u 2000 êr`ep_p R|>V$p A¡V$g¡ 20 êr`ep_u _p¡V$p¡
50 êr`ep_u _p¡V$p¡
100 êr`ep_u _p¡V$p¡
500 êr`ep_u _p¡V$p¡
b„^p L$fhp
L$p¡C A¡L$ fL$d_u _p_u qL„$ds_u _p¡V$p¡ A\hp rk½$p Ap`u_¡ s¡V$gu S> fL$d_u h^pf¡ qL„$ds_u _p¡V$ A\hp
rk½$p g¡hp A¡V$g¡ b„^p L$fhp.
100 `
50 `
õhpÝepe
1. Qp¡fkdp„ ep¡Áe s¡ k„¿ep gMp¡.
(1) 5 êr`ep_u _p¡V$p¡ rk½$p b„^p
10 êr`ep_u _p¡V$p¡ _p¡V$p¡ 50 êr`ep
2 êr`ep_p rk½$p A_¡ 10 êr`ep_p
b„^p
(2) 5 êr`ep_u _p¡V$p¡ 100 êr`ep
10 êr`ep_u _p¡V$p¡ A_¡ 20 êr`ep_u
20 êr`ep_u _p¡V$p¡
50 êr`ep_u _p¡V$p¡
41
(3) 10 êr`ep_u _p¡V$p¡
20 êr`ep_u _p¡V$p¡ b„^p
50 êr`ep_u _p¡V$p¡ 2000 êr`ep
100 êr`ep_u _p¡V$p¡
500 êr`ep_u _p¡V$p¡
2. AS>e `pk¡ 9 _p¡V$p¡ R>¡. s¡ b^p_u Ly$g qL„$ds 500 êr`ep R>¡, sp¡ s¡_u `pk¡ L$C qL„$ds_u L¡$V$gu
_p¡V$p¡ R>¡?
3. õhpsu `pk¡ L¡$V$guL$ 100 êr`ep_u, L¡$V$guL$ 50 êr`ep_u A_¡ L¡$V$guL$ 20 êr`ep_u _p¡V$p¡ R>¡. s¡ b^u
_p¡V$p¡_u Ly$g qL„$ds 500 êr`ep R>¡. sp¡ s¡_u `pk¡ v$f¡L$ âL$pf_u L¡$V$gu _p¡V$p¡ R>¡?
4. _„vy$ `pk¡ 6 _p¡V$p¡ R>¡. s¡ b^p_u Ly$g qL„$ds 1000 êr`ep R>¡, sp¡ _„vy$ `pk¡ L$C qL„$ds_u L¡$V$gu _p¡V$p¡ R>¡?
5. kgdp `pk¡ 11 _p¡V$p¡ R>¡. s¡ b^p_u Ly$g qL„$ds 1000 êr`ep R>¡. sp¡ s¡_u `pk¡ L$C qL„$ds_u L¡$V$gu
_p¡V$p¡ R>¡?
u 10 êr`ep_u 10 _p¡V$p¡
50 êr`ep_u 2 _p¡V$p¡
100 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds 10 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds_p 10 NZu lp¡e R>¡ A\hp 100 êr`ep_u _p¡V$_u
qL„$ds 50 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds_u bdZu lp¡e R>¡.
u
100 ` + 100 ` + 100 ` + 100 ` + 100 `
50 êr`ep_u 10 _p¡V$p¡
500 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds 100 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds_u `p„QNZu lp¡e R>¡. A\hp 500 êr`ep_u
_p¡V$_u qL„$ds 50 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds_u 10 NZu lp¡e R>¡.
u
500 êr`ep_u 4 _p¡V$p¡
100 êr`ep_u 20 _p¡V$p¡
2000 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds 500 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds_p NZu lp¡e R>¡.
2000 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds 100 êr`ep_u _p¡V$_u qL„$ds_p NZu lp¡e R>¡.
42
âï_
âï_
Ap D`f\u kdÅe R>¡ L¡$, 2 = 1 + 1
3 3 3
lh¡ A¡ `Z Ýep_dp„ fpMp¡, L¡$ b¡ cpMfu ÓZ hÃQ¡ kfMu hl¢QZu L$fuA¡ sp¡ v$f¡L$_¡ dm¡gp¡ cpN 2
3
Qpf R>¡v$ ApW$
lh¡ Ap rQÓp¡_y„ A_¡ Qp¡fkdp„ gM¡gp A`|Zp¯L$_y„ r_funZ L$fu_¡ âï_p¡_p S>hpb gMp¡.
11. dp`_
g„bpC
d¢ dp`¡gu g„bpC 5 k¢qV$duV$f L$fsp
h^pf¡ R>¡ `f„sy 6 k¢qV$duV$f L$fsp Ap¡R>u
R>¡ Ap A„sf L¡$hu fus¡ dp`hp_y„?
Ap g¡ bu Æ ayV $`Ë $u, s¡d p„ k¢qV $d uV$f _u
`pk¡-`pk¡_u b¡ r_ip_uAp¡ hÃQ¡ _p_u
_p_u r_ip_uAp¡ R>¡ s¡_p¡ D`ep¡N \i¡.
d¢ dp`¡gu g„bpC 5 k¢qV$duV$f A_¡ 3
_p_p cpN S>¡V$gu R>¡.
bl¡_ : A¡L$ k¢qV$duV$f_p 10 kdp_ cpN L$fpe R>¡. âÐe¡L$ cpN_¡ rdguduV$f L$l¡hpe R>¡.
ky^p : A¡V$g¡ d¢ dp`¡gu g„bpC 5 k¢qV$duV$f 3 rdguduV$f R>¡.
1 k¢qV$duV$f = 10 rdguduV$f
k¢qV$duV$f_¡ V|„$L$dp„ "k¡du' gMpe R>¡.
rdguduV$f_¡ V|„$L$dp„ "rddu' gMpe R>¡.
Ap f¡Mp_u g„bpC 5 k¡du R>¡. A¡V$g¡ 5 # 10 = 50 rddu R>¡.
dp``Ë$u_u `l¡gu r_ip_u (i|Þe `pk¡) guV$u_p A¡L$ R>¡X$p kp\¡ Np¡W$ìep `R>u guV$u_p¡ buÅ¡ R>¡X$p¡ S>¡
k„¿ep `pk¡ Aph¡ s¡ k„¿ep s¡ guV$u_u g„bpC lp¡e R>¡.
7 k¡du A¡V$g¡ L¡$V$gp rddu?
7 k¡du = 7 # 10 = 70 rddu
59
u ipL$cpÆ_y„ hS>_ L$fp¡ s¡ hS>_ qL$gp¡N°pd A_¡ N°pddp„ gMp¡.
ipL$ A¡L$ \¡gu f]NZp„ A¡L$ _p_u V$p¡`gu v|$^u 15 L$pf¡gp
L$p„v$p
hS>_
u Ap L$fu_¡ Sy>Ap¡.
E `pZu, ifbs, duW$p_y„ `pZu S>¡hp âhplu `v$p\® v$f¡L$ 1 guV$f gp¡.
E 1 qL$gp¡N°pd_y„ dp` gp¡. âhplu_y„ hS>_ 1 qL$gp¡ L$fsp Ap¡Ry>„ L¡$ h^pf¡ R>¡ A\hp s¡V$gy„ S> R>¡ s¡
sL$spdp„ _p¢^p¡.
`v$p\® `pZu ifbs s¡g v|$^ duW$p_y„ `pZu
hS>_
u ApV$gy„ ÅZu gp¡.
E "lp\u_y„ ÓpS>hy„' hpsp®.
E 50 N°pd L$fsp Ap¡R>p hS>__p dp`p¡.
ApL$pfdp_ (L$v$) A_¡ ^pfL$sp
Ards : dçdu 1 rgV$f v|$^ s¡ b^p L$`dp„ kfMy cey¯
R>¡ _¡?
dçdu : lp !
Ards : v$f¡L$ L$`_y„ v|$^ L¡$hu fus¡ dp`hp_y„?
dçdu : 1 rgV$f L$fsp Ap¡R>p âhplu `v$p\®
rdrgduV$fdp„ d`pe R>¡.
Ap v|$^_u \¡gu Sy>Ap¡. Ap \¡gu D`f 1 rgV$f gM¡gy„ R>¡.
1 rgV$f A¡V$g¡ 1000 rdrgrgV$f
Ards : 1000 rdrgrgV$f v|$^ 10 L$`dp„ kfMy„ cey¯ A¡V$g¡ v$f¡L$ L$`dp„ 100 rdrgrgV$f v|$^ R>¡. A¡d S>
_¡?
dçdu : bfpbf, rdrgrgV$f A¡ âhplu_y„ L$v$ dp`hp_p¡ _p_p¡ A¡L$d R>¡.
Ards : _p_p¡ A¡V$g¡ L¡$V$gp¡ _p_p¡?
67
dçdu : Ap v$hp_u bpV$gu Å¡.
s¡_p `f Ap A¡L$ dp` d|L¡$gy„ R>¡.
Ap dp` D`f 5 rdrg A_¡ 10 rdrg gM¡gu
r_ip_u R>¡.
1 V$u õ`|_ âhplu kp^pfZ fus¡ 5 rdrg
lp¡e R>¡.
Ards : dçdu, ly„ X¡$fudp„ ÅJ Ry>„ Ðepf¡ Ðep„ v|$^ v$¡hp
dpV¡$ _p_p _p_p dpr`ep d|L¡$gp lp¡e R>¡. s¡
Ap_p dpV¡$ S> lp¡e R>¡ L¡$ !
dçdu : lp ! 500 rdrgrgV$f_p dp`\u b¡ dp` v|$^ Ap`hp\u s¡ 1 rgV$f \pe R>¡.
A¡V$g¡ 500 rdrgrgV$f A¡V$g¡ 1 rgV$f_p¡ A^p£ cpN.
Ap D`f\u A^p¡® rgV$f = 500 rdrgrgV$f.
Ards : `p A¡V$g¡ A^p®_y„ A^y®, dpV¡$ `p rgV$f A¡V$g¡ S> 250 rdrgrgV$f. A^p£ A_¡ `p dmu_¡ `p¡Zp¡
\pe R>¡.
dpV¡$ `p¡Zp¡ rgV$f = 500 rdrg + 250 rdrg = 750 rdrgduV$f
dçdu : rgV$f_¡ "rg' A_¡ rdrgrgV$f_¡ "rdrg' gMpe R>¡.
1 500 200 100 50
{‘{b ml
{bQ>a l {‘{b ml {‘{b ml {‘{b ml
õhpÝepe
1. Qp¡L$W$pdp„ ep¡Áe k„¿ep gMp¡.
1 rgV$f = 1000 rdrgrgV$f 2 rgV$f = 2 # 1000 = 2000 rdrgrgV$f
4 rgV$f = rdrgrgV$f 15 rgV$f = rdrgrgV$f>
2. `p¡ZpQpf rgV$f A¡V$g¡ L¡$V$gp rdrgrgV$f?
3. v$p¡Y$ rgV$f A¡V$g¡ L¡$V$gp rdrgrgV$f? 4. khp rgV$f A¡V$g¡ L¡$V$gp rdrgrgV$f?
5. kpX$pÓZ rgV$f v|$^ Ap`hp dpV¡$ ¼ep ¼ep dp`p¡ L¡$V$gu hMs hp`fhp `X$i¡?
6. 1 rgV$f_y„ dp` cfhp dpV¡$ _uQ¡_pdp„\u v$f¡L$ dp` L¡$V$gu hMs g¡hy„ Å¡Ci¡, s¡ gMp¡.
dp` 200 rdrg 50 rdrg 100 rdrg 500 rdrg
L¡$V$gu hMs 5
68
u Ap L$fu_¡ Sy>Ap¡.
E Of_p A¡L$ L$`dp„ L¡$V$gp rdrgrgV$f `pZu kdpe, s¡ dp`p¡. s¡_p `f\u A¡L$ rgVf `pZu A¡V$g¡ L¡$V$gp
L$` `pZu \i¡ s¡_p¡ A„v$pS> bp„^p¡.
E v$hp_u bpV$gu kp\¡ dmsy„ dp` gp¡. s¡dp„ X²$p¡`f\u V$u`¡ V$u`¡ `pZu _p„Mu, L¡$V$gp„ V$u`p„ `pZu_y„ L$v$ 5
rdrg \pe R>¡. s¡ Sy>Ap¡.
E Sy>v$pSy>v$p hpkZdp„ 100 rdrg_p dp`\u L¡$V$gp rgV$f A_¡ L¡$V$gp rdrgrgV$f `pZu kdpe R>¡ s¡
dp`u_¡ Sy>Ap¡.
dp`__p ip[åv$L$ Dv$plfZp¡
bl¡_ : k„Nd_¡f\u khpf¡ 6 hpNu 45 rdr_V¡$ _uL$m¡gu bk khpf¡ 10 hpNu 10 rdr_V¡$ dpg¡Nph `lp¢Qu,
sp¡ Ap âhpkdp„ L¡$V$gp¡ kde gpÁep¡?
k„S>e : 6 hpNu 45 rdr_V$\u 7 hpÁep ky^u 15 rdr_V$ \C. 7 hpÁep\u 10 hpÁep ky^u 3 L$gpL$ \ep
A_¡ 10 hpÁep\u 10 hpNu 10 rdr_V$ ky^u 10 rdr_V$_p¡ kde gpÁep¡.
A¡V$g¡ âhpk dpV$¡ gpN¡gp¡ Ly$g kde = 15 rdr_V$ + 3 L$gpL$ + 10 rdr_V$ A¡V$g¡ S> 3 L$gpL$
25 rdr_V$.
bl¡_ : fp¡i_uA¡ S|>_ drl_pdp„ fp¡S> A^p£ rgV$f v|$^ gu^y„ sp¡ A¡L$ rgV$f_p 40 êr`ep âdpZ¡ v|$^_y„ bug
L¡$V$gy„ \ey„?
õhpsu : S|>_ drl_pdp„ 30 qv$hk lp¡e R>¡. fp¡S> A^p£ rgV$f A¡V$g¡ 30 hMs A^p£ rgV$f. 30 _p A^p®
15 \pe R>¡ dpV¡$ 15 rgV$f v|$^ gu^y„ dpV¡$ v|$^_y„ bug
40 # 15 = 600 êr`ep \ey„.
õhpÝepe
_uQ¡_p„ Dv$plfZp¡ DL$¡gp¡.
(1) bpNdp„ Qpghp_p fõsp (Vµ$²L$) D`f A¡L$ Ap„V$p¡ `|Z® L$fhp\u, 250 duV$f Qpghp_y„ \pe R>¡. ArS>s_p
v$pv$p s¡ fõsp D`f fp¡S> 4> Ap„V$p dpf¡ R>¡. sp¡ v$pv$p fp¡S> L¡$V$gp qL$gp¡duV$f Qpg¡ R>¡?$
(2) kygcp kpX$pQpf duV$f L$p`X$ gphu. s¡_p `p„Q kfMp V|$L$X$p L$fu_¡ `p¡sp_u `p„Q bl¡_`ZuAp¡_¡ Apàep.
sp¡ v$f¡L$ bl¡_`Zu_¡ L¡$V$gu g„bpC_y„ L$p`X$ dþey„?
(3) A¡L$ rgV$f `¡V²$p¡g_p 70 êr`ep âdpZ¡ AY$u rgV$f `¡V²$p¡g_u qL„$ds L¡$V$gu?
(4) S>µ_u A¡L$ vy$L$p_dp„\u `p qL$gp¡N°pd bfau, A^p£ qL$gp¡N°pd Q¡hX$p¡, `p qL$gp¡N°pd k¡h A_¡ `p¡Zp¡ qL$gp¡N°pd
S>g¡bu gphu, sp¡ Ly$g L¡$V$gp hS>__p¡ kpdp_ gphu?
(5) hprkd_u ipmp khpbpf hpN¡ iê \C A_¡ kp„S>¡ kpX$p`p„Q hpN¡ R|>V$u. A^p® L$gpL$_u fuk¡k lsu, sp¡
bpmL$p¡ L¡$V$gp¡ kde cZsp lsp?
(6) ifv$ rdÓ_p Of¡ dp¡V$fkpCL$g D`f Nep¡. _uL$msu hMs¡ dp¡V$fkpCL$g_p qL$gp¡duV$f v$i®L$ D`f
19,235 _u k„¿ep lsu. rdÓ_p Of¡ `lp¢Ãep¡ Ðepf¡ qL$gp¡duV$f v$i®L$ D`f 19,301 _u k„¿ep Aphu.
sp¡ ifv$¡ L¡$V$gp qL$gp¡duV$f_p¡ âhpk L$ep£?
69
(4) l i v$ A¡ (5) l i v$ A¡ (6) l i v$ A¡
#3 8 67 60
25 #9 4 #3 4
2. NyZpL$pf L$fp¡.
(1) 223 # 3 (2) 127 # 8 (3) 85 # 17 (4) 31 # 26 (5) 26 # 31
3. _uQ¡_p Dv$plfZp¡ DL¡$gp¡.
(1) v$f¡L$_p 495 êr`ep âdpZ¡ 3 iV®$_u qL„$ds ip¡^p¡.
(2) v$f¡L$_p 325 êr`ep âdpZ¡ kafS>__u 6 `¡V$uAp¡ Ard_pbpCA¡ gu^u, sp¡ s¡Z¡ Ly$g L¡$V$gp êr`ep
Ap`hp `X¡$?
(3) A¡L$ Ap„bphpX$udp„ TpX$_u 45 gpC_ R>¡, âÐe¡L$ gpC_dp„ 32 TpX$ R>¡. sp¡ s¡ Ap„bphpX$udp„ Ly$g
L¡$V$gp TpX$ R>¡?
(4) A¡L$ `yõsL$_u qL„$ds 80 êr`ep, sp¡ A¡hp 25 `yõsL$p¡_u Ly$g qL„$ds L¡$V$gu?
(5) kudpA¡ 695 êr`epdp„ A¡L$ âdpZ¡ 2 X²¡$k h¡Qpsp gu^p, sp¡ s¡_¡ L¡$V$gp êr`ep Ap`hp `X$i¡?
(6) OJ_u A¡L$ NyZu_y„ hS>_ 53 qL$gp¡N°pd R>¡, sp¡ s¡hu 19 NyZu_y„ Ly$g hS>_ L¡$V$gy„?
(7) A¡L$ dp¡V$f A¡L$ rgV$f `¡V²$p¡gdp„ 16 qL$du A„sf Åe R>¡, sp¡ 35 rgV$f `¡V²$p¡gdp„ s¡ L¡$V$gp qL$du
A„sf S>i¡?
(8) A¡L$ l¡¼V$f bpNdp„ 365 TpX$ hphu iL$pe R>¡, sp¡ 8 l¡¼V$f bpNdp„ L¡$V$gp TpX$ hphu iL$pe?
kp¡_y : Ecu dp„X$Zu_u `Ùrs\u ÓZA„L$u k„¿ep_¡ b¡ A„L$u k„¿ep hX¡$ `Z NyZu iL$pe _¡?
bl¡_ : lp. NyZu iL$pe. kpQy„ sp¡ A¡ R>¡ L¡$ L$p¡C`Z A„L$u k„¿ep_¡ L$p¡C`Z A„L$u k„¿ep hX¡$ NyZu iL$pe R>¡.
A¡L$ NyZpL$pf ly„ L$fu_¡ bsphy„ Ry>„. s¡ bfpbf Sy>Ap¡ A_¡ kdÅe R>¡ L¡$ _rl s¡ L$lp¡.
77
14. cpNpL$pf : cpN 2 8
7 ) 56
a ip[åv$L$ Dv$plfZp¡.
u 56 _p¡V$byL$p¡_u 7 rhÛp\}Ap¡dp„ kdp_ hl¢QZu L$fp¡. - 56
00
v$f¡L$_¡ L¡$V$gu _p¡V$byLp¡$ dmi¡?
3 ) 90
S> : âÐe¡L$_¡ 8 _p¡V$byL$ dmi¡.
õhpÝepe : 4 ) 92
u _uQ¡_p Dv$plfZp¡ DL¡$gp¡. 4 ) 31
(1) ÓZ L„$`pk`¡V$u_u Ly$g qL„$ds ` 90 R>¡, sp¡ A¡L$ 7) 49
L„$`pk`¡V$u_u qL„$ds L¡$V$gu?
S>: 5 ) 40
(2) Qpf qL$gp¡N°pd OJ_u qL„$ds ` 92 \C. sp¡ A¡L$ qL$gp¡N°pd 9 ) 87
OJ_u qL„$ds L¡$V$gu?
S>:
(3) 31 rgV$f v|$^ 4 rgV$f ^pfL$sphpmp hpkZdp„ f¡X$éy„,
Aphp L¡$V$gp„ hpkZ `|Z® cfpi¡ A_¡ `|Z® _ cfpe¡gp
hpkZdp„ L¡$V$gy„ v|$^ li¡?
S>:
(4) A¡L$ gpC_dp„ 7 fp¡` A¡hu fus¡ 49 fp¡` bpNdp„ hphhp
R>¡, sp¡ fp¡`_u L¡$V$gu gpC_ \i¡?
S>:
(5) L$hpes dpV¡$ 5 kdp_ lfp¡mdp„ 40 bpmL$p¡ Ecp füp,
sp¡ A¡L$ lfp¡mdp„ L¡$V$gp bpmL$p¡ Ecp li¡?
S>:
(6) 87 dp¡su R>¡. A¡L$ dpmpdp„ 9 dp¡su lp¡e. A¡hu L¡$V$gu
dpmp s¥epf \i¡ A_¡ L¡$V$gp dp¡su h^i¡?
S>:
79
Ly$g L¡$V$gp„ Ly$Vy„$bp¡A¡ v$hp Ap`u_¡ dv$v$ L$fu ?
L$ep õhê`_u dv$v$ L$f_pfp Ly$Vy„$bp¡ kp¥\u h^pf¡ R>¡?
L$ep âL$pf_u dv$v$ L$f_pfp Ly$Vy„$bp¡ kp¥\u Ap¡R>p R>¡?
3. A¡L$ Npd_p M¡X|$sp¡ M¡sfdp„ L$ep `pL$ g¡ R>¡ s¡_u dprlsu Ap`_pfp¡ sL$sp¡.
`pL$ M¡X|$sp¡
Sy>hpf
L$W$p¡m
ipL$cpÆ
AÞe
âdpZ : A¡V$g¡ 10 M¡X|$sp¡
Sy>hpf hph_pfp M¡X|$sp¡_u k„¿ep L¡$V$gu ?
L$ep¡ `pL$ g¡_pfp M¡X|$sp¡ kp¥\u Ap¡R>p R>¡?
ipL$cpÆ DNpX$_pfp M¡X|$sp¡ L$W$p¡m DNpX$_pfp M¡X|$sp¡ L$fsp„ L¡$V$gp„ h^pf¡ R>¡?
4. NZh¡i afrS>eps _ lp¡e s¡ qv$hk¡ hN®dp„ bpmL$p¡ L$ep L$ep f„N_p L`X$p„ `l¡fu_¡ Apìep lsp, s¡_u
dprlsu Ap`sp¡ sL$sp¡.
âdpZ : A¡V$g¡ 5 bpmL$p¡
rhÛp\}Ap¡_u
k„¿ep
gpg c|fp gugp `ump
L$`X$p„_p f„N
hN®dp„ Ly$g bpmL$p¡ L¡$V$gp„?
`ump f„N_p L$`X$p„ `l¡f¡gp L¡$V$gp„ bpmL$p¡ lsp„?
L$ep f„N_p L$`X$p„ `l¡f¡gp bpmL$p¡ khp®r^L$ R>¡? A_¡ L¡$V$gp R>¡?
86
P-86
16. ApL©$rsb„^ (qXTpC_)