องค์ประกอบของสารละลายและปัจจัยที่มีผลต่อสภาพการละลายได้

มาตรฐาน ว 2.1 เขา้ ใจสมบตั ิของสสาร องคป์ ระกอบของสสาร
ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสมบตั ิของสสารกบั โครงสรา้ งและแรงยดึ เหนี่ยว
ระหวา่ งอนุภาค หลกั และธรรมชาติ ของการเปลี่ยนแปลงสถานะของ
สสาร การเกดิ สารละลาย และการเกดิ ปฏิกริ ิยาเคมี

ว 2.1 ม2/4 ออกแบบการทดลองและทดลองในการอธิบายผลของ
ชนิดตวั ละลาย ชนิดตวั ทาละลาย อุณหภมู ทิ ี่มีต่อสภาพละลายไดข้ องสาร
รวมท้งั อธิบายผลของความดนั ที่มีต่อสภาพละลายไดข้ องสาร โดยใช้
สารสนเทศ

1.บอกความหมายและระบุองคป์ ระประกอบของสารละลายได้
2.บอกปัจจยั ที่มีผลต่อการละลายของสารได้

สารละลาย หมายถึง สารผสมท่ีประกอบดว้ ยสารบรสิ ุทธ์ิต้งั แต่ 2 ชนิดข้ ึนไป โดยท่ีมีสาร
ตวั หนึ่งเป็ นตวั ทาละลาย ส่วนอีกตวั หนึ่งเป็ นตวั ละลาย
ตวั อยา่ งเช่น น้าเชื่อม มนี ้าเป็ นตวั ทาละลายและมีน้าตาลเป็ นตวั ละลายตวั และตวั ละลายมมี ากกวา่
หนึ่งชนิดก็ได้ เชน่ น้าอดั ลม มีน้าเป็ นตวั ทาละลายและมสี ารหลายชนิดเป็ นตวั ถกู ละลาย เช่น แกส๊
คารบ์ อนไดออกไซด์ น้าตาล สี สารมีกลิ่น หรอื น้าผลไม้



ใหพ้ จิ ารณาจากปรมิ าณและสถานะขององคป์ ระกอบ ดงั น้ ี
1. ถา้ ตวั ทาละลายและตวั ละลายอยใู่ นสถานะเดียวกนั เชน่ ของแขง็ กบั ของแข็งของเหลวกบั

ของเหลวหรือแกส๊ กบั แก็สจะกาหนดใหส้ ารท่ีมปี รมิ าณมากกวา่ เป็ นตวั ทาละลายและสารท่ีมีปริมาณ
น้อยกวา่ เป็ นตวั ละลายเชน่ สารละลายเอทิลแอลกอฮอล์ (แอลกอฮอลล์ า้ งแผล) ประกอบดว้ ย
เอทิลแอลกอฮอลซ์ ึ่งเป็ นของเหลว 70% และน้าซึ่งเป็ นของเหลวเหมอื นกนั 30% เน่ืองจาก
เอทิลแอลกอฮอลม์ ปี ริมาณมากกวา่ จึงจดั เป็ นตวั ทาละลายและน้ามีปริมาณนอ้ ยกวา่ จึงจดั เป็ นตวั
ละลาย

ใหพ้ ิจารณาจากปริมาณและสถานะขององคป์ ระกอบ ดงั น้ ี
2. ถา้ ตวั ทาละลายและตวั ละลายอยใู่ นสถานะต่างกนั เชน่ ของแข็งกบั ของเหลวเมอื่ ผสมกนั แลว้

สารที่มีสถานะเหมอื นกบั สารละลาย ใหถ้ ือวา่ สารน้ันเป็ นตวั ทาละลาย สว่ นสารท่ีมสี ถานะต่างจาก
สารละลายจดั เป็ นตวั ละลาย เชน่ เกลือเป็ นของแข็งกบั น้า ซึ่งเป็ นสถานะต่างจากสารละลายจดั เป็ นตวั
ละลาย เชน่ เกลือเป็ นของแข็งกบั น้า ซึ่งเป็ นของเหลว เมอื่ รวมกนั แลว้ เป็ นสารละลายท่ีเรียกวา่ น้าเกลือซ่ึง
เป็ นของเหลว ดงั น้ัน น้าซ่ึงมีสถานะเป็ นของเหลวเหมอื นกบั สารละลายคือ น้าเกลือ จึงจดั เป็ นตวั
ทาละลาย ส่วนเกลือซ่ึงเป็ นของแข็งมสี ถานะต่างจากสารละลาย จงึ จดั เป็ นตวั ทาละลาย





1. สารละลายมจี ุดหลอมเหลวและจดุ เดือดไมค่ งที่ข้ ึนอยกู่ บั ปรมิ าณของสารท่ีละลายรวมกนั อยู่
2. สารละลายมชี ว่ งอุณหภมู ขิ องการหลอมเหลวกวา้ ง (ช่วงอุณหภมู ติ ้งั แต่เร่มิ หลอมเหลวจนกระทงั่

หลอมเหลวหมด)
3. สารละลายมีจุดเดือดสงู กวา่ สารบรสิ ุทธ์ิที่เป็ นตวั ทาละลาย เชน่ น้าเกลือจะมีจุดเดือดสงู กวา่ น้า

บรสิ ุทธ์ิ (น้าเป็ นตวั ทาละลาย)
4. สารละลายมีจุดหลอมเหลวลดตา่ กวา่ ตวั ทาละลายบรสิ ุทธ์ิ เช่น สารละลายน้าเกลือมจี ุด

หลอมเหลวตา่ กวา่ น้าบริสุทธ์ิ

กราฟแสดงจุดเดือดของสารบรสิ ุทธ์ิกบั สารละลาย









สารละลายต่างๆ จะสามารถละลายไดร้ วดเร็วเพยี งใดข้ ึนอยกู่ บั ปัจจยั ที่สาคญั ดงั น้ ี
1) อุณหภมู ิ (temperature) ถา้ ตวั ละลายเป็ นของแข็งและตวั ทาละลายเป็ นของเหลวจะ

สามารถละลายไดด้ ีเม่ืออุณหภมู สิ งู ข้ ึนเน่ืองจากความรอ้ นจะทาใหอ้ ะตอมของตวั ถกู ละลายเกิดการ

สนั่ สะเทือนอยา่ งรวดเร็วซ่ึงชว่ ยใหเ้ กดิ การแตกตวั ไดด้ ีแต่ถา้ ตวั ละลายเป็ นแก็สเมื่ออุณหภมู สิ งู ข้ ึนจะ

ละลายไดน้ อ้ ยลง
2) ชนิดของตวั ทาละลาย นอกจากน้ ีแลว้ ยงั มีสารอ่ืน ๆ อีกมากที่เป็ นตวั ทาละลาย เชน่

แอลกอฮอล์ โพรพานอล ซึ่งตวั ละลายแต่ละชนิดจะสามารถละลายไดใ้ นตวั ทาละลายท่ีต่างกนั

สารละลายต่างๆ จะสามารถละลายไดร้ วดเร็วเพียงใดข้ ึนอยกู่ บั ปัจจยั ท่ีสาคญั ดงั น้ ี
3) ขนาดของตวั ละลาย ตวั ละลายที่มขี นาดใหญ่จะละลายไดช้ า้ กวา่ ตวั ละลายท่ีมขี นาดเล็ก

เนื่องจาก ตวั ละลายขนาดเล็กมพี ้ นื ท่ีสมั ผสั มาก สามารถจบั กบั อนุภาคตวั ทาละลายไดม้ ากกวา่ จึงแตก

ตวั และละลายไดด้ ีกวา่
4) ความดนั ในกรณีท่ีตวั ละลายเป็ นแก็ส หากความดนั สงู ข้ นึ จะทาใหแ้ ก็สละลายไดด้ ีข้ ึน เช่น

การละลายของแก็สคารบ์ อนไดออกไซดใ์ นน้าอดั ลม
5) การคน การเขยา่ หรอื การปั่นเหวยี่ ง จะทาใหอ้ นุภาคของตวั ทาละลาย เคล่ือนที่เร็วข้ นึ

อนุภาคของตวั ละลายเกดิ การชนกนั ข้ ึน จงึ ทาใหเ้ กดิ การละลายไดด้ ีและเร็วข้ นึ



https://www.youtube.com/watch?v=mBTKm6tjhbI