หนังสือ(หน้าปกแบบที่1)

บทที่่� 1
ปรัชั ญาและสาขาของปรัชั ญา

ความหมายของปรัชั ญา

วิชิ าความรู้้ด� ้า้ นสุุนทรียี ศาสตร์น์ ั้น้� เป็็นวิชิ าที่่ว� ่า่ ด้้วยความงามและทฤษฎีีความงาม ซึ่ง�่ เป็็น
ปััญหาหนึ่�่งทางปรััชญา ฉะนั้น�้ การทำ�ำ ความเข้า้ ใจเกี่ย� วกัับภููมิหิ ลัังของวิชิ านี้�ว่า่ มีคี วามเกี่ย� วข้อ้ ง
กัับปรััชญาอย่า่ งไร จึึงเป็็นสิ่ง� ที่่ค� วรรู้เ้� พราะเกณฑ์ก์ ารตััดสินิ ความงามนั้น�้ มีสี ่ว่ นที่่ต� ้้องทำ�ำ ความ
เข้า้ ใจคำ�ำ ศััพท์แ์ ละทฤษฎีที างปรััชญาในสาขาอื่น�่ ๆ ด้้วย

ปรัชั ญา เป็็นศััพท์บ์ััญญััติทิี่่ถ� อดความมาจากภาษาอัังกฤษว่า่ philosophy
คำ�ำ นี้้� อ่า่ นออกเสียี งว่า่ phi-los-o-phy [fi-los-fee]1 เพื่่�อความ
เข้า้ ใจง่า่ ย จึึงขอยกนิิยามศััพท์ภ์ าษาอัังกฤษมาประกอบคำ�ำ อธิบิ าย
Philosophy is the study of general problems concerning matters such as exis-
tence, knowledge, truth, beauty, justice, validity, mind, and language. Philosophy
is distinguished from other ways of addressing these questions (such as mysticism
or mythology) by its critical, generally systematic approach and its reliance on
reasoned argument. The word philosophy is of Ancient Greek origin:, meaning
“love of wisdom”2.

Philosophy หมายความถงึ การศกึ ษาปัญหาทั่วไปซึ่งเกยี่ วเนอื่ ง
กัับเรื่อ่� งต่า่ ง ๆ อาทิิ การดำ�ำ รงชีวี ิติ ความรู้ ้�สััจธรรม
ความงาม ความเที่่ย� งธรรม เหตุผุ ล จิติ ใจ และภาษา ปรััชญานั้น้� ใช้้วิธิ ีกี ล่า่ วถึึงปััญหาต่า่ งออก
ไป (เช่น่ เดียี วกัับเรื่อ่� งลี้�ลัับหรืือตำ�ำ นาน) โดยการพููดถึึงปััญหาเหล่า่ นั้น้� อย่า่ งเป็็นระบบ และ
กล่า่ วอ้้างถึึงประเด็น็ ต่า่ งๆ อย่า่ งมีีเหตุุผล คำ�ำ ว่า่ Philosophy มีีรากฐานมาจากคำ�ำ ในภาษา
กรีกี โบราณ ซึ่ง่� แปลว่า่ รัักในปััญญา
คำ�ำ ว่า่ Philosophy และปรััชญา เมื่�่อพิิจารณาจากรากศััพท์แ์ ล้้วความหมายอาจจะไม่ต่ รง
กัันนััก แต่ใ่ นด้า้ นขอบเขตเนื้�อหาวิชิ านั้น�้ อนุุโลมให้้เป็็นเรื่อ�่ งเดียี วกัันได้้
คำ�ำ ว่า่ Philosophy มีีรากศััพท์ม์ าจากภาษากรีกี โบราณ คืือ φιλοσοφία (philoso-phía)
โดยคำ�ำ ว่า่ Philos แปลว่า่ Love และ sophia หมายถึึง Wisdom ดัังนั้น�้ คำ�ำ ว่า่ Philosophy
จึึงมีีความหมายว่า่ Love of wisdom แปลว่า่ รัักในความรู้้ �รัักที่่จ� ะมีีความรู้้� โดยใจความจึึง
หมายถึึงฝัักใฝ่่ หรืือชอบขวนขวายในการแสวงหาความรู้้เ� พิ่่�มพููนสติิปััญญาอยู่�ตลอดเวลา
ความรู้้ป� ระเภทนี้�เป็็นความรู้้ส� ามััญทั่่ว� ไป แต่เ่ ป็็นความรู้้ท�ี่่ไ� ด้ม้ าอย่า่ งมีีหลัักเกณฑ์ด์ ้้วยวิธิ ีี
การทางปรััชญา ดัังนั้น�้ Philosophy จึึงเป็็นวิชิ าที่่เ� ป็็น Science of principles แปลว่า่ ความ
รู้้แ� ห่ง่ หลััก (สวามีีสััตยานัันทปุุรีี : 2514 ; 2) หมายความว่า่ ความรู้ท้�ี่่เ� ป็็นหลัักการหรืือเป็็น
เกณฑ์ใ์ นการตััดสินิ เกี่ย� วกัับปััญหาทั่่ว� ไป เช่น่ ความมีอี ยู่�จริงิ (ของสรรพสิ่ง� ) ความรู้ ้�สััจธรรม

1 http://dictionary.reference.com/browse/philosophy/26/01/2009/06.00am.
2 http://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy

2

ความงาม ความยุตุ ิธิ รรม โดยอาศััยการวิพิ ากษ์ท์ี่่ป� ระกอบด้้วยหลัักเหตุผุ ลหรืือหลัักตรรกศาสตร์์
ที่่บ� อกว่า่ เป็็นความรู้ท้�ั่่ว� ไปเพราะเป็็นความรู้ใ้� นระดัับ (โลกิยิ ปััญญา) ที่่ค� นธรรมดาสามััญสามารถ
คิดิ ได้้คิดิ เป็็น นี่่เ� ป็็นความหมายในทางปราชญ์ต์ ะวัันตกให้้ไว้้อย่า่ งกว้้างๆ
ส่ว่ นคำ�ำ ว่า่ “ปรััชญา” มาจากศััพท์ภ์ าษาสัันสกฤต คืือ คำ�ำ ว่า่ ปร+ชญา = ปรััชญา3
(ปรััด-ยา) แปลว่า่ ความรอบรู้้� ความรู้้ท�ี่่ป� ระเสริฐิ หรืือความปราดเปรื่อ�่ ง เพื่่�อความเข้า้ ใจ
ง่า่ ย คำ�ำ ว่า่ ปรััชญา ตรงกัับภาษาบาลีวี ่า่ ปััญญา ซึ่ง�่ แปลว่า่ ความรู้้ท�ั่่ว� หรืือความรอบรู้้� (ใน
กองสัังขาร) นั่่น� เอง
อีกี ศััพท์ห์ นึ่�่งที่่น� ัักปรััชญาอินิ เดียี (Radhakrishanan S.1994 ; 42) ใช้้แปลความหมาย
ของ Philosophy คืือคำ�ำ ว่า่ ทรรศนะ (Darśana) ซึ่ง�่ มาจากรากศััพท์ว์ ่า่ ทฤศ (Drś) หมาย
ถึึง การดููหรืือมองเห็็น ซึ่ง�่ การมองเห็็นนี้�หมายรวมเอาทั้ง�้ การมองเห็็นโดยการสัังเกตผ่า่ น
ประสาทสััมผััสทางสายตาปกติิ เป็็นการตรวจสอบข้อ้ เท็จ็ จริงิ เปิิดเผยให้้เห็็นให้้เข้า้ ใจด้้วย
การวิพิ ากษ์ว์ ิจิ ารณ์แ์ ละการมองเห็็นด้้วยความรู้้ท�ี่่เ� กิิดจากการคิดิ เป็็นการสืืบค้้นด้้วยหลััก
การคิดิ ทางตรรกศาสตร์ ์ รวมถึึงการเห็็นจากประสบการณ์ท์ างญาณทรรศนะ เป็็นการหยั่่ง�
รู้้เ� รื่อ่� งจิติ วิญิ ญาณอย่า่ งเป็็นระบบในลัักษณะนี้�เป็็นการเห็็นแจ้้งความจริงิ แท้้ ซึ่ง�่ เกิิดผุุดขึ้้�น
เองในใจโดยทัันทีี และมีีความหมายรวมไปถึึงเครื่อ�่ งมืือที่่จ� ะทำ�ำ ให้้เกิิดความเห็น็ แจ้้งความ
จริงิ แท้้ด้้วย (อดิศิ ัักดิ์์� ทองบุุญ : 2546 ; 5) ดัังนั้น้� ความหมายโดยทั่่ว� ไปของคำ�ำ ว่า่ ทรรศนะ จึึง
หมายถึึงระบบความคิดิ ทางปรััชญา หลัักทฤษฎีหี รืือศาสตร์ท์ี่่ผ� ่า่ นการเรียี นรู้จ้� ากประสบการณ์์
ทางเพทนาการ4 ผสานด้้วยแนวความคิดิ ทฤษฎีขี องหลัักเหตุผุ ล ระคนด้้วยปรีชี าญาณหยั่่ง� รู้้�
ภายในจิติ ที่่เ� กิดิ สว่า่ งกระจ่า่ งแจ้้งในจิติ โดยฉัับพลััน

3 ปรัชญา เป็นศพั ทบ์ ญั ญัติจากภาษาสันสกฤตจึงสมควรตามหลกั ไวยากรณส์ ันสกฤต เพราะรากศัพท ์ ปร+ชฺญา =
ปรัชญา หลกั การการอา่ นดังน้ี พยญั ชนะทไ่ี ม่มีสระ โดยทว่ั ไปจะอ่านออกเสยี งไม่ได้ แต่เปน็ ตัวสะกดได้เมอ่ื มีสระหรือ
พยญั ชนะที่มสี ระอยหู่ นา้ เชน่
อาชฺญา อา่ นวา่ อาด – ญา พยญั ชนะทีไ่ ม่มีสระ โดยทว่ั ไปจะอา่ นออกเสียงไม่ได้ ที่สามารถอา่ นออกเสยี งได้กึง่
มาตรา คือ
ก. พยัญชนะทไี่ มม่ ีสระ นนั้ สังโยคกบั อรรธสระ คือ ย ร ล ว เช่น ปรฺ ชญฺ า อา่ นวา่ ปรฺ ัด – ญา
ข. พยญั ชนะท่ไี ม่มสี ระ นัน้ เป็นพยญั ชนะอุสุม คอื ศ ษ ส เช่น อศฺวินฺ อา่ นวา่ อัด – ศวฺ นิ
(อภิชาญ ปานเจริญ:2527;6)
4 ความรู้สึกหรือประสบการณ ์

3

เมื่่�อรวมคำ�ำ นิิยามทั้ง�้ 3 ศััพท์ค์ ืือคำ�ำ ว่า่ Philosophy ปรััชญา และทรรศนะ จึึงสามารถ
กำ�ำ หนดขอบเขตความรู้้ท� างปรััชญาที่่�เป็็ นหลัักการหรืือทฤษฎีีเกี่�ยวกัับการขวนขวาย
แสวงหาความรู้้� ความจริงิ แท้้โดยผ่า่ นเพทนาการหรืือประสาทสััมผััสทั้ง้� 5 เช่น่ ความรู้้เ� รื่อ�่ ง
ความมีีอยู่�จริงิ ของวััตถุุ ความงาม ความรู้้ท�ี่่ผ� ่า่ นหลัักการหรืือทฤษฎีีการคิดิ ด้้วยหลัักการ
เช่น่ ความยุุติธิ รรม หลัักเหตุุผล และความรู้้ท�ี่่เ� ป็็นญาณทรรศนะระดัับสููง อาทิ ิ สััจธรรม
ธรรมชาติขิ องสิ่ง� ที่่ม� ีีอยู่�จริงิ ตลอดจนลัักษณะของสิ่ง� นั้น�้ ๆ โดยอาศััยธรรมชาติขิ องมัันเอง
เป็็นต้้น อีกี อย่า่ งหนึ่่�ง ปรััชญาถ้้าเป็็นแนวคิดิ ทางตะวัันตกนั้น้� เป็็นกระบวนการแห่ง่ ความ
สงสััยหรืือฉงนใจฉุกุ คิดิ ในเรื่อ่� งราวต่า่ งๆ จึึงต้้องเสาะแสวงหาความจริงิ ในเรื่อ�่ งราวนั้น้� ๆ
เรียี กว่า่ เป็็นการแสวงหาคำ�ำ ถามมากกว่า่ คำ�ำ ตอบ หรืือจะพููดให้้เท่ห่ ์ๆ์ หน่่อยก็็คืือแทนที่่จ� ะ
แสวงหาความจริิงสิ่�งที่่�สำ�ำ เร็็จรููปตายตััวมาแล้้วแต่่ปรััชญากลัับต้้องการสิ่่�งที่่�เป็็ นปััญหา
ฉะนั้น�้ กระบวนการทางปรััชญาจึึงเป็็ นกระบวนการแห่่งความสงสััยและแสวงหาคำ�ำ ถาม
ค้้นหา สืืบค้้นเพื่่�อนำ�ำ ให้้ไปพบความจริงิ นั้น้� ๆ แต่ผ่ ู้ค้�้้นพบความจริงิ จะไม่พ่ อใจอยู่�แค่น่ ั้น้� เพราะ
ความจริงิ ที่่ค� ้้นพบไม่ม่ ีเี สน่ห่ ์พ์ อที่่จ� ะทำ�ำ ให้้นัักปรััชญาฉงนสนเท่ห่ ์์ ในกระบวนการค้้นหาความ
งามก็เ็ ช่น่ กััน กองประกวดนางงามจัักรวาลอาจจะพอใจอยู่�ที่ก� ารได้้ประกาศผลว่า่ ใครคืือนางงาม
แห่ง่ จัักรวาลประจำ�ำ ปีีนี้� แต่น่ ัักสุนุ ทรียี ศาสตร์จ์ ะคิดิ ไปต่อ่ ว่า่ ที่่ว� ่า่ งามอย่า่ งมีคี ุณุ ค่า่ นั้น้� งามอย่า่ งไร?
ใช้้เกณฑ์ม์ าตรฐานใดมาชี้�นำ�ำ ? เกณฑ์เ์ หล่า่ นั้น�้ เชื่อ�่ ถืือได้ม้ ากน้้อยแค่ไ่ หน? เป็็นต้้น เสน่่ห์ข์ อง
แนวคิดิ อย่า่ งที่่ว� ่า่ นี้�ก็็คืือ เราอย่า่ จำ�ำ นนต่อ่ ความจริงิ ที่่อ� ยู่�ตรงหน้้าเพราะเหตุวุ ่า่ คนเขาบอกว่า่
มัันจริงิ ? ดัังนั้น้� วิชิ าปรััชญาจึึงสามารถแบ่ง่ ขอบเขตของการแสวงหาคำ�ำ ถามเพื่�่อสืืบเสาะ
หาความรู้้เ� ป็็นเครื่อ่� งนำ�ำ ทางไปสู่่�ความจริงิ ตามสาขาต่า่ งๆ ดัังนี้�

สาขาของปรัชั ญา

การแบ่ง่ สาขาของวิชิ าปรััชญาตามคำ�ำ นิิยามนั้น�้ อาจจะแบ่ง่ ได้ห้ ลากหลายลัักษณะ เพราะมีี
ขอบเขตกว้้างขวางครอบคลุุมความรู้้ห� รืือศาสตร์ห์ ลายสาขา แต่ใ่ นหนัังสืือเล่ม่ นี้�จะกำ�ำ หนด
ขอบเขตง่า่ ยๆ พอเป็็นแนวทางการศึึกษาปรััชญาเบื้้�องต้้น เพื่่�อปููทางไปสู่่�การเรียี นรู้้ส� ุุนทรียี -
ศาสตร์อ์ ย่า่ งมีีกฎเกณฑ์ ์ ดัังนั้น�้ จึึงแบ่ง่ วิชิ าปรััชญาเป็็น 2 ประเภท คืือ ปรััชญาบริสิ ุุทธิ์�

4

(Pure Philosophy) และปรััชญาประยุุกต์์ (Applied Philosophy)
ปรััชญาบริสิ ุุทธิ์� คืือ ปััญหาหรืือขอบเขตของปรััชญาที่่เ� ป็็นเรื่อ่� งของปรััชญาโดยเฉพาะไม่่
เกี่�ยวข้อ้ งกัับข้อ้ สรุุปของวิชิ าอื่น่� ๆ ที่่แ� ยกตััวออกไปจากวิชิ าปรััชญา (วิธิ าน สุุชีวี คุปุ ต์์ และ
คณะ : 2534 ; 11) แบ่ง่ ออกเป็็ น 4 สาขา5 คืือ อภิิปรััชญา ญาณวิทิ ยา จริยิ ศาสตร์์ และ
สุุนทรียี ศาสตร์์
ปรััชญาประยุุกต์์ หมายถึึง ปััญหาปรััชญาเฉพาะเรื่อ�่ งเพราะเป็็นปััญหาปรััชญาที่่พ� าดพิิง
กัับผลสรุุปของวิชิ าอื่น่� ๆที่่แ� ยกตััวออกไปจากวิชิ าปรััชญาแล้้ว (วิธิ าน สุุชีวี คุปุ ต์แ์ ละคณะ:
2534;17) เนื้�อหาของปรััชญาประยุุกต์เ์ ป็็นการนำ�ำ ปรััชญาบริสิ ุุทธิ์ไ� ปประสมประสานเข้า้ กัับ
เนื้�อหาของศาสตร์ต์ ่า่ ง ๆ กล่า่ วคืือนำ�ำ หลัักความจริงิ หรืือความคิดิ ที่่ไ� ด้จ้ ากปรััชญาบริสิ ุุทธิ์�
ไปใช้้ในการหาความจริงิ ในวิชิ าการด้า้ นอื่น�่ ๆ ทำ�ำ ให้้เกิิดคำ�ำ ถามที่่ศ� าสตร์ต์ ่า่ งๆ ไม่เ่ คยถาม
เกี่�ยวกัับศาสตร์ข์ องตััวเอง เช่น่ วิทิ ยาศาสตร์จ์ ะไม่ถ่ ามว่า่ วิธิ ีกี ารทางวิทิ ยาศาสตร์น์ ่่าเชื่อ�่ ถืือ
มากน้้อยเพีียงใด คณิิตศาสตร์จ์ ะไม่ถ่ ามว่า่ ความหมายของจำ�ำ นวนคืืออะไร แต่ป่ รััชญา
วิทิ ยาศาสตร์แ์ ละปรััชญาคณิิตศาสตร์จ์ ะเริ่ม� ต้้นด้้วยคำ�ำ ถามดัังกล่า่ ว ดัังนั้น�้ ปรััชญาประยุุกต์์

5 บทวิพิ ากษ์์ แนวความคิดิ เรื่อ�่ งการจััดสาขาของวิชิ าปรััชญา ถ้้ายึึดตามแนวคิดิ ของเพลโต (Plato) แล้้วถืือว่า่
ปรััชญาเป็็นความรู้้ร� วมแห่ง่ สรรพศาสตร์ ์ คืือ ไม่ไ่ ด้้จำ�ำ กััดขอบเขตแห่ง่ ความรู้้ � ดัังนั้น้� ท่า่ นจึึงไม่ช่ อบใจนัักที่่จ� ะแบ่ง่
แยกประเภทความรู้้อ� อกเป็็นสาขาต่า่ งๆ แต่เ่ พราะแนวความคิดิ แบบวิเิ คราะห์ข์ องอริสิ โตเติลิ (Aristotle) จึึงได้แ้ บ่ง่
ความรู้้อ� อกเป็็นสาขาย่อ่ ยต่า่ งๆ เช่น่ ศาสตร์เ์ กี่�ยวกัับฟิิสิกิ ส์ ์ ชีวี ะ และสัังคมศาสตร์์ เป็็นต้้น ดัังนั้น้� ปรััชญาจึึงสามารถ
แบ่ง่ ออกเป็็น 1. อภิิปรััชญา 2.ศาสตร์ท์ี่่เ� กี่�ยวข้อ้ งกัับปรััชญาแต่ล่ ะหมวด ความรู้้เ� หล่า่ นี้�มีีเนื้�อหาสาระที่่ม� ีีลัักษณะ
สำ�ำ คััญเป็็นของเฉพาะตน อภิิปรััชญานั้น้� แบ่ง่ เป็็น ก. เนื้�อหาที่่เ� กี่�ยวข้อ้ งกัับญาณวิทิ ยา ซึ่ง�่ เป็็นเรื่อ�่ งที่่เ� กี่�ยวข้อ้ งกัับ
ปััญหาเรื่อ�่ งความรู้้แ� ละเกณฑ์ก์ ารตััดสินิ สััจธรรม ข. ภววิทิ ยา (ontology) เป็็นวิชิ าที่่ศ� ึึกษาเกี่�ยวกัับปััญหาที่่เ� กี่�ยวข้อ้ ง
กัับความมีีอยู่�จริงิ และความจริงิ หรืือสารััตถะของสิ่ง� นั้น้� ๆ ค.คุณุ วิทิ ยา (Axiology) เป็็นศาสตร์ท์ี่่ศ� ึึกษาเกี่�ยวกัับ
ปััญหาเรื่อ�่ งคุณุ ค่า่ และสิ่ง� ที่่ค� วรจะเลืือก (ที่่ด� ีทีี่่ส� ุุดสำ�ำ หรัับชีวี ิติ ) (Gupta, S.N.2005:9-10) ฉะนั้น้� ในการแบ่ง่ ขอบเขต
สาขาปรััชญาออกเป็็ น4สาขาในหนัังสืือเล่ม่ นี้�ก็็เพื่่�อให้้ผู้ศ้�ึึกษาใหม่ห่ รืือยัังไม่คุ่้น� เคยกัับวิชิ านี้�ได้รู้้้จ�ัักขอบเขตที่่จ� ะศึึกษา
ปรััชญาอย่า่ งง่า่ ยๆไม่ซ่ ัับซ้้อนเกิินไป เหมาะสมกัับผู้ศ้�ึึกษาเบื้้�องต้้น อย่า่ งไรก็็ตามการแบ่ง่ สาขาปรััชญาที่่เ� ป็็นที่่�
ยอมรัับกัันทั่่ว� ไปคืือ การแบ่ง่ ปรััชญาออกเป็็น 3 สาขาใหญ่ ่ คืือ 1.ภววิทิ ยาหรืืออภิิปรััชญา โดยแบ่ง่ เป็็นสาขาย่อ่ ยอีกี
คืือ ก.จัักรวาลศึึกษา (Cosmology) และรัังสรรควิทิ ยา (Cosmogony ) ข.อาตมวิทิ ยาหรืือปรััชญาว่า่ ด้้วยจิติ (Phi-
losophy of Self) ค.ปรััชญาว่า่ ด้้วยพระเจ้้า (Philosophy of God) 2.ญาณวิทิ ยา (Epistemology) และ 3.คุณุ วิทิ ยา
เป็็นสาขาย่อ่ ยคืือ ก.ตรรกวิทิ ยา (Logic) ข. จริยิ ศาสตร์์ (Ethics) ค. สุุนทรียี ศาสตร์์ (Aesthetics) (ดููรายละเอียี ด
ใน สุุเชาวน์์ พลอยชุุม:มปป;13-14) การแบ่ง่ ลัักษณะนี้� เหมาะสำ�ำ หรัับนัักศึึกษาที่่ต� ้้องเรียี นวิชิ าปรััชญาเป็็นวิชิ าบัังคัับ
ซึ่ง�่ ต้้องศึึกษาปรััชญาในแนวลึึกและแนวกว้้าง

5

จึึงทำ�ำ ให้้ศาสตร์น์ ั้น�้ ๆ มีีความลึึกซึ้�งและน่่าเชื่อ่� ถืือมากขึ้�น ตััวอย่า่ งปรััชญาประยุุกต์์ ได้แ้ ก่่
ปรััชญาวิทิ ยาศาสตร์ ์ ปรััชญาคณิิตศาสตร์ ์ ปรััชญาการเมืือง ปรััชญาการศึึกษา ปรััชญา
สัังคม ปรััชญาศาสนา ปรััชญาเศรษฐศาสตร์ ์ ปรััชญาเศรษฐกิิจพอเพีียง เป็็นต้้น
ที่่ก� ล่า่ วมาข้า้ งต้้นเป็็นกรอบของปรััชญาโดยสัังเขป ดัังนั้น�้ เมื่่�อพููดว่า่ สิ่ง� ใดเป็็นปรััชญาเรา
จะต้้องเข้า้ ใจเบื้้�องต้้นก่อ่ นว่า่ ขอบเขตของวิชิ าปรััชญามีีอะไรบ้้าง มีีวิธิ ีกี ารศึึกษาหรืือวิธิ ีกี าร
ทางปรััชญาอย่า่ งไร? จึึงจะทำ�ำ ให้้มองภาพของสิ่ง� นั้น�้ ๆ ว่า่ เป็็นปรััชญาได้อ้ ย่า่ งไรเพื่่�อให้้
เหมาะกัับขอบเขตและเนื้�อหา จึึงเสนอเฉพาะปรััชญาบริสิ ุุทธิ์�ดัังต่อ่ ไปนี้้�

อภิปิ รัชั ญา (Metaphysics) หลักั เกณฑ์ก์ ารค้น้ หาความจริงิ แท้้

คำ�ำ ว่า่ “อภิิปรััชญา” รููปศััพท์บ์ าลีีสัันสกฤตมาจากรากศััพท์ ์ คืือ อภิิ (อุุปสรรค(Prefix))
แปลว่า่ ยิ่่ง� ใหญ่่ และชฺญฺ า (ธาตุุ) ความรู้้ � ประกอบเป็็น “ปรััชญา” แปลว่า่ ความรู้้ท�ี่่�
ประเสริฐิ ยิ่ง� หรืือปรััชญาอัันยิ่ง� หรืือปรััชญาชั้น้� สููง (อดิศิ ัักดิ์์� ทองบุุญ:2533;1) คำ�ำ นี้้�เป็็นศััพท์์
บััญญััติขิึ้�นใช้้กัับคำ�ำ ว่า่ Metaphysics อ่า่ นว่า่ met-a-phys-ics [met-uh-fiz-iks] ซึ่ง�่ เป็็นคำ�ำ
ที่่ม� ีีรากศััพท์ม์ าจากภาษกรีกี ว่า่ meta physika = The works after the physics ดัังนั้น้� คำ�ำ
ว่า่ Metaphysics ตามรููปศััพท์จ์ึึงหมายถึึงวิชิ าที่่อ� ยู่�หลัังวิชิ าฟิิสิกิ ส์ ์ ซึ่ง�่ เป็็นงานเขีียนของ
อริสิ โตเติลิ (Aristotle ก่อ่ น ค.ศ.384-322) ได้แ้ ก่ว่ ิชิ า First Philosophy หรืือหลัักมููลแห่ง่
วิชิ าความรู้้ � เป็็นต้้น เค้้าของวิชิ าการทั้ง้� หลายที่่ว� ่า่ ด้้วยความเป็็นจริงิ หรืือความจริงิ แท้้ (re-
ality) ของโลกและจัักรวาลตลอดจนธรรมชาติขิ องมนุุษย์ ์ ความเป็็นจริงิ ที่่อ� ภิิปรััชญา
แสวงหานั้น�้ เป็็นความจริงิ สุุดท้้าย หรืือความจริงิ สููงสุุดที่่เ� รียี กว่า่ ความจริงิ อัันติมิ ะ (Ulti-
mate Reality) อัันเป็็นพื้้�นฐานที่่ม� าของความจริงิ อื่น�่ ๆ ดัังนั้น้� จึึงเริ่ม� ต้้นด้้วยคำ�ำ ถามที่่ว� ่า่
อะไรคืือสิ่ง� ที่่ม� ีีอยู่�จริงิ ความจริงิ ของโลกและชีวี ิติ คืืออะไร อะไรคืือความจริงิ อัันสููงสุุด แม้้
กระทั่่ง� ปััญหาที่่ว� ่า่ ความงามมีีอยู่�จริงิ หรืือไม่่ อภิิปรััชญาพยายามตอบคำ�ำ ถามว่า่ สิ่ง� ที่่ม� ีีอยู่�
จริงิ คืืออะไรและถ้้ามีีคำ�ำ ตอบแล้้วยัังถาม (และพยายามตอบ) ต่อ่ ไปอีกี ด้้วยว่า่ ทำ�ำ ไมสิ่ง� ต่า่ งๆ
จึึงมีีอยู่�แทนที่่จ� ะไม่ม่ ีีอะไรเลย เนื้�อหาส่ว่ นใหญ่ข่ องอภิิปรััชญาจึึงอธิิบายเกี่�ยวกัับสารััตถะ
(Substance) พระเจ้้า (God) วิญิ ญาณ (Soul) และเจตจำ�ำ นงเสรี ี ว่า่ สิ่ง� เหล่า่ นี้�มีีอยู่�จริงิ หรืือ
ไม่ ่ ถ้้ามีีอยู่�จริงิ มีีอยู่�อย่า่ งไรและทำ�ำ ไมจึึงมีีอยู่� เป็็นต้้น

6

7

8