โครงการการบริหารจัดการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา ปีงบ 2562

คำนำ

เอกสารรายงานผลการดำเนนิ โครงการการบริหารจดั การลดความเสย่ี งจากภัยพิบตั ิในสถานศึกษา
ประจำปีงบประมาณ 2562 เพ่อื ใหบ้ ุคลากรสามารถรับมือ แก้ไข ป้องกนั และลดความเสยี่ งจากภยั พิบตั ใิ น
สถานศกึ ษาและสามารถชว่ ยเหลือนักเรยี นแตล่ ะประเภทความพิการ จากภัยพบิ ตั ใิ นสถานศึกษาได้ถูกต้อง
และทนั ต่อเวลา

โดยในการดำเนินโครงการคร้ังน้ไี ดร้ ับความร่วมมอื จาก หลายฝ่าย ในการดำเนินโครงการ อาจมีข้อผิด
พราดบางประการ ขออภัยไว้ ณ โอกาสนี้

ผู้จดั ทำ
นายปรีชา สุโพอง
ศูนย์การศกึ ษาพเิ ศษ ประจำจงั หวัดพัทลุง

สารบัญ

เรื่อง หน้า

บทท่ี 1 บทนำ 1
บทที่ 2 เอกสารที่เกยี่ วข้อง 4
บทท่ี 3 วิธกี ารดำเนินงาน 19
บทที่ 4 ผลการวิเคราะห์ขอ้ มูล 22
บทที่ 5 สรุป ประเมินผลและอภิปรายผล 26
ภาคผนวก

บทที่ 1
บทนำ

หลักการและเหตผุ ล

ดว้ ยการพัฒนาดา้ นเทคโนโลยีการเจริญเตบิ โตทางเศรษฐกจิ อุตสาหกรรมการคา้ การลงทุนทำ
ใหเ้ กิดการแขง่ ขนั เพื่อตอบสนองความต้องการของประชาชน ซึง่ ผลทจ่ี ะตามมาคือ ทรพั ยากรธรรมชาติที่มีอยู่
ถูกใช้อย่างรวดเร็วและฟุ่มเฟือย การพัฒนาที่ไม่คำนึงถึงความยงั่ ยืนของทรัพยากรและสิง่ แวดล้อม ขดี จำกัด
และศักยภาพในการฟ้นื ตัวของทรพั ยากรมีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสะสมในชน้ั บรรยากาศมากเกินกว่าทีเ่ คย
เกดิ ข้นึ ทำให้เกิด”ภาวะโลกรอ้ น”จงึ เปน็ เหตุใหร้ ะบบนเิ วศถูกทำลายอย่างต่อเน่ือง ซ่ึงมีผลกระทบในสภาพ
ภูมอิ ากาศ เกิดการเปลย่ี นแปลง ระดบั น้ำทะเลที่มีแนวโนม้ สูงขึน้ ก่อให้เกิดภยั พบิ ัติร้ายแรง และบอ่ ยครั้งขึ้นซึง่
สง่ ผลกระทบในวงกวา้ งท้งั ด้านเศรษฐกจิ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติ และสง่ิ แวดล้อมรวมท้งั สง่ ผลกระทบต่อ
ชวี ิตมนุษย์ทกุ คน รวมถึงกลุ่มคนพิการซง่ึ เปน็ กล่มุ ที่เปราะบาง ทม่ี ีความเสี่ยงต่อภัยพิบตั ิเชน่ กัน และอาจไดร้ บั
ผลกระทบมากกวา่ บุคคลท่ัวไป

จากรายงานขององค์กรสหประชาชาตปิ ี 2014 เมือ่ เปรยี บเทยี บการเผชญิ ความเสีย่ งจากภัย
พิบตั ิระหวา่ งคนพิการกับคนทั่วไปแลว้ นน้ั พบว่าคนพิการมีอัตราความเส่ยี งสงู กว่าคนทัว่ ไป นอกจากในด้าน
ผลกระทบจากภยั พิบัติกับความหลากหลายทางประชากร คนพิการแต่ละประเภทความพิการ และแต่ละคน
เปน็ กลุ่มทมี่ ีความเปาะบางทอ่ี าจไดร้ ับผลกระทบที่แตกตา่ งกนั

ดงั น้นั เพอื่ ให้สถานศึกษามีมาตรการและแผนการลดความเสี่ยงจากภยั พบิ ัติและลดการสูญเสยี
ทรพั ย์สนิ ของสถานศึกษา รวมท้ังชวี ติ นกั เรียนทุกคน โดยเฉพาะนกั เรยี นที่มีความพกิ ารตลอดจนครแู ละ
บคุ ลากรทีม่ ีความต้องการจำเป็นพิเศษ ได้อยา่ งเปน็ รปู ประธรรม ศูนย์การศึกษาพเิ ศษประจำจงั หวดั พทั ลุงจึง
ไดจ้ ัดทำโครงการการบริหารจัดการลดความเส่ียงจากภยั พิบัตใิ นสถานศึกษา เพ่ือรบั มอื แก้ไข ป้องกัน ลด
ความเส่ียงจากภัยพิบัติและลดผลกระทบท่ีอาจเกดิ ขน้ึ อยา่ งรอบด้าน

วตั ถปุ ระสงค์ของโครงการ
1.เพื่อใหบ้ คุ ลากรสามารถรับมอื แก้ไข ป้องกัน และลดความเสี่ยงจากภยั พิบตั ิในสถานศึกษา
๒ เพือ่ ให้บุคลากรสามารถช่วยเหลอื นักเรยี นแตล่ ะประเภทความพิการ จากภยั พบิ ัติในสถานศกึ ษาได้

ถูกต้อง และทันต่อเวลา

วตั ถุประสงคข์ องการประเมิน
1.เพือ่ ประเมนิ ความพงึ พอใจตอ่ การจัดอบรมโครงการการบรหิ ารจดั การลดความเสี่ยงจากภัยพบิ ตั ใิ น

สถานศึกษา
2.เพ่อื รวบรวมความคดิ เหน็ ข้อเสนอแนะ และข้อมลู ที่ได้ เสนอตอ่ ผู้ท่ีเกยี่ วข้องทราบเพ่ือเป็นแนวทาง

พฒั นาการจดั โครงการอื่นๆในครั้งตอ่ ไป

2

ขอบเขตของการประเมิน
๓.๑ ด้านปรมิ าณ
- กจิ กรรมฝกึ อบรมเจ้าหนา้ ท่ีบรรเทาสาธารณภัย ดา้ นการชว่ ยเหลือเด็กพิการจากภัยพิบตั ิใน

สถานศกึ ษา บุคลากร ศูนยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษ ประจำจังหวัดพัทลงุ จำนวน 56 คน
๓.๒ ดา้ นคณุ ภาพ
- บุคลากร ศูนยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษ ประจำจังหวดั พัทลงุ สามรถรับมอื แก้ไข ป้องกัน และลด

ความเสย่ี งจากภยั พิบตั ิในสถานศกึ ษา โดยคดิ เป็นร้อยละ ๘๐ ของบุคลากร

นิยามศพั ทท์ ใ่ี ชใ้ นการประเมิน

-ความพงึ พอใจ หมายถึง ความรสู้ ึกและความพึงพอใจของกลมุ่ ตวั อย่างผู้ตอบแบบสอบถามที่มีต่อ
การจดั โครงการพัฒนาระบบการบรหิ ารจัดการสู่องค์กรที่มีคณุ ภาพสงู

-ผเู้ ข้าร่วมอบรม หมายถึง ครูและบุคลากรในศนู ย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวดั พัทลุง
-การประเมินความพงึ พอใจ หมายถงึ การประเมินความพงึ พอใจของผ้เู ข้าร่วมโครงการพัฒนาระบบ
การบริหารจัดการสู่องค์กรท่ีมีคุณภาพสูง ณ ห้องประชมุ วิชาการ ศนู ยก์ ารศึกษาพิเศษประจำจังหวัดพัทลุง

ประโยชนท์ ี่ได้รับจากการประเมิน
๑ บุคลากรสามารถรบั มอื แก้ไข ปอ้ งกัน และลดความเสย่ี งจากภยั พบิ ตั ใิ นสถานศึกษา
๒ บคุ ลากรสามารถชว่ ยเหลอื นกั เรียนแตล่ ะประเภทความพิการ จากภยั พิบัติในสถานศึกษาได้ถูกตอ้ ง

และทันต่อเวลา

พนื้ ที่ดำเนนิ การ

-อาคารเรยี น ศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจงั หวดั พัทลุง
-หอ้ งวชิ าการ ศนู ย์การศกึ ษาพิเศษประจำจังหวัดพัทลงุ
ระยะเวลาดำเนินการ

-วันท่ี 9 สงิ หาคม 2562

ผลทคี่ าดว่าจะไดร้ บั จากโครงการ

๑ บุคลากรได้แลกเปลยี่ นประสบการณก์ ับบุคคลในองค์และองค์กรอืน่ ๆ
๒ บคุ ลากรไดส้ รา้ งความเชอื่ ม่ันในเรื่องความปลอดภยั ของนักเรยี นแก้ผูป้ กครอง

3

พน้ื ท่ีดำเนินการ
ศนู ย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวดั พทั ลงุ

ระยะเวลาดำเนนิ การ
วันที่ 9 สงิ หาคม พ.ศ. 2562

ผลท่ีคาดวา่ จะได้รับจากโครงการ
๑ บุคลากรไดแ้ ลกเปลี่ยนประสบการณ์กับบุคคลในองคแ์ ละองค์กรอื่นๆ
๒ บคุ ลากรไดส้ รา้ งความเชื่อม่ันในเร่อื งความปลอดภยั ของนักเรยี นแกผ้ ู้ปกครอง

บทท่ี 2
เอกสารท่ีเกย่ี วขอ้ ง

เอกสารงานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วข้องกับโครงการการบรหิ ารจัดการลดความเส่ียงจากภัยพิบัตใิ นสถานศึกษา ซง่ึ
ประกอบดว้ ย 1 กิจกรรมแนวคิดและทฤษฎที เี่ กี่ยวข้องมีรายละเอียดดังน้ี

1.ความเสี่ยงจากภยั พิบตั ิ (Disaster Risk)
2.การลดความเสีย่ งจากภยั พิบัติ
3.ความพกิ ารและภยั พิบตั ิ
4.นโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวขอ้ ง
5.โครงการการบริหารจัดการลดความเสยี่ งจากภยั พบิ ัตใิ นสถานศึกษา
6.แบบสอบถามแตล่ ะกิจกรรม

1.ความเสี่ยงจากภัยพิบตั ิ (Disaster Risk)

ความเสี่ยง คือ แนวความคดิ ของการมองไปข้างหน้า ดังนั้นความเสีย่ งจากภัยพิบัติจงึ เปน็ ความเข้าใจ
ถึงความเปน็ ไปได้ของการสญู เสยี ชีวติ การบาดเจบ็ หรอื การถูกทำลายและความเสยี หายของสนิ ทรพั ย์ และ
ส่ิงก่อสร้างที่เกดิ จากภัยพิบัตใิ นช่วงเวลาหนึง่ ความเสยี่ งจากภัยพบิ ัตเิ ปน็ ผลที่เกิดขนึ้ จากความสัมพันธ์ระหวา่ ง
ภาวะภยั (Hazard) คณุ ลักษณะ ท่ีกระทำให้เกิดความล่อแหลม (Exposed) และความเปราะบาง
(Vulnerable) ตอ่ ประซาซนและสถานท่ี ซง่ึ นา่ เสนอในรปู แบบสมการ ดังนี้

จากสมการขา้ งตน้ เปน็ การแสดงใหเ้ ห็นถึงแนวทางการพิจารณาความเสยี่ ง โดยพิจารณาจากภัย หรือ
อันตราย ความล่อแหลม และความเปราะบางของพื้นท่ีใด พ้ืนที่หนึ่ง เพ่อื พจิ ารณาวา่ ในพ้ืนท่นี น้ั มีความเสย่ี ง
จาก ภัยพิบัติสงู หรือน้อยเพียงใด

สำนกั งานวา่ ดว้ ยกลยุทธร์ ะหว่างประเทศเพ่ือการลดภัยพบิ ตั ิแหง่ สหประซาซาติ (United Nations
Office for Disaster Risk Reduction: UNISDR, 2015) ไดอ้ ธบิ ายถงึ ความเส่ยี งจากภัยพบิ ตั ิ คือ การ
ผสมผสาน กนั ซองความรนุ แรง และความถ่ขี องภัยอนั ตราย จำนวนประซาซน สินทรพั ย์ทมี่ ีความล่อแหลมต่อ
ภยั พบิ ัติ และความเปราะบางที่จะเกิดความเสียหาย ความเสี่ยงในระดับสูง คือ ความเส่ียงจากการเกดิ ภัยพิบัติ
ทีม่ ีอัตรา ความเปน็ ไปได้ต่ํา หรือไม่คอ่ ยจะเกิดขน้ึ บ่อยครง้ั แตก่ ลบั เป็นเหตทุ ีล่ ่งผลกระทบสูง ในทางตรงกนั
ข้าม ความเสย่ี งในวงกว้างจะมีความเปน็ ไปได้ในอตั ราการเกิดทส่ี งู กว่า แต่กลับลง่ ผลกระทบต่ําหรือไมม่ าก
นัน้ เอง กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั ไดใ้ ห้ความหมายของความเสยี่ งจากภยั พิบัติ ไว้ในหนังสือ “การลด
ความ เสี่ยงจากภัยพบิ ัตสิ ู่การพัฒนาอยา่ งยงั่ ยืน” โดยอธบิ ายว่า “ความเส่ียงจากภยั พิบัติ คอื โอกาส หรอื
ความ เปน็ ไปได้ทีเ่ หตุการณภ์ ัยใดๆ จะเกิดขนึ้ และส่งผลกระทบต่อชมุ ซนหรือลงั คม ท้ังทางดา้ นชีวติ ทรัพย์สิน
ลังคม เศรษฐกิจ และ สิ่งแวดลอ้ ม (กรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั , 2557)

2.การลดความเสยี่ งจากภัยพบิ ัติ

5

ในอดีต แนวทางในการบรหิ ารจดั การดา้ นภัยพบิ ตั ิ มุ่งเน้นในการปฏบิ ตั กิ ารเซิงรบั ตามหลกั การ “การ
บริหารจัดการภัยพบิ ตั ิ (Disaster Management: DM)” ซึง่ ใหค้ วามสำคัญกบั การซ่วยเหลือรักษาชีวิต ใหก้ าร
บรรเทาทุกข์ และเผซิญกบั สถานการณ์ในภาวะวิกฤตเมอื่ ภัยไดเ้ กิดข้ึนแล้ว รวมท้ังการพืเ้ นฟหู ลงั เกิดภัย แต่
ด้วยความตระหนกั ถึงผลกระทบท่เี กิดขึ้นจากภัยพิบัติ และความเข้าใจเก่ยี วกับความเส่ียงจากภัยพบิ ัติที่มากขึน้
ซึง่ สง่ ผลให้ทวั่ โลกตระหนักวา่ ผลกระทบจากภัยพบิ ัตินน้ั สามารถบรหิ ารจดั การได้โดยไม่ต้องรอให้เกดิ ภัยพิบัติ
ข้ึนก่อน และไดเ้ ร่ิมให้ความสำคญั กับ “การบริหารจดั การความเสี่ยงจากภยั พบิ ตั ิ (Disaster risk
management: DRM) ซึ่งเป็นแนวทางปฏบิ ัติทีม่ งุ่ เนน้ ความเข้าใจในเรื่องความเสีย่ ง และการจัดการกบั ปจ้ จัย
ความเสยี่ งจากภยั พิบัติ อย่างเปน็ ระบบ ให้ความสำคัญกบั กิจกรรมตัง้ แต่ก่อนเกิดภัย ระหวา่ งเกดิ ภัย และ
หลังจากเกิดภัยอย่างครบ วงจรไดแ้ ก่การประเมนิ ความเส่ียงจากภัยพบิ ตั ิ (Disaster Risk Assessment) การ
ป้องกนั และลดผลกระทบ(Prevention and Mitigation) และการเตรยี มความพร้อม (Preparedness) กอ่ น
เกดิ ภยั การเผชญิ เหตุการณ์ ฉกุ เฉนิ เมื่อเกิดภัย (Response) และการฟืนฟู ภายหลังการเกดิ ภยั
(Recovery)(***สถานศกึ ษาควรศกึ ษาจาก คมู่ ือสถานศึกษาและครูเร่ืองความปลอดภยั รอบดา้ นในโรงเรยี น,
2559)

การลดความเสยี่ งจากภัยพิบตั ิ (Disaster Risk Reduction: DRR) กรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณ
ภัย กระทรวงมหาดไทยไดจ้ ัดทำหนังสอื “การลดความเส่ียงจากภัยพิบตั ิสู่การพัฒนาทีย่ ง่ั ยนื ” โดยการ
สนบั สนุนจาก สำนักงานโครงการพฒั นาแห่งสหประซาชาติ (United Nations Development Programme:
UNDP) ได้ อธบิ ายการลดความเสี่ยงจากภัยพิบตั ิไวด้ ังนี้

"เปน็ การดำเนินงานเชงิ รุกในการบรหิ ารจัดการความเส่ยี งจากภัยพิบัต มุ่งเน้นในการ ลดปิจจยั ตา่ งๆ
ทีก่ ่อใหเ้ กดิ ความเส่ียงก่อนทภี่ ัยจะเกิดขึ้น โดยให้ความสำคัญกับการประเมนิ ความเสีย่ ง (Risk Assessment)
เพื่อใหร้ ้แู ละเขา้ ใจถึงด้นเหตขุ องความเสีย่ ง และใชเ้ ป็น แนวทางในการวางมาตรการต่างๆ เพื่อจัดการกับด้น
ตอของความเส่ยี งใหห้ มดไป หรือให้ลด นอ้ ยลงเท่าทจ่ี ะทำได้ เพ่ือถา่ ยโอนหรือกระจายความเส่ยี ง หรือในกรณี
ท่ยี งั มีความเสี่ยง หลงเหลอื อยู่ ใหส้ ามารถเตรียมความพร้อมเพ่ือรบั มือกบั การเกดิ ภัยไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ
แม้การลดความเส่ียงจากภยั พิบัติจะสามารถดำเนนิ การไดใ้ นทุกระยะของการบริหารจัดการ ความเส่ียงจากภัย
พบิ ตั ิ แต่ในการดำเนนิ การเชิงรุกกอ่ นเกดิ ภัยจะให้ความสำคัญเป็นพิเศษกับ การป้องกนั และลดผลกระทบ ซ่ึง
มุ่งเน้นในการขจดั ผลกระทบจากเหตุการณภ์ ัยพบิ ตั ทอี่ าจเกิดขนึ้ กบั บคุ คลหรอื ทรัพยส์ นิ ใหห้ มดไปอยา่ งส้ินเชิง
หรอื ลดทอนลง ผา่ นมาตรการเชิงโครงสรา้ ง และไม่ใชเ่ ชงิ โครงสร้างเพ่ือชว่ ยลดขนาดและผลกระทบจากภยั
รวมทง้ั “การเตรียมความพร้อม” ให้ประซาซนมี ความสามารถในการเตรียมรับมือกับภยั ทอี่ าจเกดิ ขึ้น และ
เพ่ิมโอกาสในการรักษาชีวิตให้ปลอดภัย จากภยั ไดม้ ากขน้ึ ดงั คำกลา่ วของนายบัน คีมูน เลขาธิการสหประซา
ซาติ ในรนั แหง่ การลด ภยั พิบัติสากล ปี พ.ศ. 2554 ท่ีว่า "ลงทนุ เพื่อลดความเสีย่ งจากภัยพิบัติในวนั น้เี พื่อจะ

6

ไดม้ ื ความปลอดภัยยง่ิ ขึน้ ในวนั ขา้ งหน้า ” หรือ "Invest today for a safer tomorrow” (กรมป้องกันและ
บรรเทาสาธารณภัย, 2557)

3.ความพิการและภยั พบิ ัติ

ในจันท่ี 11 กมุ ภาพันธ์ 2559 สำนักงานว่าดว้ ยกลยทุ ธร์ ะหว่างประเทศเพื่อการลดภยั พิบัตแิ หง่
สหประซาชาติ (UNISDR, 2016)ได้เปดิ เผยรายงานผลการวิเคราะห์ภัยพบิ ตั ิที่เกดิ จากภมู อิ ากาศทร่ี ้อนซงึ่
กอ่ ให้เกิดความเสยี หายตอ่ มนุษย์ โดยลา่ สดุ ซใ้ี หเ้ หน็ ว่า ปี 2558 เป็นปีที่ไดร้ บั การบนั ทึกวา่ มอี ากาศรอ้ นท่สี ดุ
ทงั้ นี้ได้มีการยนื ยนั ว่า สภาพอากาศและอุณหภูมิมีความสัมพนั ธ์กับภัยพิบตั ิ ซ่ึงปจ้ จุบันมีอทิ ธพิ ลให้แนวโน้ม
ซอง ภัยพิบัติเช่ือมโยงกบั ภัยธรรมชาติ ดงั ปรากฏในรายงานผลการวิเคราะห์ภัยพบิ ตั ิที่เกดิ ข้นึ ในปี 2558
พบวา่ ภัยพิบตั ิที่เกิดขนึ้ ส่งผลกระทบกบั ประชากรถึง 96.8 ล้านคน ซึ่งรอ้ ยละ 92 ชองภยั พบิ ัติเป็นผลจาก
ความรุนแรง ชองปรากฏการณเ์ อล นิโญ (El Nino) และในปีเดียวกนั น้ี มกี ารรายงานประเทศที่ได้รบั
ผลกระทบจากภยั พบิ ตั ิ สงู สดุ 5 ประเทศ ดงั นี้ ประเทศสาธารณรฐั ประซาซนจีนเกิดภัยพิบตั ิ 26 ครงั้ ประเทศ
สหรัฐอเมริกา 22 ครงั้ ประเทศอินเดยี 19 ครง้ั ประเทศฟสื ิปปนี ส์ 15 ครง้ั และประเทศอนิ โดนีเซยี 11 ครง้ั
นอกจากนี้ สถติ จิ ากการ วิเคราะหภ์ ยั พบิ ตั ิในปี 2015 ยงั พบว่า ผลจากแผ่นดนิ ไหว และสนี ามิส่งผลให้มี
ผู้เสียชีวติ จำนวน 9,525 คน (รวมประเทศเนปาล) และส่งผลกระทบต่อประซากรจำนวน 7.2 ล้านคน การ
เกดิ ภัยจากดนิ โคลนถล่ม (landslide) ท่มี ีสาเหตจุ ากฝนตกหนัก ส่งผลให้มผี ู้เสียชวี ติ 1,369 คน ประซากร
ได้รับผลกระทบ 50,332 คน และไฟปา่ ได้ทำ ให้ผ้เู สยี ชีวิต 66 คน และสง่ ผลกระทบกับประซากรสงู ถงึ
495,000 คน (United Nations: UN, 2016)

จากข้อมูลข้างตน้ แสดงใหเ้ ห็นว่า ภัยพิบัติส่งผลกระทบต่อชีวิตมนษุ ย์ เศรษฐกิจ และสังคม ซง่ึ ไม่เวน้
แมแ้ ต่คนพกิ ารในสงั คม ก็มโี อกาสไดร้ บั ผลกระทบจากภัยพิบตั ดิ ังกล่าวเซน่ เดยี วกัน และอาจมากกว่าบุคคลที่
ไมม่ ีความพิการดว้ ย ทั้งนี้เนื่องจากในสถานการณ์ฉกุ เฉิน สภาวะความพิการประกอบกบั สภาพแวดล้อมทเ่ี ปน็
อปุ สรรคส่งผลใหบ้ คุ คลนนั้ มคี วามเปราะบางมากยิ่งขึน้ เม่ือตอ้ งอยูใ่ นสถานการณ์ฉุกเฉนิ ท้ังที่เป็นสถานการณ์ที่
เกดิ โดยธรรมซาติ หรือมนุษย์สร้างขน้ึ ส่ิงเหล่านี้ จะกลายเปน็ อปุ สรรคสำคญั ท่สี ง่ ผลให้คนพิการไมส่ ามารถ
เขา้ ถงึ สิ่งแวดล้อม และอาจส่งผลให้สภาพจติ ใจ และร่างกายถดถอยลง หรือรนุ แรงมากขึ้น บุคคลพิการ เซน่
คนพิการ ทางการเห็น คนพิการทางการไดย้ ินอาจไม่มกี ารเตรยี มพร้อมสำหรับการเผซิญกบั ภัยพิบัติ เนื่องจาก
บอ่ ยครัง้ ท่ี ขอ้ มูลเกีย่ วกบั ภัยพิบตั มิ าไม่ถึงคนพกิ าร หรือคนพกิ ารไม่ได้ถูกนำไปพิจารณาในการจัดทำแผนการ
อพยพในสถานการณ์ฉกุ เฉิน เมอ่ื มีทรัพยากรจำกัดบุคคลที่มีความพิการทางรา่ งกาย คนตาบอด คนหูหนวก คน
ที่มคี วามบกพร่องทางการพดู จิตใจ หรอื สติปิญญายังคงเป็นกลุ่มทไ่ี ม่สามารถเขา้ ถงึ การบรกิ ารซว่ ยเหลือ
บรรเทาทกุ ข์ รวมทงั้ การไดร้ ับแจกชุดยงั ชพี จากทางการ ตวั อยา่ ง หอ้ งนี้า ห้องส้วม และการบริการทางด้าน
สุขอนามยั โดยเฉพาะในสถานทีท่ กี่ ำหนดให้เปน็ ศูนย์พกั พิงอาจถูกออกแบบมาโดยไมค่ ำนงึ ถึงการเข้าถึงและใช้

7

ประโยซนัไดส้ ำหรบั ทุกคน โดยเฉพาะคนพิการในด้านผลกระทบจากภยั พิบตั ิกบั ความหลากหลายซองประซา
กร คนพิการแตล่ ะประเภทความพิการและ แต่ละคนเป็นกลุ่มทีม่ คี วามเปราะบางที่อาจได้รบั ผลประทบที่
แตกตา่ งกัน ซงึ่ สอดคล้องกับข้อความที่ปรากฏใน รายงานซองเลขาธิการคณะกรรมการอนสุ ญั ญาวา่ ดว้ ยสิทธิ
ซองคนพิการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities: CRPD)ในเรอื ง 'Disability-
Inclusive Disaster Risk Reduction’ “กลุ่มประซากรฑีแตกตา่ งกัน เมอื่ ต้องเผชญิ กบั ความเสีย่ งจากภัยพิบัติ
ท้ังทีเ่ ป็นกัยท่เี กดิ จากธรรมชาติ หรอื กยั ที่มนษุ ย์สรา้ งข้ึนจะได้รับ ผลกระทบท่ีแตกต่างกนั ตามปจิ จัยท่ี
หลากหลาย ปจิ จัยเหลา่ น้ันประกอบดว้ ย ความพิการ ความยากจน สถานะทางสังคม สภาพทางภมู ศิ าสตร์
และการเขา้ ถึงแหล่งทรัพยากร หรือการช่วยเหลอื เพ่ือการลด หรอื บรรเทาความเดือดร้อน ซ่ึง สง่ ผลกระทบต่อ
พ้ืนฐานซองแตล่ ะบุคคล” (UN, 2014) ในทำนองเดยี วกนั เมื่อเปรยี บเทยี บการเผชิญความเสย่ี ง จากภยั พบิ ัติ
ระหว่างคนพิการกบั คนทว่ั ไปแล้ว พบว่า คนพิการมีอัตราความเสยี่ งสูงกวา่ คนท่วั ไป ซึ่งยืนยนั ได้ จากรายงาน
สถานการณ์การเกิดภยั พิบตั หิ ลายๆ ครั้ง พบวา่ อัตราการเสียชีวติ ซองประซากรคนพกิ ารสูงกว่าคน ท่ีไม่มี
ความพิการ 2 ถึง 4 เท่า จากรายงานผลการสำรวจ “Survey on Living with Disabilities and Disasters”
ซอง UNISDR (2014) พบว่า หลังจากเกดิ สีนามิในมหาสมุทรอนิ เดีย ในเมอื งแกลสี ประเทศศรีสังกา ในปี
2004 มีคนพกิ ารรอดชวี ิตเพียง 41 คน จากจำนวนคนพิการในเมืองดงั กลา่ วท้ังหมด 102 คน นอกจากนี้ใน
ปี 2011 มรี ายงานผลกระทบจากเหตุ แผ่นดินไหว และคลน่ื สีนามิครัง้ ใหญ่บรเิ วณภาคตะวนั ออกซองประเทศ
ญี่ปน่ พบว่า มีอัตราการเสยี ชีวิตซองบคุ คล ท่ไี มม่ ีความพกิ ารประมาณ ร้อยละ 0.8ในขณะทบี่ ุคคลพิการมี
อัตราการเสียชวี ิตถงึ ร้อยละ 3.5 ซองจำนวนคน พิการในพนื้ ทด่ี ังกล่าว ซึ่งแสดงให้เหน็ ถึงความเปราะบางซอง
คนพกิ ารทีซ่ ัดเจนขึ้น (Japan Disability Forum, 2013).

นอกจากน้ี คาโฮกุ ชิมโป (อา้ งถึงใน Disability Information Resource: DINF, 2015) ไดส้ ำรวจ
ผู้เสยี ชีวิต จากเหตกุ ารณแ์ ผน่ ดนิ ไหวในประเทศญี่ปน่ พบว่า อตั ราการเสียชวี ิตซองคนพิการในเมืองโอนากาวา่
และมยิ ากิ มีสูงถึงร้อยละ 15 และในจำนวนคนพกิ ารทเ่ี สยี ชีวิตดงั กล่าว พบว่า คนพิการทางการได้ยนิ เสยี ชวี ิต
มากทส่ี ุดช่องวา่ งและความทา้ ทาย บทเรยี นหลายประการท่ีประเทศไทยไดร้ บั จากเหตกุ ารณส์ ึนามิ ปี พ.ศ.
2547 และใ!าท่วมรนุ แรงปี พ.ศ. 2554 และปี พ.ศ. 2560 ท่สี ง่ ผลกระทบรนุ แรงกับอาคาร และทรัพยส์ นิ
ของโรงเรยี น รวมท้งั ชีวิตของ นกั เรียน และครู นอกจากน้ี จากเหตกุ ารณแ์ ผ่นดินไหวท่ีภาคเหนอื ในปี 2558
ซง่ึ ส่งผลให้อาคารเรยี น และ หอพักของ'โรงเรยี นเชียงรายปญี ญ'านุกลู รวมท้งั โรงเรียนอ่ืนๆ ในจังหวัดเชียงราย
ไดร้ ับความเสยี หาย ปรากฏการณ์เหลา่ น้ี ซใี้ หเ้ ห็นถงึ ปิญหาในดา้ นกลไกการบริหารจัดการภัยพบิ ัติ โดยเฉพาะ
อย่างย่งิ การรบั มือ ภัยพบิ ตั ิของสถานศึกษาเม่ือเกดิ ภัยพบิ ตั ิ ปิญหาทมี่ ักเกดิ ขนึ้ ในสถานศกึ ษา ไดแ้ ก่ การที่ครู
นกั เรียน และ ผปู้ กครองไมท่ ราบขน้ั ตอนการปฏิบัติตนให้ปลอดภัยเมื่อเกิดสถานการณ์ฉุกเฉนิ ส่งผลใหเ้ กดิ
ความสับสน วุ่นวาย นักเรยี น ครแู ละบคุ ลากรได้รับบาดเจ็บหรือเสียชวี ติ นอกจากน้ี ยังอาจกอ่ ให้เกิดความ
เสียหายต่อ วัสดอุ ปุ กรณ์ และอาคารท่ีขาดการบำรุงรักษา และไม่ได้มาตรฐาน ครู นกั เรียนไมส่ ามารถเดินทาง

8

มาโรงเรียน ได้ สถานศึกษาต้องหยุดการเรียนการสอน สง่ ผลใหก้ ารจัดการเรยี นการสอนไม่ต่อเนื่อง อกี ทัง้ เมื่อ
เกิดภัยพบิ ตั ิ มักมืการกำหนดให้ใช้สถานศึกษาเปน็ ศูนย์พักพิง โดยลืมคำนึงวา่ สถานศึกษานนั้ อาจต้ังอยู่ในพ้ืนท่ี
เสี่ยงต่อ ภยั พิบัติ หรอื อาจมืโครงสรา้ งทีไ่ มป่ ลอดภัย หรอื ไม่พร้อมรองรับผูค้ นจำนวนมาก ท้งั น้ี สถานท่ีตั้งของ
สถานศกึ ษา แต่ละแหง่ ยอ่ มมืความเสยี่ งตอ่ ภยั ที่แตกต่างกนั สถานศกึ ษาทอ่ี ยบู่ นพืน้ ทสี่ งู อาจปลอดภัยจาก
ภัยน้าี ท่วม หรือ คล่ืนสีนามิ แตอ่ าจมืความเสย่ี งมากจากภยั แผ่นดินไหว นีา้ ปา่ ไหลหลาก หรอื ดนิ โคลนถล่ม
ดงั นั้น สถานศกึ ษาและ ขุมซนจำเปน็ ต้องร่วมมือกนั ศึกษาและสำรวจทำความเชา้ ใจถงึ ความเสีย่ งในพ้ืนที่เปน็
อย่างดีก่อนการตดั สนิ ใจ ในการวางแผนรบั มอื กับภัยพิบัติ และใชเ้ ปน็ ศูนย์พักพิง นอกจากนี้ การเฝา็ ระวงั และ
การคาดการณ์ภยั พิบัตทิ ัง้ ที่เกิดจากอุทกภัย หรอื สนี ามยิ ังขาด การพยากรณ์ในระยะยาว ซ่ึงทำให้การจดั การ
อุทกภยั โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ในขน้ึ ตอนการเตรยี มความพร้อม ขาดประสิทธภิ าพ การเตือนภัยล่วงหนา้ และ
การเผยแพร่ขอ้ มลู ของรฐั บาลนัน้ ไม่ถูกตอ้ งและไม่สอดคล้องกัน สง่ ผลใหส้ ถานศึกษาเกิดความสับสน และไม่
สามารถเตรียมตวั ไดอ้ ยา่ งเหมาะสมส่งผลให้เกดิ การสูญเสีย ฐานข้อมูลภยั พิบัติท่จี ดั เก็บโดยหลากหลาย
หน่วยงานนั้นไมม่ ืความเปน็ ระบบและลา้ สมยั สถานศึกษาหลาย แหง่ รู้สกึ วา่ ได้รับความชว่ ยเหลอื จากรฐั บาล
ส่าช้า

ดังน้ัน หลังจากอุทกภยั ปี พ.ศ. 2554 รฐั บาลและหนว่ ยงานภาคประซาสงั คมต่างๆ ทที่ ำงานดา้ นการ
ลด ความเสยี่ งจากภัยพบิ ัติ และกลุ่มเปราะบาง ได้จัดต้งั เวทีเปีดรบั พงิ ความคิดเหน็ จากหลายกลุ่ม ในส่วนของ
กลุ่ม คนพิการและผู้ดแู ลได้ระบซุ อ่ งว่าง และความท้าทายไว้ดงั น้ี:

1.ความรแู้ ละข้อมูลเกย่ี วกับภัยพิบตั ิไม่ถึงคนพิการ มซื ่องทางการเตือนภยั ไม่กซี่ ่องทางเท่านนั้ กลุม่ คน
พกิ ารขาดโอกาสในการเชา้ ถงึ ขอ้ มูลภยั พบิ ัติเพื่อประกอบการตดั สนิ ใจ ขอ้ มูลที่ไม่ซดั เจนและไม่ถูกต้อง
กอ่ ให้เกดิ ความสบั สน โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ขอ้ มลู เกยี่ วกบั หน่วยงานสงเคราะหท์ ่ีให้บรกิ ารแกค่ นพิการ ดังนั้นอาจ
เป็นไปได้ท่กี ลมุ่ คนพิการเลือกตัดสินใจเซ่ือถือข้อมูลท่ีได้รับจากเพ่ือน หรอื จากประสบการณต์ รงแทนคำแนะนา่
จากรัฐบาล หรอื ส่ือทางเลือก

2.คนพกิ ารเปน็ กล่มุ ที่มืความเปราะบางมากกว่ากลุ่มอ่ืน เนื่องจากอาจมืปิญหาในการเคลื่อนยา้ ย และ
ไม่ สามารถส่ือสารบอกความต้องการ หรอื ขอความซว่ ยเหลือได้ คนกลุม่ นี้ไมส่ ามารถเขา้ ถงึ การซ่วยเหลือตา่ งๆ
โดยเฉพาะอย่างย่ิงคนพิการทางการได้ยนิ ซงึ่ มืวิธีการสอ่ื สารทแี่ ตกตา่ งส่งผลใหก้ ารซว่ ยเหลอื มืความ
ยากลำบาก ย่ิงกวา่ นัน้ อปุ สรรคในการเคล่อื นยา้ ยอาจสง่ ผลให้คนพิการไมส่ ามารถเข้าถึงการบริการบรรเทา
ทกุ ข์ มืหนว่ ยงาน เพียงไมก่ ี่แห่งท่ใี หค้ วามซ่วยเหลือคนพิการ การเคลอื่ นยา้ ยคนพิการไปยงั สถานทีป่ ลอดภยั
ยงั คงเปน็ ปญี หาท่ที ้าทาย และศนู ย์พักพิงที่จดั ตั้งขนึ้ กไ็ ม่มือุปกรณอ์ ำนวยความสะดวกครบทกุ ประเภทของ
ความพิการ การจดั การที่พกั อาศัยก็ อาจไม่สนองความต้องการเฉพาะไดโ้ ดยเฉพาะอย่างย่งิ เดก็ พิการ คนพิการ
เพศหญงิ และคนพิการท่มี ืระดับความพิการระดับรนุ แรงมาก การช่วยเหลือมคี วามลา่ ชา้ หนว่ ยงานรัฐใน

9

ท้องถ่ินไม่ได้เตรียมงบประมาณ เพ่ือการช่วยเหลอื คนพิการในเวลาเกดิ ภยั พบิ ตั ขิ าดการประสานงาน ระหวา่ ง
หน่วยงานทใ่ี หค้ วามช่วยเหลอื

3.คนพิการไมส่ ามารถเช้าถึงบริการดา้ นสาธารณสขุ ในระหว่างเกดิ ภยั พบิ ัติ กลุ่มเปราะบางกลุ่มนี้
ประสบภาวะบอบซํ้าทางจิตใจและความเครยี ด และต้องการความคมุ้ ครองทางสงั คม คนพิการบางคนมีป้ญหา
ทางสภาพจติ ไม่ได้รบั การดูแลทีเ่ หมาะสม คนพิการเหล่านีย้ ังมีป้ญหาในการเขา้ ถงึ อาหารเพราะมรี าคาแพง

4.ความซับช้อนของระเบียบราชการทำใหก้ ระบวนการชว่ ยเหลอื เพื่อบรรเทาทุกข์และพื้เนพใิ ชเ้ วลา
ยาวนานขึ้น นอกจากนก้ี ฎระเบียบด้านการบรรเทาทกุ ข์และพนิ พยิ ังไมส่ อดคลอ้ งกับผลกระทบที่แทจ้ ริง

5.คนพิการสว่ นใหญม่ รี ายไดต้ ่ํา พืน้ ท่ีทำกินและผลผลติ ทางการเกษตรได้รับความเลืยหาย ส่วนผู้ที่
ประกอบอาชีพอื่นก็ไม่สามารถไปทำงานได้การถูกกนั ออกจากโครงการด้านอาชีพทำให้คนพกิ ารกลายเบีน
ภาระของครอบครวั (ศูนย์เตรียมความพร้อมบีองกนั ภยั พิบัตแิ หง่ เอเชีย, 2556).

จากชอ่ งว่างในการบรหิ ารจดั การลดความเส่ียงจากภัยพบิ ัติดังกล่าว ลง่ ผลให้กล่มุ คนพกิ ารกลายเปนี กล่มุ ท่ีมี
อัตราการสูญเลยื อันเน่ืองมาจากภยั พบิ ตั สิ ูงกวา่ คนทั่วไป คนพิการยังไม่ไดร้ ับโอกาสในการมีสว่ นร่วมในขน้ั ตอน
การวางแผน กระบวนการตัดสนิ ใจในดา้ นบรหิ ารจดั การลดความเสยี่ ง และการรบั มือกับภยั พิบตั ิ ความ
ตอ้ งการ จำเปีนของกลุ่มคนพิการมิได้รบั การระบไุ ว่ในยุทธศาสตร์ และแผนการจดั การภัยพบิ ัตขิ องหน่วยงาน
รัฐบาล เอกซน ตลอดจนสถานศึกษา ถงึ แม้ว่าหลายหน่วยงานไดจ้ ดั ทำดู่มีอท่ีเก่ยี วช้องกับการจดั การและวาง
แผนการ เตรยี ม ความพรอ้ มรับภัยพบิ ัติ แต่ยงั ขาดการคำนึงถงึ ความต้องการจำเปนี ของนักเรียน ครู และ
บุคลากรทีม่ ี ความพิการ ขาดการรับพิงความเห็นของพวกเขา เพ่ือให้การจดั การความเสย่ี งจากภัยพบิ ัติใน
โรงเรียนเป็นไปโดยไมม่ ี การเลอื กปฏิบัตนิ อกจากนีใ้ นศมู่ อี ทีถ่ ูกจัดทำข้ึนโดยหลายหน่วยงานยงั ขาด
ยุทธศาสตร์ท่ีซดั เจน ตัวอย่าง ค่มู อื ,บางฉบับมี การกำหนดให้มกี ารออกแบบและก่อสร้างอาคารที่ปลอดภยั
และเอ้ือต่อคนพิการ แตย่ ังขาดรายละเอยี ด เช่น การ ออกแบบกอ่ สรา้ ง หรือการปรบั ปรงุ อาคารท่ีต้องคำนงึ ถึง
การเคลอ่ื นไหวที่มีช้อจำกดั ทางกายภาพ ไดแ้ ก่ การสรา้ ง ทางลาดในสถานศึกษา ศูนย์พักพงิ และ
สาธารณปู การทงั้ หลาย ศนู ย์พกั พงิ ก็ควรมีระบบและการจัดการที่ เหมาะสม มีการจัดส่งิ แวดล้อม และเครือ่ ง
อำนวยความสะดวกต่างๆ ควรตอบสนองความต้องการจำเป็นของ นักเรียนพิการแตล่ ะประเภท หรือในด้าน
แผนการเตอื นภัย และการอพยพมกี ารกล่าวถึงเพยี งให้มรี ปู แบบสัญญาณ เตือนภัยท่เี หมาะสมกบั ประเภท
ความพิการเท่าน้นั ยังขาดรปู แบบท่ซี ดั เจน รวมถึงการวางแผนการผเึ กซ้อม การอพยพยังขาดยทุ ธศาสตร์ และ
ข้ันตอนการปฏิบัติทซ่ี ัดเจนสำหรบั นักเรยี น หรือครู'ท่ีมีค'วาม'พิการ นอกจากน้ี ยงั ขาดการเสริมสร้างชดี
ความสามารถที่จำเปน็ สำหรบั นักเรยี นพิการ เพื่อเตรียมความพร้อม และใหเ้ ขาสามารถ ดูแลตนเองได้ในช่วง
กอ่ น ระหวา่ ง และหลังการเกิดภัยพิบัติ ดงั นนั้ คูม่ ือ การบริหารจัดการลดความเสย่ี งจาก ภยั พิบัติ และการ

10

จัดทำแผนการอพยพฉุกเฉินสำหรบั นกั เรยี นที่มีความต้องการจำเปน็ พเิ ศษ จะเป็นคมู่ ือ'ท่มี า เตมิ เต็มในส่วนท่มี ี
ความสำคัญต่อการบรหิ ารจดั การลดความเส่ียงสำหรับทุกคน โดยไม่มกี ารเลือกปฏิบัติ

11

4.นโยบายและกฎหมายทเ่ี กี่ยวข้อง

จากการประเมนิ ความเส่ียงของการดำเนินการตามแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแห่งชาติ ฉบบั ที่
11 พบวา่ ความเส่ือมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อมน่าไปสูก่ ารเปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
อยา่ งไม่อาจ คาดเดาได้ ซ่ึงเป็นสาเหตุของภยั พิบัติทางธรรมชาตทิ ่ีรนุ แรงและเกิดขน้ึ บ่อยครงั้ ลง่ ผลต่อผลผลติ
ทางการเกษตร ความม่นั คงทางอาหารและพลังงาน สุขภาพและคุณภาพชวี ติ ซ่ึงทง้ั หมดนี้เปน็ เรอื่ งท่ีท้าทายต่อ
การจดั การความเสยี่ ง ของประเทศ และการเตรยี มความพร้อมในภาวะฉกุ เฉนิ ดังน้ัน “แผนพัฒนาเศรษฐกจิ
และสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560-2564)” ส่วนท่ี 4 ยทุ ธศาสตร์การพัฒนาประเทศ ยุทธศาสตรท์ ่ี
4 การเติบโตทีเ่ ปน็ มิตรกับส่งิ แวดล้อม เพ่ือการพัฒนาอยา่ งย่งั ยืน ไดก้ ำหนดในเปา้ หมายท่ี 5 เพม่ื
ประสทิ ธิภาพการบรหิ ารจดั การเพ่อื ลดความเสย่ี งจากภยั พบิ ัติ ความสญู เสยี ในชีวิตและทรัพยส์ ินที่เกดิ จากสา
ธารณภยั ลดลงแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติฉบับท่ี 12(พ.ศ.2560-2564) ได้กำหนดแนวทางการ
บริหารจดั การ เพ่ือลดความเส่ียงดา้ นภยั พิบัตเิ พอื่ ใหเ้ กดิ ความเสียหายนอ้ ยท่สี ุดและน่าไปสู่การพัฒนาท่ยี ั่งยนื
โดย

1.บูรณาการการลดความเสี่ยงจากภยั พบิ ตั ิเข้าสกู่ ระบวนการวางแผน ทงั้ ระดับชาติ ระดับชมุ ชนหอ้ ง
ถ่นิ และสาขาการผลติ ตา่ งๆ พฒั นาองคค์ วามรู้ สนบั สนนุ การประเมินและจัดทำแผนท่ีความเสยี่ งจากภยั พิบตั ิ
ในพ้นื ท่ี และภาคการผลติ ท่ีมีลำดับความสำคญั สงู

2.เสริมสร้างชีดความสามารถในการเตรยี มความพร้อมและการรบั มือภัยพิบตั ิ สนับสนนุ การจดั ทำ
แผน รับมือภัยพิบัติในระดับพ้ืนท่ี สง่ เสริมแนวทางการจดั การภยั พบิ ตั โิ ดยมชื มุ ซนเปน็ ศูนยก์ ลาง ส่งเสริมภาค
เอกซน ในการจัดทำแผนบริหารความตอ่ เน่ืองชองธรุ กจิ สร้างจิตสำนึกความปลอดภัย สาธารณะ สง่ เสรมิ
บทบาทชอง ภาคเอกซนและชมุ ซนห้องถนิ่ ในการรว่ มกันดำเนนิ การปอ้ งกันและลดความเส่ยี ง จากภยั พบิ ัติ

3.พัฒนาระบบการจัดการภัยพิบตั ิในภาวะฉุกเฉนิ พฒั นาระบบการเตือนภัยใหม้ ืความแม่นยำ
น่าเช่อื ถือ และมปื ระสทิ ธิภาพ ส่งเสรมิ กลไกการเข้าถึงข้อมูลขา่ วสารผ่านเทคโนโลยสี มัยใหม่ พฒั นาระบบ
ฐานขอ้ มลู ให้เป็น มาตรฐานเดียวกนั และสามารถเชือ่ มโยง แลกเปลย่ี นขอ้ มูลระหวา่ งหน่วยงานทงั้ ในและ
ต่างประเทศได้ พัฒนากลไก บูรณาการความร่วมมือทกุ ภาคสว่ น เพือ่ เพิม่ ศักยภาพการจัดการภัยพบิ ตั ิในภาวะ
ฉุกเฉนิ

4.พฒั นาระบบการพื้เนฟบู รู ณะหลังการเกิดภยั ใหส้ ามารถตอบสนองต่อความ ต้องการชอง
ผปู้ ระสบภัยได้ อยา่ งทัว่ ถึงและเปน็ ธรรม ยกระดับมาตรฐานการตรวจสอบความปลอดภัยภายหลังการเกดิ ภัย
พบิ ตั ิ และปรบั ปรุง มาตรฐานความปลอดภยั ชองสงิ่ ก่อสร้างและโครงสร้างพื้นฐาน รวมถึงพัฒนา มาตรฐาน

12

ความปลอดภยั ชองโครงสรา้ ง พ้นื ฐานที่จะสรา้ งขน้ึ ใหส้ ามารถรองรับภยั พบิ ัติรนุ แรงที่อาจเกดิ ขนึ้ ในอนาคต
(สำนักงานคณะกรรมการพัฒนา การเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ซาติ, 2559).

ประเทศไทยไดีใหส้ ัตยาบัน อนุสัญญาสหประซาชาติ ว่าด้วยสิทธคิ นพกิ าร (United Nations
Convention on the Rights of Persons with Disabilities: UNCRPD) เมื่อจนั ที่ 29 กรกฎาคม 2551
และมผื ลบังคับใช้ ต้งั แต่ จนั ท่ี 28 สิงหาคม 2551 ซง่ึ ถือเปน็ เอกสารสำคัญด้านสิทธิมบุษยซนฉบบั แรกชอง
คนพกิ าร โดยมืจุดม่งุ หมาย เพอ่ื คุม้ ครองและส่งเสริมสิทธขิ ึ้นพ้นื ฐานชองคนพกิ าร (UNCRPD 2006) ซึ่ง
หลกั การสำคญั ชอง CRPD อยู่บน พ้นื ฐานชองการเคารพความแตกตา่ ง และการยอมรับบุคคลท่ีมืความพกิ าร
ซึ่งเป็นสว่ นหนงึ่ ชองสังคมทีม่ ื ความหลากหลายชองมนษุ ย์ พร้อมกบั ให้ความสำคญั กบั ความม่งุ มัน่ ในการ
บรหิ ารจัดการความเสย่ี ง เพอ่ื ให้ ประเทศสมาซกิ ถอื เปน็ ภาระผกู พันในการใชแ้ นวทางสทิ ธิมบุษยซน สำหรบั
การบริหารจดั การความเส่ียง เพอื่ ค้มุ ครองสิทธิชองคนพิการ ซ่ึงรวมถงึ การรบั ประกันสทิ ธดิ า้ นความปลอดภัย
ชองคนพิการ ดังปรากฏใน อนุสญั ญาข้อบทที่ 11 “สถานการณ์ที่มคื วามเส่ยี งและสถานการณฉ์ ุกเฉินทาง
มนษุ ยธรรม รัฐภาคจี ะดำเนิน มาตรการทจี่ ำเปน็ ทงั้ ปวงเพ่อื ประกันการค้มุ ครอง และความปลอดภัยชองคน
พิการในสถานการณ์ทม่ี ืความเสี่ยง รวมทงั้ สถานการณ์ความชดั แย้งทางอาวุธ สถานการณฉ์ ุกเฉินทาง
มนษุ ยธรรม และการเกิดขนึ้ ชองภัยพิบัติ ทางธรรมซาติ” ซ่ึงสอดคล้องกับ เปา้ หมายที่ 11 ชองเป้าหมายการ
พฒั นาท่ีย่ังยืนแห่งสหประซาชาติ (Sustainable Development Goals-SDGs) ทกี่ ำหนดให้รัฐภาคตี อ้ งทำให้
เมืองและการต้ังถน่ิ ฐานชองมนุษย์มคื วามปลอดภัย ท่วั ถึง พร้อมรับการเปลย่ี นแปลงและพัฒนาอย่างยัง่ ยนื
โดยกำหนดไวิในตวั ข้วึ ดั 11.5 (เป้าหมาย 11.5) “ภายในปีใน ปี 2573 ทุกประเทศต้องร่วมมือกันลดจำนวน
ผทู้ ไ่ี ด้รบั ผลกระทบ และการสูญเสยี ทางเศรษฐกจิ ทางตรง เม่ือ เทียบเคยี งกบั ผลติ ภัณฑม์ วลรวมชองประเทศ
ทว่ั โลกอนั มสื าเหตมุ าจากภยั พิบัติ รวมถึงภยั พิบตั ทิ เ่ี ก่ียวข้องกบั น้ําให้ ได้อย่างมนื ัยสำคัญโดยมงุ่ เนน้ ท่ีการ
ปกป้องกลุ่มคนยากจน และผู้ที่อยู่ในสถานะเปราะบาง (United Nations, 2015).

แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม บคุ คลท่ีมีความพิการจำนวนมากยังคงมีชวี ิตทค่ี นในสังคมมองไมเ่ ห็น และอยู่อย่าง
โดดเดี่ยว หรืออาจไมเ่ คยได้มโี อกาสไปจดทะเบยี นคนพิการ นอกจากผู้นำในชุมซนจะมีนโยบายเซงิ รุกในการ
ด้นหา และกล่าวถงึ บีญหาในการเข้าถึงของคนพกิ าร มฉิ ะน้นั พวกเขาอาจถูกเพิกเฉย หรือไม่อยู่ในกระบวนการ
ประเมนิ ความเสยี่ งและความตอ้ งการจำเปนี หรอื แมแ้ ตก่ าร'ฝกื เตรยี มความพรอ้ มการรบั มอื กับภยั พบิ ัติ หรอื
การอพยพใน สถานการณ์ฉกุ เฉนิ ซึง่ เปน็ ผลให้คนพิการมีโอกาสไดร้ บั ความสูญเสียมากกว่าบุคคลที่ไม่พกิ าร ซง่ึ
สอดคลอ้ งกับ รายงานผลการสำรวจ “Survey on Living with Disabilities and Disasters” ของ UNISDR
ในงาน“International Day for Disaster Reduction” ซ่งึ ในรายงานดังกลา่ ว Ms. Margareta Wahlstrom
ผู้แทนพเิ ศษของเลขาธิการ สหประซาชาติ ด้านการลดความเส่ยี งจากภยั พบิ ตั ิ ได้ซี้ใหเ้ ห็นเหตผุ ลหลักที่ลง่ ผลให้
อัตราสว่ นของคนพกิ ารที่ไดร้ ับ บาดเจ็บ และเสียชวี ติ มากกวา่ บคุ คลท่วั ไป คือ ความต้องการจำเปน็ ของพวก

13

เขาถูกเพิกเฉย และปฏเิ สธโดย กระบวนการวางแผนการรับมือกับภัยพิบัตขิ องหนว่ ยงานภาครัฐบาลทง้ั ใน
ระดบั ประเทศ และท้องถิน่

จากเหตผุ ลดงั กล่าว สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษได้เล็งเหน็ ความสำคญั ของการสรา้ งความเขา้ ใจ
ใหม่ ให้กับสถานศกึ ษาในสังกัด องค์กรคนพกิ าร ชุมซน รวมทง้ั หนว่ ยงานทีเ่ กย่ี วข้องในการเสรมิ สรา้ ง
สถานศกึ ษา และ สังคมท่มี ่ความพร้อมในการรับมือกบั ภัยพิบตั ทิ ีค่ ำนงึ ถงึ นกั เรียน และคนทุกคนรวมท้ัง
นักเรียนและครู บุคลากรที่ม่ ความพิการ เพื่อประกันการคุ้มครองและความปลอดภยั ของนกั เรยี น ครู
บุคลากรท่ีม่ความต้องการจำเป็นพเิ ศษใน สถานการณท์ ่ีม่ความเส่ียง รวมทงั้ สถานการณ์ความขดั แย้ง ทาง
อาวธุ สถานการณฉ์ ุกเฉินทางมนุษยธรรม และการ เกิดขนึ้ ของภัยพิบตั ิทางธรรมชาติ

14

5.โครงการการบรหิ ารจัดการลดความเส่ยี งจากภัยพบิ ัติในสถานศกึ ษา
ช่อื โครงการ การบรหิ ารจัดการลดความเสี่ยงจากภยั พิบัติในสถานศกึ ษา
สนองยุทธศาสตร์ชาติ ที่

ยทุ ธศาสตร์ท่ี 5 ยุทธศาสตร์ด้านการสร้างการเติบโตบนคณุ ภาพชีวิตที่เป็นมิตรกับส่ิงแวดลอ้ ม

สนองยทุ ธศาสตร์ สพฐ. ที่
ยทุ ธศาสตร์ที่ 1 การพฒั นาคุณภาพผูเ้ รียนในระดับการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน
ข้อที่ 1 เสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ ใหก้ ับการพัฒนาผู้เรยี นอย่างมีคุณภาพ

กลยุทธ/์ จดุ เนน้ ของ สศศ.
ข้อ 1 การเสริมสร้างประสิทธิภาพในการให้บริการทางการศึกษา และการฝึกอบรมเพื่อคน

พกิ ารและผ้ดู อ้ ยโอกาสสามารถศึกษาต่อในระดบั ทส่ี ูงขนึ้ สามารถประกอบอาชีพและพ่งึ ตนเองได้ตามศักยภาพ

สนองมาตรฐานศนู ย์การศึกษาพิเศษ ประจำจงั หวดั พัทลุง
มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบรหิ ารและการจัดการ
ข้อ 2 มีระบบการบรหิ ารจดั การท่ดี ี ผู้เกี่ยวขอ้ งทุกฝ่ายมสี ว่ นรว่ ม
ขอ้ 5 จดั สภาพแวดลอ้ มทางกายภาพและสังคมที่เอ้อื ต่อการจัดการเรียนรู้อย่างมีคุณภาพ

ลกั ษณะโครงการ ( ) โครงการต่อเนื่อง (/) โครงการใหม่

๑. หลกั การและเหตุผล
ดว้ ยการพฒั นาด้านเทคโนโลยกี ารเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกิจ อตุ สาหกรรมการคา้ การลงทุนทำ

ใหเ้ กดิ การแขง่ ขันเพื่อตอบสนองความต้องการของประชาชน ซ่งึ ผลทจ่ี ะตามมาคือ ทรัพยากรธรรมชาติทม่ี ีอยู่
ถกู ใช้อย่างรวดเร็วและฟุ่มเฟือย การพฒั นาที่ไม่คำนงึ ถึงความยง่ั ยืนของทรัพยากรและส่ิงแวดลอ้ ม ขดี จำกดั
และศักยภาพในการฟ้ืนตวั ของทรพั ยากรมีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสะสมในชน้ั บรรยากาศมากเกนิ กว่าท่เี คย
เกดิ ขนึ้ ทำใหเ้ กิด”ภาวะโลกร้อน”จึงเปน็ เหตุใหร้ ะบบนิเวศถูกทำลายอยา่ งต่อเนื่อง ซึ่งมีผลกระทบในสภาพ
ภูมิอากาศ เกดิ การเปลย่ี นแปลง ระดบั น้ำทะเลทีม่ ีแนวโน้มสูงขน้ึ กอ่ ให้เกดิ ภัยพิบตั ิรา้ ยแรง และบอ่ ยครง้ั ข้นึ ซ่ึง
สง่ ผลกระทบในวงกวา้ งทั้งด้านเศรษฐกิจ สงั คม ทรัพยากรธรรมชาติ และส่งิ แวดลอ้ มรวมทงั้ ส่งผลกระทบต่อ
ชีวติ มนษุ ยท์ กุ คน รวมถงึ กลุ่มคนพิการซ่ึงเปน็ กลุ่มทเ่ี ปราะบาง ท่มี คี วามเสีย่ งตอ่ ภยั พิบัตเิ ช่นกัน และอาจได้รบั
ผลกระทบมากกวา่ บุคคลท่วั ไป

จากรายงานขององค์กรสหประชาชาติปี 2014 เมอ่ื เปรยี บเทยี บการเผชญิ ความเส่ียงจากภัย
พบิ ัติระหว่างคนพิการกบั คนทั่วไปแล้วนนั้ พบว่าคนพิการมีอตั ราความเส่ยี งสงู กว่าคนทวั่ ไป นอกจากในด้าน
ผลกระทบจากภยั พบิ ัติกับความหลากหลายทางประชากร คนพกิ ารแต่ละประเภทความพิการ และแต่ละคน
เปน็ กลุ่มที่มีความเปาะบางที่อาจไดร้ ับผลกระทบที่แตกต่างกนั

15

ดงั นั้น เพื่อใหส้ ถานศึกษามีมาตรการและแผนการลดความเสย่ี งจากภัยพบิ ตั ิและลดการสูญเสยี
ทรัพย์สนิ ของสถานศึกษา รวมท้ังชีวติ นักเรยี นทุกคน โดยเฉพาะนกั เรียนท่ีมีความพกิ ารตลอดจนครแู ละ
บุคลากรท่ีมีความต้องการจำเปน็ พิเศษ ได้อยา่ งเป็นรปู ประธรรม ศนู ย์การศึกษาพิเศษประจำจงั หวัดพทั ลุงจึง
ได้จัดทำโครงการการบรหิ ารจัดการลดความเสย่ี งจากภัยพิบัตใิ นสถานศึกษา เพ่ือรบั มือ แก้ไข ป้องกัน ลด
ความเส่ยี งจากภยั พิบตั แิ ละลดผลกระทบท่ีอาจเกิดขน้ึ อย่างรอบดา้ น

๒. วัตถปุ ระสงค์
๒.๑ เพ่ือให้บคุ ลากรสามารถรับมือ แกไ้ ข ป้องกัน และลดความเส่ียงจากภยั พิบัติในสถานศกึ ษา
๒.๒ เพอ่ื ใหบ้ ุคลากรสามารถชว่ ยเหลอื นกั เรยี นแตล่ ะประเภทความพิการ จากภัยพิบัติในสถานศกึ ษาได้

ถูกต้อง และทนั ตอ่ เวลา

๓. เปา้ หมาย

๓.๑ ดา้ นปริมาณ

- กจิ กรรมฝึกอบรมเจา้ หนา้ ที่บรรเทาสาธารณภยั ดา้ นการชว่ ยเหลอื เดก็ พิการจากภัยพิบัตใิ น

สถานศกึ ษา

บคุ ลากร ศูนย์การศกึ ษาพิเศษ ประจำจงั หวัดพัทลงุ จำนวน 56 คน

๓.๒ ด้านคณุ ภาพ
- บุคลากร ศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดพัทลุง สามรถรับมือ แก้ไข ป้องกัน และลดความเสี่ยงจาก
ภยั พบิ ตั ใิ นสถานศึกษา โดยคดิ เปน็ รอ้ ยละ ๘๐ ของบุคลากร

๔. วธิ ดี ำเนินการ/ขั้นตอนการดำเนินงาน

ที่ รายการ ระยะเวลา ผรู้ บั ผิดชอบ

๑. วางแผนการดำเนนิ งาน (P)

1.1 เขียน เสนอโครงการ เพื่อขออนมุ ัติ พฤศจิกายน นายปรีชา สโุ พฮง
1.2 แตง่ ตงั้ คณะกรรมการดำเนนิ งาน ๒๕๖๑

1.3 ประชุมคณะกรรมการทำความเข้าใจ/มอบหมายงาน

๒ ดำเนินการตามแผน (D)

2.1.กิจกรรมฝึกอบรมเจ้าหน้าที่บรรเทาสาธารณภัย ด้านการ กรกฎาคม 2562 นายปรชี า สโุ พฮง

ชว่ ยเหลอื เด็กพกิ ารจากภยั พบิ ัติในสถานศึกษา

๓. ติดตาม/ตรวจสอบการดำเนนิ โครงการ (C) สิงหาคม ๒๕๖๒ นายปรีชา สุโพฮง
- ตดิ ตามและสรุปผลการดำเนนิ งานแต่ละฝา่ ย

16

ท่ี รายการ ระยะเวลา ผ้รู บั ผดิ ชอบ
นายปรีชา สุโพฮง
๔. การปรบั ปรงุ แกไ้ ขการดำเนนิ โครงการครงั้ ตอ่ ไป (A) พฤศจิกายน
๔.๑ ประชุมกรรมการเพ่ือให้ข้อเสนอแนะในการนำผลการ ๒๕๖๒

ประเมินไปใช้ในการปรบั ปรุงการดำเนนิ โครงการในครั้งต่อไป
๔.๒ สรุปรายงานผลการดำเนินโครงการ

๕. งบประมาณ
๕.๑ รวมงบประมาณทงั้ สิ้น จำนวน 2,870 บาท

รายละเอียดในการใชง้ บประมาณ (ถัวเฉลีย่ ทุกรายการ) งบดำเนนิ งาน รวม ผรู้ บั ผิดชอบ
คา่ ใชส้ อย ค่าวัสดุ
รายละเอียดในการใชง้ บประมาณ ค่าตอบแทน 2,870 นายปรีชา
กิจกรรมที่ ๑ กิจกรรมฝึกอบรมเจ้าหน้าท่ี 1,470 2,870 สโุ พฮง
บรรเทาสาธารณภัย ด้านการช่วยเหลือเด็ก 1,400
พกิ ารจากภยั พบิ ตั ิในสถานศกึ ษา
-ค่าวสั ดุ
-คา่ อาหารว่าง(25บาทx1มอ้ื x56คน)

รวม

หมายเหตุ ถัวเฉล่ยี ทุกรายการ

๖. ผลผลติ ของโครงการ (output)
6.๑ บุคลากรสามารถรับมือ แกไ้ ข ปอ้ งกนั และลดความเส่ยี งจากภยั พิบัตใิ นสถานศึกษา
6.๒ บุคลากรสามารถช่วยเหลือนักเรียนแต่ละประเภทความพิการ จากภัยพิบัติในสถานศึกษาได้

ถกู ต้อง และทันตอ่ เวลา

๗. ผลลพั ธข์ องโครงการ (Outcome)
๗.๑ บคุ ลากรได้แลกเปล่ียนประสบการณ์กบั บคุ คลในองค์และองค์กรอ่ืนๆ
๗.๒ บคุ ลากรไดส้ ร้างความเชอ่ื มัน่ ในเร่ืองความปลอดภัยของนักเรียนแก้ผปู้ กครอง

๘. สถานทดี่ ำเนินการ

กิจกรรมที่ ๑ กิจกรรมฝกึ อบรมเจา้ หน้าที่บรรเทาสาธารณภัย ด้านการช่วยเหลือเดก็ พกิ ารจากภัย
พบิ ตั ใิ นสถานศึกษา

-ศูนยก์ ารศึกษาพเิ ศษ ประจำจงั หวดั พทั ลงุ

17

๙. หน่วยงาน/ผทู้ ี่เก่ียวข้อง วิธกี ารประเมิน เครอื่ งมอื ทใี่ ช้
-กรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั พัทลุง การตอบ แบบประเมิน
-สาธารณะสขุ ชุมชน ความพึงพอใจ
-โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำบลควนมะพรา้ ว แบบสอบถาม

๑๐. วิธีประเมนิ ผล

ตวั ชว้ี ัดความสำเรจ็
กจิ กรรมท่ี ๑ กจิ กรรมฝึกอบรมเจา้ หน้าทบี่ รรเทาสาธารณภัย ดา้ น
การชว่ ยเหลอื เด็กพิการจากภัยพบิ ตั ใิ นสถานศกึ ษา
-ร้อยละ ๘๐ ของผเู้ ข้ากิจกรรมมีความพงึ พอใจในกิจกรรม

๑๑. ผลทค่ี าดว่าจะได้รบั
11.๑ บคุ ลากรสามารถรบั มือ แกไ้ ข ป้องกนั และลดความเสย่ี งจากภัยพบิ ตั ใิ นสถานศึกษา
11.๒ บุคลากรสามารถชว่ ยเหลือนกั เรียนแต่ละประเภทความพกิ าร จากภยั พบิ ตั ใิ นสถานศึกษาไดถ้ ูกต้อง

และทนั ต่อเวลา

๑๒. ผู้รับผิดชอบโครงการ
นายปรีชา สุโพฮง

18

6.แบบสอบถามแตล่ ะกจิ กรรม

แบบประเมนิ ความพงึ พอใจสำหรบั ผู้เข้ารว่ ม

โครงการการบริหารจัดการลดความเส่ยี งจากภัยพบิ ัตใิ นสถานศึกษา

กจิ กรรมฝึกอบรมเจา้ หนา้ ท่ีบรรเทาสาธารณภยั ดา้ นการชว่ ยเหลือเดก็ พิการจากภยั พิบัติ

ในสถานศึกษา

*********************************************************************************

คำอธบิ าย แบบประเมนิ ฉบับนม้ี ีทัง้ หมด 3 ตอน ขอให้ผู้ตอบแบบประเมินตอบใหค้ รบท้งั 3 ตอนเพ่ือให้

การดำเนินงานเปน็ ไปตามวตั ถปุ ระสงค์และเพื่อเป็นประโยชนใ์ นการนำไปใช้ตอ่ ไป

ตอนท่ี 1 ข้อมูลทวั่ ไป

คำชแี้ จง โปรดทำเครอื่ งหมาย √ ลงในชอ่ งส่เี หลี่ยมหน้าข้อความ

1) เพศ  ชาย  หญิง

2) สถานะภาพ

 ผบู้ ริหาร  ครู  บคุ ลากรศนู ยก์ ารศึกษาพเิ ศษ อ่ืนๆ

 อื่น ๆ

ตอนที่ 2 ระดับความพงึ พอใจต่อการเขา้ ร่วมโครงการ

คำชแ้ี จง โปรดทำเคร่อื งหมาย √ ลงในช่องที่ตรงกับความพงึ พอใจ

ประเดน็ / หัวข้อ การพิจารณา มาก มาก ปาน นอ้ ย น้อย
ที่สุด (4) กลาง (2) ทส่ี ุด
(5) (3) (1)

1.ความเหมาะสมของสถานท่ีในการจดั กิจกรรม

2.ระยะเวลาในการจดั กจิ กรรม

3.พิธีการและขัน้ ตอนการดำเนินงานมีความเหมาะสม

4.การมีสว่ นร่วมของบุคลากร และหนว่ ยงานต่าง ๆ

5.บรรยากาศ และภาพรวมของการจดั กจิ กรรม

6.การประชาสัมพนั ธ์กจิ กรรมอย่างทัว่ ถึง

7.การจัดกจิ กรรมมุ่งสง่ เสรมิ ความจงรักภักดีต่อสถาบนั พระมหากษตั ริย์

8.การมีระเบยี บวนิ ยั ของบุคลากรในการเขา้ ร่วมกจิ กรรม

9.ความสะดวกในการเข้าร่วมกิจกรรม

10.ความสำคัญ/ประโยชนท์ ่ไี ดร้ ับจากการร่วมกจิ กรรม

ตอนท่ี 3 ข้อเสนอแนะ
...................................................................................................................................................................

บทท่ี 3

วธิ กี ารดำเนินงาน

ตามที่ศนู ย์การศึกษาพเิ ศษประจำจังหวดั พทั ลงุ ไดจ้ ัดโครงการ การบริหารจดั การลดความเสีย่ งจาก
ภยั พบิ ตั ใิ นสถานศึกษา เพ่ือให้บคุ ลากรสามารถช่วยเหลือนกั เรียนแตล่ ะประเภทความพิการ จากภัยพบิ ัติใน
สถานศกึ ษาได้ถูกต้อง และทันตอ่ เวลา ในวันท่ี 9 สิงหาคม 2562 ณ หอ้ งประชมุ ศนู ยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษ
ประจำจงั หวดั พัทลุง โดยมวี ธิ กี ารดำเนินงานดังน้ี

1.การวางแผนการดำเนินงาน ( Plan )
1.1 ประชุมคณะกรรมการวางแผนการดำเนินงานและแต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินก าร
ณ ห้องประชุมศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดพัทลุง เพ่ือกำหนดวัตถุประสงค์ของการดำเนินงาน กำหนด
ระยะเวลาการดำเนินงาน กำหนดผรู้ ับผดิ ชอบหรือผดู้ ำเนนิ การและกำหนดงบประมาณทจ่ี ะใช้
2.ปฏิบตั ติ ามแผน ( DO )
2.1 แต่งตงั้ คณะกรรมการดำเนินการดำเนนิ งาน
2.2 จัดทำหนังสือขอความอนุเคราะห์วิทยากร จากหน่วยงานต้นสังกัด จัดทำหนังสือเชิญครูและ
บุคลากรจากหนว่ ยงานตา่ งๆ จัดทำหนงั สือเชญิ ประธานในพธิ ี จัดทำหนงั สือเชิญแขกผู้มีเกียรติ
2.3 จดั เตรยี มเอกสารทีใ่ ช้ในการประกอบการอบรม
2.4 จดั ประชมุ คณะดำเนินงาน เพ่ือสำรวจความพรอ้ มของแต่ละฝ่ายในการจัดการอบรม
2.5 จัดอบรม โครงการ การบริหารจัดการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา ในวันที่ 9
สงิ หาคม 2562
3.ประเมินผลการดำเนินงาน ( Check ) ประเมินโครงการตามแบบประเมินความพึงพอใจของ
โครงการในหัวข้อการประเมินด้านรูปแบบและขั้นตอนในการดำเนินการประชุม ด้านเอกสารประกอบการ
ประชุมด้านวิทยากรมีความรู้ ความชำนาญในเร่ืองที่บรรยาย ด้านระยะเวลาที่ใช้ในการบรรยาย ด้านการ
แลกเปลี่ยนเรียนรุ้ ด้านสถานท่ีประชุม ด้านระยะเวลาในการดำเนินการประชุม โดยคิดความพึงพอใจเป็นร้อย
ละ
4.สรุปและรายงาน ( Act ) รายงานสรุปผลการอบรมโครงการ การบริหารจัดการลดความเสี่ยงจาก
ภยั พิบัติในสถานศึกษา ในวนั ท่ี 9 สิงหาคม 2562

การดำเนนิ การประเมิน

การประเมินผลเป็นการศึกษาเชิงสำรวจ เพื่อศึกษาความพึงพอใจของผู้เข้าร่วมโครงการพัฒนาระบบ
บรหิ ารจดั การส่อู งคก์ รทม่ี ีคุณภาพสงู ซึง่ มีวิธีการดำเนินการประเมนิ ดังน้ี

20

ประชากร
ความคิดเห็นของผู้บรหิ ารสถานศึกษา ครู และบุคลากรศูนย์การศึกษาพิเศษ อื่นๆ ของศูนย์การศึกษา

พิเศษประจำจังหวดั พัทลงุ ทเี่ ข้ารว่ มโครงการ
กลุ่มตวั อยา่ ง

สรุปความคิดเห็นของผู้บริหารสถานศึกษา ครู และบุคลากรศูนย์การศึกษาพิเศษ อื่นๆ ของศูนย์
การศกึ ษาพิเศษประจำจงั หวัดพทั ลงุ ในกิจกรรม

การกำหนดกล่มุ ตัวอยา่ งโดยใช้วธิ ีเจาะจง

สรุปความคิดเห็นของผู้บริหารสถานศึกษา ครู และบุคลากรศูนย์การศึกษาพิเศษ อื่นๆ ของศูนย์
การศึกษาพเิ ศษประจำจังหวดั พัทลุงทุกคนทีเ่ ข้าร่วมโครงการในแต่ละกจิ กรรม

เครอื่ งมือทีใ่ ช้ในการประเมนิ

เคร่ืองมือท่ีใช้ในการประเมิน คือ แบบสรุปผลการประเมินความพึงพอใจสำหรับผู้เข้าร่วมโครงการใน
แต่ละกิจกรรม แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ

1. ตอนที่ 1 ข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสอบถาม ซ่ึงการตอบคำถามเป็นลักษณะแบบ
ตรวจสอบรายการ ( Checklist )

2. ตอนท่ี 2 ระดับความพึงพอใจต่อการดำเนนิ การโครงการ การบรหิ ารจัดการลดความเสี่ยง
จากภัยพิบัติในสถานศึกษา ในรายกิจกรรม ซ่ึงได้ผลสรุปมาจากการรายงานผลของผู้รับผิดชอบกิจกรรมที่ให้
คะแนนตามเกณฑ์การประเมินประมาณค่า 5 ระดับ คือ มากท่ีสุด มาก ปานกลาง น้อย น้อยที่สุด โดยที่ข้อ
คำถามเพอ่ื สอบถามผ้เู ขา้ รว่ มโครงการจำนวน 10 ข้อ

3. ส่วนที่ 3 ข้อเสนอแนะอ่ืนๆเป็นคำถามปลายเปิด เพ่ือให้ผู้ตอบแบบสอบถามได้เสนอแนะ
ความคิดเห็นอย่างอิสระในประเดน็ ของปัญหาและอุปสรรคที่พบ และข้อเสนอแนะเพ่ิมเติมหรือความต้องการท่ี
ควรนำไปพจิ ารณาปรับปรุงในครัง้ ต่อไป

การเก็บรวบรวมขอ้ มูล

ในการเก็บรวบรวมข้อมูลคร้ังน้ี เป็นการเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างท่ีมีการสำรวจความคิดเห็นใน 1
กิจกรรม ซ่งึ ได้มีการดำเนินการเก็บรวบรวมสรปุ รายงานผลใน 1 กจิ กรรมทผ่ี ู้รบั ผิดชอบสรปุ และจัดทำรายงาน
ผลในแต่ละกิจกรรม รวมท้ังส้ิน 1 กิจกรรม โดยการรับแบบสอบถามจากผู้รับผดิ ชอบ จำนวน 1 กิจกรรม คิด
เป็นร้อยละ 100

การวเิ คราะห์ข้อมูล
ในการประเมินผลระดับความพึงพอใจของผู้เขา้ ร่วมการโครงการพฒั นาระบบการบรหิ ารจัดการที่มีคุณภาพสูง
นำเสนอผลการวเิ คราะห์ข้อมูล ดงั นี้

1. ข้อมลู พืน้ ฐานของกลุ่มตัวอยา่ ง แจกแจงขอ้ มลู ร้อยค่ารอ้ ยละ
2. ข้อมูลระดับความพึงพอใจต่อการจัดโครงการพัฒนาระบบการบริหารจัดการท่ีมีคุณภาพสูง แสดง
ด้วยคา่ เฉลี่ย (x)̄ และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

21

3. แสดงผลสรุปตารางวิเคราะหข์ ้อมูลพร้อมวจิ ารณ์ผล
๔. นำคา่ คะแนนมาหาคา่ เฉล่ีย และตัดสินโดยนำค่าเฉล่ยี มาเทยี บเกณฑก์ ารประเมนิ โครงการ ดงั นี้

4.51-5.00 หมายถงึ ดีเยี่ยม
3.51-4.50 หมายถึง ดมี าก
2.51-3.50 หมายถึง ดี
1.51-2.50 หมายถงึ พอใช้
1.00-1.50 หมายถึง ปรับปรุง

บทท่ี 4
ผลการวิเคราะหข์ ้อมูล

หลงั จากการดำเนินการอบรมโครงการ การบริหารจัดการลดความเส่ยี งจากภัยพบิ ัติในสถานศกึ ษา
วันที่ 9 สงิ หาคม 2562 ณ ศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดพทั ลุง เสรจ็ สนิ้ ลงและได้รวบรวมแบบประเมนิ
เพ่ือมาวิเคราะหผ์ ลไดด้ งั น้ี
ตารางที่ 1 แสดงรอ้ ยละข้อมูลทั่วไปของผู้ตอบแบบสอบถาม

รายการ ผูต้ อบแบบสอบถาม
จำนวน ร้อยละ

1. เพศ 6 11.11
1.1 ชาย 48 88.88
1.2 หญงิ
24 44.44
2. สถานะภาพ ๑ 1.85
1.๔ ครู 29 53.70
1.๕ ผ้บู รหิ ารสถานศกึ ษา
1.๖ บคุ ลากรศนู ย์การศึกษาพเิ ศษ อ่ืนๆ
1.๗ อน่ื ๆ

จากตารางท่ี 1 พบว่าผู้ตอบแบบสอบถามสว่ นใหญ่เป็นเพศ หญงิ รอ้ ยละ 88.88 เพศชาย รอ้ ยละ
11.11 ครู รอ้ ยละ 44.44 บคุ ลากรศูนยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษ อืน่ ๆ ร้อยละ 53.70 ครู ร้อยละ 44.44 และ
ผูบ้ ริหารสถานศึกษา 1.85

23

เพศ

ชาย หญิง

ครู ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา บคุ ลากรศนู ยก์ ารศกึ ษาพิเศษ อ่นื ๆ อ่นื ๆ

24

2.๑ ระดับความพึงพอใจในการเขา้ ร่วมกจิ กรรม กจิ กรรมที่ 1 ค่าเฉลี่ย ระดับความพึง
ประเดน็ / หัวข้อการพิจารณา พอใจ
̅

1. การเปดิ โอกาส เขา้ ร่วมกิจกรรม ทวั่ ถึงและเป็นธรรม 4.93 4.93 ดเี ยี่ยม

2. สถานที่เหมาะสมกบั จำนวนและวัยวฒุ ขิ องผู้รับบริการ 4.83 4.83 ดเี ยย่ี ม

3. บรรยากาศ และสภาพแวดล้อม เหมาะสม สะอาด และปลอดภยั 4.98 4.98 ดีเยี่ยม
5.00 ดีเยีย่ ม
4. เนอ้ื หาสาระ / มีความเหมาะสม 5.00 4.80 ดีเยย่ี ม
5. วัสด/ุ อุปกรณ์/ อาหาร เหมาะสม และมีความพร้อม 4.80 4.89 ดีเยี่ยม
4.06 ดมี าก
6. กจิ กรรมน่าสนใจ มปี ระโยชน์ ไดค้ วามรู้ 4.89 4.93 ดเี ยย่ี ม
7. ระยะเวลาของการจดั กิจกรรม 4.06 4.96 ดีเย่ียม
8. ความเหมาะสมของสถานที่ 4.93 5.00 ดเี ยยี่ ม
9. กิจกรรมนา่ สนใจ มีประโยชน์ ได้ความรู้ 4.96
10. สามารถนำความรจู้ ากอบรมรมไปถ่ายทอดและนำไปประยกุ ตใ์ ช้ได้ 5.00 4.84 ดเี ยี่ยม

จากตารางท่ี 2.2 โครงการการบรหิ ารจัดการลดความเสยี่ งจากภยั พบิ ตั ใิ นสถานศึกษา
กจิ กรรมฝกึ อบรมเจ้าหน้าทบ่ี รรเทาสาธารณภัย ดา้ นการชว่ ยเหลอื เด็กพิการจากภัยพิบัติ

ในสถานศกึ ษา พบว่า โดยภาพรวมมคี วามพึงพอใจอยู่ในระดับดีเยี่ยม มคี า่ เฉล่ยี เท่ากับ 4.84 เมือ่ พิจารณาใน
รายข้อท้ัง ๑๐ ข้อ พบวา่ ข้อท่ีมคี ่าเฉล่ยี สูงสุด มีความพงึ พอใจอยู่ในระดับดเี ยีย่ ม สามารถนำความรูจ้ ากอบรม
รมไปถ่ายทอดและนำไปประยกุ ตใ์ ช้ได้ (คา่ เฉล่ีย 5.00) รองลงมา คือ บรรยากาศ และสภาพแวดลอ้ ม
เหมาะสม สะอาด และปลอดภัย มคี วามพึงพอใจอยู่ในระดับดีเย่ียม ( ค่าเฉลีย่ 4.98) และระยะเวลาของการ
จดั กจิ กรรม มีค่าเฉล่ยี ความพึงพอใจต่ำสดุ มคี วามพงึ พอใจอยใู่ นระดับดีมาก ( ค่าเฉลีย่ 4.06 )

สรปุ ผลการวเิ คราะหข์ ้อมลู
1.ดำเนนิ กจิ กรรม 1 กจิ กรรม จาก 1 กิจกรรม คิดเปน็ รอ้ ยละ 100
2.ผู้บริหาร ครู เข้าร่วมโครงการการบริหารจัดการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา คิดเป็น

รอ้ ยละ 46.29
3.บุคลากรศูนยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษ อ่ืนๆ เข้าร่วมโครงการการบรหิ ารจัดการลดความเส่ียงจากภัยพิบัติใน

สถานศกึ ษา คิดเป็นร้อยละ 53.70

25

4.สรุปผลสำรวจความคดิ เหน็ ของผ้บู ริหารและครูท่ีเข้าร่วมโครงการการบรหิ ารจดั การลดความเสย่ี งจากภยั
พิบตั ใิ นสถานศกึ ษา โดยภาพรวมมีความพึงพอใจอยใู่ นระดับดีเยี่ยม มคี า่ เฉลยี่ เทา่ กับ 4.84 เม่ือพิจารณาใน
รายข้อทั้ง ๑๐ ขอ้ พบว่าข้อท่ีมีค่าเฉล่ยี สูงสุด มีความพึงพอใจอยใู่ นระดบั ดีเย่ยี ม สามารถนำความรู้จากอบรม
รมไปถา่ ยทอดและนำไปประยุกตใ์ ชไ้ ด้ (คา่ เฉลยี่ 5.00) รองลงมา คือ บรรยากาศ และสภาพแวดลอ้ ม
เหมาะสม สะอาด และปลอดภยั มคี วามพึงพอใจอยูใ่ นระดับดีเย่ียม ( คา่ เฉล่ีย 4.98) และระยะเวลาของการ
จัดกิจกรรม มีคา่ เฉล่ยี ความพึงพอใจต่ำสุด มคี วามพึงพอใจอยใู่ นระดบั ดีมาก ( คา่ เฉล่ีย 4.06 )

สรปุ ปญั หา อปุ สรรค และขอ้ เสนอแนะอน่ื ๆ
- ควรจดั หาวทิ ยากร จากองค์กรที่มคี วามเชย่ี วาญ เพ่ือาให้ความรแู้ ก่บุคลากร
- ระยะเวลานอยควรจัดการเวลาให้มีความเหมาะสมกบั กจิ กรรมมากกวา่ นี้

บทท่ี 5
สรุป ประเมนิ ผลและอภิปรายผล

การดำเนินการอบรมโครงการบริหารจัดการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา วันที่ 9
สงิ หาคม 2562 ณ ห้องประชุมศนู ยก์ ารศกึ ษาพิเศษ ประจำจังหวัดพัทลงุ ได้รับความรว่ มมือจากบุคลากรและ
หน่วยงานทีเ่ กย่ี วขอ้ งเป็นอยา่ งดแี ละมผี ้เู ขา้ รว่ มการอบรมทั้งส้นิ 56 คน ดังรายละเอยี ดดงั น้ี

วตั ถปุ ระสงค์ของโครงการ
1.เพ่อื ให้บุคลากรสามารถรบั มือ แก้ไข ป้องกนั และลดความเส่ียงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา
๒ เพ่อื ใหบ้ ุคลากรสามารถชว่ ยเหลือนักเรยี นแตล่ ะประเภทความพิการ จากภยั พบิ ัติในสถานศึกษาได้

ถกู ต้อง และทันตอ่ เวลา

สรปุ ผล โครงการบริหารจัดการลดความเส่ยี งจากภยั พิบตั ใิ นสถานศึกษา
1.ดำเนินกิจกรรม 1 กจิ กรรม จาก 1 กจิ กรรม คดิ เปน็ ร้อยละ 100
2.ผู้บริหาร ครู เข้าร่วมโครงการการบริหารจัดการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา คิดเป็น

รอ้ ยละ 46.29
3.บุคลากรศนู ยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษ อนื่ ๆ เขา้ ร่วมโครงการการบรหิ ารจัดการลดความเสย่ี งจากภัยพิบัติใน

สถานศึกษา คดิ เปน็ ร้อยละ 53.70
4.สรุปผลสำรวจความคิดเห็นของผู้บริหารและครูที่เข้าร่วมโครงการบริหารจัดการลดความเสี่ยงจาก

ภัยพิบัติในสถานศึกษา โดยภาพรวมมีความพงึ พอใจอยใู่ นระดับดเี ยี่ยม (คา่ เฉลีย่ 4.84)
3.1.ความพึงพอใจที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ สามารถนำความรู้จากอบรมรมไปถ่ายทอดและ

นำไปประยุกตใ์ ช้ได้ มคี วามพงึ พอใจอยใู่ นระดบั ดีเย่ียม (คา่ เฉลี่ย 5.00)
3.2.รองลงมา คือ บรรยากาศ และสภาพแวดล้อม เหมาะสม สะอาด และปลอดภัย มีความ

พงึ พอใจอยู่ในระดบั ดดี เี ย่ยี ม ( ค่าเฉล่ยี 4.98)
3.3.ข้อทีม่ คี ่าเฉลยี่ น้อยท่ีสุด คือ ระยะเวลาของการจดั กิจกรรม มคี ่าเฉลีย่ ความพึงพอใจ อยู่

ในระดบั ดมี าก ( คา่ เฉลีย่ 4.06 )

อภิปรายผล
๑.จากการจัดโครงการการบริหารจัดการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษา โดยมีผู้เข้าร่วม

อบรมครั้งนี้ ร้อยละ 46.29 เป็น ผู้บริหาร และครู ร้อยละ 53.70 เป็นบุคลากรศูนย์การศึกษาพิเศษ อื่นๆ
โดยมีกิจกรรม 1 กิจกรรม ดำเนินการไปแลว้ 1 กิจกรรม วัตถุประสงค์ของโครงการเพื่อ ให้บุคลากรสามารถ
รับมือ แก้ไข ป้องกัน และลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติในสถานศึกษาและสามารถช่วยเหลือนักเรียนแต่ละ
ประเภทความพิการ จากภยั พบิ ัติในสถานศกึ ษาได้ถกู ต้อง และทันตอ่ เวลา

2.จากการท่ีผู้บรหิ าร ครู และบคุ ลากรศนู ย์การศึกษาพิเศษ อ่ืน ๆ เขา้ รว่ มโครงการการบริหารจัดการ
ลดความเส่ยี งจากภัยพบิ ตั ิในสถานศกึ ษา ทกุ กจิ กรรมเกินว่าร้อยละ 80 ทุกกิจกรรม แสดงให้เหน็ บคุ ลากร มี
ความตระหนักถงึ การรับมือ แก้ไข ป้องกนั และลดความเส่ยี งจากภยั พิบัติในสถานศึกษาและสามารถช่วยเหลือ
นกั เรียนแตล่ ะประเภทความพิการ จากภยั พิบตั ใิ นสถานศึกษาได้ถกู ต้อง และทนั ต่อเวลา

27

3.จากสรุปผลสำรวจความคิดเหน็ ของผ้บู รหิ ารและครูทเ่ี ข้ารว่ มโครงการการบริหารจัดการลดความเส่ียงจาก
ภัยพิบตั ใิ นสถานศกึ ษา โดยภาพรวมมคี วามพึงพอใจอยู่ในระดับดีเยี่ยม มีค่าเฉลี่ยเทา่ กบั 4.84 เมอ่ื พจิ ารณา
ในรายข้อทั้ง ๑๐ ข้อ พบวา่ ข้อทมี่ ีคา่ เฉลยี่ สูงสุด มีความพึงพอใจอยู่ในระดับดเี ยยี่ ม สามารถนำความร้จู าก
อบรมรมไปถ่ายทอดและนำไปประยุกต์ใช้ได้ (ค่าเฉลี่ย 5.00) รองลงมา คือ บรรยากาศ และสภาพแวดล้อม
เหมาะสม สะอาด และปลอดภยั มคี วามพงึ พอใจอยใู่ นระดับดีเยี่ยม ( ค่าเฉล่ยี 4.98) และระยะเวลาของการ
จดั กจิ กรรม มีคา่ เฉล่ยี ความพึงพอใจตำ่ สดุ มคี วามพึงพอใจอยูใ่ นระดับดีมาก ( คา่ เฉลยี่ 4.06 )

ในภาพรวมจะเห็นได้ว่าค่าของการประเมินจะอยู่ในระดับดีมาก ซึ่งผลที่ได้นี้ถือว่าเป็น
ผลสำเร็จที่เกิดจากการบริหารจัดการโครงการโยใช้วงจรเดรมมิ่ง (PDCA) ส่งผลทำให้โครงการสำเร็จตาม
เป้าหมายที่ตั้งไว้ แต่ก็ยังไม่ดีที่สุดเหตุผลเพราะยังมีตัวแปร หรือปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมได้ที่ทำให้โครงการ
ยังมีข้อบกพร่องเกิดขึ้น เช่น การเดินทางเข้าร่วมกิจกรรม การติดภารกิจส่วนตัว บุคลากรขาดความรู้ความ
เข้าใจใน งบประมาณ และการจัดซื้อจัดจ้าง รวมถึงไม่มีการนิเทศติดตามอย่างต่อเนื่อง แต่ถึงอย่างไรก็ตามค่า
การประเมินที่ต่ำสุดก็ยังถือว่าอยู่ในระดับดี ซึ่งโครงการบรรลุผลสำเร็จตามแผนงานที่ตั้งไว้ทุกประการยกเว้น
กจิ กรรมที่ขอยกเลกิ ไปซงึ่ กเ็ ปน็ การยกเลกิ ท่ีสมเหตุสมผลและไมก่ ระทบกับภาพรวมของโครงการ

ขอ้ เสนอแนะอ่ืนๆ
-

ภาคผนวก