Bab 6 Elektrik dan Kemagnetan (6.4)

BAB 6 ELEKTRIK
DAN KEMAGNETAN

Sains Tingkatan 3 KSSM
Buku Teks ms 184 – 194
Buku Amali Proses Sains ms 129 – 135
Tarikh : 29 Jun 2021, Selasa

KOMPONEN
KESELAMATAN
DALAM SISTEM
PENDAWAIAN DI
RUMAH





Fius

■ Fius merupakan seutas
wayar halus yang pendek,
mudah menjadi panas dan
melebur apabila arus yang
mengalir melaluinya lebih
besar daripada nilai fius
tersebut.

■ Sekiranya wayar pada fius
itu melebur, bekalan arus
elektrik akan terputus.

Fius Kartrij ■ Dua jenis fius yang lazim
dan Fius digunakan ialah fius kartrij dan
Wayar Boleh fius wayar boleh ganti (fius
Ganti yang dipasang dengan seutas
wayar fius)

Penentuan Nilai Fius

■ Nilai fius ialah nilai maksimum arus yang dapat
mengalir melalui fius tanpa menyebabkan wayar fiusnya
melebur.

■ Contohnya, wayar fius 5 A membenarkan arus
maksimum 5 A untuk mengalir melaluinya.

■ Beberapa nilai fius yang lazim ialah 1 A, 2 A, 3 A, 5 A,
10 A, 13 A, 15 A dan 30 A.

Pemilihan nilai fius

■ Pemilihan nilai fius bergantung pada nilai
arus maksimum yang mengalir melalui
satu litar atau peralatan elektrik

■ Fius yang bakal digunakan sepatutnya
mempunyai nilai yang lebih tinggi sedikit
daripada arus maksimum yang mengalir
melalui suatu litar atau peralatan elektrik
dalam keadaan operasi biasa

■ Contohnya, sebuah cerek elektrik yang
menggunakan arus elektrik maksimum
11.34 A sepatutnya dipasang dengan fius
dengan nilai fius 13 A.

Aktiviti Inkuiri : Mengkaji Fungsi Fius ms 129

■ Pemerhatian

– Sebelum : Fius : Tiada perubahan, Mentol : menyala
– Selepas : Fius : melebur, Mentol tidak menyala

■ Perbincangan

■ 1. Dawai mempunyai rintangan yang rendah

■ 2. Litar pintas

■ 3. Dawai kuprum yang tebal mempunyai rintangan yang lebih
rendah berbanding dengan mentol dan dawai penyambung yang
nipis.

■ 4. Terlalu banyak arus mengalir melalui litar menyebabkan suhu
meningkat dan fius melebur.

Aktiviti Inkuiri : Mengkaji Fungsi Fius ms 130

■ Perbincangan

■ 5. Mentol dan sel kering akan rosak kerana arus yang sangat besar mengalir dalam
litar.

■ 6. Fius menghalang pengaliran arus berlebihan dalam litar yang boleh merosakkan
peralatan elektrik atau menyebabkan kebakaran.

■ 7. (a) Fius wayar boleh ganti (b) Fius katrij

■ 8. Pemutus litar ialah suis elektrik yang bertindak memutuskan litar elektrik secara
automatic apabila berlaku litar pintas.

■ Pemutus litar mini dan pemutus litar kebocoran mini.

■ Pengalir kilat dan suis

■ Kesimpulan

■ Fius melebur apabila arus berlebihan mengalir melalui litar. Litar pintas berlaku
apabila arus mengalir melalui lintasan yang lebih pendek dengan rintangan yang

lebih rendah.

Mengira nilai fius ms 131
Buku Amali Proses Sains

Arus = ,

,

Nilai Fius : 1A, 2A, 3A, 5A, 10A

Soalan Nilai Fius : ms 131 Nilai Fius yang sesuai
a) 10A
b) Arus = Kuasa / Voltan 1A
c) 2000 = 8.33 3A
d) 5A
e) 240 1A
f) 1A
100 = 0.42

240

500 = 2.08

240

1000 = 4.17

240

80 = 0.33

240

40 = 0.17

240

Perbincangan ms 131

■ Soalan 2

■ Fius ialah peranti keselamatan. Fius mencegah arus
berlebihan daripada mengalir melalui litar dan merosakkan
alat.

■ Nilai fius bagi sesuatu alat ditentukan oleh nilai arus yang
mengalir melaluinya. Nilai fius sepatutnya sedikit lebih
tinggi sedikit daripada arus yang mengalir melalui alat

■ Soalan 3

■ Bolehkah fius 5A digantikan dengan fius 3A? Tidak

■ Sebab : Nilainya terlalu rendah untuk alat itu berfungsi.

Perbincangan ms 131

■ Soalan 4 Angka pada fius mewakili Nilai fius.

■ Soalan 5 Mengapa fius tidak dipasang pada dawai
neutral? Peralatan elektrik masih menjadi hidup
apabila fius terbakar.

■ Soalan 6 (a) 13A kerana fius 2A terlalu rendah
untuk membolehkan cerek tersebut berfungsi. (b)
Radio memerlukan arus yang lebih kecil.

Keselamatan dan Pengendalian Elektrik ms 132

■ Soalan 1
■ A) Kejutan elektrik dan kebakaran
■ B) Litar pintas, arus berlebihan, keadaan lembap atau

penebat wayar yang rosak.

■ Soalan 2
■ A) Keringkan tangan sebelum menyentuh suis.
■ B) Tidak memasang terlalu banyak plug pada satu soket.
■ C) Pasang palam plastik khas untuk memasang palam 2

pin.

6.4 PENGIRAAN KOS
PENGGUNAAN
ELEKTRIK

KECEKAPAN TENAGA

Kecekapan tenaga ialah peratus tenaga input yang diubah
kepada bentuk tenaga output yang berfaedah



CONTOH
TEKNOLOGI YANG
BERKONSEPKAN
KECEKAPAN
TENAGA

Suruhanjaya Tenaga (ST) telah melancarkan program
pelabelan cekap tenaga bagi pelbagai jenis peralatan elektrik

untuk kemudahan orang awam.

Penggunaan Tenaga Elektrik
dalam Peralatan Elektrik

■ Meter elektrik berfungsi untuk
mengukur kuantiti tenaga elektrik
yang digunakan.

■ Lazimnya bacaan pada meter
elektrik itu diambil pada
penghujung setiap bulan.

■ Bacaan tersebut diambil
bertujuan untuk menentukan kos
penggunaan tenaga elektrik.

Kuasa Elektrik, P

■ Kuasa elektrik, P, ialah kadar tenaga elektrik, E, yang
digunakan oleh suatu alat elektrik.

■ Unit S.I. bagi kuasa ialah watt (W). Kuasa 1 watt (W) bererti 1
joule (J) tenaga elektrik digunakan dalam masa 1 saat (s)

Arus Elektrik, I

■ Arus elektrik, I, ditakrifkan sebagai kadar pengaliran cas
elektrik, Q, melalui suatu konduktor.

■ Unit S.I. bagi arus elektrik ialah ampere (A) dan cas
elektrik ialah coulomb (C).

Voltan, V

■ Voltan, V, ditakrifkan sebagai tenaga elektrik, E, yang
digunakan untuk menggerakkan seunit cas elektrik, Q,
melalui suatu konduktor.

■ Unit S.I. bagi voltan ialah volt (V)





Pengiraan ■ Unit yang lazim digunakan untuk
Kos tenaga elektrik ialah kilowatt-jam
Penggunaan
Tenaga ■ 1 kilowatt-jam ialah tenaga elektrik
Elektrik yang digunakan pada kadar 1
kilowatt atau 1 000 watt dalam masa
1 jam.

■ 1 kWj lazimnya dirujuk sebagai 1
unit.



Kaedah Penjimatan
Penggunaan Tenaga Elektrik

■ Selain menggalakkan penjimatan
penggunaan tenaga elektrik di rumah,
Suruhanjaya Tenaga (ST) juga menyediakan
perkhidmatan seperti ECOS untuk kegunaan
perindustrian dan perniagaan yang
menggunakan konsep penjimatan
penggunaan tenaga.

Pembinaan bangunan hijau semakin
berkembang di Malaysia.

■ Sistem pengudaraan yang cekap dapat mengurangkan
penggunaan alat pendingin hawa dan kipas.

■ Reka bentuk yang memaksimumkan pencahayaan
semula jadi dapat mengurangkan kos penggunaan
tenaga elektrik

■ Pemasangan panel suria sebagai sumber tenaga boleh
baharu menggantikan sumber tenaga konvensional.