กาพย์ห่อโคลง ประพาสธารทองแดง
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐสุริยวงศ์ พระนามที่รู้จักกันโดยทั่วไปคือ เจ้าฟ้ากุ้ง ผู้แต่ง
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ หรือ เจ้าฟ้ากุ้ง ทรงเป็นพระโอรส องค์ที่ ๑ ในพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศกับกรม หลวงอภัยนุชิตพระมเหสีใหญ่ (สมเด็จพระพันวัสสาใหญ่) บทพระราชนิพนธ์ เพลงยาวบางบท บทเห่เรื่องกากี ๓ ตอน กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง พระมาลัยค าหลวง กาพย์เห่เรือ และนันโทปนันทสูตรค าหลวง เป็นต้น ประวัติผู้แต่ง #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
จุดมุ่งหมายในการแต่ง เพื่อความเพลิดเพลินในการชมธรรมชาติระหว่าง การเดินทางไปพระพุทธบาทที่จังหวัดสระบุรี สาระส าคัญของเรื่อง ตอนต้นกล่าวถึงกระบวนเสด็จ และต่อด้วยพรรณนา สัตว์ป่า พรรณนานก พรรณนาพันธุ์ไม้ พรรณนาล าธาร และปลา และพรรณนาความสนุกรื่นรมย์ที่ธารทองแดง
ลักษณะค าประพันธ์ กาพย์ห่อโคลง เป็นชื่อบทประพันธ์ที่แต่งขึ้นโดยใช้กาพย์ยานี ๑๑ แต่งสลับกับโคลงสี่สุภาพอย่างละ ๑ บท โดยขึ้นต้นด้วยกาพย์ยานี ๑๑ และตามด้วยโคลงสี่สุภาพที่มีเนื้อความอย่างเดียวกัน คือ ให้วรรคที่ หนึ่งของกาพย์ยานี ๑๑ กับบาทที่หนึ่งของโคลงสี่สุภาพบรรยาย ข้อความอย่างเดียวกัน ด ู หน ู ส ู ่ ร ู ง ู งูสุดสู้หนูสู้งู หน ู ง ู ส ู ด ้ ู อย ู ่ ร ู ปง ู ท ู ่ หน ูมูทู ด ู ง ู ข ่ฝูดฝู้ ู พรูพรู หน ู ส ู ่ ร ู ง ู ง ู ส ุ ดส ู ้ ง ู ส ู ห ้ น ู หน ู ส ู ้ ง ู อย ู ่ หนูรู้งูงูรู้ รูปถู้มูทู
กาพย์ห่อโคลง l l l l l ll #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
เนื้อเรื่อง ฝูงลิงใหญ่น้อยกระจุ้ย ชะนีอุ่ยอุ้ยร้องหา ฝูงค่างหว่างพฤกษา ค่างโจนไล่ไขว่ปลายยาง ฝูงลิงยวบยาบต้น พวาหนา ฝูงชะนีมี่กู่หา เปล่าข้าง ฝูงค่างหว่างพฤกษา มาสู่ ครอกแครกไล่ไขว่คว้าง โลดเลี้ ยวโจนปลิว ฝูงลิงขย่มต้นมะม่วงอยู่ยวบยาบ ฝูงชะนีร้องกู่หาคู่ของมัน ฝูงค่างกระโดดไปมา ระหว่างต้นไม้ ฝูงลิงต่างพากันร้องขู่ตะคอก พร้อมทั้งกระโดดไล่ไขว่คว้ากัน ถอดค าประพันธ์ #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
เนื้อเรื่อง ฝูงลิงใหญ่น้อยกระจุ้ย ชะนีอุ่ยอุ้ยร้องหา ฝูงค่างหว่างพฤกษา ค่างโจนไล่ไขว่ปลายยาง ฝูงลิงยวบยาบต้น พวาหนา ฝูงชะนีมี่กู่หา เปล่าข้าง ฝูงค่างหว่างพฤกษา มาสู่ ครอกแครกไล่ไขว่คว้าง โลดเลี้ ยวโจนปลิว ฝูงลิงขย่มต้นมะม่วงอยู่ยวบยาบ ฝูงชะนีร้องกู่หาคู่ของมัน ฝูงค่างกระโดดไปมา ระหว่างต้นไม้ ฝูงลิงต่างพากันร้องขู่ตะคอก พร้อมทั้งกระโดดไล่ไขว่คว้ากัน ถอดค าประพันธ์ #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม ต้นมะม่วง เล็กๆ อาการที่ลิงขย่มต้นไม้ขึ้นลง เสียงขู่ของลิง
เนื้อเรื่อง งูเขียวรัดตุ๊กแก ตุ๊กแกแก่คางแข็งขยัน กัดงูงูยิ่งพัน อ้าปากง่วงล้วงตับกิน งูเขียวแลเหลื้ อมพ่น พิษพลัน ตุ๊กแกคางแข็งขยัน คาบไว้ กัดงูงูเร่งพัน ขนดเครียด ปากอ้างูจึงได้ ลากล้วงตับกิน งูเขียวตัวเป็ นเงามันแต่ไม่มีพิษ ถูกตุ๊กแกคาบไว้ ในขณะเดียวกันงูเขียวก็รัดตุ๊กแก จนต้องอ้าปาก และเข้าไปล้วงตับตุ๊กแกกินเป็ นอาหาร ถอดค าประพันธ์ #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
เนื้อเรื่อง งูเขียวรัดตุ๊กแก ตุ๊กแกแก่คางแข็งขยัน กัดงูงูยิ่งพัน อ้าปากง่วงล้วงตับกิน งูเขียวแลเหลื้ อมพ่น พิษพลัน ตุ๊กแกคางแข็งขยัน คาบไว้ กัดงูงูเร่งพัน ขนดเครียด ปากอ้างูจึงได้ ลากล้วงตับกิน งูเขียวตัวเป็ นเงามันแต่ไม่มีพิษ ถูกตุ๊กแกคาบไว้ ในขณะเดียวกันงูเขียวก็รัดตุ๊กแก จนต้องอ้าปาก และเข้าไปล้วงตับตุ๊กแกกินเป็ นอาหาร ถอดค าประพันธ์ #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม เป็นโทโทษของ เลื่อม (เป็นเงามัน) รัดแนนมาก อ้าปากงับได้นาน
เนื้อเรื่อง ดูหนูสู่รูงู งูสุดสู้หนูสู้งู หนูงูสู้ดูอยู่ รูปงูทู่หนูมูทู ดูงูขู่ฝูดฝู้ พรูพรู หนูสู่รูงูงู สุดสู้ งูสู้หนูหนูสู้ งูอยู่ หนูรู้งูงูรู้ รูปถู้มูทู งูขู่หนูฟู่ ๆ เพราะหนูจะเข้าไปในรูงู งูจึงสู้กับหนู หนูก็สู้กับงู สัตว์ทั้งสองต่างก็รู้เชิงซึ่งกันและกัน ถอดค าประพันธ์ #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม
เนื้อเรื่อง ดูหนูสู่รูงู งูสุดสู้หนูสู้งู หนูงูสู้ดูอยู่ รูปงูทู่หนูมูทู ดูงูขู่ฝูดฝู้ พรูพรู หนูสู่รูงูงู สุดสู้ งูสู้หนูหนูสู้ งูอยู่ หนูรู้งูงูรู้ รูปถู้มูทู งูขู่หนูฟู่ ๆ เพราะหนูจะเข้าไปในรูงู งูจึงสู้กับหนู หนูก็สู้กับงู สัตว์ทั้งสองต่างก็รู้เชิงซึ่งกันและกัน ถอดค าประพันธ์ #ภาษาไทยไม่จั๊กเดียม มู่ทู่ คือ ป้าน ไม่แหลม เป็นโทโทษของ ฟู่ (เสียงขู่) เป็นโทโทษของ ทู่ (ไม่แหลม)