ส22111 ม2 บทที่1

ประวัติศาสตร์



ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒


กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม


หน่วยกำรเรียนรู้ที่ ๑ หน่วยกำรเรียนรู้ที่ ๒ หน่วยกำรเรียนรู้ที่ ๓ หน่วยกำรเรียนรู้ที่ ๔ หน่วยกำรเรียนรู้ที่ ๕ หน่วยกำรเรียนรู้ที่ ๖




๑_หลักสูตรวิชาประวัติศาสตร์


๒_แผนการจัดการเรียนรู้

๓_PowerPoint_ประกอบการสอน


๔_Clip

๕_ใบงาน_เฉลย


๖_ข้อสอบประจ าหน่วย_เฉลย

๗_การวัดและประเมินผล


๘_เสริมสาระ

๙_สื่อเสริมการเรียนรู้












บริษัท อักษรเจริญทัศน์ อจท. จ ำกัด : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200
Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand
โทรศัพท์ : 02 622 2999 โทรสำร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑





ความส าคัญของหลักฐาน





ทางประวัติศาสตร์

































จุดประสงค์การเรียนรู้


๑. ประเมินควำมน่ำเชื่อถือของหลักฐำนทำงประวัติศำสตร์ในลักษณะต่ำงๆได้
๒. วิเครำะห์ควำมแตกต่ำงระหว่ำงควำมจริงกับข้อเท็จจริงของเหตุกำรณ์ทำงประวัติศำสตร์ได้

๓. เห็นควำมส ำคัญของกำรตีควำมหลักฐำนทำงประวัติศำสตร์ที่น่ำเชื่อถือ

หลักฐานทางประวัติศาสตร์ในขั้นตอนของวิธีการทางประวัติศาสตร์








• หลักฐำนทำงประวัติศำสตร์มีควำมส ำคัญอย่ำงมำกในกำรศึกษำค้นควำ เรียบเรียงงำนทำงประวัติศำสตร์ เพรำะ
้
กำรศึกษำประวัติศำสตร์ต้องอำศัยหลักฐำนต่ำงๆ โดยเฉพำะผู้ที่เกี่ยวข้องกับเหตุกำรณทั้งหลำยได้บันทึกไว้ หำก
์
ไม่มีหลักฐำน กำรศึกษำประวัติศำสตร์ก็จะไม่ถูกต้องหรือถูกต้องน้อย และอำจเปรียบได้กับนวนิยำย






• กำรรวบรวมหลักฐำนเป็นขั้นตอนต้นๆ ของวิธีกำรทำงประวัติศำสตร์ เป็นขั้นตอนที่ส ำคัญมำก มีผลต่อขั้นตอน
ต่อไปของวิธีกำรทำงประวัติศำสตร์ทั้งหมด หำกรวบรวมหลักฐำนไม่สมบูรณ์ หลักฐำนที่ไม่ส ำคัญ หลักฐำนที่ไม่

เป็นกลำงหรือหลักฐำนปลอม ก็จะท ำให้กำรวิเครำะห์ กำรเขียนงำนทำงประวัติศำสตร์ไม่น่ำเชื่อถือ หรือเกิด

ควำมผิดพลำดขึ้นได้




การเรียนรู้ การศึกษาวิชาประวัติศาสตร์ หากการทบทวนในขั้นตอนต่างๆ ของวิธีการทางประวัติศาสตร์ ก็จะท าให้เข้าใจ

ความส าคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ได้ดียิ่งขึ้น

วิธีการทางประวัติศาสตร์










การก าหนดหัวเรื่องที่จะศึกษา ขั้นที่ ๑

เลือกหัวข้อหรือประเด็นทำงประวัติศำสตร์ที่สนใจ



การรวบรวมหลักฐาน

์
ขั้นที่ ๒ ศึกษำจำกหลักฐำนลำยลักษณอักษรเป็นส ำคัญ และใช้
หลักฐำนอื่นประกอบ


การประเมินคุณค่าของหลักฐาน

วิเครำะห์และประเมินค่ำว่ำหลักฐำนใดเป็นของแท้ ขั้นที่ ๓

มีควำมน่ำเชื่อถือ ถูกต้องหรือไม่


การวิเคราะห์ สังเคราะห์ และจัดหมวดหมู่ข้อมูล
ขั้นที่ ๔ แยกแยะและรวมประเด็น แล้วน ำข้อมูลมำจัดเป็น

หมวดหมู่

การเรียบเรียงหรือการน าเสนอ

น ำข้อมูลทั้งหลำยที่ได้มำเรียบเรียงหรือน ำเสนอแก่ ขั้นที่ ๕

บุคคลทั่วไป

หลักฐานทางประวัติศาสตร์



หลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร






• หลักฐำนทำงประวัติศำสตร์ของไทยที่เป็นลำยลักษณ์อักษร มีพระรำชพงศำวดำรฉบับต่ำงๆ เช่น





























พระรำชพงศำวดำรฉบับบรติชมิวเซียม
ิ




พระรำชพงศำวดำรกรุงเก่ำ พระรำชพงศำวดำร

ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ ฉบับพระรำชหัตถเลขำ

หลักฐานของไทย หลักฐานของต่างชาต ิ






































• พระรำชพงศำวดำรฉบับต่ำงๆ เช่น พระรำชพงศำวดำร • จดหมำยเหตุ ลำ ลู แบร์, ส ำเภำกษัตริย์สุลัยมำน, หมิงสือลู่,

กรุงเก่ำฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ ชิงสือลู่

หลักฐานที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร






• หลักฐำนที่ไม่เป็นลำยลักษณ์อักษรมีหลำยประเภท เช่น พระรำชวังเก่ำที่พระนครศรีอยุธยำ ที่ลพบุรี วัดที่ระนครศรีอยุธยำ

และที่อื่นซึ่งสร้ำงในสมัยอยุธยำ ศิลปวัตถุสมัยอยุธยำ หมู่บ้ำนชำวต่ำงชำติที่เข้ำมำค้ำขำยหรือเผยแผ่คริสต์ศำสนำ ภำพเขียน
ี่
เกี่ยวกับชีวิตผู้คน หลักฐำนเหล่ำนี้สำมำรถใช้ประกอบกับหลักฐำนทเป็นลำยลักษณ์อักษรในกำรศึกษำค้นคว้ำ ซึ่งจะท ำให้
ประวัติศำสตร์สมัยอยุธยำมีควำมชัดเจนยิ่งขึ้น

การประเมินคุณค่าของหลักฐานทางประวัติศาสตร์





๑

เป็นของแท้หรือของท ำเลียนแบบ

ดูได้จำกวัสดุที่ใช้เขียน รูปแบบตัวเขียน ส ำนวนภำษำ

๒


กำรศึกษำภูมิหลังของผู้ท ำหรือผู้เกี่ยวข้อง

เป็นพวกเดียวกัน เป็นศัตรู หรือเป็นผู้มีควำมรู้ในเรื่องทบันทึกหรือไม่
ี่

๓


วัตถุประสงค์ของกำรจัดท ำ

พิจำรณำว่ำเหตุใดจึงต้องบันทึกหรือจัดท ำหลักฐำนนั้นๆ


๔


ช่วงระยะเวลำที่จัดท ำหลักฐำน

โดยพิจำรณำว่ำจดบันทึกแบบทันที หรือเวลำผ่ำนไปนำนแล้ว จึงจดบันทึก


๕



รูปลักษณ์ของหลักฐำน

หำกเป็นรำยงำนทำงรำชกำร จะเขียนกระชับ หำกเป็นบันทึกส่วนตัว จะเขียนเชิงพรรณนำ

การแยกแยะข้อมูลจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์







ข้อเท็จจริง

เป็นข้อมูลที่มีควำมเป็นไปได้

ซึ่งอำจตรงกัน หรืออำจขัดแย้งกันบ้ำง










ความแตกต่างระหว่าง


ข้อเท็จจริงกับความคิดเห็น










ควำมคิดเห็น


เป็นข้อมูลส่วนที่ผู้บันทึกแสดงควำมรู้สึก

แสดงควำมคำดคะเนหรือเสนอแนะ

ควำมจริง


เป็นข้อมูลหรือเรื่องรำวทเกิดขึ้นจริง
ี่
เช่น ไทยเสียกรุงศรีอยุธยำ

ใน พ.ศ. ๒๑๑๒ และ พ.ศ.๒๓๑๐









ความแตกต่างระหว่าง

ความจริงกับข้อเท็จริง












ข้อเท็จจริง


ข้อมูลที่เป็นค ำอธิบำยทปรำกฏในหลักฐำน
ี่
ซึ่งค ำอธิบำยอำจถูกต้อง หรือไม่ถูกต้อง

การตีความจากหลักฐาน



ความส าคัญของการตีความทางประวัติศาสตร์






• เพื่ออธิบำยเรื่องรำวที่ปรำกฏในหลักฐำน เพรำะหลักฐำนที่ใช้ศึกษำค้นคว้ำอำจเขียน โดย

กล่ำวถึงบุคคลหรือสถำนที่ หรือเหตุกำรณ์ไว้สั้นๆ






• เพื่อตีควำม วิเครำะห์ควำมส ำคัญของหลักฐำนทำงประวัติศำสตร์







ี่
• เพื่อวิพำกษ์หรือวิจำรณ์หลักฐำนว่ำมีควำมเทยงตรง ไม่ล ำเอียง ที่มีกำรบันทึกไว้หลำหลำย โดยเฉพำะผู้ที่เสียผลประโยชน์ และมีมุมมอง
แตกต่ำงกัน




• ช่วยอธิบำยควำมถูกผิดของหลักฐำนได้ เพรำะหลักฐำนอำจมีกำรเขียนข้อมูลผิด มีรับรู้มำผิด จดบันทึกผิด หรือเข้ำใจผิด







• เพื่ออธิบำยหลักฐำนให้เข้ำใจง่ำยขึ้น เช่น เกี่ยวกับตัวบุคคล สถำนท ี่

ตัวอย่างการตีความข้อมูลจากหลักฐาน












“(สมเด็จพระนเรศวรมหำรำช) “เสด็จทรงช้ำงต้นพญำไชยำนุภำพ เสด็จออกรบมหำอุปรำชำ (ที่) ต ำบล


หนองสำหร่ำย... แลได้ชนช้ำงด้วยพระมหำอุปรำชำนั้น... ครั้งนั้นมหำอุปรำชำขำดคอช้ำง ตำยในที่นั้น”



ที่มา : พระรำชพงศำวดำรกรุงเก่ำฉบับหลวงประเสริฐฯ










ข้อมูลนี้ตีควำมได้ว่ำ... สมเด็จพระนเรศวรมหำรำชเสด็จทรงช้ำงต้น คือ พระยำไชยำนุภำพ แล้วน ำกองทัพไป

ต่อต้ำนกองทัพของพระมหำอุปรำชำของพม่ำ สมเด็จพระนเรศวรมหำรำชทรงชนช้ำงหรือท ำยุทธหัตถีกับพระ

มหำอุปรำชำ ทรงฟันพระมหำอุปรำชำด้วยพระแสงของ้ำวขำดบนคอช้ำงจนสิ้นพระชนม์

การวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล



ความส าคัญของการวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล






ความส าคัญของการวิเคราะห์ข้อมูล










• เพื่อแยกข้อมูลในส่วนที่เป็นข้อเท็จจริงจำกหลักฐำน ๑
กับควำมคิดเห็นของบุคคล








๒ • เพื่อแยกข้อมูลที่มีข้อเท็จจริงที่ตรงกัน สนับสนุนกัน
กับข้อมูลที่แตกต่ำงหรือคัดค้ำน








• เพื่อแยกข้อมูลทต่อเนื่องกัน เป็นข้อมูลที่เป็นควำม ๓
ี่
เปลี่ยนแปลงของเหตุกำรณ ์

ความส าคัญของการสังเคราะห์ข้อมูล










• เพื่อจัดรวมข้อมูลที่เป็นเรื่อง ประเด็น หรือหัวข้อเดียวกัน ๑

ไว้ด้วยกัน เพื่อสะดวกในกำรน ำเสนอ










๒ • เพื่อจัดล ำดับเหตุกำรณ์ ควำมต่อเนื่อง หรือควำม-
เปลี่ยนแปลงของข้อมูล เพื่อสะดวกในกำรน ำเสนอ









• เพื่อจัดรวบรวมควำมคิดเห็นส่วนตัว เป็นผลจำกกำรอ่ำน ๓

ค้นคว้ำข้อมูลต่ำงๆ เพื่อน ำเสนอต่อไป

ตัวอย่างการวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลจากหลักฐาน




เอกสารสมัยอยุธยา








“กรุงศรีอยุธยำจึงเป็นสถำนที่ที่ผู้คนเดินทำงเข้ำมำค้ำขำยทั้งโดยทำงบกและทำงน้ ำ มีชำติต่ำงๆ จำก

เอเชียและพวกพ่อค้ำคริสเตียน... พระเจ้ำแผ่นดินและพระอนุชำของพระองค์ทรงส่งเรือล ำหนึ่งบรรทุกสินค้ำมี

ค่ำผ่ำนตะนำวศรีไปยังโจฬะมณฑลทุกปี ทั้งทรงส่งไปยังกวำงตุ้ง กับทรงส่งเรือส ำเภำ ๒ หรือ ๓ ล ำไปยังที่

อื่นๆ ในประเทศจีน...”

ที่มา : รวมบันทึกประวัติศาสตร์อยุธยาของฟาน ฟลีต (วัน วลิต). กรุงเทพมหำนคร : กรมศิลปำกร,๒๕๔๘

หน้ำ ๑๔๐ - ๑๔๓.









ผลจำกวิเครำะห์และสังเครำะห์ข้อมูล



• ท ำให้เห็นควำมเจริญรุ่งเรือง ควำมก้ำวหน้ำทำงกำรค้ำของกรุงศรีอยุธยำ โดยเฉพำะในรัชกำลสมเด็จพระเจ้ำปรำสำท

ทอง (ซึ่งวัน วลิตได้เขียนบันทึกนี้ขึ้นเมื่อประมำณ พ.ศ. ๒๑๘๐ ตรงกับรัชกำลนี้) เห็นควำมคึกคักของตลำดค้ำขำยที่มี

พ่อค้ำต่ำงชำติหลำยชำติเข้ำมำค้ำขำย เช่น เรือส ำเภำจีน

เอกสารสมัยธนบุรี









ี่
ู
“ข้อหนึ่ง ทตำนุทตพระนครศรีอยุธยำคุมเครื่องรำชบรรณำกำรออกไปแต่ก่อนต้องขังใส่ตึกลั่นกุญแจไว้ (ท) กรุงจีน
ู
ี่
ุ
ทกครั้ง ไม่ได้เทยวเตร่ ข้อนี้ทรำบถึงสมเด็จพระเจ้ำกรุงต้ำฉิ้งผู้ใหญ่หรือไม่ กลัวจะกบฏประทษร้ำยประกำรใด
ุ
พระนครศรีอยุธยำ ใคร่แจ้ง ข้อหนึ่ง”
ที่มา : สัมพันธภาพระหว่างไทย-จีน. กรุงเทพมหำนคร : กองจดหมำยเหตุแห่งชำติ กรมศิลปำกร,

๒๕๒๑ หน้ำ ๗.










ผลจำกวิเครำะห์และสังเครำะห์ข้อมูล



• สมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำชทรงบอกกล่ำวในลกษณะต่อว่ำจีนที่ไม่ให้เกียรติแก่บุคคลในคณะทูตไทยที่ไปถวำย
ั
บรรณำกำร ให้อยู่แต่ในที่พักและใส่กุญแจขังไว้เหมือนเป็นนักโทษ ท ำให้รำชทูตและคณะไม่ได้ออกไปดูสภำพ

บ้ำนเมือง วิถีชีวิตของผู้คน วัฒนธรรมประเพณีจีน จักรพรรดิจีนทรำบหรือไม่ เป็นเพรำะเหตุใด หรือกลัวว่ำคณะ

รำชทูตไทยจะเป็นกบฏคิดประทุษร้ำยจีน