unit2

วชิ าหลักการเลี้ยงสัตว์

หนว่ ยท่ี 2 การเริ่มต้นเล้ยี งสตั ว์ คุณลกั ษณะทด่ี ขี องผเู้ ล้ยี งสตั ว์
และการเลือกทีต่ ง้ั ฟาร์มเล้ยี งสัตว์

วา่ ท่ีรอ้ ยตรกี ติ ตทิ ตั ไทยสนั เทยี ะ
วทิ ยาลัยเกษตรและเทคโนโลยนี ครราชสีมา
สานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

13

หน่วยการสอนที 2
เรือง การเริมต้นเลียงสัตว์ คุณลักษณะทดี ีของผู้เลียงสัตว์

และการเลือกทีตังฟาร์มเลียงสัตว์

เนือหาในหน่วยการสอน
1. การเริมต้นเลียงสัตว์
2. วิธีการเริมต้นเลียงสัตว์
3. หลักสําคัญในการเลียงสัตว์
4. คุณสมบัตทิ ีดีของผู้เลียงสัตว์
5. การเลอื กทีตั งฟาร์มเลียงสัตว์

สมรรถนะทพี ึงประสงค์ (มีความรู้ ทกั ษะ คุณธรรมจริยธรรมและจรรยาบรรณวิชาชีพ)
1. บอกวิธีการและหลักสําคัญในการเริมต้นเลียงสัตว์ได้
2. อธิบายหลักการเรมิ ต้นเลียงสัตว์ได้ถูกต้อง
3. บอกคุณสมบัติของผู้เลียงสัตว์ทีดไีด้ถูกต้อง
4. อธิบายหลักการเลอื กทีตั งฟาร์มเลียงสัตว์ได้ถูกต้อง
5. มีเจตคติทีดีเกียวกับวชิ าหลักการเลียงสัตว์
6. มวี ินัย รับผิดชอบ สนใจใฝ่ รู้ มีมนุษย์สัมพันธ์และมคี วามเชือมั นในตนเอง

เนือหาสาระ
หวั ใจสําคัญของการเลี ยงสัตวน์ ั นคือ การเลี ยงใหไ้ ด้กําไรสูงสุด ซึงหมายถึงการเลี ยงทีมี

ต้นทุนตําทีสุดและขายได้ราคาสูงสุดดังนั นในการเลียงสัตว์ต่าง ๆ เพอื ให้บรรลุถงึ จุดหมายนผี ู้เลี ยง
จําเป็นต้องเรียนรู้และศกึ ษาถงึ ข้อดีข้อเสียรวมทั งปัจจยั ต่าง ๆ ทีจะมีผลกระทบต่อการเลียงสัตว์และ
การตลาดให้ถ่องแท้เสียก่อน สําหรับในกิจการเลี ยงสตั ว์ประเภทเป็ นงานอดิเรกหรือการเลี ยง
ในระบบหลังบา้ น ซึ งมีการลงทุนตํา และรายได้จากการเลี ยงสตั ว์ยังเป็ นรายได้เสริมการสนใจ
ศกึ ษาถงึ ข้อดีข้อเสียตลอดจนวิธีการผลติ ให้ได้กําไรสูงสุดอาจจะยังไม่สําคัญและจําเป็ นเท่ากิจการ
เลียงสตั ว์เป็ นอาชีพหลักซึงรายได้ทั งหมดมาจากผลิตผลของสตั ว์ และมักจะต้องใช้เงินลงทุนสูง
เลียงสัตว์เป็นปริมาณมาก ดังนั นผู้ทีคิดจะเลียงสัตว์เป็นอาชีพหลักจึงควรศึกษาหาความรู้ในแง่ต่าง ๆ
รวมทั งปัญหาทีเกียวข้องกับการเลยี งสัตว์ชนิดนั นๆ ใหร้ ู้ซึ งและแน่ใจก่อน จึงจะตัดสินใจลงทุน
เลี ยงสัตว์ต่อไปซึ งมีรายละเอียดดังนี

14

1. การเริมต้นเลียงสัตว์
ผู้ทีจะเริ มต้นเลี ยงสัตว์นั นจะต้องมีการศึกษาข้อมูล หาความรู้เพิมเติม เป็ นผู้ทีมี

ความกระตือรือร้น ขยนั อดทน ทั งนี เพราะสัตว์เป็นสิงมีชีวติ ทีต้องการการเอาใจใส่ดูแลเป็ นพิเศษ
ข้อแนะนําการเริมตน้ เลียงสัตว์มดี ังนี

1.1 ลักษณะของผู้ทีจะเลี ยงสัตว์สําเร็จผู้ทีจะเลี ยงสตั ว์ได้สําเร็จสมควรจะต้องมีลักษณะ
และนิสัยดังต่อไปนี

1.1.1 ต้องมีนิสัยรักและชอบสัตว์ความรักชอบจะเป็นเหตุให้ผู้เลียงเอาใจใส่ดูแลสตั ว์
อยู่เสมอ ผู้เลียงสัตว์บางคนเห็นคนอืนลงทุนเลี ยงสตั ว์แล้วรวยก็เลี ยงตามตัวอยา่ งบ้าแงต่พอลงทุน
เลียงไปแล้ว พบว่านิสัยไมช่ อบและเหมาะสมกับการเลียงสัตวท์ ําให้กิจการเลี ยงสัตว์ต้องล้มเลิกไป
ในทีสุด

1.1.2 ต้องแสวงหาความรู้ความชํานาญอยูเ่ สมอ ความรู้และความชํานาญนบั ว่าเป็ น
หัวใจสําคัญทีสุดของการผลติ สัตว์ให้มีประสิทธิภาพสูงสุด ความรู้อาจจะศึกษาได้จากตําราวิชาการ
ต่าง ๆ ซึ งจะมีรายงานถึงการคน้ พบใหม่ ๆ ออกมาเรือย หรือศึกษาจากตวั สัตว์เอง ในขณะที
ความชํานาญจ ําเป็ นต้องอาศัยประสบการณ์และการปฏิบัติด้วยตัวเองเป็ นหลัก

1.1.3 ต้องเป็ นคนละเอียดรอบคอบ เนืองจากสัตวพ์ ูดไม่ได้ ฉะนั นผู้ลเ ี ยงจําเป็ น
ต้องคอยตรวจตราสังเกตอยู่เสมอ การมองขา้ มจุดเล็ก ๆ น้อย ๆ อาจเป็ นสาเหตุทําให้กิจการ
เลียงสัตว์ต้องขาดทุน ล้มเลกิ ไปได้

1.1.4 ต้องเป็นคนสู้งาน การเลียงสัตว์จะต้องเป็นผู้ทํางานด้วยตนเองบ้างงานบางอย่าง
จะวางใจให้คนอนื ทําแทนไม่ได้เนืองจากความกระตือรือร้นและความเอาใจใส่ทุ่มเทกับงานของ
ลูกจา้ งมักจะไม่ สูงเท่าเจา้ ของกิจการเอง และการทํางานดว้ ยตนเองเท่ากบั เป็ นการเพิมพูน
ประสบการณ์และความชํานาญให้ตัวเองด้วย

1.1.5 ต้องเป็นคนกล้าและมคี วามมมุ านะ เพราะกิจการเลียงสัตว์กว่าจะพบความสําเร็จ
ต้องพบปัญหาอปุ สรรคหลายอยา่ ง เนืองจากมีปัจจัยต่าง ๆ เป็ นตัวแปรมาก โดยเฉพาะปัญหาด้าน
การตลาด ราคาผลิตผลจากสัตว์และราคาวัตถุดิบอาหารสัตว์ ซึงเมืองไทยยังไมม่ ีระบบประกันราคา
ทีแน่นอน ราคาขึ นลงอยู่เสมอ ฉะนั น ถ้าไม่กล้าสูแ้ ละไม่มีความพยายามแล้ว เมือพบปัญหา
อปุ สรรคกจ็ ะเกิดความท้อถอยและเลกิ เลียงได้

1.2 การเลือกสถานทีเลี ยงสัตว์ ในการเลี ยงสัตว์ ถ้าเป็ นการเลี ยงแบบหลังบ้านหรื อ
งานอดิเรก สถานทีเลี ยงสัตว์ไม่ค่อยมีปัญหา เพียงแต่เลือกทีใดทีหนึ งในบริเวณบ้านหรือทีดิน
ของตนให้เหมาะสม เนืองจากปริมาณสัตว์ทีเลี ยงไม่ค่อยมาก แต่ในการเลี ยงเป็ นอาชีพหลักทําเล

15

สถานทีในการเลี ยงนบั ว่าเป็ นสิงสําคัญทีมีผลกระทบต่อความสําเรจ็ หรือล้มเหลวในการทําฟาร์ม
ดังนั น ผู้เลียงจะต้องพิจารณาอย่างระมัดระวังและรอบคอดบังเช่น

1.2.1 สถานทีควรอยูห่ ่างไกลจากชุมชนและผู้เลี ยงรายอืน ๆ พอสมควร เนืองจาก
การเลี ยงสตั ว์เป็ นจํานวนมากปัญหากลินมูลสตั ว์และเสียงร้อง อาจรบกวนผู้อืนเป็ นปัญหาถึงขนั
ต้องย้ายฟาร์มได้ และการตั งสถานทีทําฟาร์มในแหล่งเลี ยงสตั ว์ทีหนาแน่น ปัญหาโรคระบาด
อาจเกิดและเข้ามาสู่ฟาร์มได้ง่าย

1.2.2 ต้องอยู่ในทําเลทีเหมาะสม ในการติดต่อกับตลาดชุมชนและสะดวกในการ
ขนส่ง การอยู่ใกล้ตลาดรับซือ และแหล่งผลิตอาหารสัตว์ ทําให้ประหยัดต้นทุนค่าขนส่ง
ทั งในด้านส่งตัวสัตวผ์ ลิตภัณฑ์จากสัตว์ไปขายและซือนําอาหารเข้ามาเลี ยงสัตว์ นอกจากนี ในการ
ตั งฟาร์มถ้าเจ้าของจําเป็นต้องตั งบ้านเรือนอยู่ในบริเวณฟาร์มด้วจยําเป็นต้องคํานึงถึงความสะดวก
เหมาะสม สําหรับตนเองและครอบครัวในการติดต่อกับชุมชน เช่น ไม่ห่างไกลจากโรงพยาบาล
โรงเรียนจนเกินไป

1.2.3 ศตั รู ควรจะเลอื กทีทีมีศัตรูของสัตว์ให้น้อยทีสุดหรือไม่มเี ลยศัตรูของสัตว์เลี ยง
นอกจากพวกสัตว์ด้วยกันเช่น เสือ งู เหยียว พังพอนฯลฯแล้ว ศัตรูทีสําคัญทีสุดก็คือคน ถ้าสถาน
ทีตั งฟาร์มอยูใ่ นแหล่งทีมีขโมยมากคนมีนิสยั ไม่ดีคอยแกล้งจ้องลักขโมยตลอดเวลา กิจการก็ไป
ไมร่ อด

1.2.4 ดิน แม้ว่าในหลักการโดยทัวไปจะพจิ ารณาวา่ ดินทีมคี วามอดุ มสมบูรณ์ปลูกพืช
ใหผ้ ลผลิตไม่สูง จึงสมควรพิจารณานํามาเลี ยงสตั ว์ แต่ในทางปฏิบัติสําหรับผู้จะเลยีง โดยเฉพาะ
สัตว์ประเภทกินหญ้า หรือจําเป็ นต้องปลกู พืชอาหารสัตว์เองการเลือกสถานทีทีดินดี มีความอุดม
สมบรู ณ์สูง มีการระบายนํ าดนี ํ าไม่ท่วมเป็นสิงจําเป็นในการผลิตพืชอาหารสัตว์ให้ได้ผลผลิตมาๆก

1.2.5 นํ า ควรมีนํ ามีคุณภาพดีและมีพอเพียง นํ าสะอาดเป็ นสิงจําเป็ นสหํารับสัตว์
ในการเติบโตใหผ้ ลผลิต ฟาร์มบางแห่งตอ้ งเสียค่าใช้จ่ายสูงในการกรองนํ าหรือทํานํ าให้สะอาด
พอให้สัตว์ดืมกินได้เนืองจากคุณสมบัติของนํ าไม่เหมาะสมและบางแห่งก็จําเป็ นต้องหยดุ กิจการ
หรือลดขนาดของฟาร์มลง เนืองจากปัญหาขาดแคลนนํ าโดยเฉพาะในหน้าแล้ง

1.2.6 ควรมีพืนทีกว้างขวาง เพือไม่ใหส้ ัตว์อยูอ่ ย่างแออัดและสามารถขยายกิจการ
ในอนาคตได้ เมอื กิจการเจริญขึ น การขยายกิจการฟาร์มโดยอยู่ในพืนทีเดียวกันนับว่าประหยัดและ
สะดวกในการควบคุมดแู ลมากกวา่ การแยกฟาร์มตั งเป็น2 หรือ 3 แห่ง

1.3 การลงทุน ในการเลียงสัตว์นั น ทุนทีลงไปแบ่งได้เป็น2 อย่าง คือ
1.3.1 ทุนหมุนเวียน ไดแ้ ก่ ค่าอาหาร ค่าเวชภณั ฑ์สัตว์ ค่าตัวสัตวแ์ ละค่าแรงงาน

เงินทุนพวกนี ค่าอาหารสัตว์นบั ว่าสูงทีสุด โดยเฉพาะในการเลี ยงสัตว์พวกสัตวก์ ระเพาะเดียว

16

ซึงกินอาหารข้นเป็ นหลัก ค่าใช้จ่ายด้านอาหารจะสูงประมาณ 60 – 80 เปอร์เซ็นต์ของต้นทุน
การผลิตทั งหมด ดังนั น ทุนหมุนเวียนควรจะกนั ไว้อย่างน้อยทีสุดไม่ตํ ากว่า 50 เปอร์เซ็นต์
ของเงินทุนทั งหมด

1.3.2 ทุนนอน ได้แก่ ค่าทีดิน โรงเรือน อุปกรณ์ต่าง ๆ ทุนพวกนี มักจะลงทุนครั ง
เดียว แต่ต้องใช้เวลานานกว่าจะไดท้ ุนคืน ฉะนั น การลงทุนประเภทนี ไม่ควรเกินครึ งของเงินทุน
ทั งหมดการสร้างโรงเรือนควรถือหลักประหยัด แต่สัตว์ต้องอยู่สุขสบายและมปี ระสิทธิภาพในการ
ใช้โรงเรือนสูง เนืองจากกําไรทีได้จากการทําฟาร์มมาจากตัวสตัว์โดยตรง มากกว่าการขึ นราคาของ
ทีดิน ดังนั น ในการลงทุนเลี ยงสัตว์ ชนิดและประเภทของสัตว์ทีจะเลี ยง จึงเป็ นสิงทีควรคํานึง
สัตว์เล็กประเภทสัตว์ปี กและสุกรมผี ู้นิยมลงทุนเลียงกันมากเนืองจากมีวงจรการผลิตสั นสามารถ
คืนทุนและก ําไรมาสู่ผู้ เลี ยงได้ไวกว่าสตัว์ใหญ่

1.4 การตลาด ปัญหาการตลาด แม้จะอยู่นอกเหนือวงจรการผลิต แต่ปัญหาการตลาด
ก็นับว่าเป็ นหัวใจสําคัญในการทํากาํ ไรหรื อขาดทุนให้แก่ผู้เลี ยงสัตว์ เนืองจากระบบตลาด
การเกษตรของประเทศไทย ยังไม่มรี ะบบประกันราคาหรือควบคุมปริมาณการผลติ ทีแน่นอนได้ผล
ดังได้กล่าวมาแล้ว ฉะนั นผู้จะเริ มต้นเลี ยงสตั ว์จําเป็ นต้องศึกษาถึงความต้องการและความมันคง
ของตลาด มหี ูตากว้างไกลติดตามการเคลือนไหวและแนวโน้มทีจะเปลยี นแปลงในปริมาณการผลิต
ของสัตว์แต่ละชนิดอย่างใกล้ชิด ผู้เลี ยงทีเขา้ ใจระบบตลาดได้ดี คาดการณ์ไดถ้ ูกต้องสามารถ
มผี ลติ ภัณฑ์ออกจําหน่ายถูกจังหวะในช่วงทีความต้องการของตลาดสูงหรือราคาแพงก็ยอ่ มจะทํา
กําไรได้มาก

2. วิธกี ารเริมต้นเลียงสัตว์
การเริ มต้นเลี ยงสตั ว์สําหรับผู้ทีคิดจะเลี ยงสตั ว์นั นเป็ นสิงสําคัญมาก เพราะหากเริ มไม่ดี

แล้ว อาจทําให้การลเ ียงสัตว์ล้มเหลวไดแ้ ต่ถ้าหากเริมต้นได้ดีแล้วการเลี ยงสตั ว์จะประสบผลสําเร็จ
แน่นอน วิธีการเริมต้นเลียงสัตว์มดี ังนี

2.1 เริ มตน้ เลี ยงแต่นอ้ ยเพือเป็ นการเรียนรู้ให้เกิดประสบการณ์และความชํานาญก่อน
เมือมั นใจแล้วค่อยขยายกิจการให้ใหญ่โตขึ น การเรมิ ต้นเลียงแต่น้อยประสบความล้มเหลวก็จะเสีย
เงินลงทุนไม่มาก

2.2 เริมต้นจากงานง่ายไปหางานยาก เนืองจากในระยะแรกผู้เลี ยงมือใหม่ยังขาดความรู้
ความชํานาญ แม้จะได้ศกึ ษาเรียนรู้จากตําราวิชาการมาบ้างแต่ประสบการณ์และความมั นใจย่อมจะ
ยังไม่มาก ตวั อย่างเช่น ถ้าจะเลียงสุกรก็ควรจะเริ มจากเลี ยงสุกรขุน ซึ งเป็ นงานหยาบ และ

17

ไม่จําเป็ นต้องใช้เทคนิควิชาการเข้าช่วยมาก เมือมีความรู้ความชํานาญพอเพียงค่อยขยับไปเลี ยง
หมูพันธุ์ซึงต้องอาศัยความละเอยี ดและวิชาการเข้าช่วยในการผลติ มากขึ น

2.3 ตั งต้นด้วยสตั วพ์ ันธุ์ดี เพราะสัตว์พันธุด์ ีแม้จะมีราคาแพงแต่ก็ให้ผลผลิตสูง ใช้เวลา
ในการเลี ยงสั น และให้ผลตอบแทนคืนสู่ผู้เลี ยงมากกว่าการใช้สัตว์พันธุ์เลว เมือคิดโดย ทัว ๆ
ไปแล้วเป็นการลงทุนทีคุ้มค่ากว่าการเลอื กเลียงสัตว์พันธุ์เลวราคาถูก

3. หลักสําคัญในการเลียงสัตว◌์
ในการเลียงสัตว์โดยทัวๆ ไปนั น มีหลัก3 ประการ ทีผู้เลียงควรปฏบิ ัตเิพือให้การเลียงสัตว์

ได้ผลดีทีสุด คือ ใช้พันธุ์ดอี าหารดี และการจัดการดี ดังแสดงไว้ในภาพที 1 ซึงมีรายละเอียดดังนี
3.1 เลี ยงแต่สตั ว์พันธุด์ ี เพราะสัตว์พันธุ์ดีจะโตไวใช้เวลาเลี ยงสั นใหผ้ ลผลิตสูงและกิน

อาหารไม่ เปลือง ตัวอย่างเช่น การเลือกเลียงสุกรทีโตได้วันละ900 กรัม ใช้เวลาเลียงตั งแต่เกิดจนถึง
นํ าหนกั 100 กิโลกรัม ส่งตลาดเพียง 5 เดือน และกินอาหาร 2.5 กิโลกรัม ในการเติบโตได้
1 กิโลกรัม ย่อมจะทํากําไรให้ผู้เลียงมากกวา่ การเลียงสุกรทีโตได้วันละ500 กรัม ใช้เวลาเลี ยงจนส่ง
ตลาดเมือ 100 กิโลกรัม นาน 6 เดือน และมีอัตราการเปลยี นอาหารเป็นเนือ3.5 ต่อนํ าหนกั ทีเพิมขึ น
1 กิโลกรัม

3.2 เลี ยงด้วยอาหารทีดี มีคุณค่าทางอาหารครบถ้วนตามความต้องการของร่างกายสตั ว์
ในแต่ละระยะการเจริญ เติบโตให้ผลผลิต รวมไปถึงมีวิธีการให้อาหารทีถูกต้อง ยอ่ มจะทําใหส้ ตั ว์
เจริญเติบโตได้เตม็ ที

3.3 มรี ะบบการจัดการฟาร์มทีดี การรู้หลักการจัดการฟาร์มทีดที ําให้ประหยัดต้นทุนและ
แรงงานในการเลี ยงดูสตั ว์ การใช้ประโยชน์จากทีดินและโรงเรือนเป็ นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
ปัญหามลภาวะทีจะเกิดจากการเลี ยงสัตว์ เช่น กลินเน่าเหม็นของมูลสตั ว์มีน้อยและป้ องกนั โรค
ระบาด ซึงจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อสัตว์เลียงได้

พันธุ์ดี

อาหารและการ การจัดการ
ใหอ้ าหารดี ฟาร์มทีดี

ผลผลิต

ภาพที 1 หลัก3 ประการในการเลียงสัตว์ให้ได้ผลดี
ทีมา : ธีระ วิสิทธิ พานิช. 2528. หลักการผลติ สัตว์ทั วไป.

18

อย่างไรก็ตามหลักทั ง3 ประการนี จําเป็ นต้องเกือหนุนซึงกันและกันจึงจะทําใหก้ ารเลี ยง
สัตว์ไดผ้ ลดีทีสุด (ลงทุนน้อยแต่ให้ผลผลิตสูง) การด้อยในจุดใดจุดหนึง จะทําให้ประสิทธิภาพของ
การผลิตไม่ได้ผลสูงสุด หากขาดสิงหนึงสิงใดแล้วก็จะทําใหป้ ระสิทธิภาพการเลี ยงสัตว์ด้อยลงไป
ทําให้ได้ผลผลิตไม่เตม็ ทีหรือบางครั งอาจจะขาดทุนได้

4. คุณสมบัตทิ ีดีของผู้เลียงสัตว์ ผู้ทีจะเลียงสัตว์ให้ประสบผลสําเร็จต้องมีคุณสมบัตดิังต่อไปนี คือ
4.1 มีนิสัยรักเมตตา กรุณาต่อสัตว์
ความรัก ความเมตตา และความกรุณา เป็นคุณสมบัติเบืองต้นของนักเลี ยงสตั ว์ทําให้

เกิดความเอาใจใส่ดูแล และเมือผู้เลี ยงสัตว์ดูแลเอาใจใส่สัตว์เป็ นอย่างดี สัตว์ทีเลี ยงก็จะมี
การเจริญเติบโตดี ให้ผลผลิตสูง แต่ถ้าความรัก ความเมตตา และความกรุณาไม่ถูกต้อง เช่น
พบสัตว์ป่ วยจากการเป็ นโรคแล้วไม่ทําลาย จนเป็ นสาเหตุใหเ้ กิดโรคระบาดขึ นในฟาร์ม ดังนั น
ความรัก ความเมตตา และความกรุณา ทีเกินกว่าเหตุก็เป็นสาเหตุของความล้มเหลวได้เช่นกัน

4.2 มนี ิสัยชอบแสวงหาความรู้ความชํานาญ
ความรู้ความชํานาญเป็นสิงทีควบคกู่ ัน ต่างกันตรงทีความรู้สามารถหาได้โดยทัวๆ ไป

ทั งตาดู หูฟัง จมูกดม กายสัมผัส และสมองจํา แต่ถ้านําความรู้ทีได้มาปฏิบัติหรือผ่านการปฏิบัติ
จริง เรียกว่า ประสบการณ์ และการปฏิบัติหลาย ๆ ครั งจนเข้าใจถึงเรืองเหล่านั นอย่างถ่องแท้
เรียกว่า ความชํานาญ ผู้ทีจะเลี ยงสตั ว์เป็ นอาชีพ จะต้องแสวงหาความรู้ความชํานาญหลายด้าน
เช่น การสุขาภิบาล การให้อาหาร การจัดการ และการตลาด

4.3 เป็นคนใจเย็นและอดทน
การเลี ยงสัตว์มีอุปสรรคและปัญหามากมาย จําเป็ นอย่างยิงทีผู้เลี ยงจะตอ้ งใจเยน็

มมี านะอดทน ไมใ่ จร้อน ไม่วูว่ าม รู้จักตรึกตรองแก้ไขปัญหาต่างๆ ด้วยความรอบคอบ จึงจะทําให้
การเลี ยงสัตว์ประสบผลสําเร็จ

4.4 สนใจในอาชีพการเลียงสัตว์
ผู้เลี ยงสตั ว์หลายรายเริ มเลี ยงสตั ว์เพราะคล้อยตามคําชักชวนของผู้อืน หรือบางราย

เห็นผู้อืนเลี ยงสัตว์ แล้วประสบผลสําเร็จเลยเลี ยงตามบ้าง ส่วนใหญ่แล้วผู้เลี ยงสัตวด์ ้วยเหตุผล
ดังกล่าวมักไมป่ ระสบผลสําเร็จ เพราะไม่สนใจในอาชีพการเลี ยงสัตว์อย่างจริงจังขาดความรู้และ
ประสบการณ์ พอมีปัญหาและอุปสรรคก็ไม่สามารถแกไ้ ขปัญหาได้ เกิดความเบือหน่ายและ
เลิกเลี ยงสัตว์ไปในทีสุด

4.5 มีความซือตรงต่อตัวเองและเวลา

19

ผู้เลียงสัตว์ทีดีจะต้องมคี วามรับผิดชอบต่องานทีทําไมผ่ ลัดวันประกันพรุ่ง จนทําให้
เสียงาน เช่น ต้องให้วัคซีนตามกําหนด ให้อาหารตรงเวลา เป็นต้น ถ้าผู้เลียงสัตว์ไมม่ ีความซือตรง
ต่อตัวเองและเวลาแล้วจะทําให้อาชีพการเลี ยงสัตว์ไม่ประสบผลสําเร็จ

4.6 ต้องเป็นคนขยัน และสูง้ าน
การประกอบอาชีพใด ๆ ก็ตามหากผู้ประกอบการไม่สามารถทาํ ด้วยตนเองได้

คอยพึ งพาแต่ลูกจ้างหรื อผู้อืน เมือถึงคราวทีมีความจําเป็ นหาแรงงานจ้างไม่ได้หรือแรงงาน
มคี ่าแรงสูง ก็จะทําให้ประสบกับความล้มเหลวได้

5. การเลือกสถานทที าํ ฟาร์มและการวางผังฟาร์มเลียงสัตว์
5.1 การเลือกสถานทีทําฟาร์มเลี ยงสัตว์ สถานทีตั งฟาร์มหรื อสถานทีเลี ยงสัตว์

เป็นอตุ สาหกรรม มีความสําคัญเป็ นอย่างมากเพราะสถานทีเลี ยงมีผลกระทบต่อความสําเร็จหรือ
ล้มเหลว ดังนั นผู้เยลงี ต้องพจิ ารณาในการเลอื กสถานทีทําฟาร์มอย่างรอบคอบ คือ

5.1.1 อยูห่ ่างไกลจากชุมชนและผู้เลี ยงรายอืนๆ พอสมควรถ้าเลือกสถานทีอยู่ใกล้
ชุมชนมากเกินไป จะสร้างความราํ คาญให้กับผู้ทีอยู่อาศัยใกล้เคียงในด้านกลินและเสียง ถ้าอยูไ่ กล
ชุมชนปัญหาดังกลา่ วจะหมดไป แตผ่ ู้อยู่อาศัยในฟาร์มจะขาดความสะดวกในการติดต่อกับชุมชน
และถ้าหากสถานทีเลียงสัตว์อยู่ใกล้กับผู้เลียงรายอๆืน ก็อาจเป็นสาเหตุทําให้เกิดโรคระบาดขึ นได้

5.1.2 พิจารณาทําเลทีเหมาะสม นอกจากสถานทีจะอยูใ่ นตําแหน่งทีเหมาะสมแล้ว
ยังต้องพจิ ารณาด้วยว่าสถานทีตงัฟาร์มมคี วามสะดวกในการติดต่อกับตลาด หรือการขนส่ง สถานที
จําหน่ายสัตว์และผลผลิต รวมทั งแหล่งผลิตอาหารสัตว์ เพราะถ้าอยู่ใกล้ทําให้ประหยัดตน้ ทุน
ค่าขนส่งผลผลิตไปจาํ หน่าย นอกจากนี เจ้าของฟาร์มมักนําครอบครัวมาอยู่ในฟาร์มด้วย
จึงจําเป็นต้องคํานึงถึงความสะดวก ในหลายๆ ด้าน เช่น ตลาด โรงเรียน โรงพยาบาล วัด เป็นต้น

5.1.3 สถานทีเลียงสัตว์ควรปราศจากศัตรูของสัตว์ศัตรูของสัตว์มีหลายชนิดด้วยกัน
เช่น นก หนู สุนัข แมว แต่ทีมีความสําคัญมากป้ องกันโดยการสร้างสิงกีดขวางไม่ไดผ้ ล คือ
โจรผู้ร้าย ฉะนั นก่อนตัดสินใจตั งฟาร์มต้องพิจารณานิสัยของผู้คนทีอยู่บริเวณรอๆบ ด้วย

5.1.4 พืนทีตั งฟาร์มไม่ลุ่มตําหรือสูงจนเกินไป ควรเป็ นทีค่อนขา้ งราบ มีขนาด
กว้างขวางเพยี งพอทีจะขยายกิจการในอนาคตได้ พืนทีดินควรมีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การ
ปลูกพชื อาหารสัตว์ มีการระบายนํ าดี นํ าไมท่ ่วมขัง มีแหล่งนํ าสะอาดเพยี งพอต่อการเลียงสัตว์และ
ผู้อยู่อาศัย และทีสําคัญมากกว่าทีกล่าวมาแล้วก็คือต้องไม่เคยมีโรคร้ายแรงระบาดทั งคนและสัตว์
มาก่อน

20

5.1.5 พิจารณาถึงสภาพภูมิอากาศ สถานทีตั งฟาร์มเลี ยงสัตว์จะต้องมีสภาพอากาศ
โดยทัวไปดี อากาศไม่เปลียนแปลงรวดเร็ว เพราะจะมีผลต่อการปรับตวั ของสัตว์ ทําใหส้ ัตว์
ปรับตัวไม่ทัน อาจเจบ็ ป่ วยและตายได้ นอกจากนี ต้องพจิ ารณาถงึ การตกของฝน ความแรงของลม
ความร้อนของอากาศ ซึงมผี ลต่อสุขภาพของสัตว์ด้วยเช่นกัน

5.2 การวางผังฟาร์มเลยี งสัตว์ ในการวางผังฟาร์มต้องคํานึงถึงสภาพพืนที ระบบนํ า
ไฟฟ้ า และชนิดของสัตว์ทีเลียง โดยพจิ ารณาวางผังฟาร์มดังนี

5.2.1 แบ่งเนือทีฟาร์มออกเป็น 2 ส่วน ส่วนแรกใช้เป็นทีอยู่อาศัยสํานักงาน โรงเก็บ
อาหาร โรงเครืองกําเนิดไฟฟ้ า โรงประปา หรือบ่อนํ าบาดาล ส่วนทีสอง เป็ นบริเวณเลี ยงสตั ว์
โดยทั ง2 ส่วนควรอยู่ห่างกันพอสมควรอย่างน้อย100 เมตร

5.2.2 เขียนแผนผังแสดงขอบเขตและทิศทางของสถานทีตั งฟาร์มใหถ้ ูกต้องชัดเจน
โดยวางแผนการตัดถนนภายในฟาร์ม ให้สะดวกต่อการปฏิบัติงาน และจุดทีเชือมต่อกับถนนหลวง
แผน่ ดิน ควรอยู่ในจุดทีเกิดอันตรายน้อยทีสุดเมอื นําพาหนะเข้-าออกจากฟาร์ม

5.2.3 กําหนดขนาดและจํานวนโรงเรือน แล้วจัดให้เป็ นกลุ่มๆ ตามชนิดของสัตว์
โดยให้โรงเรื อนแต่ละหลงั ให้ห่างกัน 30 เมตร และให้ความยาวของโรงเรื อนอยู่ในแนว
ทิศตะวันออก-ทิศตะวนั ตก

5.2.4 กาํ หนดจุดวางถังประปา และระบบไฟฟ้ าภายในฟาร์ม โดยคาํ นึงถึง
การประหยัดวัสดุ และพลังงานให้มากทีสุด

5.2.5 วางแผนการทํารั วรอบฟาร์ม ให้โรงเรือนห่างจากเขตรั ปวระมาณ 20 เมตร โดย
ให้มีทางเข้า-ออก เพียงทางเดียว เพอื สะดวกต่อการจัดการสุขาภิบาล ทางประตูเข้าฟาร์มควรมีบ่อ
นํ ายาฆ่าเชือโรคด้วย

21

เอกสารอ้างอิง

ดํารง กิตติชัยศรี และคณะ. 2546. เอกสารประมวลสาระวิชาหลักการเลียงสัตว.์ บรุ ีรัมย์ :โปรแกรม
วิชาสัตวบาล คณะเทคโนโลยีการเกษตร สถาบันราชภัฏบุรีรัมย.์

ธาตรี จีราพันธ.ุ์ 2548. หลกั การผลิตสัตว์. นครสวรรค์ : คณะเทคโนโลยีการเกษตรและ
เทคโนโลยีอตุ สาหกรรม มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครสวรรค.์

ธีระ วสิ ิทธิ พานิช. 2528. หลักการผลิตสัตว์ทวั ไป. เชียงใหม่ : ภาควิชาสัตวบาล คณะเกษตรศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม.่