หน่วยที่ 4 โครงสร้างภาษา PHP เนื้อหาสาระ (Content) 4.1 รูปแบบการประกาศใช้แท็กภาษา PHP การประกาศใช้แท็กภาษา PHP หรือ PHP Tag นั้น คล้ายกับ HTML Tag เพราะเริ่มต้นด้วยเครื่องหมาย น้อยกว่า (๔) และปิดด้วยเครื่องหมายมากกว่า (>) สัญลักษณ์เหล่านี้ เรียกว่า PHP tag ที่บอกฝังเซิร์ฟเวอร์ (Server) ทราบถึงการเริ่มต้นและสิ้นสุดคำสั่ง PHP ข้อความระหว่าง Tag จะได้รับการแปลในฐานะ PHP ข้อความภายนอก Tag เหล่านี้ได้รับการปฏิบัติเหมือน HTML ปกติ PHP Tag ซึ่งรูปแบบการเขียนหรือ ประกาศใช้แท็กภาษา PHP สามารถประกาศใช้ได้ 4 รูปแบบ ดังนี้ 4.1.1 รูปแบบมาตรฐาน Tag รูปแบบนี้สามารถใช้กับเอกสาร XML (Extensible Markup Language) ถ้าวางแผนให้ทํางาน กับ XML จะต้องประกาศในรูปแบบมาตรฐาน ตารางที่ 4.1 การประกาศ PHP tag รูปแบบมาตรฐาน <?php tag เปิดจะประกาศด้วยเครื่องหมายน้อยกว่าแล้วตามด้วยตัวอักษร <?php คำสั่งที่จะเขียน คำสั่ง PHP จะต้องอยู่ในระหว่าง Tag เปิดกับ Tag ปิด PHP ?> Tag ปิด จะประกาศด้วยเครื่องหมายคำถามแล้วตามด้วยเครื่องหมายมากกว่า ?> 4.1.2 รูปแบบสั้น Tag รูปแบบนี้เป็นรูปแบบง่ายที่สุดและเป็นไปตามมาตรฐานการประมวลผล SGML (Standard Generalized Markup Language) การใช้ tag ประเภทนี้ต้องให้ใช้ short tag ในไฟล์คอนฟิก php.ini ที่ คำสั่ง short_open_tag ให้เป็น enable ถึงจะสามารถใช้งาน แต่สำหรับใน Appserv 2.5.10 โปรแกรมได้ตั้ง ค่าไว้เรียบร้อยจึงสามารถประการใช้งานได้ในรูปแบบนี้ ตารางที่ 4.2 การประกาศใช้ PHP tag รูปแบบสั้น <? tag เปิด จะประกาศด้วยเครื่องหมายน้อยกว่าตามด้วยเครื่องหมายคำถาม <? คำสั่งที่จะเขียน คำสั่ง PHP จะต้องอยู่ในระหว่าง Tag เปิดกับ Tag ปิด PHP ?> Tag ปิด จะประกาศด้วยเครื่องหมายคำถามแล้วตามด้วยเครื่องหมายมากกว่า ?>
4.1.3 รูปแบบสคริปต์ (Script) รูปแบบนี้จะเป็นแบบที่ประกาศที่มีลักษณะคลายกับ JavaScript ตารางที่ 4.3 การประกาศ PHP tag รูปแบบสคริปต์ <script language= "PHP" tag เปิดจะประกาศด้วยเครื่องหมายน้อยกว่าตามด้วย Script language= "PHP" คำสั่งที่จะเขียน คำสั่ง PHP จะต้องอยู่ในระหว่าง Tag เปิดกับ Tag ปิด PHP </script> Tag ปิด จะประกาศด้วยเครื่องหมายน้อยกว่าตามด้วย </script> 4.1.4 รูปแบบ ASP Tag รูปแบบนี้เหมือนกับ Active Server Pages (ASP) สามารถใช้ได้ แต่ต้องตั้งค่าคอนฟิก คำสั่ง asp_tags ให้เป็น enable ตารางที่ 4.4 การประกาศ PHP tag รูปแบบ ASP <% tag เปิดจะประกาศด้วยเครื่องหมายน้อยกว่าตามด้วย % คำสั่งที่จะเขียน คำสั่ง PHP จะต้องอยู่ในระหว่าง Tag เปิดกับ Tag ปิด PHP %> Tag ปิดจะประกาศด้วย % ตามด้วยเครื่องหมายมากกว่า รูปที่ 4.1 ตัวอย่างการประกาศ Tag PHP
รูปที่ 4.2 ผลลัพธ์ Tag 4.2 คำสั่งพื้นฐานในภาษา PHP การเขียนโปรแกรมในภาษา PHP เป็นการเขียนโปรแกรมในรูปแบบ Web Application โดยการนำ คำสั่งที่ เขียนนั้นไปประมวลผลบนฝั่งเซิร์ฟเวอร์ แล้วนำผลที่ได้ไปแสดงผลผ่านเว็บเบราว์เซอร์ ดังนั้น เพื่อให้มีพื้นฐาน การเขียนโปรแกรมในภาษา PHP จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีความรู้เกี่ยวกับการใช้งานคำสั่ง พื้นฐานภาษา PHP ดังนี้ 4.2.1 คำสั่งในการแสดงผล การแสดงผล คือ การที่ภาษา PHP ส่งผลลัพธ์ส่วนที่เกิดจากการทำงานของสคริปต์กลับไปที่ เบราว์เซอร์ ซึ่งในภาษา PHP มีหลายคำสั่งที่สามารถทำงานในลักษณะนี้ได้ ในหน่วยการเรียนนี้จะเรียนรู้คำสั่ง ที่ใช้แสดงผลที่มีความจำเป็น 2 คำสั่ง คือ คำสั่ง print และ echo ดังนี้
1. รูปแบบของคำสั่ง print รูปที่ 4.3 รูปแบบการใช้คำสั่ง print ในการเรียกตำแหน่งที่อยู่เว็บแอปพลิเคชันมาแสดงผลหรือการทดสอบคำสั่งที่เขียนขึ้นได้ กล่าวไว้ใน หน่วยการเรียนที่ 3 แล้ว การอ้างถึงตำแหน่งที่อยู่ของเว็บแอปพลิเคชันจะต้องแทนด้วยชื่อ localhost และต่อ ด้วยชื่อโฟลเดอร์ที่สร้างขึ้น เช่น localhost/Programweb/ ชื่อไฟล์ที่บันทึก php โดยจะ ระบุลงไปใน แอดเดรสบาร์ (Address Bar) บนเว็บเบราว์เซอร์ (Web Browser) จะแสดงข้อความดังรูปภาพที่ 4.4 รูปที่ 4.4 ผลการใช้คำสั่ง print
2. รูปแบบของคำสั่ง echo รูปที่ 4.5 รูปแบบการใช้คำสั่ง echo รูปที่ 4.6 ผลการใช้คำสั่ง echo
4.2.2 เครื่องหมายสิ้นสุดคำสั่ง ในภาษา PHP จะใช้เครื่องหมาย ; (เครื่องหมายเซมิโคลอน) เป็นตัวแสดงจุดสิ้นสุดของแต่ละ คำสั่ง เช่น คำสั่ง print และคำสั่ง echo print "ข้อความที่จะให้แสดงผล"; echo "ข้อความที่จะให้แสดงผล"; หรือ print "ข้อความที่จะให้แสดงผล"; echo "ข้อความที่จะให้แสดงผล"; โดยหลังใส่เครื่องหมาย; (เครื่องหมายเขมิโคลอน) เพื่อสิ้นสุดคำสั่ง สามารถนำคำสั่งอื่นมา ต่อท้ายได้ แต่จะเกิดปัญหาทำให้คำสั่งยาว และรูปแบบของ Code ไม่เป็นระเบียบอาจเกิดความสับสนได้ 4.2.3 การเขียนคำอธิบาย (Comment) การเขียนคำอธิบาย (Comment) ใช้ในการอธิบายที่เขียนขึ้นในแต่ละโปรแกรมหรือแต่ละคำสั่ง แต่ละ บรรทัด เพื่อเพิ่มความเข้าใจในคำสั่งนั้น และให้ผู้ที่นำโปรแกรมไปพัฒนาต่อสามารถพิจารณาเข้าใจได้ง่าย ขึ้น แต่โปรแกรมจะไม่นำส่วนที่ได้ทำการเขียนอธิบาย (Comment) ไว้ ไปประมวลผล โดยสามารถเขียน Comment ได้ดังนี้ 1. การเขียนอธิบายแบบบรรทัดเดียว เป็นการเขียนคำอธิบาย โดยใช้เครื่องหมาย // หรือ เครื่องหมาย # โปรแกรมเมื่อประมวลผลมาถึงเครื่องหมายนี้แล้วถือว่าหลังจากเครื่องหมายนี้ไปตลอดทั้ง บรรทัดเป็นคำอธิบายทั้งหมด และจะไม่นำบรรทัดนี้ไปประมวลผล ดังรูปที่ 4.7 รูปที่ 4.7 การเขียนอธิบายแบบบรรทัดเดียว
รูปที่ 4.8 ผลการเขียนอธิบายแบบบรรทัดเดียว 2. การเขียนคำอธิบายแบบหลาย บรรทัด โดยใช้สัญลักษณ์ /* */ โปรแกรมเมื่อประมวลผล มาถึงเครื่องหมายนี้ /* ถือว่าหลังจากเครื่องหมายนี้ไปตลอดเป็นคำอธิบายทั้งหมด จนกว่าจะเจอเครื่องหมาย */ นี้ถือเป็นสิ้นสุดคำอธิบาย ดังรูปที่ 4.9 รูปที่ 4.9 การเขียนอธิบายและผลการเขียนอธิบายคำสั่งแบบหลายบรรทัด
4.2.4 การใช้งานร่วมกันระหว่าง PHP กับ HTML การทำงานร่วมกันระหว่าง PHP กับ HTML สามารถทำงานร่วมกันได้ เนื่องจาก PHP เป็น ภาษา แบบสคริปต์ที่การเขียนโปรแกรมหรือเว็บแอปพลิเคชันสามารถแทรกโค้ดของ PHP ลงไปใน HTML ได้ ดังนั้น ภายในหนึ่งเว็บแอปพลิเคชันสามารถมีทั้งโค้ด PHP และ HTML ทั้งนี้ก็เนื่องจากโครงสร้างหรือ รูปแบบของ เอกสารเว็บเพจนั้น ต้องถูกกำหนดด้วยแท็กของ HTML เป็นหลัก ซึ่งในการทำงานร่วมกันระหว่าง PHP และ HTML นั้นสามารถเขียนได้ดังนี้ 1. การเขียน PHP แทรกใน HTML การเขียนรูปแบบนี้จะมีการใช้ Tag เปิด-ปิด ของ PHP ทุก ๆ จุด ที่เป็นส่วนการทำงานของ PHP รูปที่ 4.10 การเขียนคำสั่ง PHP แทรกใน HTML 2. การเขียน HTML แทรกใน PHP การเขียนในรูปแบบนี้สามารถเขียนได้ เช่น คำสั่งเขียน บรรทัด ใหม่ของ HTML คือ <br> หรือคำสั่งอื่น ๆ ก็สามารถเขียนแทรกใน PHP ได้ แต่ในการแสดงผลต้องใช้ คำสั่ง echo หรือ คำสั่ง print เพื่อให้แสดงผลตามคำสั่งที่แทรกออกมา
รูปที่ 4.11 การเขียนคำสั่ง HTML แทรกใน PHP 4.3 คำสงวนในภาษา PHP คำสงวน (Reserved Words) หมายถึง คำที่จะใช้เป็นคำสั่งเฉพาะของ PHP ซึ่งไม่สามารถนำคำเหล่านี้ ไปตั้งเป็นชื่อตัวแปร หรือฟังซ์ชันได้ดังรูปที่ 4.12 รูปที่ 4.12 คำสงวนในภาษา PHP
สรุปสาระสำคัญ การประกาศใช้แท็กภาษา PHP หรือ PHP Tag คล้ายกับ HTML Tag เพราะเริ่มต้นด้วยเครื่องหมาย น้อย กว่า (<) และปิดด้วยเครื่องหมายมากกว่า (>) สัญลักษณ์เหล่านี้ เรียกว่า PHP Tag ที่บอกฝั่งเซิร์ฟเวอร์ (Server)ทราบถึงการเริ่มต้นและสิ้นสุดคำสั่ง PHP ข้อความระหว่าง Tag จะได้รับการแปลในฐานะ PHP ข้อความภายนอก Tag เหล่านี้ได้รับการปฏิบัติเหมือน HTML ปกติ PHP Tag ซึ่งรูปแบบ การเขียนหรือ ประกาศใช้แท็กภาษา PHP สามารถประกาศใช้ได้ 4 รูปแบบ คือ รูปแบบมาตรฐาน รูปแบบสั้น รูปแบบ สคริปต์ และรูปแบบ ASP Tag การแสดงผล คือการที่ภาษา PHP ส่งผลลัพธ์ส่วนที่เกิดจากการทำงานของสคริปต์กลับไปที่เบราว์เซอร์ ซึ่ง ในภาษา PHP คำสั่งหรือข้อความที่สามารถทำงานให้แสดงผลที่มีความจำเป็น 2 คำสั่งคือ print และ echo ใน ภาษา PHP จะใช้เครื่องหมาย, เป็นตัวแสดงจุดสิ้นสุดของแต่ละคำสั่ง การเขียนคำอธิบาย (Comment) ใช้ ใน การอธิบายคำสั่งที่เขียนขึ้นในแต่ละโปรแกรมหรือแต่ละคำสั่ง แต่ละบรรทัด เพื่อเพิ่มความเข้าใจในคำสั่งนั้น และให้ผู้ที่นำโปรแกรมไปพัฒนาต่อสามารถพิจารณาเข้าใจได้ง่ายขึ้น แต่โปรแกรมจะไม่นำส่วนที่ได้ทำการเขียน อธิบาย (Comment) ไว้ ไปประมวลผล โดยสามารถเขียน Comment ได้ 2 รูปแบบ คือ การเขียนอธิบาย แบบบรรทัดเดียว,และการเขียนคำอธิบายแบบหลายบรรทัด การทำงานร่วมกันระหว่าง PHP กับ HTML สามารถทำงานร่วมกันได้ เนื่องจาก PHP เป็นภาษาแบบ สคริปต์ที่การเขียนโปรแกรมหรือเว็บแอปพลิเคชันสามารถที่จะแทรกโค้ดของ PHP ลงไปใน HTML ได้ดังนั้น ภายในหนึ่งเว็บแอปพลิเคชันสามารถมีทั้งโค้ด PHP และ HTML ทั้งนี้เนื่องจากโครงสร้างหรือรูปแบบของ เอกสารเว็บเพจ ต้องถูกกำหนดด้วยแท็กของ HTML เป็นหลัก ซึ่งในการทำงานร่วมกันระหว่าง PHP และ HTML สามารถเขียนได้ 2 รูปแบบคือ การเขียน PHP แทรกใน HTML และการเขียน HTML แทรกใน PHP