็นสายแรงต่ า การไฟฟ้าฯ จะจ่ายเป็นแรงดันปกติ คือ 1 เฟส 220 โวลต์ หรือ 3 เฟส 380 โวลต์ จากหม้อแปลงของการไฟฟ้า เช่น อาคารพาณิชย์ โรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก ดังภาพที่ 2 และ 3 ภาพที่ 2 ระบบไฟฟ้าที่ไม่มีสายป้อน 26
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ภาพที่ 3 ระบบไฟฟ้าที่มีสายป้อน 1.3.2 แผงรับไฟเข้า หรือเมนสวิตช์ (main switch) ท าหน้าที่ปลด สลับ (ตัดหรือต่อ) ไฟฟ้าภายใน อาคารทั้งหมด และยังท าหน้าที่เป็นอุปกรณ์ป้องกันวงจรไฟฟ้าเมื่อเกิดกระแสไฟฟ้าลัดวงจรหรือเมื่อใช้ไฟฟ้า เกินขนาด อุปกรณ์ที่ใช้เป็นแผงรับไฟเข้ามีหลายชนิด เช่น สะพานไฟพร้อมฟิวส์ เซฟตี้สวิตช์ (safety switch) หรือกล่องคอนซูมเมอร์ยูนิต (consumer unit) ดังภาพที่ 4 และโหลดเซ็นเตอร์ (load center) ดัง ภาพที่ 5 ภาพที่ 4 ตู้ควบคุมย่อยชนิดคอนซูเมอร์ยูนิต กรณี 1 เฟส 2 สาย 27
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ภาพที่ 5 ตู้ควบคุมย่อยชนิดโหลดเซ็นเตอร์ กรณี 3 เฟส 4 สาย 1.3.3 อุปกรณ์ไฟฟ้า 1) สวิตช์ไฟฟ้า เป็นอุปกรณ์สาหรับตัดต่อวงจรไฟฟ้าสาหรับโหลดขนาดเล็ก เช่น วงจรของ หลอดแสงสว่าง แบ่งเป็น สวิตช์ทางเดียว ใช้สาหรับควบคุมการเปิดปิดไฟหรือเครื่องใช้ไฟฟ้าเพียงจุดเดียว วิธีควบคุมหลอดไฟด้วยสวิตช์ทางเดียวดังภาพที่ 6 และการต่อหลอดไฟ 2 ดวง ควบคุมโดยใช้สวิตช์แยกคน ละดวง ดังภาพที่ 7 ภาพที่ 6 วิธีควบคุมหลอดไฟด้วยสวิตช์ทางเดียว 28
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ภาพที่ 7 การต่อหลอดไฟ 2 ดวง ควบคุมโดยใช้สวิตช์แยกคนละดวง สวิตช์สามทาง ใช้สาหรับควบคุมการเปิดปิดไฟหรือเครื่องใช้ไฟฟ้าสองแห่ง โดยมี ขั้วต่อที่ตัวสวิตช์ด้านหนึ่งเป็นจุดต่อร่วมเพื่อให้กระแสไฟฟ้าเดินเข้าออกตามปกติ ส่วนขั้วที่เหลือใช้ต่อสายไฟ อีกสองเส้นหรือสายไฟเดินโยงระหว่างสวิตช์ เช่น ติดตั้งสาหรับแสงสว่างบริเวณบันไดที่มีสวิตช์ตัวหนึ่งอยู่ชั้น ล่าง อีกตัวอยู่ชั้นบน ดังภาพที่ 8 ภาพที่ 8 วงจรและการต่อหลอดไฟ 1 ดวง ควบคุมโดยใช้สวิตช์ 3 ทาง 29
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร เต้ารับ เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สาหรับต่อไฟฟ้าไปใช้งาน เต้ารับทั่วไปชนิดมีสายดิน สามารถใช้กับเต้าเสียบทั้งชนิดขากลมและขาแบนโดยเต้ารับชนิดมีขั้วสายดินจะมีขั้วให้ต่อสาย 3 ขั้ว ขั้วที่ใช้ ต่อกับสายดิน ใช้อักษร G หรือ GRD อยู่ใกล้ ๆ ดังภาพที่ 9 และ 10 ภาพที่ 9 การต่อสายดินในเต้ารับและการติดตั้งเต้ารับชนิดคู่ 2 จุด ภาพที่ 10 วงจรการต่อสายดินในบ้านพักอาศัย 30
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.4 แบบระบบไฟฟ้าและสื่อสาร 1.4.1 แผนผังระบบไฟฟ้า (Diagram) 1) แบบแสดงการจ่ายไฟฟ้าภายในอาคารของตู้ควบคุมไฟฟ้าหลัก (single line diagram) เป็นแบบที่แสดงการจ่ายไฟฟ้าภายในอาคารของตู้ควบคุมไฟฟ้าหลัก (main distribution board, MDB) นับตั้งแต่หม้อแปลงไฟฟ้ามายังเมนเซอร์กิตเบรกเกอร์ของอาคารที่ติดตั้งในตู้ควบคุมหลัก และเซอร์กิตเบรก เกอร์ (circuit breaker) ที่ควบคุมตู้ควบคุมไฟฟ้ารอง (sub distribution board, SDB) และตู้ควบคุมย่อย (load panel, LP) ทั้งหมดของอาคารรวมทั้งอุปกรณ์เครื่องวัด ขนาดพิกัดกระแส AT ของเมนเซอร์กิตเบรก เกอร์ เซอร์กิตเบรกเกอร์ที่ติดตั้งในตู้ควบคุมหลัก ขนาดพิกัดกระแสของบัสบาร์ (busbar) และชนิด ขนาด จานวนของสายประธาน (main feeder) และสายป้อน (feeder) รวมถึงขนาดพิกัดของหม้อแปลงไฟฟ้า ดัง ตัวอย่างดังภาพที่ 11, 12 ภาพที่ 11 แบบแสดงการจ่ายไฟฟ้าภายในอาคารเรียนของตู้ควบคุม หลัก 31
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ภาพที่ 12 แบบแสดงการจ่ายไฟฟ้าภายในห้องพักและในอาคารที่พักรวมของตู้ควบคุมหลัก 32
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.4.2 แบบแสดงโครงสร้างของระบบไฟฟ้าภายในอาคาร เป็นแบบแสดงโครงสร้างของระบบไฟฟ้า ภายในอาคารจะแสดงอุปกรณ์หลักในระบบและสายป้อนในแนวดิ่งที่จ่ายไฟไปตามจุดหรือแต่ละชั้นของ อาคาร พร้อมแสดงตู้ควบคุมไฟฟ้าหลัก (MDB) ตู้ควบคุมไฟฟ้ารอง (SDB) ตู้ควบคุมย่อย (LP) ในแต่ละชั้น ดังตัวอย่างภาพที่ 13 ภาพที่ 13 แบบแสดงโครงสร้างของระบบไฟฟ้าภายในอาคารที่พักรวม 1.4.3 แบบแปลนไฟฟ้าและแสงสว่าง เป็นแบบที่แสดงการติดตั้งดวงโคม สวิตช์ไฟฟ้า เต้ารับและ อุปกรณ์ไฟฟ้าอื่น เช่น เมนสวิตช์ กริ่งไฟฟ้า พัดลม เครื่องปรับอากาศ เครื่องทาน้ าอุ่น เตาไฟฟ้า เครื่องดูด ควัน เป็นต้น ในแปลนพื้นแต่ละชั้นของอาคาร โดยแสดงต าแหน่งในการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าให้สัมพันธ์กับ ทางเดินของสายและวงจรไฟฟ้าด้วยการใช้สัญลักษณ์ ดังตัวอย่างดังภาพที่ 14 33
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.4.4 ตารางโหลดไฟฟ้า (load schedule) ประกอบด้วย 1) หมายเลขวงจร CCT (circuit number) 2) รายละเอียดของวงจร (description) 3) ขนาดพิกัดของโหลด (VA) (โวลท์-แอมป์) หากเป็นตู้ 3 เฟส ก็จะมีทั้งเฟส A เฟส B เฟส C หากเป็นตู้ 1 เฟส ก็จะมีเพียงเฟสใดเฟสหนึ่ง 4) ขนาด ชนิดและจ านวนของสายไฟฟ้า เช่น 2 x 1.5 THW 5) ขนาด ชนิดและจ านวนของท่อร้อยสายไฟฟ้า 6) ขนาดของท่อ AT/AF ของเซอร์กิตเบรกเกอร์ และ pole ของเซอร์กิตเบรกเกอร์ 7) แผนภาพของวงจรตู้ควบคุมไฟฟ้า (diagram) ดังตารางที่ 9 ภาพที่ 14 แปลนไฟฟ้าและแสงสว่างห้องพักอาคารที่พักรวม 34
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร ตารางโหลดไฟฟ้าภายในห้องพัก ชื่อตู้ LC1,LC2,LC3 ตามล าดับ ชั้น 1,2,3 ชานพักบันไดด้านซ้าย จ านวนวงจร 18 วงจร ใช้ไฟฟ้าจากMDB รายละเอียดทางไฟฟ้า 3 เฟส 4 สาย 50Hz 400/230 V บัสบาร์ทองแดง125 A วงจร รายละเอียด จ านวนโหลด (VA) ขนาด CB ขนาดสาย (ตร.มม.) ท่อ (นิ้ว) หมายเหตุ R S T POLE AT AF L+N GNG ชนิด ขนาด ชนิด 1 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 3 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 5 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 2 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 4 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 6 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 7 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 9 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 11 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 8 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 10 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 12 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 13 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 15 ว่าง 17 ส ารอง 2,000 1 20 50 14 โหลดภายในห้องพัก 3,615 1 40 100 2x10 4 THW 3/4 EMT มาจากตู้ consumer unit 16 ว่าง 18 ส ารอง 1,500 1 15 50 โหลดรวมทั้งหมด (VA) 18,07518,07517,960 กระแส CB 85.89 4x35 ตร.มม. THW ติดรายละเอียดวงจร 54,110 MAIN CB G-10 ตร.มม. ไว้ที่ตู้โหลดหลัง โหลดรวมคิดค่า co-incidence factor (VA) 47,603 3P 90AT/125AF ร้อยท่อ IMC 2 นิ้ว ติดตั้งไฟฟ้าสมบูรณ์ ตารางที่ 9 ตารางโหลดไฟฟ้า 35
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 1.5 ตัวอย่างแบบแปลน 36
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 37
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 38
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 39
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 40
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 41
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 42
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 43
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 44
เอกสารประกอบการสอนวิชาการเขียนแบบไฟฟ้าด้วยคอมพิวเตอร์ (3104-2004) ผู้เรียบเรียง : จ่าอากาศโทสุริยะ อิสโร 45