คู่มือการส่งเสริมการพัฒนาการเพาะปลูกเห็ดเศรษฐกิจ

คู่มือเล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการส่งเสริม การพัฒนายกระดับทักษะอาชีพในการเกษตรเพื่อสร้างความเข้มแข็ง ของเศรษฐกิจฐานรากของชุมชน มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มและ สร้างความเข้มแข็งแก่เศรษฐกิจฐานรากของชุมชน โดยส่งเสริม การพัฒนาการปลูกเห็ดเศรษฐกิจ ได้แก่ เห็ดฟาง เห็ดกระด้าง เห็ดนางฟูาและเห็ดนางรม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อถ่ายทอดความรู้ เกี่ยวกับเห็ดเศรษฐกิจ ซึ่งเกษตรกรสามารถเรียนรู้ฝึกปฏิบัติได้ โดยใช้ พื้นที่ตามความเหมาะสมในท้องถิ่น อีกทั้งยังสามารถแปรรูปเพื่อเพิ่ม มูลค่าได้เป็นการสร้างงานและรายได้ให้แก่เกษตรกรได้เป็นอย่างดี นับเป็นอีกอาชีพหนึ่งที่น่าสนใจ ผู้จัดท าหวังว่าคู่มือเล่มนี้จะให้ความรู้ และก่อให้เกิดประโยชน์แก่เกษตรกรได้เป็นอย่างดี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ก ค าน า

เรื่อง หน้า ค าน า................................................................................... ก สารบัญ................................................................................ ข เห็ดฟาง........................................................................... 1 เห็ดกระด้าง..................................................................... 9 เห็ดนางฟูา..................................................................... 15 เห็ดนางรม..................................................................... 20 เอกสารอ้างอิง................................................................... 24 ข สารบัญ

ชื่อสามัญ : เห็ดฟาง ชื่อภาษาอังกฤษ : Straw Mushroom ชื่อวิทยาศาสตร์ : Volvariella volvacea ชื่อวงศ์ : Pluteaceae เห็ดฟาง เป็นเห็ดกินได้มีการเพาะเลี้ยงในแถบเอเชียตะวันออก และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ใช้เป็นส่วนผสมในการประกอบอาหาร เอเชียอย่างแพร่หลาย (กรมวิชาการเกษตร, 2564 : 23) 1 เห็ดฟางในตะกร้า เห็ดฟาง

1. เชื้อเห็ดต้องไม่อ่อนหรือแก่จนเกินไปและเส้นใยเห็ดจะต้อง เจริญเต็มถุงและยังไม่เกิดดอกในก้อนเชื้อเห็ด 2. มีกลิ่นหอมและไม่มีกลิ่นแอมโมเนีย 3. ไม่มีการปนเปื้อนจากเชื้อราหรือสาเหตุโรคอื่น 4. ก้อนเชื้อเห็ดต้องไม่มีรอยแตก ส่วนผสมในการเพาะเห็ดฟางในตะกร้า 2 ฟางข้าวแห้ง ร าข้าวอ่อน แปูงข้าวเหนียว ขี้มัน ขี้ฝูาย ทะลายปาล์ม คุณลักษณะเฉพาะเห็ดฟาง

1. แช่ฟางข้าวในน้ าประมาณ อย่างน้อย 12 ชั่วโมง 2. น าก้อนเห็ดฟางมาขยี้ให้แตกจากกัน จนหมดทุกก้อน 3. น าแปูงข้าวเหนียวประมาณครึ่งกิโลกรัม ต่อ 15 ก้อน มาโรยใส่ผสมเข้าด้วยกัน 4. น าร าอ่อนประมาณครึ่งกิโลกรัมต่อ 15 ก้อน มาโรยใส่ผสมเข้าด้วยกัน 5. หมักเชื้อเห็ดไว้ประมาณ 15 นาที 3 แช่ฟางข้าวที่ผสมกับอาหารเห็ด พักฟางข้าวหลังจากแช่ ก้อนเชื้อเห็ดฟาง ขยี้ก้อนเชื้อเห็ดฟางในแตก วิธีการเตรียมวัสดุเพาะเห็ดฟาง

1. น าเชื้อเห็ดฟางที่ฉีกหัวเชื้อเห็ดฟางเป็น ชิ้นเล็กๆ แบ่งเชื้อออกเป็น 6 ส่วน เท่า ๆ กัน เพาะได้ 2 ตะกร้า ใช้ตะกร้าละ 3 ส่วน 2. เตรียมตะกร้า ที่แข็งแรงระบายน้ าได้ดี 3. น าฟางข้าวซึ่งแช่น้ าแล้ว มารองก้นตะกร้า กดให้แน่น สูงประมาณ 3 นิ้ว หรือประมาณ 1 ใน 3 ของตะกร้า 4. โรยเชื้อเห็ดฟางให้ชิดข้างขอบตะกร้า กว้างประมาณ 1 ฝุามือ หนาประมาณ 1 นิ้ว เว้น ตรงกลางไว้ แล้วโรยมูลสัตว์ทับบนขี้ฝูายชิดขอบ ตะกร้าเช่นเดียวกัน 5. โรยเชื้อเห็ดฟางที่เตรียมไว้อีก 3 ส่วน โดยโรยชิดขอบตะกร้า 6. ชั้นสุดท้ายโรยเชื้อเห็ดฟางให้เต็มหน้าตะกร้าแล้วใช้ฟางคลุม ด้านบนพร้อมกดให้แน่นพอประมาณ 7. น าตะกร้าท าที่เสร็จแล้วไปวาง ไว้ในพื้นที่จัดเตรียมไว้ โดยใช้สุ่มไก่คลุม แล้วน าผ้ายางใสมาปิดให้มิดชิด 4 โรยเชื้อเห็ดฟาง เชื้อเห็ดฟางในแต่ละชั้น ใช้สุ่มไก่คลุมตะกร้าเห็ดฟาง วิธีการเพาะเห็ดฟางในตะกร้า

8. ในกรณีที่ท าเป็นจ านวนมาก ให้ท าเป็นโรงเรือน เรียงตะกร้าเป็น แถวตามความเหมาะสมของโรงเรือน 9. ใช้ไม้ไผ่ขนาด 2 เมตร มาดัดให้โค้ง แล้วคลุมด้วยผ้ายางทั้ง 2 ด้าน ใช้เศษฟาง ทับไว้ด้านบน 10. เมื่อครบ 4 วัน ท าการตัดใยเชื้อโดย ใช้ที่ฉีดน้ ามาฉีดประมาณ 3-5 นาที จากนั้น คลุมผ้ายางไว้เหมือนเดิม 5 เรียงตะกร้าเห็ดฟาง ดัดไม้ไผ่ให้โค้ง คลุมด้วยผ้ายางทั้ง 2 ด้าน

1. รดน้ าที่พื้นดินให้เปียกแฉะจะได้ ความชื้นจากการระเหยของน้ าที่ดิน 2. คลุมด้วยพลาสติก ทับด้วย ฟางแห้ง ปล่อยทิ้งไว้ 3 คืน 3. เมื่อครบ 3 คืน เปิดระบายอากาศตรง กลาง แล้วคลุมไว้เหมือนเดิม อีก 3 - 4 วัน จากนั้นสามารถเก็บผลผลิตได้ 6 รดน้ าที่พื้นดินให้เปียก เปิดระบายอากาศตรงกลาง คลุมด้วยผ้ายางทั้ง 2 ด้าน ไว้เหมือนเดิน การดูแลรักษา

1. หากเป็นดอกเดี่ยว สามารถใช้มือดึง ออกมาได้เลย แต่ถ้าดอกออกมาในกระจุก เดียวกัน มีหลายดอก ดอกจะโตไม่เท่ากัน ต้องเลือกเก็บโดยให้ใช้มีดปลายแหลม หรือมีด ปอกผลไม้ แคะไปที่โคนดอกแล้วเก็บดอกที่โต พร้อมที่จะเก็บ จากนั้นน าใส่ภาชนะบรรจุ ถุงยางหรือลังให้มิดชิดและพร้อมจ าหน่าย ต่อไป 2. การให้อาหารเห็ดฟาง ให้น าน้ าอาหารเห็ดประมาณ 10 ซีซี มาผสมกับน้ า 20 ลิตร แล้วฉีดพ่นตะกร้าทุกครั้งที่เก็บดอก 3. ผลผลิต 1 ตะกร้า จะได้ 1 กิโลกรัม ขึ้นอยู่กับอาหารเห็ด ยิ่งใส่ มาก ผลผลิตยิ่งสูงตาม 1. แมลง เช่น มด ปลวก ไร วิธีก าจัด โดยการใช้สารเคมีที่ไม่มีพิษ ตกค้าง โรยกองรอบตะกร้าเห็ดฟาง ห่างประมาณ 50 เซนติเมตร 2. เห็ดคู่แข่ง วิธีแก้ ควรเก็บฟางไม่ให้ถูกฝนเพราะมีราเห็ดชนิด อื่นอยู่ตะกร้า เมื่อเกิดดอกเห็ดอื่นให้น าไปเผาทิ้งหรือท าปุ๋ย 3. สัตว์ชนิดอื่นๆ เช่น ไก่ หนู งู ฯลฯ วิธีแก้ ควรท าโรงเรือนให้ แข็งแรงและมิดชิด 7 ดอกเห็ดฟาง ศัตรูและการก าจัด การเก็บเกี่ยวผลผลิตและการให้อาหารน้ าเห็ดฟาง

เห็ดทอด ซุปเห็ด แกงเห็ด ผัดเห็ด ต้มเห็ด ลาบเห็ด เห็ดอบแห้ง เห็ดแห้งบรรจุห่อ ผลิตภัณฑ์เห็ดต่างๆ เช่น ข้าวเกรียบเห็ด ลูกชิ้น เห็ด เครื่องดื่มเห็ด เห็ดอัดกระป๋อง 8 การน าไปใช้ประโยชน์ การน าไปใช้ประโยชน์ การแปรรูป

ชื่อสามัญ : เห็ดลม ชื่อภาษาอังกฤษ : Lentinus polychrous ชื่อวิทยาศาสตร์ : Lentinus polychrous Lev. ชื่อวงศ์ : Polyporaceae เห็ดกระด้าง ภาษาท้องถิ่นอีสานเรียกเห็ดบด ทางภาคเหนือเรียก เห็ดลม และภาคกลางเรียกเห็ดกระด้างด า เป็นเห็ดพื้นเมืองที่มีรสชาติดี ในธรรมชาติมักพบบนขอนไม้ล้มหรือขอนไม้ที่ตายแล้วในตระกูลเต็งรัง หรือไม้ใบกว้าง พบในช่วงฤดูร้อนต่อฤดูฝนหรือฤดูฝนต่อฤดูหนาว จึงเป็น ที่นิยมรับประทานของคนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือ (กรมวิชาการเกษตร, 2564 : 13) 9 เห็ดกระด้าง เห็ดกระด้าง

1. ใช้ถุงพลาสติกทนร้อนชนิดพับก้นถุง 2. ก้อนเชื้อเห็ดมีน้ าหนักไม่ต่ ากว่า 700 กรัม 3. ก้อนเชื้อเห็ดเส้นใยต้องเดินเต็มถุงพร้อมเปิดดอก 4. ก้อนเชื้อเห็ดไม่มีโรคหรือแมลงเข้าท าลาย 5. ก้อนเชื้อเห็ดต้องไม่มีรอยแตก 10 ก้อนเห็ดกระด้าง คุณลักษณะเฉพาะเห็ดกระด้าง

วิธีการเปิดดอก เปิดดอกหรือเปิดหน้าก้อนเห็ดโดยใช้มีด กรีดเป็นสามเหลี่ยม 3-4 จุด โรงเรือนเปิดดอก (โรงเรือนแบบร้อน) 1. ควรมีแสงผ่านเข้าในโรงเรือนได้ 2. มีช่องเปิด-ปิด ส าหรับถ่ายเทอากาศ 3. หลังคาท าด้วยวัสดุกันน้ า 4. ผนังท าด้วยวัสดุที่เก็บรักษาความชื้นภายในโรงเรือนได้ 11 การเปิดดอก โรงเรือนเห็ดกระด้าง วิธีการเพาะเห็ดกระด้าง

ขนาดโรงเรือน ขนาดความกว้าง 4 x 6 เมตร สูง 2.00 เมตร ระยะทางเดินประมาณ 80 - 100 เซนติเมตร ใส่ได้ประมาณ 2,800 - 3,000 ก้อน ให้ใส่ความสูง ประมาณ 20 -25 ก้อน เพราะก้อนด้านล่างจะได้ไม่ถูกกดทับมากจนเกินไป คุณลักษณะเฉพาะวัสดุและอุปกรณ์ประกอบการเพาะเห็ด 1. ผ้าพลาสติกคลุม มีขนาดกว้าง x ยาว ไม่ต่ ากว่า 3 x100 เมตร 2. แสลนกรองแสงไม่ต่ ากว่า 70% มีขนาดกว้าง x ยาวไม่ต่ ากว่า 2 x 100 เมตร 3. ผ้าใบพลาสติกมุงหลังคา โรงเรือน 12 ขนาดโรงเรือน ผ้าใบพลาสติกมุงหลังคาโรงเรือน แสลนกรองแสง การสร้างโรงเรือน

1. รักษาความสะอาดโรงเพาะเห็ด และบริเวณรอบๆ ฟาร์ม 2. คัดแยกก้อนที่เสีย ที่มีเชื้อราเขียวหรือถุงเสีย ถุงแตกไปนึ่งใหม่ หรือเผาท าลาย 3. หลังจากรับก้อนเชื้อเห็ดแล้ว ควรท าการพักก้อนประมาณ 5 วัน หรือสังเกตว่าก้อนเชื้อเดินเต็ม หลังจากนั้นท าการตัดดอก โดยการกรีด หน้าก้อน 4 จุด (ก้อนไร้คอ) 4.ในการกระตุ้นให้เกิดดอก ควรท าการปิดโรงเรือนให้มิดชิดไม่ให้ อากาศเข้าได้ แล้วท าการฉีดพ่นน้ าใส่ก้อนเห็ด และลงที่พื้นดินให้เปียก ที่สุด อบทิ้งไว้ประมาณ 3-4 วัน ในอุณหภูมิไม่น้อยกว่า 34 องศา เซลเซียส แต่ไม่เกิน 40 องศาเซลเซียส พอครบ 4 วัน สังเกตหน้าก้อน เห็ดจะมีสปอร์สีขาวนูน ถึงเปิดผ้ายางด้านข้างออกให้หมด เพื่อไห้อากาศ เย็นด้านนอกเข้ามาแทนที่อากาศร้อน โดยม้วนผ้ายางขึ้นมัดไว้ จะปิดด้านข้าง ด้วยแสลนด าเพื่อให้อากาศถ่ายเท โดยอุณหภูมิในโรงเรือน จะอยู่ที่ 29-30 องศาเซลเซียส เห็ดจะออกดอก พอเก็บดอกแล้วฉีดอาหารเห็ดใส่ทิ้งไว้ ประมาณ 5-7 วัน ค่อยเริ่มท าการกระตุ้นดอกใหม่ ท าวนไปในระยะเวลา 60 วัน 5. ให้อาหารเห็ด น าน้ าอาหารเห็ดประมาณ 10 ซีซีมาผสมกับน้ า 20 ลิตร แล้วฉีดพ่นก้นเห็ดทุกครั้งที่เก็บดอก 6. เมื่อเก็บผลผลิตหมดแล้ว ควรพักโรงเห็ดประมาณ 2-3 สัปดาห์ และฆ่าเชื้อก่อนน าชุดใหม่เข้า และน าก้อนเห็ดเก่าไปเพาะเห็ดชนิดอื่น หรือไปท าปุ๋ย 13 การดูแลรักษา

1. เก็บผลผลิตด้วยมือหรือใช้มีดตัดบริเวณโคนดอกเห็ด 2. ควรเก็บดอกที่ยังไม่แก่ ขอบดอกไม่บานย้วย 3. น าไปเก็บในภาชนะหรือตู้เย็นในอุณหภูมิที่เหมาะสม เพื่อให้ดอกสดส่งตลาดหรือท าแห้ง เห็ดทอด ซุปเห็ด แกงเห็ด ผัดเห็ด ต้มเห็ด ลาบเห็ด เห็ดอบแห้ง แหนมเห็ด เห็ดแห้งบรรจุห่อ ผลิตภัณฑ์เห็ดต่างๆ เช่น ข้าวเกรียบเห็ด ลูกชิ้น เห็ด แหนมเห็ด เครื่องดื่มเห็ด เห็ดอัดกระป๋อง 14 ข้าวเกรียบเห็ด เห็ดอบแห้ง การเก็บเกี่ยวผลผลิต การน าไปใช้ประโยชน์ การแปรรูป

ชื่อสามัญ : เห็ดนางฟูา ชื่อภาษาอังกฤษ : Fairy mushroom ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pleurotus pulmonarius ชื่อวงศ์ : Tricholomataceeae เห็ดนางฟูา คือ เห็ดชนิดหนึ่งมีลักษณะคล้ายกับเห็ดเป๋าฮื้อ โดยเห็ดนางฟูาจะมีถิ่นก าเนิดอยู่ในประเทศอินเดีย ต่อมาเริ่มมีการน ามา เพาะปลูกในประเทศไทยมากขึ้น และเป็นเห็ดที่ได้รับความนิยมเป็น อย่างมาก นอกจากนี้เห็ดนางฟูายังสามารถหาทานได้ง่ายในประเทศไทย (มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสานนครราชสีมา, 2556 : 20) 15 เห็ดนางฟูา ก้อนเห็ดนางฟูา เห็ดนางฟ้า

1. ใช้ถุงพลาสติกทนร้อนชนิดพับก้นถุง 2. ก้อนเชื้อเห็ดมีน้ าหนักไม่ต่ ากว่า 700 กรัม 3. ก้อนเชื้อเห็ดเส้นใยต้องเดินเต็มถุงพร้อมเปิดดอก 4. ก้อนเชื้อเห็ดไม่มีโรคหรือแมลงเข้าท าลาย 5. ก้อนเชื้อเห็ดต้องไม่มีรอยแตก วิธีการเปิดดอก เปิดดอกหรือเปิดหน้าก้อนเห็ดโดย ใช้มีดกรีดเป็นสามเหลี่ยม 3-4 จุด โรงเรือนเปิดดอก 1. ควรมีแสงผ่านเข้าในโรงเรือนได้ (ใช้ตาข่ายพรางแสงไม่น้อยกว่า 70 %) 2. มีช่องเปิด - ปิด ส าหรับถ่ายเท อากาศ 29-31 องศาเซลเซียส 3. หลังคาท าด้วยวัสดุกันน้ า 16 ก้อนเห็ดฟูา การเปิดดอก การเปิดดอก คุณลักษณะเฉพาะเห็ดนางฟ้า วิธีการเพาะเห็ดนางฟ้า

1. รักษาความสะอาดโรงเพาะเห็ด และบริเวณรอบๆ ฟาร์ม 2. คัดแยกก้อนที่เสีย ที่มีเชื้อราเขียวหรือถุงเสีย ถุงแตกไปนึ่งใหม่ หรือเผาท าลาย 3. หลังจากรับก้อนเชื้อเห็ดแล้ว ควรท าการพักก้อนประมาณ 5 วัน หรือสังเกตว่าก้อนเชื้อเห็ดเดินเต็ม หลังจากนั้นท าการตัดดอก โดย การกรีดหน้าก้อน 4 จุด (ก้อนไร้คอ) 4. การเปิดดอก ท าการพ่นฉีดน้ า ปรับความชื้นในอุณหภูมิ 29-30 องศาเซลเซียส ปรับอุณหภูมิให้ปกติ เห็ดจะออกดอกประมาณ 5-7 วัน เก็บดอกท าวนไปประมาณ 5-7 รอบ ในระยะเวลา 60 วัน จะได้ผลผลิต โดยเฉลี่ย ประมาณ 3 - 4 ขีดต่อก้อน 5. ให้อาหารเห็ด น าน้ าอาหารเห็ด ประมาณ 10 ซีซีมาผสมกับน้ า 20 ลิตร แล้วฉีดพ่นก้นเห็ดทุกครั้งที่เก็บดอก 6. เมื่อเก็บผลผลิตหมดแล้ว ควรพัก โรงเห็ดประมาณ 2-3 สัปดาห์ และฆ่าเชื้อ ก่อนน าชุดใหม่เข้า และน าก้อนเห็ดเก่าไป เพาะเห็ดชนิดอื่นหรือไปท าปุ๋ย 17 การให้อาหารเห็ด การดูแลรักษา

ขนาดโรงเรือน ขนาดความกว้าง 4 x 6 เมตร สูง 2.50 เมตร ระยะทางเดิน ภายในโรงเรือน ประมาณ 80 - 100 เซนติเมตร ใส่ได้ประมาณ 2,800 - 3,000 ให้ใส่ความสูงประมาณ 20 - 25 ก้อน เพราะก้อนด้านล่างจะได้ไม่ถูก กดทับมาก คุณลักษณะเฉพาะวัสดุและอุปกรณ์ประกอบการเพาะเห็ด 1. ผ้าพลาสติกคลุม มีขนาด ไม่ต่ ากว่า 3 x 100 เมตร 2. แสลนกรองแสงไม่ต่ ากว่า 70% มีขนาด กว้าง x ยาว ไม่ต่ ากว่า 2 x 100 เมตร 3. ผ้าใบพลาสติกมุงหลังคาโรงเรือน 4. ผ้าพลาสติกใสคลุมโรงเห็ด เหนียวและทนแดด 18 ระยะทางเดินภายในโรงเรือน โรงเห็ดนางฟูาในร่ม การสร้างโรงเรือน

เมื่อเก็บดอกเสร็จต้องท าความสะอาดหน้า ก้อนเชื้อ โดยเขี่ยเศษเห็ดออกให้หมด งดให้น้ า ประมาณ 3 วัน เพื่อให้เชื้อฟักตัวแล้วก็กลับมา ให้น้ าอีกตามปกติเห็ดก็จะเกิดเหมือนเดิม เห็ดทอด ซุปเห็ด แกงเห็ด ผัดเห็ด ต้มเห็ด ลาบเห็ด เห็ดอบแห้ง แหนมเห็ด เห็ดแห้งบรรจุห่อ ผลิตภัณฑ์เห็ดต่างๆ เช่น ข้าวเกรียบเห็ด ลูกชิ้น เห็ด ส้มเห็ด เครื่องดื่มเห็ด เห็ดอัดกระป๋อง 19 การเก็บดอกเห็ดนางฟูา การน าเห็ดนางฟูาไปใช้ประโยชน์ การเก็บเกี่ยวผลผลิต การน าไปใช้ประโยชน์ การแปรรูป

ชื่อสามัญ : เห็ดนางรม ชื่อภาษาอังกฤษ : Oyster mushroom ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pleurotus ostreatus เห็ดนางรมมีถิ่นก าเนิดแถบยุโ รป มีก า ร เจริญเติบโตได้ดีในไม้โอ๊ค (oak) เมเปิ้ล (maple) ไม้พีช (peach) ฯลฯ และสามารถเจริญเติบโตได้ดีในเขตอบอุ่น ต่อมาได้มีการทดลอง เพาะเลี้ยงในไทยพบว่า สามารถปรับตัวเจริญได้ดีในไทยจนเป็นที่รู้จักกัน ดี เกิดขึ้นตามธรรมชาติบนตอไม้ผุ (มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล อีสานนครราชสีมา, 2556: 65) 1. ใช้ถุงพลาสติกทนร้อนชนิดพับก้นถุง 2. ก้อนเชื้อเห็ดมีน้ าหนักไม่ต่ ากว่า 700 กรัม 3. ก้อนเชื้อเห็ดเส้นใยต้องเดินเต็มถุง พร้อมเปิดดอก 4. ก้อนเชื้อเห็ดไม่มีโรคหรือแมลงเข้า ท าลาย 5. ก้อนเชื้อเห็ดต้องไม่มีรอยแตก 20 เห็ดนางรม ก้อนเห็ดนางรม เห็ดนางรม คุณลักษณะเฉพาะเห็ดนางรม

วิธีการเปิดดอก เปิดดอกหรือเปิดหน้าก้อนเห็ดโดยใช้มีดกรีดเป็นสามเหลี่ยม 3 - 4 จุด โรงเรือนเปิดดอก (โรงเรือนแบบเย็น) 1. ควรมีแสงผ่านเข้าในโรงเรือนได้ (ใช้ตาข่ายพรางแสงไม่น้อย กว่า 70 %) 2. มีช่องเปิด- ปิด ส าหรับถ่ายเทอากาศ 27-31 องศาเซลเซียส 3. หลังคาท าด้วยวัสดุกันน้ า 21 การเปิดดอก โรงเรือนเห็ดนางรม วิธีการเพาะเห็ดนางรม

1. รักษาความสะอาดโรงเพาะ และบริเวณ รอบๆ ฟาร์ม 2. คัดแยกก้อนที่เสีย ที่มีเชื้อราเขียว หรือ ถุงเสีย ถุงแตกไปนึ่งใหม่หรือเผาท าลาย 3. หลังจากรับก้อนเชื้อเห็ดแล้ว ควรท าการพัก ก้อนประมาณ 5 วัน หรือสังเกตว่าก้อนเชื้อเดินเต็ม หลังจากนั้นท าการตัดดอก โดยการกรีดหน้าก้อน 4 จุด (ก้อนไร้คอ) 4. การเปิดดอก ท าการพ่นฉีดน้ า ปรับความชื้นในอุณหภูมิ 29-30 องศาเซลเซียส ปรับอุณหภูมิให้ปกติ เห็ดจะออกดอกประมาณ 5-7 วัน เก็บดอกท าวนไปประมาณ 5-7 รอบ ในระยะเวลา 60 วัน จะได้ผลผลิต โดยเฉลี่ยประมาณ 3-4 ขีดต่อก้อน 5. ให้อาหารเห็ด น าน้ าอาหารเห็ดประมาณ 10 ซีซีมาผสมกับน้ า 20 ลิตร แล้วฉีดพ่นก้นเห็ดทุกครั้งที่เก็บดอก 6. เมื่อเก็บผลผลิตหมดแล้ว ควรพักโรงเห็ดประมาณ 2-3 สัปดาห์ และฆ่าเชื้อก่อนน าชุดใหม่เข้า และน าก้อนเห็ดเก่าไปเพาะเห็ดชนิดอื่น หรือไปท าปุ๋ย 22 ราเขียว การดูแลรักษา

เมื่อเก็บดอกเสร็จต้องท าความ สะอาดหน้าก้อนเชื้อเห็ด โดยเขี่ยเศษเห็ด ออกให้หมด งดให้น้ าสัก 3 วัน เพื่อให้เชื้อ ฟักตัวแล้วก็กลับมาให้น้ าอีกตามปกติเห็ดก็ จะเกิดเหมือนเดิม เห็ดทอด ซุปเห็ด แกงเห็ด ผัดเห็ด ต้มเห็ด ลาบเห็ด เห็ดอบแห้ง แหนมเห็ด เห็ดแห้งบรรจุห่อ ผลิตภัณฑ์เห็ดต่างๆ เช่น ข้าวเกรียบเห็ด ลูกชิ้น เห็ด แหนมเห็ด เครื่องดื่มเห็ด เห็ดอัดกระป๋อง 23 ดอกที่สามรถเก็บได้ การใช้ประโยชน์ของเห็ดนางรม การเก็บเกี่ยวผลผลิต การน าไปใช้ประโยชน์ การแปรรูป

กรมวิชาการเกษตร. (2564). การเพาะเห็ดเศรษฐกิจพืชเสริมรายได้ เกษตรกร. กรุงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสานนครราชสีมา. (2556). การเพาะเห็ดนางรมและเห็ดนางฟ้าภูฐาน. นครราชสีมา: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน. 24 เอกสารอ้างอิง