ฐานคนหัวเห็ด

ศู น ย์ ศึ ก ษ า แ ล ะ พั ฒ น า ชุ ม ช น ช ล บุ รี

ส ถ า บั น ก า ร พั ฒ น า ชุ ม ช น ก ร ม ก า ร พั ฒ น า ชุ ม ช น

เ ห็ ด น า ง ฟ้ า

น า ง ส า ว เ ม ทิ ณี ว ง ค์ ส ถิ ต ย์ นั ก จั ด ก า ร ง า น ทั่ ว ไ ป ป ฏิ บั ติ ก า ร

ส า ร บั ญ

1

ค ว า ม รู้ ทั่ ว ไ ป เ กี่ ย ว กั บ เ ห็ ด

2

ค ว า ม รู้ ทั่ ว ไ ป เ กี่ ย ว กั บ เ ห็ ด

3

ขั้ น ต อ น ก า ร ทำ ก้ อ น เ ชื้ อ เ ห็ ด
น า ง ฟ้ า

4

ขั้ น ต อ น ก า ร นึ่ ง ฆ่ า เ ชื้ อ ก้ อ น เ ห็ ด

5

ขั้ น ต อ น ก า ร ห ย อ ด เ ชื้ อ

6

ขั้ น ต อ น ก า ร บ่ ม ก้ อ น เ ชื้ อ

7

ลั ก ษ ณ ะ โ ร ง เ รื อ น สำ ห รั บ เ พ า ะ
เ ห็ ด น า ง ฟ้ า

8

ก า ร ทำ ใ ห้ เ กิ ด ด อ ก

8

วิ ธี ก า ร เ ก็ บ เ ห็ ด น า ง ฟ้ า

9

ก า ร ป้ อ ง กั น ก า ร เ กิ ด เ ชื้ อ ร า ป น
เ ปื้ อ น ใ น ก า ร เ พ า ะ เ ห็ ด ถุ ง

9

ปั ญ ห า ใ น ก า ร เ พ า ะ เ ห็ ด น า ง ร ม

12

ต้ น ทุ น ก า ร ผ ลิ ต

1

ความรูท้ ่ัวไปเก่ียวกับเห็ดนางฟ้า

เห็ดนางฟ้า จดั เปน็ เห็ดเศรษฐกิจท่ีสาคัญทนี่ ิยมรบั ประทานมากไมแ่ พ้กว่าเห็ดนางรม และเหด็ ฟาง
เนือ่ งจาก เห็ดชนิดนส้ี ามารถเพาะได้งา่ ย มเี วลาในการเพาะส้ัน ดอกเห็ดออกจานวนมาก ดอกเหด็ ให้เนอ้ื นุ่ม
สามารถนามาประกอบอาหารได้หลายชนิด อาทิ แกงเลียง และต้มยา เปน็ ต้น

• ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ : Pleurotus sajor-caju (Fr.) Sing.
• ชอื่ สามญั : Sarjou-caju Mushroom, Grey oyster mushroom,Indian mushroom
• ชอ่ื ทอ้ งถิน่ : เห็ดนางฟ้า–เห็ดแขก
• ถิ่นกาเนิด : แถบเทือกเขาหมิ าลยั ประเทศอนิ เดีย
ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์

ดอกเห็ดนางฟ้าจะมีลักษณะคลา้ ยกับดอกเหด็ เป๋าฮ้ือ และดอกเหด็ นางรม และคลา้ ยกบั เหด็ นางรมมาก
จนเกือบแยกไมอ่ อก แต่สขี องขอบดอกของเห็ดนางฟา้ จะออ่ นกว่าเหด็ นางรม ในขณะท่ีเหด็ นางรมขอบดอกจะมี
สีคลา้ มากกวา่ ส่วนตัวดอกเหด็ นางฟา้ จะบางกว่าเห็ดนางรม และมคี รบี อยชู่ ดิ กนั มากกว่า และเม่ือเทียบกบั เหด็
เปา๋ ฮื้อ พบว่า ก้านดอกของเหด็ นางฟา้ จะค่อนอยตู่ รงกลางดอกมากกวา่ ดอกของเห็ดเปา๋ ฮอื้ ที่เย้อื งไปอยู่รมิ ขอบ
ดอกด้านใดด้านหน่ึง และก้านดอกของเห็ดนางฟา้ จะเล็กกวา่ กา้ นดอกของเห็ดเป๋าฮอ้ื อยา่ งชดั เจน สว่ นเหด็
นางฟ้าอกี ชนดิ คอื เห็ดนางฟ้าภูฐาน เปน็ เหด็ ทีน่ าเขา้ มาจากประเทศภูฐาน ซงึ่ ปัจจุบันกาลังเป็นท่ีนยิ มเชน่ กนั

โดยดอกเห็ดนางฟ้าอาจออกเปน็ ดอกเดี่ยวหรอื ออกเป็นกระจกุ แนน่ มีกา้ นดอกสัน้ สีขาว ไม่มวี งแหวน
ดอกเห็ดออ่ นมสี ีขาว เม่ือแก่มากสีมสี ีขาวอมสีน้าตาลอ่อน มีเส้นใยคอ่ นขา้ งละเอียด
ประโยชน์เห็ดนางฟ้า
1. เห็ดนางฟา้ นยิ มนาดอกเหด็ สดมาประกอบอาหาร เชน่ เหด็ นางฟ้าชุบแป้งทอด ต้มยาเห็ดนางฟา้ และหอ่ หมก
เหด็ นางฟ้า เปน็ ต้น
สรรพคณุ ทางยา
– ชว่ ยปอ้ งกนั โรคมะเรง็ ลดไขมันในเส้นเลอื ด

2

วสั ดุอุปกรณ์
(สาหรบั ก้อนเชอ้ื 200 ก้อน)

1.ข้ีเลือ่ ย (ยางพารา) 100 กโิ ลกรมั

2.ราละเอียด 6 กโิ ลกรมั

3.ภไู มท์ 1 กิโลกรมั

4.ปูนขาว 1 กโิ ลกรมั

5.ยิปซมั 5 ขดี

6.ดีเกลือ 2 ขีด

7.เชอ้ื เห็ดนางฟา้ 5 ขวด
8.ถุงพลาสติก(ขยายขา้ ง) ขนาด 621 x12 น้วิ 2 กิโลกรมั
200 อัน
9.คอขวดพลาสติก

10.ฝาจกุ ปิดขวด 200 อัน

11.ถังน่ึงกอ้ นเชอ้ื เห็ด ขนาด 200 ลิตร 1 ถงั

12.ตะแกรงสาหรบั วางก้อนเชอ้ื เห็ด 5 อัน

13.หวั แก๊สขนาด KB 10 พรอ้ มถงั แก๊ส 1 ชดุ

14.ถุงดาอย่างหนา 1 ใบ

15.เชอื กหรอื ยางในรถจกั รยานเก่า 1 เส้น

16.กระดาษหนงั สอื พิมพ์ กวา้ ง x ยาว ขนาด 3.5 นิ้ว 200 แผ่น

17.ยางรดั 200 เสน้

18.น้าสะอาด 50 ลติ ร

3

ข้ันตอนการทาก้อนเชอื้ เห็ดนางฟ้า

1.ผสมดีเกลอื กับนา้ สะอาดใหเ้ ข้ากนั พกั ทิ้งไว้
2.นาราละเอยี ด ภไู มท์ ปนู ขาว ยปิ ซมั ผสมคลุกเคล้าใหเ้ ขา้ กนั แล้วนาไปโรยบนขเ้ี ลือ่ ยทีเ่ ตรยี มไวใ้ หท้ ั่ว
แล้วคลุกเคล้าให้เขา้ กันอีกครง้ั
3.จากนนั้ นาน้าสะอาดท่ผี สมดีเกลอื จนละลายแลว้ มารดใหท้ ่วั กองส่วนผสมท่ีเตรยี มไวแ้ ลว้ คลกุ เคลา้
สว่ นผสมใหเ้ ขา้ กันโดยใหส้ ว่ นผสมมคี วามชน้ื ประมาณ 60 % เม่อื กาขนึ้ มาแลว้ ส่วนผสมรวมกนั เป็นกอ้ นและไม่มี
นา้ ไหลออกมาตามงา่ มมือ
4.บรรจใุ ส่ถุงพลาสติกท่ใี ช้เพาะเหด็ ซง่ึ ควรบรรจุให้หมดภายในวันเดียว ถุงกอ้ นเชอ้ื ควรมีน้าหนัก
ประมาณ 8 ขดี ถึง 1 กก. อดั กอ้ นเชอื้ ให้แน่น ใส่คอขวดพลาสติกแล้วปิดด้วยจกุ พลาสติก เป็นอนั เสรจ็ เรยี บรอ้ ย

4

ข้ันตอนการนึ่งฆ่าเชอ้ื ก้อนเห็ด

1.นากอ้ นเชอื้ เห็ดวางลงในตะแกรง (1ชน้ั /20 ก้อน) จานวน 5 ชน้ั จนครบ 100 ก้อน ใส่นา้ ลงในถงั ท่ี
จะนึ่งกอ้ นเชอ้ื เห็ด ระดับนา้ สูงประมาณ 1 คบื

2.ใชถ้ งุ ดาอยา่ งหนาคลมุ ปดิ ด้านบน รดั ถงุ ใหแ้ น่น เจาะรูเลก็ ๆด้านบน 1 รู เพื่อระบายอากาศ / จุดเตา
โดยการวอรม์ เตาให้น้าเรม่ ิ รอ้ นประมาณ 5 นาที แล้วคอ่ ยเรง่ แก๊สใหแ้ รงขึ้น /นง่ึ ประมาณ 3 ชวั่ โมง (นับเวลา
หลังจากถุงดาทีค่ ลมุ ไวพ้ องตัว)/เม่อื ครบ 3 ชั่วโมง จึงปดิ เตา ท้ิงไวใ้ หเ้ ยน็ (ไม่ต้องนาถุงดาทีค่ ลมุ ออก)

5

ขั้นตอนการหยอดเชอ้ื

1.ผู้หยอดเชอ้ื เห็ดควรล้างมอื ด้วยสบู่ เชด็ ใหแ้ ห้งแลว้ เชด็ มอื ด้วยแอลกอฮอลเ์ ชด็ แผลอีกครง้ั หนงึ่
2.เขย่าขวดหัวเชอ้ื เมล็ดขา้ วฟา่ ง ใหเ้ มล็ดข้าวฟ่างกระจายออกจากกัน
4.นาแอลกอฮอล์ 70% มาฉดี พ่นใหท้ ั่วก้อนเชอ้ื
3.หยอดหัวเชอ้ื ลงในถงุ กอ้ นเชอื้ ประมาณ 15-20 เมลด็ ต่อถุงอยา่ งรวดเรว็ แลว้ รบี ปดิ ปากถุงด้วยฝาจกุ
ปิดขวดทนั ที สถานทท่ี ่ีใช้ถ่ายหวั เชอ้ื เห็ดลงก้อนเชอ้ื ควรสะอาด ลมสงบ วัสดุท่ีใช้เข่ยี หวั เชอ้ื ควรทาความสะอาด
ด้วยแอลกอฮอล์ก่อนทกุ ครง้ั

6

ข้ันตอนการบม่ ก้อนเชอ้ื

หลังจากหยอดเชือ้ เห็ดลงในถุงก้อนเชอ้ื แล้ว ให้นาไปบ่มในโรงบ่มเช้อื เพ่ือให้เส้นใยเจรญิ ในก้อนเช้ือ
โรงเรอื นท่ีใช้สาหรับบ่มก้อนเชื้อเห็ด ควรเป็นโรงเรอื นท่ีสะอาด ถ่ายเทอากาศ ได้สะดวก อุณหภูมิค่อนข้าง
สม่าเสมอ ควรเป็นห้องที่มีแสงสว่างน้อย ในการจัดวางหากวางในแนวตั้งไม่ควรให้ถุงทับซอ้ นกัน ถ้าจัดวางใน
แนวนอนสามารถจดั วางซอ้ นกันได้แต่ต้องหม่ันกลับก้อนเชื้อด้านล่างขึ้นด้านบน เพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวก
โดยทาเป็นชน้ั วางก้อนเชอื้ ประมาณ 4-6 ชนั้ หรอื เป็นชนั้ รูปตัว A โรงเรอื นบ่มเชอ้ื ควรมีอุณหภมู ิประมาณ 25-30
องศาเซลเซียส จากน้ันเชือ้ เห็ดจะเรม่ ิ เจรญิ เป็นเส้นใยสีขาว จากส่วนบนของคอขวดพลาสติกลงมา เชือ้ เห็ดจะ
เจรญิ เต็มก้อนเชอื้ ในเวลา ประมาณ 30-45 วนั ข้ึนอย่กู ับสภาพแวดล้อมในชว่ งของการเจรญิ ของเสน้ ใย รวมถึง
ขนาดของก้อนเชอื้ ด้วย ในชว่ งทีเ่ สน้ ใยจะเดินเต็มถุงต้องหมัน่ ตรวจดโู รคแมลง มด มอดแมลงสาบ ปลวกหรอื ไร
หากพบใหร้ บี นาก้อนเชอ้ื ออกไปกาจดั ทันที

7

ลักษณะโรงเรอื นสาหรบั เพาะเห็ดนางฟ้า

ควรเปน็ โรงเรอื นทสี่ ะอาด ถ่ายเทอากาศได้สะดวก อุณหภมู ิค่อนข้างสมา่ เสมอ ควรเป็นห้องท่ีมีแสงสวา่ ง
นอ้ ย ในการจดั วางหากวางในแนวตั้งไม่ควรใหถ้ ุงทับซอ้ นกัน ถ้าจดั วางในแนวนอนสามารถจดั วางซอ้ นกันได้แต่
ต้องหมนั่ กลับกอ้ นเชอื้ ด้านล่างข้ึนด้านบน เพ่ือให้อากาศถ่ายเทสะดวก โดยทาเป็นชนั้ วางก้อนเชอ้ื ประมาณ 4-6
ชนั้ หรอื เป็นชน้ั รปู ตัว A โรงเรอื นบม่ เชอ้ื ควรมีอุณหภูมปิ ระมาณ 25-30 องศาเซลเซยี ส

8

การทาให้เกิดดอก

ในการทาให้เห็ดเกิดดอกต้องย้ายก้อนเช้อื จากโรงบ่มไปไว้โรงเพาะ โรงเรอื นที่เหมาะสาหรบั การเพาะ
เหด็ นางฟ้า ควรเปน็ โรงเรอื นที่สามารถเก็บความชนื้ ได้ดี มคี วามชน้ื สมั พัทธป์ ระมาณ 80-85% อณุ หภมู ิท่ดี ีทีส่ ดุ

สาหรบั การเกิดดอกคือ 25 องศาเซลเซยี ส มีระบบถ่ายเทอากาศดีและสะดวกต่อการทาความสะอาด
การคัดแยกก้อนเชือ้ จากโรงบ่มให้สังเกตดูว่าก้อนเชอ้ื นั้นมีเส้นใยเดินเต็มถุงแล้ว และควรปล่อยท้ิงไว้สักระยะ
หนง่ึ เพือ่ ใหเ้ สน้ ใยรดั ตัวและสะสมอาหารกอ่ นนาไปเปดิ ปากกอ้ นเชอื้ ใหเ้ กิดดอกต่อไป

1. วธิ วี างก้อนเชอื้ อาจวางในลักษณะแนวนอนบนช้ันวางซอ้ น ๆ กันเปน็ ชนั้ ๆหรอื เรยี งโดยใชเ้ ชอื กแขวน
แล้วดึงกระดาษหนงั สอื พิมพ์ที่ปดิ ปากถุงออก เพอ่ื ใหด้ อกเหด็ ออกดอกออกมา

2. วธิ กี ารควบคมุ ความชนื้ ในระยะน้ี หากไมไ่ ด้เพาะในชว่ งปลายฝนต้นหนาว ซง่ึ มีอณุ หภมู แิ ละความชน้ื ที่
พอเหมาะอาจใชว้ ธิ กี ารพน่ น้าฝอย ๆ หรอื รดนา้ ท่ีพ้ืนโรงเพาะก็ได้ในชว่ งเวลา เชา้ กลางวัน และเยน็ แต่ระวงั อย่า
ให้น้าเข้าถุงก้อนเชื้อ เพราะจะทาให้ก้อนเช้ือเน่าและเสียหายเรว็ (ถ้าใช้น้าประปาควรพักน้าไว้ 3-4 วัน เพ่ือ
คลอรนี ระเหยออกไปก่อน) หลังจากเปิดถุงได้ 7-14 วนั จะปรากฏดอกเหด็ ขนาดเล็กออกมาจากปากถุง

วธิ กี ารเก็บเห็ดนางฟ้า

ก่อนเก็บผลผลิตควรงดการให้น้าเพราะเห็ดจะเปียกช้ืนไม่เป็นที่ต้องการของตลาด เก็บเก่ียว เม่ือดอก
เห็ดมีอายปุ านกลางไม่ออ่ นหรอื แก่จนเกินไป สังเกตจากขอบ ดอกเห็ดยังงมุ้ อยู่ ควรเก็บเห็ดท้งั กลุ่มไม่ควรเลือก
เกบ็ เฉพาะดอกใหญใ่ นกลมุ่ เดียวกัน เพราะจะทาให้ดอกอืน่ ๆ ในกลุม่ นั้นฟอ่ เสยี หายท้ังกลุ่ม กรณที ่ีกลุม่ ดอกเห็ด
มีทัง้ ดอกเล็กและดอกใหญ่ โดยดอกเล็กมจี านวนมากกว่า ควรรอใหด้ อกเล็กโตได้ทกี่ อ่ นแล้วคอ่ ยเก็บ การเก็บให้
ใชม้ ือไมค่ วรใชม้ ดี ตัด เพราะจะทาใหส้ ว่ นของโคนกา้ นท่ีเหลือติดอยู่เนา่ และสรา้ งความเสียหายใหก้ ับดอกเห็ดอื่น
ๆ ในก้อนได้ วธิ กี ารเก็บให้ ใช้มือจับดอกเหด็ แลว้ ดึงเบาๆ โยกไปทางซา้ ยและ ขวา ดอกเห็ดจะหลุดออกมา ต้อง
ดึงดอกเหด็ ใหห้ ลุดออกจากถุงท้ัง กล่มุ ไมใ่ ห้เหลอื โคนติดท่ถี ุง เพราะจะท าให้หน้าถุงเนา่ ท าให้มเี ชอื้ รา อ่ืนหรอื
มีแมลงหว่เี ข้าท าลาย การเกบ็ ผลผลิตควรเกบ็ ไปเรอ่ ื ยๆ จนกว่ากอ้ นเชอื้ จะหมดอายุ ประมาณ 3-4 เดือน

9

การป้องกันการเกิดเชอ้ื ราปนเป้ ือนในการเพาะเห็ดถงุ

1. ตรวจสอบความสะอาดและความบรสิ ุทธขิ์ องหัวเชอื้ กอ่ นซอ้ื
2. การถา่ ยเชอ้ื หรอื ใสเ่ ชอ้ื ควรทาในห้องทสี่ ะอาดปราศจากฝนุ่ ละอองหรอื เชอื้ โรคอื่นๆ หรอื บรเิ วณที่ไมม่ ี
อากาศถ่ายเท
3. คัดแยกถุงเห็ดเสยี ถุงเหด็ แตก ถุงเห็ดท่มี ีจุกสาลีชน้ื นาไปน่ึงใหม่หรอื เผาเพ่อื ลดการระบาดของเชอ้ื รา
4. รกั ษาความสะอาดโรงเพาะ และบรเิ วณโดยท่วั ไปรอบๆ
5. เมื่อเก็บผลผลติ หมดแลว้ ควรพกั โรงเพาะเห็ดประมาณ 2-3 อาทิตย์ เพื่อทาความสะอาดและฉดี ยา
ฆา่ แมลง หรอื เชอ้ื ราทอี่ าจซุกซอ่ นตามพื้น และพน้ื เสากอ่ นนาถุงเห็ดชดุ ใหม่เขา้ มา ถา้ เป็นไปได้ควรแยกโรงบม่
กับโรงเปดิ ดอกต่างหาก

ปัญหาในการเพาะเห็ดนางรม

1. เส้นใยไม่เดินลงก้อนเชอ้ื เห็ด อาจเกิดจาก
- หวั เชอ้ื เหด็ เปน็ เชอื้ ออ่ น หรอื เสน้ ใยท่นี ามาทาหัวเชอื้ เห็ดผา่ นการต่อเชอ้ื เหด็ มาหลายครงั้ ทาใหเ้ ส้นใย
ออ่ นแอ จงึ ควรเลือกหัวเชอื้ ทไี่ ด้จากพนั ธดุ์ ีใหผ้ ลผลติ สูงและไมค่ วรต่อเชอื้ บ่อยครง้ั
- หัวเชอ้ื เหด็ มีเชอ้ื จุลนิ ทรยี อ์ น่ื ปนเป้ อื น และเจรญิ แข่งกบั เสน้ ใยเห็ด ผู้เพาะเลี้ยงควรสงั เกต ตั้งแต่ระยะ
เลย้ี งบนอาหารว้นุ วา่ มีเชอื้ อน่ื ปนหรอื ไม่ และหลังจากขยายลงบนเมลด็ ข้าวฟ่างแล้วต้องไม่มีเชอ้ื จลุ นิ ทรยี ์อนื่
- เลอื กวสั ดเุ พาะท่ปี ราศจากสารเคมปี ะปนอยู่ โดยเฉพาะสารกาจดั โรคพืชไม่ว่าจะเป็นฟางขา้ ว ขีเ้ ลอ่ื ย
- สภาพความเปน็ กรด-ด่าง ไม่เหมาะสม ควรใหม้ ี pH ระหว่าง 6.5-6.8
- ข้เี ลื่อยท่ีใชเ้ พาะมีความชน้ื มากเกนิ ไปเพราะสภาพดังกล่าวเชอื้ แบคทีเรยี และเชอื้ อนื่ จะเจรญิ ได้ดีกวา่
2. เส้นใยเห็ดเดินบางมากอาจเกิดจาก
- มีอาหารเหลืออยนู่ ้อยในถงุ กอ้ นเหด็ หรอื มอี าหารเสรมิ น้อยเกนิ ไป
- การนึ่งฆา่ เชอ้ื ยังไม่สมบรู ณ์เพียงพอ ใชเ้ วลาในการนึ่งน้อยเกินไป
3. เส้นใยเห็ดเดินแล้วหยุด
- กอ้ นเชอ้ื เหด็ มีความชนื้ มากเกนิ ไป จะสังเกตเหน็ นา้ ไหลมารวมกันท่ีก้นถุง เชอื้ แบคทเี รยี จะเจรญิ ได้ดีมี
กลนิ่ เหมน็ เกิดข้ึนและอาจเกิดจากเชอื้ เหด็ ออ่ นแอ
4. เห็ดออกดอกชา้ หลังจากเปิดถุงแล้ว
- เมื่อเส้นใยเดินเต็มถุงแล้วควรปล่อยเส้นใยรดั ตัวนาน 5-7 วัน เส้นใยต้องสานกันแน่นและสะสม
อาหารให้มากพอจงึ จะพัฒนาไปเป็นดอก นอกจากน้ีอาจมีปรมิ าณของคารบ์ อนไดออกไซด์สูง เพราะการระบาย
อากาศไมด่ ีพอหรอื ภายในโรงเรอื นอาจมี อณุ หภูมสิ งู หรอื ตา่ เกินไปหรอื มีความชน้ื ไมเ่ พียงพอ
5. ดอกเห็ดเกิดข้ึนแต่ไม่พัฒนาไปเป็นดอกมักจะเหี่ยวและแห้งตายในทส่ี ุดอาจเกิดจาก
- หัวเชอื้ เหด็ ออ่ นแอ ต้องเลอื กหัวเชอ้ื ท่ดี ีและแข็งแรงเท่านน้ั
- เปิดปากถุงก้อนเช้ือกว้างเกินไป ทาให้เกิดดอกเห็ดมากโดยอาหารมีไม่พอเพียงและน้าในก้อนเชือ้
เคล่อื นยา้ ยออก จงึ ไม่ควรเปดิ ปากถุงใหก้ ว้างเกนิ ไป
- ความชนื้ ในโรงเรอื นมนี อ้ ย ควรฉีดพน่ นา้ ในทางตรงกันขา้ มหากฉดี พน่ นา้ ให้กระทบกบั ก้อนเห็ดโดยตรง
จะทาให้ดอกเน่าเสียหายได้ควรฉดี พ่นนา้ เปน็ ละอองฝอยในอากาศ

10

- มีเชอื้ จุลินทรยี ์และเชอ้ื อื่นๆ แพรร่ ะบาดมาก จงึ ต้องรกั ษาความสะอาดภายในโรงเรอื นให้ดีและอาจมี
แมลงศตั รูเห็ดกัดและทาลายกอ้ นเชอ้ื เห็ด จาเป็นต้องจดั โรงเรอื นให้สะอาดก่อนนาก้อนเชอื้ เหด็ เขา้ และระหว่าง
การเกดิ ดอก

6. ดอกเห็ดหงกิ งอ ดอกเห็ดไม่สมบูรณ์ อาการ : ดอกเล็ก ข้ึนเป็นกระจุกก้านดอกอาจเกดิ เด่ียวหรอื ติด
เปน็ เน้อื เดียวกันจากก้านของดอกเห็ด 3-4 ดอก ไม่มลี ักษณะของหมวกดอกปกติให้เห็น ขอบหมวกหงกิ งอหยัก
ไปมาหรอื ขอบหมวกมว้ นออก อาจเกิดจาก

- การระบายอากาศภายในโรงเรอื นไมด่ ีทาให้อุณหภมู ิภายในโรงเรอื นสูงขนึ้ ผลทตี่ ามมาคือมีการ สะสม
ของก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์เพ่ิมขนึ้ เรอ่ ื ยๆ

- แมลงหว่เี จาะท่อน้าเลี้ยงของดอกเห็ดทาให้ไม่มีน้าเลี้ยงไปเลี้ยงดอกเห็ดได้เพียงพอ ดอกเห็ดจงึ ไม่
สมบูรณ์

- อาจเป็นแมลงกลางคนื ในตอนกลางวันเราจงึ ไมพ่ บตัว ทดลองดักแมลงในเวลากลางคนื ทาโดยใชก้ าว
ดักแมลงหรอื นา้ มนั พืชก็ได้

- อาจเกิดจากอากาศทหี่ นาวจดั เพราะในชว่ งทอ่ี ากาศเยน็ มากๆ ความชนื้ ในอากาศจะต่าดอกเหด็ จะขาด
นา้ วธิ แี กไ้ ขคอื รดน้าให้ถ่ีขึน้ เพ่มิ ข้นึ เป็น 3-4 ครง้ั ต่อวนั

- อาจเกดิ จากสายพนั ธเุ์ ชอื้ ออ่ นแอ ซง่ึ เกิดจากการตัดต่อเชอื้ หลายครงั้

7. ทาไมเติมน้าตามสูตรอาหารแล้ว ข้ีเลื่อยยังแห้งหรอื แฉะเกินไป
– จะใชน้ า้ เทา่ ไรขึ้นอยูก่ ับความชน้ื ของขี้เลอ้ื ย ถ้าเปน็ ขี้เล่อื ยท่กี องตากแดดตากฝนโดยไม่มีการคลุมกอง
ก็จะมีความชน้ื มาก หากเป็นขี้เล่ือยใหม่จะซบั น้าได้ดีกว่าข้ีเล่อื ยเก่า ความชน้ื ในข้ีเล่ือยใหม่จึงมากกว่าข้ีเล่ือยเกา่
จงึ ไมต่ ้องเติมนา้ มาก ซง่ึ ต้องอาศัยการสงั เกตและฝึกฝนจงึ จะกะปรมิ าณนา้ ได้พอดี

11

8. เม่ือเปิดดอกแล้ว ควรจะใชน้ ้าอะไรรดและรดน้าอย่างไร
- น้าท่จี ะใชร้ ดก้อนเห็ด กค็ วรจะมคี ่าความเปน็ กรด-ด่างท่ี pH 7.0 (เป็นกลาง)
- แหลง่ นา้ สามารถใชไ้ ด้ทงั้ น้าบอ่ น้าคลอง นา้ บาดาลทไ่ี ม่กรอ่ ย หรอื แม้กระท้งั น้าประปา
- สาหรบั นา้ ประปาเปน็ กลางอยู่แล้ว แต่ไมเ่ หมาะท่จี ะนามาใชท้ นั ที ควรตากแดดหรอื รองทิ้งไว้ ประมาณ
3-4 วนั เพอ่ื ให้คลอรนี ระเหยออกไปกอ่ น ขอ้ เสียของการใชน้ า้ ประปาคือมตี ้นทนุ ทส่ี ูง
- ส่วนน้าบาดาลควรจะมีการปรบั ด่าง โดยการแกว่งสารส้มเพ่ือให้เศษปูนและอื่นๆ ที่มากับน้าบาดาล
ตกตะกอน ไมว่ า่ น้าทใ่ี ชจ้ ะมาจากแหล่งใด หากไมแ่ น่ใจควรจะทาการวัดค่าความเปน็ กรด-ด่าง ของนา้ ก่อนเสมอ

– การรดน้าให้รดรอบๆ ก้อน และให้รดจากก้อนที่อยู่บนสุดและน้าจะค่อยๆ ไหลลงมาก้อนที่อยู่
ด้านลา่ ง อยา่ ให้นา้ เข้าไปท่หี น้าก้อน เพราะนา้ จะ เขา้ ไปขงั ในก้อนเหด็ เส้นใยเหด็ จะตายกลายเปน็ เมอื กทเ่ี รยี กกัน
ว่า “ราเมอื ก” ทาใหเ้ ห็ดไมอ่ อกดอกและก้อนเหด็ จะเสยี

- ความถี่ในการรดน้าให้พิจารณาอุณหภูมิ ความช้ืนสัมพันธ์ สภาพของก้อนเห็ด ลมและอากาศเป็น
องคป์ ระกอบ สง่ิ ท่ีผู้เพาะเลย้ี งเหด็ ต้องรู้ คอื อณุ หภมู ิและความชนื้ สมั พทั ธท์ ่ีเหมาะสมสาหรบั เหด็ ที่เราเพาะ

- ถ้าเห็ดต้องการความช้ืนสัมพัทธ์ที่ 85-90 % ต้องรดน้า 4-5 ครง้ั /วัน หากอากาศรอ้ นข้ึน ความชื้น
สัมพทั ธจ์ ะลดลง ควรจะรดน้าให้นานขึน้ อีกสักเล็กน้อย หรอื รดท่ีพื้นและผนงั โรงเรอื นเพ่มิ ไปด้วย ในทางกลับกัน
หากความชน้ื สูงควรจะลดการรดนา้ ลงพรอ้ มทัง้ เปิดโรงเรอื นเพอ่ื ให้มกี ารระบายอากาศ

- อุปกรณ์ในการรดน้า สามารถใชไ้ ด้ทั้งสายยาง บัวรดน้า หรอื ระบบพ่นฝอย ซึง่ สายยางและบัวรดน้า
สามารถเลือกรดน้าเฉพาะจุดได้ คือจุดท่ีแห้งเราก็รดน้ามากขึ้น จุดที่ชนื้ มากก็รดน้าให้น้อยลง แต่ระบบพ่นฝอย
จะปล่อยน้าในปรมิ าณเทา่ ๆ กันทกุ จดุ อาจทาใหบ้ างบรเิ วณท่ชี น้ื อยแู่ ล้ว แฉะไปเลยกไ็ ด้

- อุปกรณ์รดนา้ ทีด่ ีคือ ต้องรดนา้ ได้เป็นฝอยละเอียด และน้าต้องไมแ่ รงเกินไป
9. เมื่อเห็ดออกดอกน้อยลง
- เม่ือเปิดดอกไปนานๆ เห็ดออกดอกน้อยลง เราสามารถกระตุ้นการออกดอกด้วยการขยายปากถุงให้
กว้างขน้ึ ได้ โดยตัดปากถุงให้ถงึ ไหลถ่ ุง และอาจใชช้ อ้ นขูดหนา้ ก้อนหากจาเปน็
10. การทาให้เห็ดออกดอกพรอ้ มกันโดยพักก้อน
- เม่ือเก็บดอกเห็ดชุดแรกเสรจ็ ให้ตรวจดูสภาพของก้อนเห็ดหากพบกอ้ นไหนยงั มีโคนเหด็ หรอื รากเห็ด
ค้างอยู่ ให้ใชช้ อ้ นคอ่ ยๆ แคะออก
-ทาความสะอาดชอ้ นด้วยแอลกอฮอลท์ ุกครง้ั เพื่อปอ้ งกันการติดเชอ้ื จากกอ้ นหนงึ่ ไปยังอีกก้อนหน่ึง
- หลังจากนั้นให้งดการรดน้าประมาณ 4-5 วัน ในระยะน้ีอาจมีเห็ดแทงดอกข้ึนมาให้ปล่อยให้ดอกเห็ด
แหง้ หรอื แคะออกกไ็ ด้
- ประมาณวันที่ 6-7 ตุ่มดอกเห็ดจะทยอยเกิดขึ้นพรอ้ มๆ กัน ให้รดน้าเพื่อเพิ่มความช้ืนเห็ดก็จะออก
ดอกพรอ้ มๆ กันแล้ว

12

ต้นทนุ การผลิต

วสั ดุสาหรบั ก้อนเชอื้ เห็ดนางฟ้า (สาหรบั 200 ก้อน) เปน็ เงนิ 300 บาท
1.ขเี้ ลอื่ ย (ยางพารา) จานวน 100 กก.ๆละ 3 บาท บาท
บาท
2.ราละเอยี ด จานวน 6 กก.ๆละ 20 บาท เป็นเงนิ 120 บาท
บาท
3.ภูไมท์ จานวน 1 กก.ๆละ 10 บาท เปน็ เงนิ 10 บาท
บาท
4.ปูนขาว จานวน 1 กก.ๆละ 5 บาท เปน็ เงนิ 5
บาท
5.ยปิ ซมั จานวน 5 ขีด เปน็ เงนิ 8 บาท

6.ดีเกลือ จานวน 2 ขีด เปน็ เงนิ 2

7.เชอื้ เห็ดนางฟา้ จานวน 5 ขวดๆละ 10 บาท เปน็ เงนิ 50

8.ถุงพลาสติก(ขยายขา้ ง) ขนาด 612 x12 นิ้ว จานวน 2 กก.ๆละ80 บาท เป็นเงนิ 160 บาท

9.คอขวดพลาสติก จานวน 200 อันๆละ 50 สตางค์ เปน็ เงนิ 100

10.ฝาจุกปดิ ขวด จานวน 200 อันๆละ 50 สตางค์ เปน็ เงนิ 100

รวมเป็นเงนิ ทง้ั สิ้น 855 บาท (เฉล่ยี ก้อนละ 4.275)

อุปกรณ์สาหรบั นึ่งก้อนเชอ้ื เห็ดนางฟ้า (สาหรบั 200 ก้อน)

1.ถังน่ึงกอ้ นเชอ้ื เห็ด ขนาด 200 ลิตร เปน็ เงนิ 650 บาท
เป็นเงนิ 1,500 บาท
2.ตะแกรงสาหรบั วางกอ้ นเชอื้ เห็ด จานวน 5 อันๆละ 300 บาท เปน็ เงนิ 4,385 บาท
เป็นเงนิ
3.หวั แก๊สขนาด KB 10 พรอ้ มถังแก๊ส จานวน 1 ชุด เปน็ เงนิ 40 บาท
50 บาท
4.ถุงดาอย่างหนา 1 แพค็

5.ยางรดั

รวมเปน็ เงนิ ท้งั สิ้น 6,625 บาท

***หมายเหตุ ราคาวัสดุอาจมีการเปลี่ยนแปลงขึน้ อยู่กับราคาตลาดในแต่ละพ้ืนท่ี