ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง

ประชากรและกลมุ่ ตวั อยา่ ง

หน่วยวิจยั ทางการพยาบาล ฝ่ ายการพยาบาล
โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

เพ่ือทราบประเภทของประชากร

ประชากร (Population ) เป็นไดท้ งั้ สง่ิ มชี ีวติ และสง่ิ ไม่มชี ีวติ
เช่น การศึกษาทศั นคตกิ ารพงึ่ พาตนเองของผู้หญงิ
หมายถงึ ญปี่ ่ ุน : ปัจจยั ทสี่ ่งผลกระทบต่อความสัมพนั ธ์ภายใน
ครอบครัว หลงั ทศวรรษที่ 1990
ทุกสิ่งท่ีจะศึกาา
ประชากร คอื ผูห้ ญงิ ญ่ปี ่นุ

การศึกษาเปรียบเทยี บคุณภาพอากาศในเขตเมืองและ
ชนบท

ประชากร คือ อากาศในเขตเมืองและชนบท

ประชากรทม่ี จี านวนจากดั เป็ นประชากรทสี่ ามารถนับ
จานวนได้ เช่น จานวนนักศึกษา จานวนนักเรียน

ประชากรทม่ี ีจานวนไม่จากดั เช่น จานวนเมด็
ทราย ดวงดาวบนท้องฟ้าฯลฯ

กล่มุ ตวั อย่าง ( Sample)

หมายถึง

หน่วยที่ผวู้ จิ ยั เลือกมาจากประชากรเป็น
ตวั แทนของประชากรในการวิจยั

จะต้องมีการเลือกตัวอย่างและขนาดตวั อย่างทเี่ หมาะสม

การสุ่มกล่มุ ตวั อย่าง พยายามให้สมาชิก
(Sampling) แต่ละตัวของประชากร
มีโอกาสทจี่ ะได้รับการ
เป็ นการเลือกสมาชิกจาก
ประชากรโดยพยายามทาให้ เลือกเป็ นตวั แทน
สมาชิกที่เลือกมาเหล่าน้ัน เป็ นตวั เท่าๆ กนั
แทนท่ีดีของประชากร

วธิ ีการสุ่มกล่มุ ตวั อย่าง

การสุ่มทค่ี านึงถึงความน่าจะเป็ นในการสุ่ม การสุ่มทไี่ ม่คานึงถงึ ความน่าจะเป็ นในการสุ่ม
(Non–Probability Sampling)
01 (Probability Sampling) 02
ส่วนมากใชใ้ นการศึกษาท่ีไม่สามารถจะกาหนด
สมาชิกทุก ๆหน่วย ของกลุ่มประชากรจะมีความ ขอบเขตของประชากรไดแ้ น่นอน มีเวลาและส่ิงอานวย
น่าจะเป็นหรือโอกาสที่จะไดร้ ับเลือกเท่ากนั ความสะดวกจากดั อาศยั การตดั สินใจตามความสะดวก
ของผวู้ จิ ยั เป็นหลกั
การสุ่มแบบน้ีจะเป็นตวั แทนท่ีดีของกลุ่ม
ประชากรเป้าหมาย

ใช้กบั
• งานวจิ ยั เชิงปริมาณ (Quantitative Research)
• งานวจิ ยั แบบสารวจ (Survey Research)
• งานวิจยั แบบทดลอง (Experimental Research)

1.1 การสุ่มตวั อย่างแบบง่าย (Simple Random Sampling)

เป็ นการสุ่มตวั อย่างซึ่งหน่วยตวั อย่างประชากรทเี่ ปิ ดโอกาสให้ประชากรทุกหน่วยมสี ิทธ์ิได้รับการเลือก
เท่าๆ กนั โดยมบี ญั ชีรายชื่อของประชากรทุกหน่วย แล้วทาการจับสลากหรือใช้ตารางเลขสุ่ม (Random
Number Table) หรือใช้ระบบสุ่มออนไลน์ จนได้กลุ่มตวั อย่างประชากรครบตามต้องการ ควรใชก้ บั
ประชากรที่สมาชิกในกลุ่มมีลกั ษณะคลา้ ยคลึงกนั

ข้อดี - มหี ลกั ประกนั ทางสถิตทิ เ่ี ช่ือได้ว่าหน่วยของประชากรแต่ละหน่วยจะได้รับโอกาสในการเลือกเท่าๆ กนั

- ทาได้ง่ายและรวดเร็ว

ข้อจากดั • สิ้นเปลืองเวลา
• ถ้าไม่มตี ารางเลขสุ่มจะทาให้เกดิ ความไม่สะดวก
• กรณที ่ปี ระชากรแบบไม่จากดั จะไม่สามารถนาไปใช้ได้
เน่ืองจากไม่สามารถสร้างบญั ชีรายช่ือประชากรได้

วธิ ีการสุ่มตวั อย่างแบบง่าย

1 2

วธิ ีจบั สลาก วธิ ีใ1ช.้ตกาาหรนางดเหลมขาสยุ่เมลขประจาหน่วยย่อยของ

โดยนาสลากแบบเดยี วกนั มีหลายเลขกากบั ตามหน่วย ประชากรจาก 1 ถงึ N
ย่อยของประชากร ต้งั แต่หมายเลข 1 ถงึ N แล้วทาการสุ่ม 2. กาหนดกฎเกณฑ์การใช้ตารางเลขสุ่ม เช่น สุ่ม
จบั สลากขนึ้ มาทลี ะใบ จนครบตามขนาดกลุ่มตวั อย่างที่ หลกั (Column) และ แถว (Row) ของตวั เลขเริ่มต้น
ต้องการ แล้วอ่านจากซ้ายไปขวา หรือบนลงล่าง

นิยมใช้กบั ประชากรขนาดเลก็ เมื่อจบแถวให้ขนึ้ แถวใหม่ต่อไปตามลาดบั
3. ทาการสุ่มหมายเลขกลุ่มตวั อย่างตามกฎเกณฑ์ที่
3 ระบบสุ่มออนไลน์ กาหนด ถ้าได้หมายเลขซ้ากต็ ดั ออก จนได้จานวน
ตวั อย่างครบตามท่ีต้องการ
เหมาะกบั การเลือกหน่วยตวั อย่างทขี นาดตวั อย่างมขี นาดใหญ่
ง่ายและสะดวกต่อการนาไปใช้ นิยมใช้รับประชากรขนาดใหญ่ ทีม่ ีบญั ชีรายชื่อทุก
หน่วยย่อยของประชากรไว้แล้ว

1.1 การจบั ฉลาก

ทาได้ 2 แบบ คือ

27

1.1.1 การเลือกโดยไม่มีการคืนที่ (Sampling Without

4 12 Replacement) เม่ือเลือกหน่วยใดแล้วจะไม่นาหน่วยน้ันใส่กลบั ไป
ในประชากรก่อนทจ่ี ะเลือกหน่วยต่อไป ดงั น้ันจงึ ได้หน่วยตวั อย่าง

18 39 ทแ่ี ตกต่างกนั

1.1.2 การเลือกโดยมีการคืนที่ (Sampling With
Replacement) เม่ือเลือกหน่วยใดขนึ้ มาแล้วนาหน่วยน้ันใส่
กลบั ไปในประชากรก่อนทจี่ ะเลือกหน่วยต่อไป ดงั น้ันบาง
หน่วยอาจถูกเลือกซ้าได้

ทาได้โดยการกาหนดตัวเลขให้กบั ประชากร
ทุกหน่วย เช่น ประชากร 2,500 หน่วย เลขสุ่มก็
จะต้องเริ่มต้ังแต่ 0001 ถึง 2500 แล้วทาการ
เลือกเลข 4 หลัก จากตารางเลขสุ่ม โดยอาจจะ
ใช้เลข 4 ตัวแรก หรือ 4 ตัวท้าย ของแต่ละชุด
เลขสุ่มก็ได้ การกาหนดชุดเลขสุ่มที่จะทาการ
เร่ิมสุ่มชุดแรกและวธิ ีการนับเรียงตามแถวหรือ
เรียงตามหลกั ของชุดเลขสุ่มน้ันขึน้ อยู่กบั ผู้เกบ็
ข้อมูลว่าจะเร่ิมนับ ณ จุดใด และเรียงตามแถว
และตามหลกั

1.1.3 ระบบ สุ่มออนไลน์ Your Text Here
(Random Number Generator)
You can simply impress your audience and add a
unique zing and appeal to your Presentations.

เป็นบริการออนไลน์ จากเวบ็ ไซตต์ ่างๆ เช่น วธิ ีใช้งาน
Thaiware.com สามารถใชง้ านไดฟ้ รี ซ่ึง
ผใู้ ชง้ านสามารถใชง้ านไดท้ ุกท่ี ทุกเวลา ใส่คา่ ลงในช่อง สุ่มตวั เลขจาก (From Number) และช่อง สุ่มถึง
เพียงแค่มีอินเตอร์เน็ต ตวั เลข (To Number) แลว้ กดป่ ุมสุ่มตวั เลข หรือ ป่ ุม "Random“
จะไดต้ วั เลขมาหน่ึงคา่ จากน้นั กดป่ ุม Random ไปจนกระทงั่ ครบ
หรือ Random number generator - Apps ของ Google Play จานวนที่ตอ้ งการ
หรือ https://www.calculator.net/random-number-
generator.html ท่ีมีวธิ ีการใชง้ านคลา้ ยกนั htUtpRLs://random.thaiware.com/

การสุ่มทคี่ านึงถึงความน่าจะเป็ นในการสุ่ม (Probability Sampling)

2. การสุ่มตวั อย่างแบบมีระบบ

(Systematic Sampling)

เป็นการสุ่มตวั อยา่ งโดยมีรายช่ือของทุกหน่วยประชากรมาเรียงเป็นระบบตามบญั ชี
เรียกชื่อ การสุ่มจะแบ่งประชากรออกเป็นช่วงๆท่ีเท่ากนั อาจใชช้ ่วงจากสัดส่วนของขนาด
กลุม่ ตวั อยา่ งและประชากร แลว้ สุ่มประชากรหน่วยแรก ส่วนหน่วยต่อๆไปนบั จากช่วง
สดั ส่วนที่คานวณไว้

การสุ่มทคี่ านึงถึงความน่าจะเป็ นในการสุ่ม (Probability Sampling)

3. การสุ่มตวั อย่างแบบแบ่งช้ัน
(Stratified sampling)

เป็นการสุ่มตวั อยา่ งโดยแยกประชากรออกเป็นกลุ่มประชากรยอ่ ย ๆ
หรือแบ่งเป็นช้นั ภูมิก่อน โดยหน่วยประชากรในแต่ละช้นั ภูมิจะมี
ลกั ษณะเหมือนกนั (homogeneous) แลว้ สุ่มอยา่ งง่ายเพ่อื ใหไ้ ดจ้ านวน
กลุ่มตวั อยา่ งตามสดั ส่วนของขนาดกลุ่มตวั อยา่ งและกลุ่มประชากร

การสุ่มทคี่ านึงถงึ ความน่าจะเป็ นในการสุ่ม (Probability Sampling)

4. การสุ่มตวั อย่างแบบแบ่งกล่มุ (Cluster sampling)

เป็นการสุ่มตวั อยา่ งโดยแบ่งประชากรออกตามพ้ืนที่โดยไม่จาเป็นตอ้ งทาบญั ชีรายชื่อของประชากรและสุ่มตวั อยา่ ง
ประชากรจากพ้นื ที่ดงั กลา่ วตามจานวนท่ีตอ้ งการ แลว้ ศึกษาทุกหน่วยประชากรในกลมุ่ พ้ืนท่ีน้นั ๆ หรือจะทาการสุ่มต่อ
เป็นลาดบั ข้นั มากกวา่ 1 ระดบั โดยอาจแบ่งพ้ืนที่จากภาค เป็นจงั หวดั จากจงั หวดั เป็นอาเภอ และเรื่อยไปจนถึงหมู่บา้ น

การสุ่มทไ่ี ม่คานึงถงึ ความน่าจะ
เป็ นในการสุ่ม

(Non – Probability Sampling)เชิงคุณภาพ(Qualitative Research)

ใชก้ บั งานวจิ ยั เชิงคุณภาพ (Qualitative Research)

การสุ่มทไ่ี ม่คานึงถงึ ความน่าจะเป็ นในการสุ่ม (Non–Probability Sampling)

1. การเลือกหน่วยตวั อย่างโดยบงั เอญิ 2.การเลือกหน่วยตวั อย่างแบบโควต้า 3.การเลือกหน่วยตวั อย่างแบบเจาะจง
(accidental sampling) หรือการเลือกหน่วย (quota sampling) ( purposive sampling ) หรือการหน่วยเลือก
ตวั อย่างแบบตามสะดวก ตวั อย่างแบบใช้วจิ ารณญาณ ( judgment
(convenience sampling) ทาได้โดย การจาแนกประชากรออกเป็ น sampling )
ส่วนย่อย ๆ ก่อน โดยตวั แปรทีใช้ในการจาแนก
เป็ นการเลือกหน่วยตัวอย่างทไ่ี ม่มี ควรจะมีความสัมพนั ธ์กบั ตวั แปรทส่ี นใจศึกษา เป็ นการเลือกตัวอย่างโดยใช้ดุลพนิ ิจและ
หลกั เกณฑ์ น่ันคือเลือกใครกไ็ ด้ทส่ี ามารถให้ เช่น เพศ อายุ ระดบั การศึกษา หรือรายได้ จากน้ัน การตดั สินใจของนักสถติ ิเป็ นหลกั ในการ
ข้อมูลได้แต่ต้องอยู่ในคุ้มรวมของประชากร พจิ ารณาขนาดตวั อย่างของแต่ละส่วนย่อย เพ่ือ พจิ ารณาเลือกตัวอย่าง ว่ามลี กั ษณะสอดคล้อง
ทสี่ นใจศึกษา เช่น พนกั งานเกบ็ รวบรวม กาหนดเป็ นโควต้า หรือจะเรียกได้ว่าเป็ นการเลือก หรือเป็ นตัวแทนท่จี ะศึกษาได้หรือไม่ เป็ นไป
ข้อมูลยืนอยู่ประตูหน้าห้างสรรพสินค้าเพ่ือ หน่วยตวั อย่างโดยคานึงถึงสัดส่วนองค์ประกอบ ตามวตั ถุประสงค์ของการสารวจหรือไม่ ท้งั นี้
สัมภาษณ์ผู้คนทผ่ี ่านไปมาบริเวณน้นั ของประชากร เช่น เม่ือต้องการขนาดตวั อย่าง นักสถติ ิต้องเป็ นผู้ทมี่ คี วามรอบรู้ ความ
จานวน 100 คน กแ็ บ่งเป็ นเพศชาย 50 คน และ ชานาญ และประสบการณ์
เป็ นเพศหญิงอกี 50 คน แล้วในแต่ละกลุ่มใช้
วธิ ีการเลือกหน่วยตวั อย่างแบบบงั เอญิ น่ัน คือเจอ
ใครกเ็ ลือกจนครบตามจานวนทตี่ ้องการ

Awesome
Presentation

นอกจากน้ีการสุ่มกลุม่ ตวั อยา่ งยงั สามารถเลือกสุ่ม
ตวั อยา่ งผสมระหวา่ งแบบง่าย แบบช้นั ภูมิและแบบกลุม่
ดว้ ยกไ็ ดเ้ รียกวา่ การสุ่มตวั อยา่ งแบบหลายข้นั ตอน
(Multistage Sampling) เหมาะกบั ประชากรที่มีขนาด
ใหญ่ เช่น ระดบั ประเทศ ระดบั ภาค ระดบั จงั หวดั



คานวณตัวอย่างได้ท้งั งานวจิ ัยแบบสารวจและแบบทดลอง

ใช้คานวณกลุ่มตวั อย่างตามวธิ ีสถิตวิ เิ คราะห์ข้อมูล

สามารถ Download โปรแกรม G*power มาจากเวปไซตไ์ ดฟ้ รี

ผพู้ ฒั นาโปรแกรมคือ Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf

การคานวณขนาดตวั อย่างโดยใช้โปรแกรม G*Power

ตอ้ งรู้คา่ ตอ่ ไปน้ี
1.รู้วิธีสถิติที่วเิ คราะห์ขอ้ มูล
2.ขนาดของ type I (alpha-) และ type II error (beta-)
3. Power (1 - )
4. Effect size

Type I Error (alpha-)

คือโอกาสที่เราจะปฏิเสธสมมุติฐานท้งั ท่ีความ
จริงมนั เป็นจริง (Reject True Hypothesis) จะมีการต้งั
ความเช่ือมนั่ อยทู่ ี่ระดบั .01 และ .05 เช่น ความ
เช่ือมน่ั 95% แสดงวา่ ยอมใหเ้ กิดความคลาดเคลื่อนได้
5% หรือ .05 ซ่ึงเรามกั จะคุน้ เคยกบั คาวา่ alpha = .05
ค่าความคลาดเคล่ือน เพราะฉะน้นั การหาค่าทางสถิติ
พบวา่ มีความแตกตา่ งหรือมีความสัมพนั ธ์ กม็ ีโอกาส
(By chance) เกิดความคลาดเคล่ือนไดซ้ ่ึงกค็ ือ Type I
Error นน่ั เอง

เช่น การตรวจโรคท่ีใหผ้ ลวา่ ผรู้ ับการตรวจเป็น
โรคท้งั ๆ ที่จริง ๆ แลว้ ไม่ไดเ้ ป็น หรือการสรุปวา่ ยาท่ี
ทดลองอยสู่ ามารถรักษาโรคไดท้ ้งั ๆ ท่ีจริงๆ แลว้
รักษาไม่ได้ เป็นตน้

Type II Error (beta-)

คือ ความคลอดเคลื่อนท่ีเรา ยอมรับสมมุติฐานท้งั ท่ีความเป็นจริงมนั เป็นเทจ็ (Accept
False hypothesis) โดยทวั่ ไป เราจะยอมรับใหม้ ีคา่ ในช่วง 0.1 ถึง 0.3 หรือใหเ้ กิดการ
ตดั สินใจผดิ พลาดประเภทที่ 2 ได้ 10% ถึง 30% นนั่ แปลวา่ ระดบั ความมนั่ ใจ ท่ีตดั สินใจ
ถูกตอ้ งที่ยอมรับไดจ้ ะอยทู่ ่ี 0.90 ถึง 0.70 หรือ 70% ถึง 90% เช่น ผปู้ ่ วยเป็นมะเร็ง แต่
Mammogram อ่านวา่ ไม่เป็นมะเร็ง เป็นตน้

โดยทวั่ ไป ต้ังอนั ใดอนั หนึ่ง เพราะ α และ β จะมลี กั ษณะความสัมพนั ธ์แบบตรงกนั ข้าม

(เป็นวา่ ไม่เป็น) (ไม่เป็น วา่ เป็น)

หมายถงึ ความน่าจะเป็ นหรือโอกาสในการทจ่ี ะปฏเิ สธสมมุตฐิ านทจ่ี ะ

เป็ นกลาง (H0) เม่ือสมมุติฐานน้ันเป็ นเทจ็ (1-β) หรือ กล่าวได้ว่าอานาจ
ในการทดสอบคือ ความไวทจ่ี ะยอมรับสมมุติฐานทางเลือก (H1) เม่ือ
สมมุตฐิ านน้ันเป็ นจริงอานาจในการทดสอบน้ันกจ็ ะมคี ่ามาก โดยขนึ้ อยู่
กบั ส่ิงต่อไปนี้

1. ขนาดตวั อย่างทศ่ี ึกษามขี นาดใหญ่พอ
2. กระบวนการทไ่ี ด้ข้อมูลมามคี วามถูกต้องเทยี่ งตรง ทุกข้นั ตอนของ
การดาเนินงาน
3. การเลือกใช้วธิ ีทดสอบทางสถิติ โดยเลือกได้ตรงกบั ลกั ษณะของการ
แจกแจงประชากรและเป็ นไปตามข้อตกลงเบื้องต้นในการทดสอบค่าสถิติ
น้ันๆให้มากทสี่ ุด

Effect size

เป็ นขนาดอทิ ธิพลของตัวแปรต้น (หรือปัจจัย หรือ
Treatment หรือ Intervention) ทม่ี ีต่อตวั แปรตาม
โดยทว่ั ไปเราจะไม่ทราบ Population effect size แต่
สามารถจะประมาณค่า effect size ได้จาก

• จากผลการวจิ ยั /การศึกษาทีม่ ีลกั ษณะคล้ายคลงึ
กนั ท่มี ีผู้ศึกษามาก่อนแล้ว

• Pilot Study
• ประมาณเป็ นระดบั ตา่ ปานกลาง หรือสูง โดย

อ้างองิ อยู่บน หลกั การ/ ทฤษฎสี นับสนุน หรือ
การทบทวนวรรณกรรมทช่ี ัดเจน

ค่า Effect size ของ Cohen

ท่ีใชใ้ นการคานวณขนาดตวั อยา่ งที่ใชว้ ธิ ีสถิติต่างๆ มีดงั น้ี

จบแลว้ คะ่