วิเคราะห์คุณค่ากาพย์เรื่องพระไชยสุริยา

วเิ คราะห์คณุ ค่ากาพย์เร่อื งพระไชยสรุ ยิ า

คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์

ใชถ้ ้อยคาที่ทาให้เกิดจินตภาพ เมื่ออ่านแล้วก็สามารถเห็นภาพ

เกิดขึ้นมาในจินตนาการตามตัวอักษรได้ทันที และเป็นภาพที่ชัดเจน ดังเช่น
ตอนที่พรรณนาถึงบรรยากาศและสภาพของธรรมชาติในยามค่า ที่มองเห็น
พระจันทร์แวดล้อมไปด้วยดวงดาวธรรมชาติรอบข้างมีแต่ความสดน สายลม
พัดมาอ่อน ๆ พร้อมพากลิน่ หอมของดอกไม้ให้หอมฟุ้งกระจายไปทว่ั
ดังความจากกาพยพ์ ระไชยสรุ ิยาว่า

คณุ คา่ ดา้ นวรรณศลิ ป์

วนั นั้นจนั ทร มดี ารากร เปน็ บรวิ าร

เห็นสิน้ ดนิ ฟา้ ในป่าท่าธาร มาลีคลีบ่ าน ใบก้านอรชร

เยน็ ฉา่ นา้ ฟา้ ช่นื ชะผกา วายุพาขจร

สารพนั จันทร์อิน ร่นื กลน่ิ เกสร แตนต่อคลอร่อน วา้ ว่อนเวียนระวนั

คณุ คา่ ด้านวรรณศลิ ป์

บรรยายใหเ้ หน็ นาฏการ ความเคล่ือนไหวของสิง่ ต่าง ๆ เชน่ ตอนที่ว่า

เห็นกวางยา่ งเย้ืองชาเลอื งเดนิ เหมอื นอยา่ งนางเชิญ
เริงรอ้ งซ้องเสียง
พระแสงสาอางขา้ งเคยี ง ฟังเสยี งเพยี งเพลง
เขาสูงฝงู หงส์ลงเรยี ง

สาเนียงนา่ ฟังวังเวง
กลางไพรไก่ขันบรรเลง

ซอเจ้งจาเรยี งเวยี งวงั ...

คณุ ค่าดา้ นวรรณศลิ ป์

การเลียนเสียงธรรมชาติ เพื่อให้ผู้อ่านได้ยินเสียง ต่าง ๆ ผ่าน

การอา่ น เช่นตอนท่วี า่

ยูงทองร้องกะโตง้ โหง่ ดงั เพียงฆอ้ งกลองระฆงั

แตรสังข์กงั สดาลขานเสยี ง... ฝงู จง้ิ จอกออกเห่าหอน
ลิงค่างครางโครกครอก นกหกร่อนนอนเรียงรัง

ชะนวี ิเวกวอน

คณุ ค่าด้านวรรณศิลป์

การใช้อุปมาโวหาร เปรียบเทียบสิ่งหนึ่งเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง โดย

ใชค้ าวา่ เพยี ง เชน่

กลางไพรไกข่ นั บรรเลง ฟงั เสียงเพียงเพลง
ซอเจ้งจาเรียงเวียงวงั เพยี งฆ้องกลองระฆงั

ยงู ทองรอ้ งกะโต้งโห่งดัง
แตรสงั ขก์ งั สดาลขานเสยี ง

คุณค่าด้านวรรณศลิ ป์

การเล่นเสียง คือการเล่นเสียงสัมผัส ซึ่งมีทั้งสัมผัสสระและ

สมั ผัสอกั ษร ตวั อยา่ งเช่น

ขน้ึ กงจงจาสาคญั ทั้งกนปนกัน
ตะลงิ ปลงิ ปริงประยงค์
ราพนั มิง่ ไม้ในดง หลน่ เกลอ่ื นเถื่อนทาง
ไกรกรา่ งยางยงู สงู ระหง

คนั ทรงส่งกลน่ิ ฝิ่นฝาง
มะม่วงพวงพลองช้องนาง

กนิ พลางเดินพลางหว่างเนนิ

คณุ ค่าด้านวรรณศิลป์

จากตัวอยา่ งทีย่ กมาน้ีจะเหน็ ไดว้ า่ มีการสัมผัสสระ และสมั ผัสอักษร
สมั ผสั สระ ได้แกค่ าวา่ กง-จง, จา-สา, คน-ปน, ไม้-ใน, กร่าง-ยาง, ยงู -สงู ,
ลิง-ปรงิ , ยงค์-ทรง-ส่ง, ม่วง-พลวง, พลอง-ชอ้ ง, เกล่ือน-เถอื่ น, และพลาง-หว่าง

สัมผัสอักษร ไดแ้ ก่คาวา่ จง-จา, ม่งิ -ไม้, ไกร-กราง, ยาง-ยงู , ปริง-ประยงค,์
ฝิ่น-ฝาง, และพลวง-พลอง

ความเช่อื และคา่ นิยมของคนในสงั คม

ความเชื่อเรือ่ งไสยศาสตร์ แสดงใหเ้ ห็นว่าในสมยั นั้นมคี วามเชื่อเร่อื ง

ไสยศาสตร์ ซ่ึงอยูค่ ู่กบั สงั คมไทยมาช้านาน ดังเชน่

ไม่จาคาพระเจา้ เหไปเข้าภาษาไสย

ถือดมี ขี า้ ไท ฉอ้ แต่ไพรใ่ สข่ ่ือคา

ความเชือ่ และค่านยิ มของคนในสังคม

แสดงความเคารพส่ิงศักด์สิ ทิ ธิ์ กาพย์บทน้ีเป็นบทเปดิ เรื่อง

ซง่ึ ก่อนจะเลา่ เรื่องก็มีการแสดงความเคารพตอ่ พระรตั นตรยั พ่อแม่
ครูบาอาจารย์ และสิง่ ศักดส์ิ ิทธิก์ ่อนเสมอ ดังเชน่

สะธสุ ะจะขอไหว้ พระศรไี ตรสรณา

พอ่ แมแ่ ลครบู า เทวดาในราศี

ความเช่ือ และค่านยิ มของคนในสงั คม

ค่านยิ มเรื่องการดแู ลปรนนิบตั ิสามี สังคมไทยในสมยั ก่อนมี

ค่านยิ มวา่ สามตี ้องเปน็ ชา้ งเทา้ หนา้ ภรรยาเป็นชา้ งเท้าหลังมีหน้าทด่ี แู ล
ปรนนิบัตสิ ามี ดงั เชน่

ส่วนสุมาลี วนั ทาสามี เทวีอยู่งาน
เฝา้ อยดู่ แู ล เหมอื นแต่ก่อนกาล ใหพ้ ระภบู าล สาราญวิญญา

ใหข้ ้อคิด คตธิ รรมสาหรับนาไปใช้ในการดาเนนิ ชีวิต

กาพย์พระไชยสรุ ิยา ให้ข้อคิด คตธิ รรม สาหรบั นาไปใชใ้ นการ
ดาเนินชีวติ ดงั เช่น

ขา้ ราชการตอ้ งไมข่ ม่ เหงประชาชน
ตอ้ งไมห่ ลงมวั เมาในอบายมุข
ไม่เห็นแกป่ ระโยชนสว่ นตน ไมเ่ อาเปรียบผ้อู ื่น

มีความรกั ความเมตตาตอ่ กนั