RAMPE-RAMPE ATUONG
(BIOGRAFI TOKOH)
SULAWESI SELATAN
Oleh:
Marhumi,S.S.,S.Pd.
Sultan Hasanuddin
Naiya appongenna abbijangenna Sultan
Hasanuddin anaknai Sultan Muhammad Said.
Somba ri Gowa maseppuloe lima. Mattutturengi
nenena arung ritanae ri Gowa wettu riolo.
Rijajiangi ri essona Aha’ tanggala seppulo dua
Januari taung 1631. Aseng arunna Karaeng Bonto
Nompo Sultan Hasanuddin.
Riwettu Kallolona mupa ripakkatenning
memenni tiwi matane. Iyana riala suro bate
iyarega duta lao risalimpanua enrengnge lao
riarung palilina Gowa.
Iyatona riala karaeng ponggawaiwi barisikna
passiunoe. Ripakkatenning jamang-jamang
makkuaro kuammengngi napunnaiwi sipa
madeceng. Kuwaenna sipa warani, sipa
alempureng, amacca, nenniya ati mapaccing.
Rinappai umuru duappulo taungna riakkani
mancaji somba maseppuloe enneng sulleiwi
ambokna. Alena riakka mancaji somba ritauwe
nasabak engka napunnai siagae egana sipa
madeceng pada-padanna awaraningeng
enrengnge amaccangeng, lempu e nenniya ada
tongengnge, enrengnge temmappassilaingeng.
Salewangenni pappeneddinna pabbanuwae,
marowani addangkangngenge, jaji toni taneng-
tanengnge. Kallebbanni amaccangenna ri tana e ro
Gowa rilaleng apparentangenna Sultan
Hasanuddin. Naiya pammulanna mau
pammarentana Balandae ri Betawi mario to
mengkalingai Sultan Hasanuddin riakka mancaji
somba ri Gowa.
Nasabak paddenuanna Balandae, Sultan
Hasanuddin wedding palenynye i assisalangenna
Balandae sibawa Gowa. Naekiya ajajingenna dek
napakkuwaro, sigilingenna pole. Pammulanna
taung 1654 mappammulani simusu Gowa sibawa
Balandae ri Perairan Maluku.
Rilalenna uleng eppa taung 1655 aremadana
Gowa iya napimpingnge Sultan Hasanuddin lao
musui Balandae monroe ri Buton. Na iya Balandae
naerai Sultan Buton kuwammengngi naribantu
nasaba pasukanna Balandae dek naulle tahangngi
seranganna aremadana Gowa.
Sumber: Masse, H. Abd. Rajab. 2008. Bahasa dan Sastra Bugis Aksara
Lontara. CV. Gemilang Utama: Makassar
Habibie To Accana
Indonesia
Niga tau temmissengi riyasenge Habibie to
accana Indonesia. Assalenna pole ri tana Ugi.
Macca makkebu kappala luttu. Habibie rijajiangi
ri Kota Parepare Sulawesi Selatan. Wettuero
tanggala 25 uleng enneng taung 1936. Aseng
sukkuna Prof. Dr. Ing. H. Bacharuddin Jusuf
Habibie. Anak makaeppai pole riaruwae
massilessureng. Asenna ambokna iyanaritu Alwi
Abdil Jalil Habibie. Indokna riyaseng Tuti Marini
Puspowardojo.
Jama-jamanna ambokna mappatani, assalenna
pole ri Gorontalo. Assalena indokna pole ri Jawa.
Habibie sialai sibawa seddi makkunrai
riyasengnge Hasri Ainun Basari ritanggalak 12
uleng lima taung 1962 ri Rangga Malela
Bandung. Rilaleng akkalibinengennaro ncajiangi
dua anak orowwane riyaseng Ilham Akbar
Habibie sibawa Tareq Kemal Habibie.
Riwettunna baiccu mompo memenni sipa-sipa
madecenna. Pada-padanna macaraddek, getteng,
lempu ada tongeng. Jama-jamanna napojie
riwettunna baiccu iyanaritu makkinyarang.
Riwettunna makkeumuruk 14 taung riwelaini
ritomatowa buranena. Iyanaritu tanggalak 3
uleng asera taung 1950, riparakai mani ri
indokna.
Tessiagai ittana matena tomatoanna mallekke
dapurenni lao ri Bandung akkatta maelok
patterui sikolana. Tamakni ri SMA Goevernments
Middlebare School. Mappammulani kuro sikolae
mompo tanra-tanra amaccangenna lebbipa
riaggurung mawatangnge pada-padanna
Matematika. Kalebbanni amaccangenna ri
sikolaero.
Riwettu temmeknana ri sikola SMA ritaung
1954, napatterruni sikolana ri Universitas
Indonesia ri Bandung (sekarang ITB). Sitaungmi
massikola ri ITB teppa engka utusang lao
massikola ri Jerman. Wettunnana lettu ri
Jerman momponi rilaleng atinna maelo I
mattongeng-tongeng magguru ri somperenna.
Nasabak nanawa-nawaiwi anrasana-rasana
indokna sapparengi ongkoso sikola.
Narekko pakangsiwi dek naonro bawang,
naekia napakkegunai wettunna maccue ujian
nenniya massappa doik pangngelli bok
aggurung. 10 taung ittana ri Jerman nalolongeng
pattelareng Doktor.
Habibie purai majjama ri perusahaan kappala
luttu ri Jerman. Ritaung 1973 lesuni ri Indonesia
nasabak riolli I ri Presiden Soeharto. Riakkani
macaji Menteri Negara Riset dan Teknologi
ritaung 1978 narapi taung 1998. Temmaka egana
akkuragana maelok padecengiwi negarata
wettuero. Pole ri negara agraria mancaji negara
industri.
Habibie pura toi mancaji wakkelek presiden
makapitu ri wettunna Soeharto presiden. Nasaba
Soeharto soroi sebagai presiden ritanggala 21
uleng lima taung 1998. Habibie riakkai mancaji
presiden makatellu ri Indonesia salleiwi Suharto
wettuero.
Habibie lisui ripammasena Puangnge ri essona
Araba, tanggala seppulo seddi taung 2019 tette
enneng liwek lima menne mangaribie ri bola
dokoe Angkatan Darat Gatot Subroto Jakarta
Selatan. Rilemmek i ri seddena kuburuna benena
ri Taman Makam Pahlawan Kalibata. Esso
kammisik tanggala 12 uleng asera taung 2019.
Sumber: Sukarding, H. Majah, Sukardi. 2018. Buku Muatan Lokal
Bahasa dan Sastra Bugis Mattaratte untuk SMA/Sederajat. CV. Indo
Global: Makassar.
Daftar Pustaka
Sumber: Masse, H. Abd. Rajab. 2008. Bahasa dan Sastra
Bugis Aksara Lontara. CV. Gemilang Utama: Makassar
Sumber: Sukarding, H. Majah, Sukardi. 2018. Buku Muatan
Lokal Bahasa dan Sastra Bugis Mattaratte untuk
SMA/Sederajat. CV. Indo Global: Makassar.