คำลักษณนาม

ลักษณนาม

นางสาวรสธร กลั่นชาติ เลขที่ 13

คำลักษณนาม (คำ-ลัก-สะ-หนะ-นาม)

หมายถึง คำนามที่บอกลักษณะรูปร่างหรือขนาดของบุคคล
สัตว์ สิ่งของต่าง ๆ และธรรมชาติ เพื่อให้ชัดเจนยิ่งขึ้นโดยมาก
จะเขียนอยู่หลังคำที่บอกจำนวน

ตัวอย่างเช่น

ดินสอ 6 แท่ง ผ้า 3 ผืน ปากกา 4 ด้าม

บางกรณีอาจใช้คำนามคำต้นแทนลักษณะนามได้ เช่น

วัด 1 วัด ประเทศหลายประเทศ

คำลักษณนามนั้น เป็นลักษณะเฉพาะของภาษาไทย ได้กำหนด

ตำแหน่งของคำลักษณนามไว้ดังนี้

1.วางไว้หลังคำบอกจำนวน เช่น มีด 2 เล่ม นก 5 ตัว
2.วางไว้หลังคำนาม เช่น มีดเล่มเล็ก บ้านหลังเก่า
3.บางทีก็วางไว้หน้าคำประเภท นี้ นั้น โน้น ไหน เช่น

เด็กคนนี้น่ารักจริง
แมวตัวนั้น ตายแล้วเมื่อวานนี้
ภรรยาคนโน้นเป็นอย่างไรบ้าง
นายกรัฐมนตรีคนไหนที่ไม่มีภรรยา

คำบางคำมีหลายความหมาย เช่นคำว่า กา อาจหมายถึงสัตว์
ปีกชนิดหนึ่งที่บินได้ หรืออาจหมายถึงภาชนะที่ใช้ต้มน้ำก็ได้คำลักษณ
นามจะช่วยให้ความหมายของแต่ละคำชัดเจนขึ้น เช่น กา 1 ตัว ,
กา 1 ใบ

พระยาอุปกิตศิลปสาร คงตระหนักถึงความสำคัญ
ของคำลักษณนามเป็นอย่างดี จึงได้รวบรวมคำลักษณนาม
ไว้เป็นจำนวนมาก โดยให้คำนิยามไว้ว่า “ลักษณนามก็คือ
สามานยนามหรือสมุหนามนั่นเองแต่เอามาใช้บอกลักษณะ
ของนามที่อยู่ข้างหน้าคล้าคำวิเศษณ์”

ลักษณะของลักษณะนาม
ลักษณนามได้แก่นามทั่วไป (สามานยนาม) หรือนามบอกหมวด

หมู่ (สมุหนาม) แต่นำมาใช้เพื่อบอกลักษณะของนามข้างหน้าคล้ายกับ
คำขยาย(วิเศษณ์)จำแนกออกได้ 6 ชนิด คือ

1. ลักษณนามบอกชนิด
2. ลักษณนามบอกหมวดหมู่
3. ลักษณนามบอกสัณฐาน
4. ลักษณนามบอกจำนวนและมาตรา
5. ลักษณนามบอกอาการ
6. ลักษณนามซ้ำชื่อ

1. ลักษณนามบอกชนิด
หมายถึง คำนามที่บอกลักษณะชนิดของบุคคล สัตว์ สิ่งของต่าง ๆ และ

ธรรมชาติ เพื่อให้คำนามนั้น ๆ ชัดเจนยิ่งขึ้น
ตัวอย่างเช่น

พระองค์ : พระพุทธเจ้า ,พระราชา ,เทวดาผู้ใหญ่ ,เจ้านายชั้นสูง
องค์ : เทวดา ,เครื่องใช้สอยหรืออวัยวะของพระพุทธเจ้าหรือ

ของพระราชา เช่น พระทนต์ 2 องค์

รูป : พระภิกษุ ,สามเณร ,นักบวช ,นักพรต
ตน : ยักษ์ ,ปีศาจ ,ภูตผี ,ฤาษี
ตัว : สัตว์เดรฉานทุกชนิด ,โต๊ะ ,เก้าอี้ ,ม้านั่ง ,ตะปู ,ตุ๊กตา
ใบ : ภาชนะ ,ใบไม้
เรื่อง : ละคร ,ภาพยนตร์ ,สารคดี ,นวนิยาย ,เรื่องสั้น
สิ่ง ,อัน : สิ่งของหรือกิจการที่เป็นสามัญทั่วไป

เลา : ปี่ ,ขลุ่ย
เชือก : ช้างป่า ,ช้างบ้าน
ช้าง : ช้างหลวง
เรือน : นาฬิกา
เล่ม : หนังสือ ,เกวียน ,เทียน ,มีด ,สิ่ว ,เข็ม ,กรรไกร ,หอก
คน : มนุษย์ทั่วไป

กิ่ง : งาช้าง ,กิ่งไม้
ขนาน : ยาแก้โรคต่าง ๆ
ขวด : ขวดต่าง ๆ ขวดหมึก ,ขวดเหล้า
ฉบับ : หนังสือที่เป็นแผ่น ๆ ,หนังสือพิมพ์ ,จดหมาย
ฉาก : การแสดงต่าง ๆ ละคร
ชุด : การเล่นต่าง ๆ เช่น ละคร

ดอก : ดอกไม้ ,ธูป ,หัวลูกธนู
ต้น : ซุง ,เสา ,ต้นไม้
ไตร : ผ้าไตร
นัด : กระสุนปืน ,ยิงปืน ,จุดพลุ ,วาระหนึ่ง ๆ ที่นัดพบ
นาย : ข้าราชการฝ่ายหน้า ,ทหาร ,ตำรวจ
เมล็ด : เมล็ดพืช

2. ลักษณนามบอกหมวดหมู่
หมายถึง คำนามที่บอกลักษณะการรวมเป็นหมวดหมู่ของบุคคล สัตว์ สิ่งของ

ต่าง ๆ และธรรมชาติ เพื่อให้คำนามนั้นชัดเจนยิ่งขึ้น
ตัวอย่างเช่น

ฝูง ใช้กับ คนจำนวนมาก ๆ สัตว์พวกเดียวกันไปด้วยกันเป็นพวก ๆ
คณะ ใช้กับ คนที่อยู่ในสำนักหนึ่งหรือปกครองรวมกัน
โขลง ใช้กับ ช้างจำนวนมาก ๆ
ทะลาย ใช้กับ ผลที่อยู่รวมกันเป็นหลายลูก หลายใบ เช่น หมาก มะพร้าว

กอง : ทหาร ,อุจจาระ ,อิฐ ,หิน ,ดิน ,ทราย ฯลฯ
พวก : เหล่า ,ทหาร ,คน ,สัตว์
หมวด : คน ,สัตว์ ,สิ่งของที่ยกมารวมกันไว้
หมู่ : คน ,สัตว์ ,สิ่งของที่รวมกันเป็นหมู่ ๆ
คณะ : ลิเก ,ลำตัด ,หมอลำ ,ดนตรี ,คนที่อยู่ในสำนักหนึ่งหรือใน

หน้าที่ทำการอย่างหนึ่ง หรือในปกครองอันเดียวกัน

ฝูง : สัตว์พวกเดียวกันที่ไปด้วยกันเป็นพวก ๆ
นิกาย : นักบวชศาสนาเดียวกันที่แยกกันออกเป็นพวก ๆ
สำรับ,ชุด : คนหรือสิ่งของที่มีครบตามอัตร
โรง : ผู้เล่นมหรสพที่มีโรงเล่น เช่น ละคร ,โขน ,หนัง
วง : คนชุดหนึ่งที่ล้อมวงกัน เช่น เล่นตะกร้อ ,เล่นดนตรี ,เล่นเพลง

ตับ : ของที่ทำให้ติดเรียงกันเป็นพืด เช่นจาก
พลุ ,ประทัด ,ลูกปืนกล

กัณฑ์ : การเทศน์ ,คำเทศน์
กลัก : ไม้ขีดไฟ
กลุ่ม : ด้าย ,ป่าน
กอ : ไผ่ ,พืชที่ขึ้นเป็นกอ
ขนัด : สวน
โขลง : ช้างป่าที่อยู่รวมกันหลายตัว

คู่ : ของที่มีชุดละ 2 สิ่งที่ใช้ร่วมกันหรือจำพวกเดียวกัน เช่น ช้อนส้อม,
ตะเกียบ ,กำไล ,รองเท้า ,ถุงเท้า ,แจกัน ,เชิงเทียน

เครือ : เครือกล้วย
จั่น : จั่นหมาก จั่นมะพร้าว
ช่อ : ช่อดอกไม้ ช่อผลไม้

แถว : ทหาร ,คนหรือสัตว์สิ่งของที่จัดไว้เป็นแถว
ทะลาย : ทะลายหมาย ,ทะลายมะพร้าว
แพ : สิ่งที่ติดกันเป็นแพ เช่น แพซุง ,ธูปแพ ,เทียนแพ,

ข้าวเม่าทอดติดกันเป็นแพ
โรง : ผู้เล่นมหรสพที่มีโรงเล่น โขน ,ละคร ,หนัง ฯลฯ

3. ลักษณนามที่บอกสัณฐาน
หมายถึง คำที่บอกลักษณะรูปร่างของบุคคล สัตว์ สิ่งของนั้น ๆ และธรรมชาติ

เพื่อให้คำนั้นชัดเจนยิ่งขึ้น
ตัวอย่างเช่น

วง : ของที่รูปเป็นวง เช่น แหวน ,กำไล
หลัง : ของที่รูปเป็นหลังคา เช่น เรือน ,ตึก ,กูบ ,ประทุน ,บุษบก ,มุ้ง ฯลฯ
แผ่น : ของที่มีรูปแบน ๆ เช่น กระดาษ ,กระดาน ,กระเบื้อง ,อิฐ ฯลฯ

ผืน : ของที่มีรูปแบนบางกว้างใหญ่ เช่น ผ้า ,เสื่อ ,พรม
แถบ : ของที่แบนบางแคบแต่ยาว เช่น ผ้าแคบ ๆ แต่ยาว
บาน : ของเป็นแผ่นที่มีกรอบ เช่น ประตู ,หน้าต่าง ,กรอบรูป ,กระจกเงา
ลูก : ของที่มีรูปกลม ๆ เช่น ลูกไม้ ,ลูกหิน
แท่ง : ของทึบหนามีรูปยาว ๆ เช่น ก้อนดิน ,หิน ,อิฐแตก
คัน : ของที่มีส่วนสำหรับถือและลาก รูปยาว ๆ เช่น ร่ม ,ฉัตร ,ธนู ,กระสุน,

หน้าไม้ ,ช้อน ,ส้อม ,ซอ ,เบ็ด ,แร้ว ,ไถ ,รถ

ต้น : ของที่เป็นต้น เช่น ต้นไม้ ,เสา ,ซุง
ลำ : ของกลมยาวมีปล้องคั่น ไม้ไผ่ ,อ้อย ,เรือ
ดวง : ของที่มีรอยกลม ๆ เช่น รอยด่าง ,ตราต่าง ๆ ,ของที่มีแสง เช่น ตะวัน,

ดาว ,ไฟ ,จิต ,วิญญาณ
กระบอก : ของกลมยาวแต่กลวง เช่น ปล้องไม้ไผ่ ,ข้าวหลาม ,พลุ ,ปืน
เส้น : ของที่เป็นเส้นเล็กยาวเช่น เชือก ,ลวด ,ด้าย

สาย : ของที่เป็นทางยาว เช่น ถนน ,ทาง ,ลำน้ำ
ปาก : เครื่องถักดักสัตว์มีรูปเป็นปากกว้าง เช่น แห ,อวน ,สวิง ,โพงพาง
ปื้น : ของที่แบนกว้างเป็นพืดยาว เช่น เลื่อย ,รอยไม้เรียว
ซี่ : ของเล็กยาวเรียงกันเป็นแถว เช่น ซี่กรง ,ซี่ฟัน
โหล : ของที่รวมกัน 12 สิ่ง

4.ลักษณนามบอกจำนวนและมาตรา
ตัวอย่างเช่น

คู่ของที่มีชุดละ 2 สิ่ง เช่น รองเท้า ,ถุงเท้า ,แจกัน ,เชิงเทียน ,ช้อน
ส้อม ,ชื่อมาตราต่าง ๆ เช่น โยชน์ ,ชั่ง ,เกวียน ,ของที่ใช้วัด ตวง ,ชั่ง
และ เวลา เช่น ทาง 5 โยชน์ ,เงิน 5 ชั่ง ,ข้าว 4 เกวียน ,
ผ้า 15 หลา ของที่ตวงด้วยภาชนะนั้น ๆ เช่น น้ำ 5 ตุ่ม ,เหล้า 1 ขวด

5.ลักษณนามบอกอาการ
ตัวอย่างเช่น

จีบ : ของที่จีบ เช่น พลู 5 จีบ
มวน : ของที่มวน เช่น บุหรี่ 4 มวน
มัด : ของที่มัด เช่น ฟืน
พับ : ของที่พับไว้ เช่นผ้าต่าง ๆ
ม้วน : ของที่ม้วน เช่น ยาสูบ ,กระดาษ ,ยาจืด
กำ ฟ่อน : ของที่ทำเป็นกำ ฟ่อน เช่น ข้าว ,หญ้า ,ผัก

6. ลักษณนามซ้ำชื่อ
สามานยนามบางคำซึ่งไม่ต้องการบอกลักษณะตามที่กล่าวแล้ว เมื่อ

จะต้องใช้ในฐานที่ตามหลังคำวิเศษณ์เช่นนั้น ต้องเอาคำสามานยนามเดิม
นั้นเอง มาใช้เป็นลักษณะนามประกอบคำวิเศษณ์เหล่านั้น เช่น ประเทศ
2 ประเทศ ,เมือง 5 เมือง ,มือ 4 มือ ,คน 45 คน

สำหรับลักษณนามทั้งหมดนี้นอกจากจะทำให้เราทำให้เราสื่อสารได้
สะดวก และทำให้สื่อความหมายถึงกันได้เป็นอย่างดีแล้วก็ยังเป็นการเสริม
สร้างความเข้าใจ

ทดสอบความเข้าใจจากเกมใน WORDWALL

เกมจับคู่ ทดสอบความเข้าใจ เกมเติมคำที่ขาดหายไป