วัดพระประโทณเจดีย์ วรวิหาร

วัดพระประโทณเจดีย์ วรวิหาร

อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม

วัดพระประโทณเจดีย์ วรวิหาร

วัดพระประโทณเจดีย์ จังหวัดนครปฐม เป็นพระเจดีย์เก่า
แก่ที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน เดิมเป็นวัดสำคัญที่อยู่
ใจกลางเมืองสมัยโบราณ ภายในวัดมีเจดีย์จุลประโทณ
ประดับภาพปูนปั้ นยุคทวาราวดี รูปเรือสำเภาและรูปคน
อินเดีย เป็นหลักฐานสำคัญที่สรุปได้ว่าที่นี่เคยเป็นเมือง
ท่าสำคัญ ปัจจุบันภาพปูนปั้ นได้แสดงอยู่ใน
พิ พิ ธภัณฑสถานแห่งชาติพระปฐม

วั ด พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ เ จ ดี ย์ สั น นิ ษ ฐ า น ว่ า ก า ร ส ร้ า ง ค รั้ ง แ ร ก ส ร้ า ง ขึ้ น ใ น ส มั ย
ทวารวดี ห่างจากที่ตั้งวัดปัจจุบันไปทางทิศเหนือขององค์พระประโทณ
เจดีย์ประมาณ ๑,๒๐๐ เมตร

วัดพระประโทณเจดีย์ปัจจุบันสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นราว พ.ศ.
๒๓๒๔ ตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันตกเฉียง เหนือขององค์พระประโทณ
เจดีย์ประมาณ ๒๐ เมตร สันนิษฐานว่าย้ายมาจากที่เดิมเมื่อ ๒๐๐ ปี
เศษ เพราะ มีกุฏิโบราณหลังหนึ่งจารึกตัวหนังสือและตัวเลขด้วยปูน
บอกว่าซ่อมเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ จากหลักฐานดังกล่าว สันนิษฐานว่าสร้าง
ขึ้นราว พ.ศ. ๒๓๖๖ – ๒๓๗๐ ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลของสำนักงาน
พระพุ ทธศาสนาแห่งชาติว่า วัดพระประโทณเจดีย์ สร้างขึ้นเมื่อ
พ.ศ. ๒๓๒๔ ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๗

วั ด พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ เ จ ดี ย์ นี้ ต า ม ตำ น า น เ ล่ า สื บ กั น ม า ว่ า ตำ บ ล ป ร ะ โ ท ณ เ ป็ น ที่ อ ยู่ ข อ ง พ ร า ม ห ณ์ ต ร ะ กู ล
ห นึ่ ง เ รี ย ก ว่ า " โ ท ณ พ ร า ห ม ณ์ " เ ข้ า ใ จ ว่ า พ ร า ห ม ณ์ ต ร ะ กู ล นี้ ม า จ า ก อิ น เ ดี ย ม า ทำ ก า ร ค้ า ข า ย ใ น
สุ ว ร ร ณ ภู มิ แ ล้ ว ตั้ ง ร ก ร า ก อ ยู่ ที่ นี่ พ ร า ห ม ณ์ ต ร ะ กู ล นี้ ไ ด้ นำ " ท ะ น า น ท อ ง " ที่ ใ ช้ ด ว ง พ ร ะ บ ร ม
ส า รี ริ ก ธ า ตุ ม า ด้ ว ย ไ ด้ ส ร้ า ง เ รื อ น หิ น เ ป็ น ที่ เ ก็ บ รั ก ษ า ท ะ น า น ท อ ง แ ล ะ ยั ง มี เ รื อ น หิ น อี ก แ ห่ ง ห นึ่ ง
ซึ่ ง อ ยู่ ริ ม ถ น น เ พ ช ร เ ก ษ ม ท า ง ด้ า น ทิ ศ เ ห นื อ กิ โ ล เ ม ต ร ที่ ๕ ๓ - ๕ ๔ เ ป็ น โ บ ร า ณ ส ถ า น ที่ มี ซ า ก ป รั ก
หั ก พั ง มี ก อ ง อิ ฐ ข น า ด ใ ห ญ่ เ ป็ น เ นิ น สู ง ก ว่ า ร ะ ดั บ 2 - 3 ว า เ มื่ อ ส มั ย รั ช ก า ล ที่ ๖ ไ ด้ ม า ส ร้ า ง
ตำ ห นั ก ส่ ว น ร า ช ฤ ดี ที่ ใ ก ล้ วั ด พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ ไ ด้ ข น อิ ฐ หั ก เ ศ ษ ปู น ม า ถ ม ทำ ถ น น ที่ ตั ด จ า ก น ค ร ป ฐ ม ไ ป
สู่ ตำ ห นั ก วั ด พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ เ ป็ น จำ น ว น ม า ก ต า ม ตำ น า น เ ล่ า ว่ า เ มื่ อ พ . ศ . ๑ ๑ ๓ ๓ ท้ า ว ศ รี สิ ท ธิ ชั ย พ ร ห ม
เ ท พ ผู้ ส ร้ า ง เ มื อ ง น ค ร ชั ย ศ รี ไ ด้ ข อ ท ะ น า น ท อ ง จ า ก พ ร า ห ม ณ์ ต ร ะ กู ล นี้ เ พื่ อ จ ะ ส่ ง ไ ป แ ล ก เ ป ลี่ ย น กั บ
พ ร ะ บ ร ม ส า รี ริ ก ธ า ตุ จ า ก พ ร ะ เ จ้ า แ ผ่ น ดิ น ลั ง ก า จำ น ว น ห นึ่ ง ท ะ น า น แ ต่ ไ ด้ รั บ ก า ร ป ฏิ เ ส ธ เ พ ร า ะ ถื อ
เ ป็ น ข อ ง สู ง ศั ก ดิ์ สิ ท ธิ์ ที่ เ ห ลื อ อ ยู่ อ ย่ า ง เ ดี ย ว ที่ บ ร ร พ บุ รุ ษ นำ ข้ า ม ท ะ เ ล ม า จ า ก อิ น เ ดี ย ท้ า ว ศ รี สิ ท ธิ ชั ย
ไ ด้ ทำ สั ญ ญ า กั บ ท า ง ลั ง ก า ไ ป แ ล้ ว แ ล ะ ต้ อ ง ก า ร พ ร ะ บ ร ม ส า รี ริ ก ธ า ตุ ม า จึ ง ย ก รี้ พ ล ไ ป แ ย่ ง เ อ า
ท ะ น า น ท อ ง ม า จ น ไ ด้ แ ล ะ ส่ ง ไ ป ลั ง ก า เ พื่ อ แ ล ก พ ร ะ บ ร ม ส า รี ริ ก ธ า ตุ ต า ม สั ญ ญ า ห ลั ง จ า ก นั้ น ท้ า ว
ศ รี สิ ท ธิ ชั ย ไ ด้ ส ร้ า ง พ ร ะ ป ฐ ม ไ ส ย า ส น์ อ ง ค์ ห นึ่ ง ใ ห ญ่ ย า ว ม หึ ม า ห รื อ จ ะ เ ป็ น พ ร ะ ป ฐ ม เ จ ดี ย์ ไ ม่ แ น่ ชั ด
แ ล้ ว นำ พ ร ะ บ ร ม ส า รี ริ ก ธ า ตุ ม า บ ร ร จุ ไ ว้ เ มื่ อ พุ ท ธ ศั ก ร า ช ล่ ว ง ไ ด้ ๑ ๑ ๙ ๙ พ ร ร ษ า พ ร ะ เ จ้ า ก ะ ว ร ร ณ ดิ
ศ ร า ช เ จ้ า เ มื อ ง ล ะ โ ว้ ไ ด้ ก่ อ พ ร ะ เ จ ดี ย์ ล้ อ ม เ รื อ น ศิ ล า ที่ บ ร ร จุ ท ะ น า น ท อ ง แ ล้ ว ใ ห้ น า ม ว่ า พ ร ะ ป ร ะ
โ ท ณ เ จ ดี ย์

เ จ ดี ย์ อ ง ค์ นี้ สู ง ๕ ๐ เ ม ต ร ฐ า น สี่ เ ห ลี่ ย ม ก ว้ า ง ด้ า น ล ะ ๖ ๐ เ ม ต ร ก่ อ เ พิ่ ม เ ติ ม ส มั ย
รั ช ก า ล ที่ ๔ ต่ อ ม า เ กื อ บ ๑ ๐ ๐ ปี ม า นี้ อ ง ค์ ส ถู ป เ จ ดี ย์ ชำ รุ ด ท รุ ด โ ท ร ม ล ง ห ล ว ง ก ร ม ก า ร ( พ่ ว ง )
แ ล ะ น า ง วั ง ก ร ร ม ก า ร ( พ ริ้ ง ) สุ ว ร ร ณ รั ต น์ ไ ด้ ส ร้ า ง ย อ ด แ ล ะ ท ะ น า น จำ ล อ ง ขึ้ น ที่ ก รุ ง เ ท พ ฯ ส่ ว น
พ ร ะ เ ขี้ ย ว แ ก้ ว นั้ น ส ร้ า ง จำ ล อ ง แ ล ะ อั ญ เ ชิ ญ ม า จ า ก ลั ง ก า ค รั้ ง พ ร ะ เ จ้ า ป ฤ ษ ฏ า ง ค์ เ ส ด็ จ ไ ป ร า ช ก า ร ที่
เ มื อ ง ลั ง ก า ท่ า น ทั้ ง ส อ ง รั ก ใ ค ร่ กั บ พ ร ะ อ ง ค์ ม า ก จึ ง ข อ พ ร ะ เ ขี้ ย ว แ ก้ ว ม า ใ ห้ ข ณ ะ นี้ ป ร ะ ดิ ษ ฐ า น อ ยู่ ใ น
พ ร ะ อุ โ บ ส ถ พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ เ จ ดี ย์ เ ป็ น ข อ ง คู่ ม า กั บ อ ง ค์ พ ร ะ ป ฐ ม เ จ ดี ย์ จ า ก ห ลั ก ฐ า น เ อ ก ส า ร เ รื่ อ ง
พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ เ จ ดี ย์

พ ญ า ก ง ไ ด้ ค ร อ ง เ มื อ ง ก า ญ จ น บุ รี ( บ า ง สำ น ว น ว่ า เ ป็ น เ มื อ ง น ค ร ชั ย ศ รี ) โ ห ร ทำ น า ย
ว่ า พ ร ะ ม เ ห สี ข อ ง พ ร ะ อ ง ค์ จ ะ ใ ห้ ป ร ะ สู ติ พ ร ะ ร า ช โ อ ร ส ผู้ มี บุ ญ ไ ด้ เ ป็ น ใ ห ญ่ ใ น ภ า ย ห น้ า
แ ต่ จ ะ เ ป็ น ผู้ ฆ่ า พ ร ะ ร า ช บิ ด า เ มื่ อ พ ร ะ ม เ ห สี ใ ห้ ป ร ะ สู ติ พ ร ะ กุ ม า ร ข ณ ะ ที่ ข้ า ร า ช บ ริ พ า ร ไ ด้
เ อ า พ า น ไ ป ร อ ง รั บ ทำ ใ ห้ ห น้ า ผ า ก มี ร อ ย แ ผ ล พ ญ า ก ง ไ ด้ สั่ ง ใ ห้ นำ พ ร ะ กุ ม า ร ไ ป ทิ้ ง ต า ม
ย ถ า ก ร ร ม ย า ย ห อ ม ไ ด้ นำ ไ ป เ ลี้ ย ง โ ด ย ตั้ ง ชื่ อ ว่ า " พ า น " เ มื่ อ เ ติ บ ใ ห ญ่ ไ ด้ ฝ า ก ไ ป เ รี ย น ที่
วั ด ส ม ภ า ร วั ด ผู้ เ ป็ น อ า จ า ร ย์ มี ค ว า ม เ อ็ น ดู ส อ น วิ ช า จ น ห ม ด แ ล ะ ไ ด้ นำ พ า น ไ ป เ ข้ า รั บ
ร า ช ก า ร กั บ เ จ้ า เ มื อ ง ร า ช บุ รี จ น เ ป็ น ที่ โ ป ร ด ป ร า น ข อ ง เ จ้ า เ มื อ ง ถึ ง กั บ รั บ เ ป็ น โ อ ร ส
บุ ญ ธ ร ร ม ต อ น นั้ น เ มื อ ง ร า ช บุ รี ซึ่ ง ขึ้ น กั บ เ มื อ ง ก า ญ จ น บุ รี ( บ า ง สำ น ว น ว่ า เ มื อ ง
น ค ร ชั ย ศ รี ) พ ญ า พ า น เ ป็ น ผู้ มี ฝี มื อ ใ น ก า ร ร บ ชั ก ช ว น ใ ห้ เ จ้ า เ มื อ ง ร า ช บุ รี แ ข็ ง เ มื อ ง ย ก
ก อ ง ทั พ ไ ป ร บ กั บ พ ญ า ก ง จ น ทำ ยุ ท ธ หั ต ถี พ ญ า ก ง ก็ ถู ก ฟัน ด้ ว ย ข อ ง้ า ว ค อ ข า ด ต า ย
ใ น ที่ ร บ

พ ญ า พ า น เ ข้ า ยึ ด เ มื อ ง ก า ญ จ น บุ รี ( บ า ง สำ น ว น ว่ า เ มื อ ง น ค ร ชั ย ศ รี ) แ ล ะ เ อ า ม เ ห สี
พ ญ า ก ง ม า เ ป็ น ม เ ห สี ต น ใ น ข ณ ะ ที่ เ ข้ า ไ ป ห า พ ร ะ ม เ ห สี ข อ ง พ ญ า ก ง เ ท ว ด า ไ ด้ แ ป ล ง
ก า ย เ ป็ น แ ม ว แ ม่ ลู ก อ่ อ น ใ ห้ ลู ก กิ น น ม ข ว า ง ป ร ะ ตู ไ ว้ แ ล้ ว ร้ อ ง ทั ก เ สี ย ก่ อ น พ ญ า พ า น จึ ง
ไ ด้ อ ธิ ษ ฐ า น ว่ า ถ้ า พ ร ะ ม เ ห สี เ ป็ น แ ม่ ข อ ง ต น จ ริ ง ก็ ข อ ใ ห้ มี น้ำ น ม ไ ห ล ซึ ม อ อ ก ม า ก็ มี
น้ำ น ม ไ ห ล อ อ ก ม า จึ ง ไ ด้ รู้ ค ว า ม จ ริ ง ว่ า เ ป็ น แ ม่ ลู ก กั น พ ญ า พ า น สำ นึ ก ไ ด้ ว่ า ไ ด้ ฆ่ า พ ร ะ
ร า ช บิ ด า แ ล ะ โ ก ร ธ ที่ ย า ย ห อ ม ปิ ด บั ง ค ว า ม จ ริ ง จึ ง ไ ด้ สั่ ง ใ ห้ ฆ่ า ย า ย ห อ ม แ ต่ ต่ อ ม า ไ ด้
สำ นั ก ผิ ด ที่ ไ ด้ ฆ่ า พ ร ะ ร า ช บิ ด า แ ล ะ ย า ย ห อ ม ผู้ มี พ ร ะ คุ ณ จึ ง ไ ด้ ส ร้ า ง พ ร ะ เ จ ดี ย์ ข น า ด
ใ ห ญ่ สู ง ชั่ ว น ก เ ข า เ หิ น ต า ม คำ แ น ะ นำ ข อ ง พ ร ะ อ ร หั น ต์ คื อ พ ร ะ ป ฐ ม เ จ ดี ย์ เ พื่ อ
เ ป็ น ก า ร ล้ า ง บ า ป ที่ ฆ่ า พ ร ะ ร า ช บิ ด า แ ล ะ ไ ด้ ส ร้ า ง พ ร ะ ป ร ะ โ ท ณ เ จ ดี ย์ เ พื่ อ ล้ า ง บ า ป ที่ ฆ่ า
ยายหอม

วัดพระประโทณเจดีย์ ในปัจจุบันเป็นวัดที่มีลักษณะ
เฉพาะที่สำคัญ 6 ด้าน คือ

1. เป็นวัดที่มีความสวยงาม
2. เป็นวัดที่มีการวางผังอย่างดีเยี่ยม สิ่งปลูกสร้าง

ภ า ย ใ น วั ด เ ป็ น ร ะ เ บี ย บ เ รี ย บ ร้ อ ย เ ป็ น ท ร ง ไ ท ย ทั้ ง ห ม ด
3. เป็นวัดที่ส่งเสริมสนับสนุนการศึกษาของพระภิกษุ

สามเณรมาโดยตลอด
4. เป็นวัดที่ริเริ่มโครงการอาหารข้าวก้นบาตร

เพื่ อสงเคราะห์เด็กนักเรียน
5. เป็นวัดที่ประดิษฐานองค์พระประโทณเจดีย์ ซึ่งเป็น

ศิ ล ป ะ ส มั ย ท ว า ร ว ดี
6. เป็นวัดที่ยึดการปกครองโดยยึดหลักพระธรรมวินัย

เ ป็ น ห ลั ก