การวางแผนและนโยบาย

การวางแผน และนโยบาย

1. ช่วยลดการสูญเสียจากการทำ งานซ้ำ ซ้อน 2. ทำ ให้มีการกำ หนดขอบเขตในการทำ งานที่แน่นอน และมีนโยบายที่ชัดเจน 3. ช่วยให้ผู้บริหารสามารถเตรียมรับสถานการณ์ที่ไม่แน่นอน และความยุ่งยากที่อาจ เกิดขึ้นในอนาคต ตลอดจนป้องกันการขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นในหน่วยงาน 4. การวางแผนเป็นเครื่องมือในการบริหารของผู้บริหาร เพื่อให้การดำ เนินงานประสบ ผลสำ เร็จ อย่างมีประสิทธิภาพ รวดเร็ว ประหยัดเวลา และทรัพยากร 5. การวางแผนจะช่วยให้เกิดการประสานสัมพันธ์ภายในองค์กรทำ ให้การปฏิบัติเป็นไป ด้วยความราบรื่นและสามารถตรวจสอบความสำ เร็จของเป้าหมายได้ การวางแผนและนโยบายเพื่อการพัฒนาสังคม การวางแผน การวางแผน คือ กระบวนการของการพิจารณาตัดสินใจล่วงหน้าว่าจะทำ อะไร อย่างไร มีการเลือกวัตถุประสงค์ นโยบาย โครงการและวิธีปฏิบัติเพื่อให้บรรลุ วัตถุประสงค์นั้นอย่างไร การวางแผน คือ การหาทางเลือกที่ดีที่สุดในการปฏิบัติงาน โดยใช้ปัจจัย ต่างๆและมี เหตุผลเพื่อให้การดำ เนินงานในอนาคตเป็นไปโดยเรียบร้อยและมี ประสิทธิภาพที่สุด การวางแผน หมายถึง กระบวนการกำ หนดวัตถุประสงค์ สำ หรับช่วงเวลาข้าง หน้า และกำ หนดสิ่งที่จะกระทำ ต่างๆ เพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ ความหมาย ความสำ คัญ

กระบวนการจัดทําแผนฯ มีขั้นตอน โดยสรุปดังนี้ • ประเมินผลการพัฒนาที่ผ่านมา • วิเคราะห์สภาพแวดล้อมและประเด็นการพัฒนา • รับฟังความคิดเห็นจากหน่วยงานและประชาชนซ่ึงในขั้นตอนนี้มีกระบวนการให้ทุก ฝ่ายมีส่วนร่วมในการเสนอความคิดเห็นอย่างกว้างขวางและท่ัวถึง • กําหนดวิสัยทัศน์ เป้าประสงค์ และกลยุทธ์ • วางกรอบการพัฒนา และแนวทางของแผนฯ • จัดทํารายละเอียดแผนฯ ในขั้นตอนนี้อาจจัดให้มีการ ประชุมเพื่อระดมความคิดเห็นจากทุกภาคส่วน l การอนุมัติแผนฯ และประกาศใช้แผนฯ หลักการ

ประเภทของการวางแผน แผนระยะสั้น (short-range planning)เป็นแผนงานในรูปของกิจกรรม เฉพาะอย่างที่มุ่งหวังให้เกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้ และสอดคล้องกับแผนระยะยาว โดยมากมักมีกำ หนดเวลา 1 ปีหรือสั้นกว่า แผนระยะปานกลาง (medium-rangeplanning)เป็นแผนที่มีระยะเวลาปฏิบัติ การมากกว่า 1 ปี ตามปกติอยู่ในระยะ 3-5 ปี รัฐวิสาหกิจและราชการมีการใช้ แผนระยะปานกลางในกิจกรรมขนาดใหญ่ เช่น แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติมีระยะเวลา 5 ปี แผนระยะยาว (long-range planning)เป็นแผนของกิจกรรมขนาดใหญ่ที่มี ความเกี่ยวข้องกับหน่วยงานหลายฝ่ายหลายสาขา ต้องใช้กระบวนการวางแผน และการทำ งานสลับซับซ้อนตลอดจนต้องใช้การศึกษาวิจัย การจำ แนกแผนตามระยะเวลา แบ่งออกเป็น แผนระยะสั้น แผนระยะปานกลาง และแผนระยะยาว 1. 2. 3. การจำ แนกแผนตามระดับการบริหารประเทศ การจำ แนกแผนประเภทนี้ยึดพื้นที่เป็นหลักในการทำ แผนส่วนมากจะเป็นแผนของ รัฐบาลหรือบริษัทขนาดใหญ่ แยกออกได้ดังนี้ 1. แผนระดับชาติ เป็นแผนซึ่งครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ เช่น แผนพัฒนา เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 2. แผนระดับภาค เป็นแผนซึ่งครอบคลุมพื้นที่เฉพาะภาคใดภาคหนึ่งของประเทศ เช่น แผนพัฒนาภาคเหนือแผนพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก 3. แผนระดับท้องถิ่น เป็นแผนซึ่งครอบคลุมพื้นที่เฉพาะแห่ง อาจเป็นในระดับ จังหวัดหรืออำ เภอเช่น โครงการสร้างงานในชนบท โครงการพัฒนากลุ่มแม่บ้าน

แผนส่วนรวมหรือแผนแม่บทเป็นการวางแผนในระดับมหภาคขององค์การเป็นการ กำ หนดทิศทางขององค์การในระยะยาวหรือระยะปานกลาง เป็นแผนหลักของ องค์การ เช่น แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติแผนพัฒนาบริษัท การจำ แนกแผนตามระดับขององค์การ เนื่องจากองค์การเป็นระบบซึ่งมีระบบย่อยอยู่ในระบบใหญ่ เช่น องค์การระดับประเทศ องค์การระดับรัฐบาล องค์การระดับกระทรวง ดังนั้นการวางแผนจึงมีตั้งแต่ระดับใหญ่ จนถึงระดับย่อยซึ่งแยกออกได้ดังนี้ 1. 2. แผนสาขาเป็นการวางแผนเฉพาะกลุ่มงานใหญ่หรือสาขาใหญ่ ๆ ของงาน เช่น แผน สาขาเกษตรกรรมแผนสาขาอุตสาหกรรม แผนพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลตะวันออก 3. แผนงานโครงการหรือแผนปฏิบัติเป็นแผนระดับการปฏิบัติงานกำ หนดกิจกรรมลงไป ชัดเจนว่าจะทำ อะไร ที่ไหน เมื่อไร ใครเป็นผู้นำ และใช้เงินเท่าไร องค์ประกอบของการวางแผน การวางแผนเป็นงานสําคัญขั้นแรกของกระบวนการจัดการหรือการบริหาร เป็นแนว สําหรับการดําเนินงานในขั้นตอนที่เรียกว่า ขั้นปฏิบัติตามแผน และต้องมีการปรับปรุงให้ ยืดหยุ่นได้ตามสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป องค์ประกอบของการวางแผนที่สําคัญเป็น 5 องค์ประกอบ คือ 6.1 การกําหนดจุดหมายปลายทางที่ต้องการบรรลุซึ่งมีหลายระดับดังน้ี 6.1.1 จุดมุ่งหมายหรือเป้าประสงค์ เป็นการแสดงถึงความคาดหวังที่ต้องการให้ เกิดข้ึนในช่วงระยะเวลาข้างหน้า ซึ่งมักจะมองในรูปของผลลัพธ์ ในอนาคตกําหนดอย่าง กว้าง ๆ 6.1.2 วัตถุประสงค์ เป็นองค์ประกอบที่เป็นผลมาจากการแปลงจุดมุ่งหมาย ให้เป็น รูป ธรรมมากขึ้นเพื่อง่ายในการนำ ไปปฏิบัติ วัตถุประสงค์จึงเป็นการกําหนดผลผลิตที่คาดหวัง ให้เกิดข้ึนอย่างกว้าง ๆ แต่ชัดเจน และสามารถปฏิบัติได้ 6.1.3 เป้าหมาย เป็นองค์ประกอบที่เป็นผลมาจากการแปลงวัตถุประสงค์ให้เป็น รูปธรรมในการปฏิบัติมากขึ้น เป้าหมายจึงเป็นการกําหนดผลลัพธ์สุดท้ายที่เกิดขึ้นจากการ ปฏิบัติ ตามแผนโดยจะกําหนดเป็นหน่วยนับที่วัดผลได้เชิงปริมาณ และกําหนดระยะเวลาที่ จะบรรลุผล สําเร็จนั้นดว้ย

6.2 วิธีการและกระบวนการ เป็นองค์ประกอบที่เกิดจากการนําข้อมูลต่าง ๆ มา วิเคราะห์ และกําหนดเป็นทางเลือก สาหรับเป็นแนวทางปฏิบัติ หรือกลวิธี ให้บรรลุ จุดหมายที่กําหนดไว้ จากนั้นจะถ่ายทอดออกมาเป็นแผนงาน และโครงการที่เชื่อม โยงกัน โดยทั่วไปจะประกอบด้วย 2 องค์ประกอบหลัก คือ 6.2.1 กลวิธีการปฏิบัติ หรือมาตรการ เป็นการกําหนดแนวทางปฏิบัติให้บรรลุ จุดหมายทีก่ําหนดไว้อย่างมีประสิทธิภาพ 6.2.2 แผนงานและโครงการ เป็นการกําหนดแนวทางการกระทําที่เป็นรูปธรรม ในการปฏิบัติมากขึ้น ซึ่งโดยทั่วไปจะมีประเด็นในการเขียนที่ชัดเจน ครอบคลุม และ เชื่อมโยงกัน อย่างเป็นระบบ 6.3 ทรัพยากร และค่าใช้จ่าย เป็นองค์ประกอบที่สําคัญอย่างหนึ่งในการวางแผน และการ นําแผนไปปฏิบัติ ซึ่งได้แก่ คน เงิน วัสดุอุปกรณ์ ซึ่งผู้วางแผนจะต้องระบุให้ ชัดเจนและมีความ เป็นไปได้ในการปฏิบัติ 6.4 การนําแผนลงสู่ไปปฏิบัติ เป็นองค์ประกอบที่แสดงถึงกรรมวิธีในการตัดสินใจ เลือก แผนงานและโครงการไปปฏิบัติให้เกิดผลสําเร็จตามจุดหมาย ที่กําหนดไว้ ซึ่ง ขั้นตอนนี้จะต้อง อาศัยกลยุทธ์หลายอย่างทั้งกลยุทธ์ภายในองค์การและกลยุทธ์ ภายนอกองค์การ 6.5 การประเมินผลของแผน เป็นองค์ประกอบที่แสดงถึงการตรวจสอบ การ ควบคุมและ การวัดผลการปฏิบัติงานตามแผนเพื่อให้ทราบถึงความก้าวหน้าหรอืข้อ บกพร่องหรือข้อจํากัดของ แผนนั้น ๆ เพื่อจะได้ทําการปรับปรุงแผนให้สามารถนําไป ปฏิบัติได้บรรลุตามเป้าหมายและ วัตถุประสงค์ที่กําหนดไว้

กระบวนการวางแผน 1. การวเิคราะห์สภาพแวดลอ้ม เป็นการพิจารณาถึง โอกาสและเบื่อนไขต่างๆ ในการ ทำ งานขององค์การ ตลอดจนสถานการณ์และปัจจัย สภาพแวดลอ้มที่เกี่ยวข้องกับองค์การ การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมจะทาให้เราเห็นถึง ความสัมพันธ์ระหว่างองค์การกับสภาพ แวดล้อมและการเตรียมการปรับตัวขององค์การ เช่น จุดแข็ง จุดอ่อน 2. การกำ หนดวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายขององค์การ ในขั้นตอนน้ีองค์การจะกำ หนดเป้า หมาย ขององค์การและสิ่งที่องค์การต้องการบรรลุ เป้าหมายที่ดีต้องท้าทายแต่สามารถ บรรลุได้ เป้าหมายควรมีการเขียนเป็น ลายลักษณ์อักษร เพื่อให้ทุกคนใน องค์การรับรู้เป้า หมาย 3. การเสนอทางเลือก เป็นขั้นตอนที่องค์การแสวงหาทางเลือกในการดำ เนินการให้เกิดผล ตามเป้าหมายที่วางไว้ซึ่งองค์การจะพยายามให้ได้ ทางเเลือกมากที่สุดโดยการพิจารณาในแง่ ของความเหมาะสม 4.การวเิคราะห์ทางเลือก ขั้นตอนนี้จะเป็นการวเิคราะห์ทางเลือกจากขั้นตอนที่สามโดย พิจารณาถึงความเหมาะสมในการเลือกทางเลือก แต่ละทางมีจุดเด่นและข้อจกกัดอย่างไร ปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้นในการดำ เนินการตามทางเลือกดังกล่าว 5.การเลือกทางเลือก เป็นขั้นตอนขององค์การใชใ้นการดำ เนินการการเลือกทางเลือกที่สม เหตุสมผลมากที่สุดคือเลือกทางเลือกที่องค์การได้ประโยชน์มากที่สุด 6.การกำ หนดแผนในรายละเอียด เป็นขั้นตอนที่องค์การกำ หนดแผนในรายละเอียดหรือ แผนในการว่าแต่ละหน่วยงานย่อยจะมโีครงการ และมีกิจกรรมในการปฏิบัติเพื่อให้บรรลุตาม เป้าหมายทวี่างไว้ซึ่งจะต้องมีการระบุผู้รับผิดชอบในการดำ เนินการ ตลอดจนระยะเวลาใน การดำ เนินงาน 7.การจัดสรรทรัพยากรและอุปกรณ์ที่จำ เป็นให้แก่หน่วยงานทเี่กี่ยวข้อง ทรัพยากรเหล่านี้ ต้องมีเพียงพอที่จะใช้ในการดำ เนินการ

ความหมายของนโยบาย เอฟ. ลาฟิตต์ (F. Lafitte, 1962 อ้างถึงใน มาริสสา ภูเพ็ชร์, 2524 น. 10) เห็นว่า นโยบาย สังคมเป็นนโยบายที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมทางสังคมให้ดีขึ้น เช่นการจัดให้ มีบริการด้านนันทนาการ การดูแลป้องกันปัญหามลภาวะต่าง ๆ บริการเหล่านี้ลำ พังแต่ละ บุคคลไม่สามารถซื้อหาได้ ที.เอช. มาร์แชล (T.H. Marshall, 1965 อ้างถึงใน มาริสสา ภูเพ็ชร์,2524, น.11) เห็นว่าน โยบายสังคมเป็นศัพท์เทคนิคที่ไม่มีความหมายแน่นอน คำ นี้มักจะใช้เพื่อให้หมายถึง นโยบาย ของรัฐบาลซึ่งมีขึ้นเพื่อให้เกิดสวัสดิภาพแก่ประชาชนด้วยการจัดให้มีบริการแก่ประชาชน ให้ ประชาชนมีรายได้พอดำ รงชีวิตอยู่ โดยทั่วไป นโยบายสังคมประกอบด้วยกิจกรรมสำ คัญ ๆ คือ การประกันสังคม การให้เงินช่วยเหลือแก่ผู้มีปัญหา บริการด้านสุขภาพอนามัย บริการ สังคมสงเคราะห์ และบริการด้านที่อยู่อาศัย เอ็น. กลาเซอร์ (N. Glazer, 1971, pp. 51-58) เห็นว่าความหมายของนโยบายสังคมค่อน ข้างเป็นความหมายที่ยืดหยุ่น ไม่ตายตัว แต่โดยทั่วไป กลาเซอร์ใช้อธิบายถึงนโยบาย สาธารณะ ที่มีพัฒนาการมานับเป็นร้อยปีในสหรัฐอเมริกา นโยบายเหล่านี้เกิดขึ้นเพื่อ ครอบครัวและประชาชนรายบุคคลจากพิบัติภัยนานาที่มาจากสังคมเมืองและสังคม อุตสาหกรรม เพื่อพยายามประคับประคองมาตรฐานอย่างน้อยขั้นต่ำ ในการดำ รงชีวิตของ ประชาชนทุกคน และแน่นอน หัวใจของนโยบายสังคมก็คือการช่วยเหลือคนยากจนในสังคม ก่อน ดี. แฮริส (D. Harris, 1987, p. 101) เห็นว่านโยบายสังคมจะต้องเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเพื่อเป็น หลักประกันในการให้โอกาสแห่งชีวิต (life chances) ของพลเมืองทุกคนในสังคม โอกาส แห่งชีวิต ได้แก่ โอกาสที่ประชาชนพลเมืองจะได้รับการคุ้มครองในฐานะสมาชิกของชุมชน อย่างเต็มที่ ดังนั้น นโยบายสังคมต้องเป็นสิ่งที่เอื้อให้ประชาชนเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ สังคม สิ่งใดที่ประชาชนขาดแคลนอันเป็นเหตุทำ ให้เขาขาดการมีส่วนร่วมกับสังคม ไม่ว่าจะ เป็นการขาดแคลนทางวัตถุ หรือความรู้ การศึกษา อาชีพ การมีรายได้ ตลอดจนการบริการ สังคมต่าง ๆ นโยบายสังคมต้องจัดหามาให้บริการอย่างเหมาะสมและสอดคล้องกับความ ต้องการเพื่อว่าประชาชนทุกคนได้มีโอกาสเป็นส่วนหนึ่งของสังคมอย่างเต็มที่

สาระสำ คัญของนโยบายสังคม สาระสำ คัญของนโยบายสังคม คือ การไม่เพิกเฉยต่อสังคม การไม่ปล่อยให้สังคมคลี่คลาย สภาพของสังคมไปตามยถากรรม แต่เป็นความพยายามเข้าไปดำ เนินการให้สังคม เปลี่ยนแปลงไปตามครรลองที่พึงประสงค์ หลักการของนโยบาย นโยบายสังคม เป็นการวางแผนเพื่อจัดการกับผลกระทบจากภายในและภายนอกสังคม การ ปรับการกระจายรายได้และทรัพยากรของสังคมอย่างเท่าเทียมกันโดยเฉพาะการบริการทาง สังคม หลักประกันทางสังคม การสาธารณะสุข การสวัสดิการและอาชีพ และการเคหะ เป็นต้น ประเภทของนโยบาย 1.นโยบายมุ่งเน้นขอบเขตเฉพาะด้านและนโยบายมุ่งเน้นสถาบันกำ หนดนโยบาย 2.นโยบายมุ่งเน้นเนื้อหาสาระและนโยบายมุ่งเน้นขั้นตอนการปฏิบัติ 3.นโยบายมุ่งเน้นการควบคุมโดยรัฐและนโยบายมุ่งเน้นการควบคุมตนเอง 4.นโยบายมุ่งเน้นการกระจายผลประโยชน์ และนโยบายมุ่งเน้นการกระจายความเป็นธรรม 5.นโยบายมุ่งเน้นเชิงวัตถุ และนโยบายมุ่งเน้นเชิงสัญลักษณ์ 6.นโยบายมุ่งเน้นลักษณะเสรีนิยมและ นโยบายมุ่งเน้นลักษณะอนุรักษ์นิยม 7.นโยบายมุ่งเน้นลักษณะสินค้าสาธารณะ และนโยบายมุ่งเน้นลักษณะสินค้าเอกชน

คำ ว่า “นโยบาย” มีองค์ประกอบที่สำ คัญ คือ (1) นโยบายเป็นสิ่งที่บอกถึงหนทางที่จะนำ ไปสู่การบรรลุเป้าหมายที่ต้องการว่าจะกระทำ ได้ อย่างไร (2) นโยบายต้องเป็นสิ่งที่มาจากพื้นฐานความเชื่อว่า สิ่งที่ต้องการให้บรรลุเป้าหมายนั้น ต้อง เป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้ แก้ไขได้ หรือทำ ให้มีสภาวะที่ดีขึ้นได้ (3) นโยบายเป็นสิ่งสะท้อนให้เห็นความตั้งใจ (ตลอดจนอุดมการณ์) ที่ต้องการกระทำ ในสิ่งที่ เป็นหนทางแก้ไขปัญหา เป็นการสะท้อนให้เห็นความรับผิดชอบของผู้ที่ตั้งใจจะแก้ปัญหา (Titmuss 1974, pp.23-24) กระบวนการของนโยบาย 1. ขั้นระบุปัญหา 2. ขั้นการจัดทําข้อเสนอนโยบาย 3. ขั้นประกาศเป็นนโยบาย 4. ขั้นดําเนินการตามนโยบาย 5. ขั้นประเมินผล

สมาชิก นางสาวณัฐกานต์ สุขงานสันเทียะ 634030108 นางสาวเบญจมาศ มุขกระโทก 6340308114 นางสาววันวิสา นิลใหม่ 6340308123