บทร้อยกรอง บทร้อยกรอง คือ ถ้อยค ำที่เรียบเรียงให้เป็ นระเบียบ ถ ู กต ้ องตำมข ้ อกำ หนดฉ ั นทลก ั ษณ ์(ต ำรำว่ำด้วยกำรประพันธ์) กลอนส ุ ภำพ กลอนสุภาพ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า กลอนแปด มีข้อก าหนดในการแต่ง ดังนี ๑. คณะ คือ จ านวนค าที่ก าหนดไว้ส าหรับค าประพันธ์นั น ๆ จ านวนค าใน การแต่งกลอนสุภาพ บทหนึ่งมี ๔ วรรค แต่ละวรรคมี ๘ ค า (อาจมี ๗-๙ ค าก็ได้) ๒ วรรค เป็น ๑ ค ากลอน
บทร้อยกรอง ๒. สัมผัสบังคับ วรรคสดับ วรรครอง วรรครับ วรรคส่ง สัมผัสระหว่างบท หมายถึง ค าที่เป็ นสัมผัสบังคับ หมายถึง ค าที่อนุโลมให้สัมผัสได้
บทร้อยกรอง วรรคสดับ วรรคสดับ ๓. ข ้ อบ ั งค ั บกำรใช ้ เส ี ยงวรรณย ุ กต ์ วรรคสด ั บ ค ำส ุ ดท ้ ำยของวรรคใช ้ได ้ ท ุ กเส ี ยง แต่ไม่นิยมใช้เสียงสำมัญ
บทร้อยกรอง วรรครับ วรรครับ ค ำส ุ ดท ้ ำยของวรรคใช ้ เส ี ยงเอกโท หร ื อจ ั ตวำ วรรครับ
บทร้อยกรอง วรรครอง วรรคส่ง วรรครอง วรรคส่ง วรรครองและวรรคส่ง ค ำส ุ ดท ้ ำยของวรรคใช ้ เส ี ยงสำม ั ญหร ื อตร ี
สัมผัสนอก คือสัมผัสนอกวรรคหรือระหว่ำงวรรคตำม ข้อบังคับแห่งฉันทลักษณ์ซึ่งเป็ นสัมผัสสระและไม่ซ ้ำเป็ นค ำ เดียวกัน สัมผัสใน ค ื อส ั มผ ั สท ี่อย ่ ู ภำยในวรรคเพ ื่อควำมไพเรำะ มีได้ทั้ง สัมผัสสระและสัมผัสอักษร นักเรียนคิดว่าสัมผัสนอกและ สัมผัสใน คืออะไร
ตัวอย่างสัมผัสนอก ถึงม้วยดินสิ้นฟ้ามหาสมุทร แม้เนื้อเย็นเป็นห้วงมหรรณพ ขอพบพานพิศวาสไม่คลาดคลา แม่เป็นบัวตัวพี่เป็นภุมรา แม้เกิดในใต้ฟ้าสุธาธาร พี่ขอพบศรีสวัสดิ์เป็นมัจฉา ไม่สิ้นสุดความรักสมัครสมาน เชยผกาโกสุมปทุมทอง สมุทร สุด ธาร พาน มหรรณพ พบ รา กา สมาน คลา ฉา พระอภัยมณ ี ตอน พระอภัยมณ ี ท ำผูกคอตำยได ้ นำงละเวง: สุนทรภ ู่
ตัวอย่างสัมผัสใน ถึงม้วยดินสิ้นฟ้ามหาสมุทร แม้เนื้อเย็นเป็นห้วงมหรรณพ ขอพบพานพิศวาสไม่คลาดคลา แม่เป็นบัวตัวพี่เป็นภุมรา พระอภัยมณ ี ตอน พระอภัยมณ ี ท ำผูกคอตำยได ้ นำงละเวง: สุนทรภ ู่ แม้เกิดในใต้ฟ้าสุธาธาร พี่ขอพบศรีสวัสดิ์เป็นมัจฉา ไม่สิ้นสุดความรักสมัครสมาน เชยผกาโกสุมปทุมทอง หมายถึง ค าที่เป็ นสัมผัสสระ หมายถึง ค าที่เป็ นสัมผัสพยัญชนะ
ใช้ถ้อยค ำและท ำนองเรียบง่ำย จ ำนวนค ำแต่ละวรรค เป็ นไปตำมชนิดกลอน กลอนส ุ ภำพ ลักษณะ สัมผัสบังคับ บังคบัเส ี ยงวรรณยุกต ์ วรรครอง วรรคสดับ วรรครับ วรรคส่ง วรรค คำ สุดท ้ ำยของวรรคสดบัสัมผสักับ ค ำที่สำมของวรรครับ คำ สุดท ้ ำยของวรรครับสัมผสักบั คำ สุดท ้ ำยของวรรครอง คำ สุดท ้ ำยของวรรครับสัมผสักบั ค ำที่สำมของวรรคส่ง คำ สุดท ้ ำยของวรรคส ่ งสัมผสักบั คำ สุดท ้ ำยของวรรครับในบทถัดไป คำ สุดท ้ ำยของวรรคสดบัใช ้ได ้ ทุก เสียง แต่ไม่นิยมใช้เสียงสำมัญ คำ สุดท ้ ำยของวรรครับใช ้ เส ี ยงเอก โท หรือจัตวำ คำ สุดท ้ ำยของวรรครองและวรรคส ่ ง ใช้เสียงสำมัญหรือตรี ฉันทลักษณ์