e-book สลุงหลวง ไทย

สลงุ หลวง
กลองใหญ่
ปีใหม่เมอื ง
นครลำปำง

โดย
สำนักงำนวัฒนธรรมจงั หวดั ลำปำง

งำนบุญสลุงหลวง จังหวดั ลำปำง
โดย ชมรมเทิดมรดกเขลำงค์นครลำปำง และมหำชนชำวลำปำง

ชมรมเทิดมรดกเขลำงค์นครลำปำง จดั ตง้ั ขน้ึ เม่อื ปี พ.ศ 2530 โดยกลมุ่ คนท่ีสนใจในดำ้ นงำนอนุรักษ์
ศลิ ปวัฒนธรรมของทอ้ งถิน่ ในจงั หวดั ลำปำง

อำจำรยว์ ถิ ี พำนิชพันธ์ ประธำนชมรม ฯ อำจำรย์คุณหญงิ วลัย ลีลำนุช
ทีป่ รกึ ษำชมรมเทดิ มรดกเขลำงค์นคร อดีตผอู้ ำนวยกำร

โรงเรียนลำปำงกัลยำณี อดตี เจ้ำของบำ้ นเสำนกั

อำจำรย์บัญญตั ิ ภู่ศรนั ย์ คุณสรณ มรกตวิจิตรกำร
คณะกรรมกำร ผคู้ วบคุมกำรตสี ลุงหลวง เลขำนุกำร ชมรมฯ ผทู้ ำรำยละเอยี ดเกี่ยวกับเอกสำร
และออกแบบแทน่ ทรงสูงรองรบั สลงุ หลวง
และผงั รปู แบบขบวน

อำจำรยม์ นสั อินตำนนท์ อำจำรย์ ดำรำ เปลง่ เสียง
ผ้ดู ูแล อปุ กรณข์ บวนแห่และเครื่องแตง่ กำย
2
อำจำรย์ฝำย

งำนบญุ สลงุ หลวง จังหวัดลำปำง
โดย ชมรมเทิดมรดกเขลำงค์นครลำปำง และมหำชนชำวลำปำง

กอ่ นปี 2530 กล่มุ ผอู้ นุรกั ษ์วฒั นธรรมจังหวัดลำปำง ได้ ริเรม่ิ จัด ขบวนแห่ จุมพระ ขบวนแห่งำนหลวง
เวียงละกอน ซง่ึ จดั ขึ้นที่วัดพระธำตลุ ำปำงหลวง และวัดพระแกว้ ดอนเต้ำสุชำดำรำม

กลุ่มอนุรักษ์วัฒนธรรมจงั หวดั ลำปำง ในยุคเริ่มต้นในกำรจัดขบวนแห่ สลุงหลวง ได้ขอยืมสลุงเงินใบใหญ่
น้ำหนกั 300 บำท ของเจำ้ ศรรี ตั น์ ณ ลำปำง ซงึ่ เปน็ ของต้นตระกูล ณ ลำปำง เขำ้ ร่วมขบวนแห่ โดยมี
นำยวรุต วรธรรม ได้รับเชิญมำเป็นเทพบุตรสลุงหลวง นับได้ว่ำ เป็นเทพบุตรสลุงหลวง คนแรกในกำร
แหง่ ขบวน ในปี 2530

ในปี พ.ศ. 2530 ชมรม ฯ ได้จัดขบวนแห่สลุงหลวง เป็นครั้งแรกในโอกำศงำนประเพณีสงกรำนต์ ได้
กำหนดเอำวันที่ 12 เมษำยน มีวตั ถุประสงค์ เพอ่ื รับน้ำขมิ้นสม้ ป่อย น้ำอบน้ำหอมจำกประชำชน สำหรับนำไป
สรงองค์พระเจ้ำแกว้ ดอนเตำ้ พระคูบ่ ำ้ นคูเ่ มืองลำปำง ซ่ึงทำงจังหวัด ได้อัญเชิญพระเจ้ำแก้วมรกตดอนเต้ำ
เขำ้ มำประดิษฐำนในตัวเมือง พอรุ่งเช้ำของวันที่ 13 เมษำยน ก็จะมีพิธีตักบำตร และสรงน้ำพระเจ้ำแก้วดอน
เต้ำ

3

งำนบุญสลุงหลวง จังหวดั ลำปำง
โดย ชมรมเทดิ มรดกเขลำงคน์ ครลำปำง และมหำชนชำวลำปำง

ในปี พุทธศักรำช 2533 ชมรมเทิดมรดกเขลำงค์นคร ได้ดำเนินกำรจัดสร้ำงสลุงหลวง โดยได้รับบริจำค
เงิน เป็นจำนวนเงิน 433,198 บำท (สี่แสนสำมหมื่นสำมพันหน่ึงร้อยเก้ำสิบแปดบำท) จัดสร้ำงด้วยโลหะ
เงิน น้ำหนัก 2533 บำท ขึ้นรูปด้วยกำรตีแบบโบรำณ มีขนำดกว้ำง 89 เซนติเมตร สูง 45 เซนติเมตร
ลักษณะเป็นสลุงทรงเกล้ียง ภำยในสลักรำยนำมผู้บริจำคเงินในกำรจัดสร้ำง ส่วนรอบๆ ขอบบนภำยนอก
ของสลุงหลวง จำรึกเป็นภำษำพน้ื เมืองล้ำนนำ “สลุงเงนิ หลวงใบน้ี ชำวเมอื งลำปำงจัดทำถวำยไว้ใส่น้ำอบนำ
หอมขมิ้นส้มป่อย เพื่อสรงน้ำพระเจ้ำแก้วดอนเต้ำ แห่งเวียงละกอน (ลำปำง) ในวันปีใหม่เมือง เพ่ือค้ำจุน
พระศำสนำจวบจนหำ้ พันพรรษำ”

ในปีพุทธศักรำช 2534 ชมรมเทิดมรดกเขลำงค์นคร ได้ดำเนินกำรสร้ำงฐำนสลุงหลวง โดยได้รับเงิน
บริจำคเป็นเงนิ 125,207บำท (หนึ่งแสนสองหมนื่ ห้ำพันสองร้อยเจ็ดบำท) ฐำนสลุงหลวงมีลักษณะเป็น
แท่นทรงสูงหกเหล่ียม หมำยถึงสวรรค์ หก ชั้น สูง 94 ซม. ด้ำนบนฐำนสลุงกว้ำง 70 ซม. ด้ำนล่ำง
ของฐำนสลุงกวำ้ ง 80 ซม. มเี ทวดำ หก องค์ รกั ษำและประคองสลุงหลวง ซึ่งได้แบบมำจำกแท่นสรงน้ำ
พระเจ้ำแกว้ ดอนเต้ำ ของวดั พระธำตลุ ำปำงหลวง ภำยในฐำนสลงุ หลวงและเทวดำทำด้วยไม้สักห่อหุ้มด้วย
โลหะเงินนำ้ หนกั 1,508 บำท สลกั รำยนำมผบู้ รจิ ำคเงินในกำรสรำ้ งรอบขอบด้ำนบนของฐำนสลงุ หลวง

กำรจัดรูปแบบขบวนสลุงหลวงเปรียบเสมือนกำรย้อนยุคสู่อดีต ด้วยรูปแบขบวนกำรแต่งกำย พื้นเมืองโบรำณมำ
ประยุกต์ใช้ ได้อย่ำงเหมำะสม ในวันท่ี 12 เมษำยน ของทุกปี จะเร่ิมต้ังขบวนท่ีวัดประคูต้นผึ้ง ผ่ำน กู่ย่ำสุตำ (ถนน
วฒั นธรรมในปัจจบุ ัน) เรมิ่ ขบวนเวลำ 15.00 น ขบวนจะข้ำมแม่น้ำวัง เพื่อ ทำพิธี ตักน้ำสะดือเมือง จำกกลำงแม่น้ำวัง
เพอ่ื ใสใ่ นสลุงหลวงแห่ ไปสรงองคพ์ ระเจำ้ แกว้ มรกต

4

แหล่งนำ้ ทพิ ย์ศกั ดสิ์ ิทธ์ิ

ตน้ นำ้ วัง นำ้ ตกวงั แกว้ อำเภอวงั หนือ จงั หวดั ลำปำง น้ำบอ่ ส้ม อำเภอแจห่ ม่ จงั หวัดลำปำง

นำ้ บอ่ ทิพยด์ อยเตำ่ คำ อำเภอเมืองปำน จงั หวดั ลำปำง นำ้ บอ่ ฟ้ำ บำ้ นก่ิวลม อำเภอเมือง จงั หวดั ลำปำง

นำ้ บ่อลม อำเภอเมอื ง จงั หวัดลำปำง น้ำบ่อสม้ บ้ำนคำ่ อำเภอเมอื ง (สำหรบั สรงน้ำพระเจ้ำศลิ ำ)

น้ำบ่อหิน อำเภอห้ำงฉตั ร จงั หวดั ลำปำง น้ำบ่อทิพย์ วดั ม่อนทรำยนอน อำเภองำว จงั หวดั ลำปำง

บอ่ น้ำทพิ ยพ์ ระบำทนำงรอง อำเภอแมเ่ มำะ จงั หวดั บอ่ น้ำทพิ ยว์ ัดพระบำทแม่ไทย อำเภอแแม่ทะ จงั หวดั ลำปำง
ลำปำง
5

บ่อนำ้ ทพิ ย์ วดั ปงยำงคก อำเภอหำ้ งฉตั ร จังหวัดลำปำง บ่อนำ้ เลีย้ ง บำ้ นลำปำงหลวง อำเภอเกำะคำ จังหวัด
ลำปำง

แหล่งนำ้ ทิพยศ์ กั ด์สิ ิทธิ์

บอ่ น้ำทพิ ย์ วัดหลวงนำงอย อำเภอเสรมิ งำม จังหวัดลำปำง บอ่ นำ้ ทพิ ย์ วดั ถ้ำดอยเงิน อำเภอแม่พรกิ จังหวัดลำปำง

นำ้ บ่อโขง้ อำเภอสบปรำบ จังหวัดลำปำง บอ่ ตำนำ้ ดอยเจ้ำ อำเภอเถิน จังหวดั ลำปำง

น้ำบ่อทิพย์ สำหรับสรงนำ้ พระเจำ้ ทองทิพย์ วดั บ้ำนแลง บอ่ น้ำทิพยส์ องพ่นี อ้ ง วดั พระเจดียซ์ ำวหลัง
อำเภอเมอื ง จังหวัดลำปำง อำเภอเมอื ง จงั หวัดลำปำง

น้ำพระพทุ ธมนต์ จำกวดั พระธำตุจอมปิง นำ้ พระพุทธมนตจ์ ำกวัดไหล่หินหลวง
อำเภอเกำะคำ จงั หวดั ลำปำง อำเกำะคำ จังหวัดลำปำง

นำ้ พระพุทธมนต์ จำกวดั พระธำตุเสด็จ นำ้ พระพุทธมนต์จำกวัดพระเจำ้ ทันใจ
อำเภอเมือง จังหวัดลำปำง อำเภอเมือง จังหวดั ลำปำง

นำ้ พระพทุ ธมนต์ จำกวัดพระแก้วดอนเตำ้ สุชำดำรำม 6
อำเภอเมือง จงั หวัดลำปำง

ประวัตสิ ลุงหลวง

“สลุง” เป็นภำษำพืน้ เมืองเหนอื หมำยถงึ ภำชนะสำหรบั ใสน่ ำ้ สว่ นใหญ่ทำดว้ ยโลหะเงิน มีขนำดต่ำงๆ
เช่นเดียวกับควำมงำมของสลุงท่ีมีควำมแตกต่ำงกัน ซึ่งมีท้ังแบบเกลี้ยงและตีให้นูนแล้วตีสลักลวดลำย
ดอกไม้ หรอื ลวดลำยสิบสองรำศีรอบตวั สลุง ตำมแบบฉบบั ศลิ ปะพ้นื เมอื งโบรำณ

หำกย้อนไปในอดีต เมื่อถึงวันขึ้นปีใหม่ของคนพ้ืนเมืองในภำคเหนือตอนบนของประเทศไทย ท่ีเรียก
ตนเองว่ำ “คนเมือง” จะมีกำรประกอบพธิ สี รงนำ้ พระ โดยนำน้ำขม้ินสม้ ปอ่ ย น้ำอบนำ้ หอม ใส่ในสลงุ ไปสรงน้ำ
พระที่วัดซึ่งอยู่ในหมู่บ้ำน ถือเป็นกำรแสดงควำมเคำรพบูชำในองค์พระท่ีให้ควำมร่มเย็นเป็นสุขมำโดยตลอด
ในปัจจุบันชำวบ้ำนที่อยู่แถบชำนเมืองและชนบท ยังยึดถือปฏิบัติเป็นประเพณีสืบทอดกันมำ ส่วนในเมือง
ยงั คงมชี ำวบำ้ นบำงส่วนทถี่ ือปฏบิ ัติ ดงั นัน้ สลุงหลวงจึงเป็นสื่อท่ีจะนำน้ำขมิ้นส้มป่อย น้ำอบน้ำหอมเพื่อนำไป
สรงนำ้ พระ และเปน็ ส่งิ ท่เี ตอื นให้ระลึกถงึ ประเพณีสรงนำ้ พระทม่ี มี ำแตโ่ บรำณ

“สลุงหลวง” หรอื สลงุ ขนำดใหญท่ ีน่ ำมำแหใ่ นขบวนแห่สลงุ หลวงครั้งแรกเป็นสลงุ ที่ทำดว้ ยโลหะเงิน
น้ำหนัก ๓๐๐ บำท ซ่ึงเป็นของเจ้ำตระกูล ณ ลำปำง ในปีพุทธศักรำช ๒๕๓๓ ชมรมเทิดมรดกเขลำงค์นครได้
ดำเนนิ กำรจัดสรำ้ งสลุงหลวง โดยรับเงนิ บริจำคเป็นจำนวน ๔๓๓,๑๙๘ บำท สลุงหลวงจัดสร้ำงด้วยโลหะเงิน
น้ำหนัก ๒,๕๓๓ บำท มีขนำดกว้ำง ๘๙ เซนติเมตร สูง๔๙ เซนติเมตร ลักษณะของสลุงหลวงเป็นสลุงทรง
เกล้ียง จัดสร้ำงด้วยวิธีกำรตีแบบพ้ืนเมืองโบรำณโดยไม่ใช้วิธีกำรหล่อจำกแบบ ภำยในสลุงหลวงสลกลำย
นำมผู้บริจำคเงินเพ่ือจัดสร้ำง ส่วนรอบๆขอบบนภำยนอกของสลุงหลวงจำรึกเป็นภำษำพื้นเมืองเหนือ มี
ข้อควำมดังนี้ “สลุงเงินหลวงใบนี้ ชำวเมืองลำปำงจัดทำถวำยไว้ใส่น้ำอบน้ำหอมขมิ้นส้มป่อย เพ่ือสรงน้ำพระ
เจำ้ แกว้ ดอนเตำ้ แห่งเวยี งละกอน(ลำปำง) ในวันปใี หมเ่ มอื ง เพื่อค้ำจนุ พระศำสนำจวบจนหำ้ พนั พรรษำ”

กำรจัดขบวนแสลุงหลวงเปรียบเสมือนเป็นกำรย้อนยุคสู่อดีต ด้วยรูปขบวนแบบพื้นเมืองโบรำณ
ตลอดจนผ้รู ่วมขบวนแต่งกำยแบบพื้นเมือง ที่นำแบบอย่ำงของกำรแต่งกำยแบบพื้นเมืองโบรำณมำใช้กับยุค
สมัยปจั จบุ ันไดอ้ ยำ่ งเหมำะสม และเป็นกำรสบื ทอดประเพณอี ันดงี ำมใหส้ บื ทอดตอ่ ไป

กำรสืบทอดวฒั นธรรมประเพณีของชำวเขลำงคน์ ครแต่โบรำณที่มีแบบอย่ำงอันดีงำมมำจนถึงปัจจุบัน
คือมรดกอันล้ำค่ำของชำวลำปำง สลุงหลวงและฐำนสลุงหลวงก็คือมรดกที่ชำวลำปำงท่ีเล่ือมใสในศำสนำ ได้
ร่วมแรงร่วมใจกนั จดั สร้ำงขนึ้ เพอื่ จรรโลงพทุ ธศำสนำ วัฒนธรรมและประเพณีท้องถิ่นของจังหวัดลำปำงให้ชน
รุน่ หลงั ได้สบื ทอดต่อไป

7

8

9