RESEARCH OUTREACH Issue 4, February 2023 หนองคายโมเดล งานเกษตรภาคอีสาน การถ่ายทอดเทคโนโลยี สู่ชุมชนอย่างยั่งยืน "การจัดการน้ำา" บูรณาการสู่ความมั่นคง ในทุกมิติ ผลิตภัณฑ์อาหาร บำารุงสมอง แมลงโปรตีนทางเลือก หนึ่งของเกษตรกร Research and Graduate Studies Khon Kaen university KKU ขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก อย่างมีแบรนด์
CONTENT Issue 4, February 2023 p.2 p.42 p.46 p.48 p.56 p.64 p.14 p.18 p.24 p.34 Research Highlight หนองคายโมเดล ขัับเคล่�อนเศรษฐกิิจ ฐานรากิอย่างมีแบรนด์ ผลิตภััณฑ์์อาหาร บารำุงสมอง แมลงโปรตีน ทางเล่อกิหน่�ง ขัองเกิษตรกิร Successful researcher : ศ.พญ.เพลินจันทร์ เชษฐ์โชติศักิดิ� Young star researcher : รศ.ดร.ประสิทธิ์ิ� ทองใบ “ขั้าวเหนียวมูน สูตรฟัังกิ์ชนันัลฟัูดส์” กิารอนุรกิษั ์และพัฒนา แหล่งเรียนรู้มรดกิ ศิลปะและวฒนัธิ์รรม กิลุ่มชาติพันธิ์ุ์ลุ่มน�ำาเลย งานเกิษตรภัาคอิสาน กิารถ่่ายทอดเทคโนโลยี สู่ชุมชนอย่างยัง�ย่น กิารจัดกิารน�ำา บูรณากิารสู่ความมันคง� ในทกิมุติ ิ หนองคายโมเดล ชุมชนคนมีแบรนด์ Experiential learning Product Highlight Bio Economy The road to Success Collaborative Research Community Engagement Research to SDG Public Private Partnership แมลงโปรตีีน ทางเลือกหน่�ง ของเกษตีรกร
1 CONTENT Issue 4, February 2023 p.2 p.42 p.46 p.48 p.56 p.64 p.14 p.18 p.24 p.34 Research Highlight หนองคายโมเดล ขัับเคล่�อนเศรษฐกิิจ ฐานรากิอย่างมีแบรนด์ ผลิตภััณฑ์์อาหาร บารำุงสมอง แมลงโปรตีน ทางเล่อกิหน่�ง ขัองเกิษตรกิร Successful researcher : ศ.พญ.เพลินจันทร์ เชษฐ์โชติศักิดิ� Young star researcher : รศ.ดร.ประสิทธิ์ิ� ทองใบ “ขั้าวเหนียวมูน สูตรฟัังกิ์ชนันัลฟัูดส์” กิารอนุรกิษั ์และพัฒนา แหล่งเรียนรู้มรดกิ ศิลปะและวฒนัธิ์รรม กิลุ่มชาติพันธิ์ุ์ลุ่มน�ำาเลย งานเกิษตรภัาคอิสาน กิารถ่่ายทอดเทคโนโลยี สู่ชุมชนอย่างยัง�ย่น กิารจัดกิารน�ำา บูรณากิารสู่ความมันคง� ในทกิมุติ ิ หนองคายโมเดล ชุมชนคนมีแบรนด์ Experiential learning Product Highlight Bio Economy The road to Success Collaborative Research Community Engagement Research to SDG Public Private Partnership แมลงโปรตีีน ทางเลือกหน่�ง ของเกษตีรกร 1
2 KKU RESEARCH OUTREACH Project Highlight หนองคายโมเดล ขัับเคล่�อนเศรษฐกิิจฐานรากิ อย่างมีแบรนด ์ Project Highlight ในเดืือนกุุมภาพัันธ์์น้� เราจะพัาทุุกุทุ่านไปร้�จักุกุับ "หนองคาย โมเดืล" ซึ่่�งเป็นอ้กุหน่�งโครงกุารสำคัญในกุารขัับเคลื�อนจังหวััดืหนองคายในทุุกุมิติิ ดืำเนินกุารโดืยคณะสหวัิทุยากุาร มหาวัิทุยาลัยขัอนแกุ่น วัิทุยาเขัติหนองคาย ซึ่่�ง เป็นโครงกุารยกุระดืับอาชี้พัเกุษติรกุรเพัื�อเพัิ�มรายไดื�ดื�วัยเทุคโนโลย้เกุษติรกุรรม กุารสกุัดืสาร และกุารแปรร้ป มุ่งเน�นกุารพััฒนาเกุษติรกุรให�สามารถยกุระดืับเป็น ผู้้�ประกุอบกุารเกุษติร เพัื�อกุารยกุระดืับเศรษฐกุิจฐานรากุ ดื�วัยกุารพััฒนาห่วังโซึ่่ คุณค่า (value chain) กุารเพัิ�มม้ลค่าให�กุับอาชี้พักุารเกุษติร จากุกุารเขั�าร่วัมขัอง เกุษติรกุรจำนวันกุวั่า 600 คน ในชี่วังปีแรกุขัองกุารดืำเนินงานหนองคายโมเดืล ดื�วัยกุารทุำงานแบบบ้รณากุารติรงน้� ทุำให�หนองคายโมเดืลเกุิดืผู้ลิติภัณฑ์์ใหม่ จำนวันมากุจากุกุารยกุระดืับผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติรปลอดืภัย ซึ่่�งกุ่อให�เกุิดือัติรา กุารเติิบโติขัองม้ลค่าผู้ลิติภัณฑ์์สินค�าในชีุมชีน ดื�วัยกุารออกุแบบชี่องทุางกุารติลาดืทุ้� เหมาะสมกุับบริบทุพัื�นทุ้� ทุั�งดื�านบรรจุภัณฑ์์ ชี่องทุางกุารจัดืจำหน่ายขัองผู้ลิติภัณฑ์์ สำหรับกุารสัมภาษณ์ในครั�งน้�ไดื�รับเกุ้ยรติิจากุทุ้มผู้้�ม้ส่วันสำคัญในกุารดืำเนินงาน โครงกุาร นำทุ้มโดืยผู้้�ชีวั่ยศาสติราจารย์ ดืร.เกุ้ยรติิ แสงอรุณ คณบดื้คณะสหวัทุิยากุาร มหาวัิทุยาลัยขัอนแกุ่น วัิทุยาเขัติหนองคาย และหัวัหน�าโครงกุารหนองคายโมเดืล พัร�อมคณาจารย์เขั�าร่วัมให�สัมภาษณ์ค่ะ NongKhai Model NongKhai Model 2 KKU RESEARCH OUTREACH
3 Project Highlight หนองคายโมเดล ขัับเคล่�อนเศรษฐกิิจฐานรากิ อย่างมีแบรนด ์ Project Highlight ในเดืือนกุุมภาพัันธ์์น้� เราจะพัาทุุกุทุ่านไปร้�จักุกุับ "หนองคาย โมเดืล" ซึ่่�งเป็นอ้กุหน่�งโครงกุารสำคัญในกุารขัับเคลื�อนจังหวััดืหนองคายในทุุกุมิติิ ดืำเนินกุารโดืยคณะสหวัิทุยากุาร มหาวัิทุยาลัยขัอนแกุ่น วัิทุยาเขัติหนองคาย ซึ่่�ง เป็นโครงกุารยกุระดืับอาชี้พัเกุษติรกุรเพัื�อเพัิ�มรายไดื�ดื�วัยเทุคโนโลย้เกุษติรกุรรม กุารสกุัดืสาร และกุารแปรร้ป มุ่งเน�นกุารพััฒนาเกุษติรกุรให�สามารถยกุระดืับเป็น ผู้้�ประกุอบกุารเกุษติร เพัื�อกุารยกุระดืับเศรษฐกุิจฐานรากุ ดื�วัยกุารพััฒนาห่วังโซึ่่ คุณค่า (value chain) กุารเพัิ�มม้ลค่าให�กุับอาชี้พักุารเกุษติร จากุกุารเขั�าร่วัมขัอง เกุษติรกุรจำนวันกุวั่า 600 คน ในชี่วังปีแรกุขัองกุารดืำเนินงานหนองคายโมเดืล ดื�วัยกุารทุำงานแบบบ้รณากุารติรงน้� ทุำให�หนองคายโมเดืลเกุิดืผู้ลิติภัณฑ์์ใหม่ จำนวันมากุจากุกุารยกุระดืับผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติรปลอดืภัย ซึ่่�งกุ่อให�เกุิดือัติรา กุารเติิบโติขัองม้ลค่าผู้ลิติภัณฑ์์สินค�าในชีุมชีน ดื�วัยกุารออกุแบบชี่องทุางกุารติลาดืทุ้� เหมาะสมกุับบริบทุพัื�นทุ้� ทุั�งดื�านบรรจุภัณฑ์์ ชี่องทุางกุารจัดืจำหน่ายขัองผู้ลิติภัณฑ์์ สำหรับกุารสัมภาษณ์ในครั�งน้�ไดื�รับเกุ้ยรติิจากุทุ้มผู้้�ม้ส่วันสำคัญในกุารดืำเนินงาน โครงกุาร นำทุ้มโดืยผู้้�ชีวั่ยศาสติราจารย์ ดืร.เกุ้ยรติิ แสงอรุณ คณบดื้คณะสหวัทุิยากุาร มหาวัิทุยาลัยขัอนแกุ่น วัิทุยาเขัติหนองคาย และหัวัหน�าโครงกุารหนองคายโมเดืล พัร�อมคณาจารย์เขั�าร่วัมให�สัมภาษณ์ค่ะ NongKhai Model NongKhai Model 3
4 KKU RESEARCH OUTREACH Q : หนองคายโมเดลคืออะไรคะ ? ผศ.ดร.เกีียรติิ แสงอรุณ : โครงกุาร หนองคายโมเดืลเป็นโครงกุารทุ้�ยกุระดืับ อาชี้พั เกุษติรกุรเพัื�อเพัิ�มรายไดื�ดื�วัยเทุคโนโลย้ เกุษติรกุรรม กุารสกุัดืสาร และกุารแปรร้ป โดืย มุ่งเน�นกุารส่งเสริมอาชี้พัดื�านกุารเกุษติร และสร�าง รายไดื�ให�แกุ่เกุษติรกุร เกุษติรกุรไดื�รับกุารพััฒนา ทุักุษะ เกุิดืกุารใชี�ประโยชีน์จากุควัามร้�และนวััติกุรรม ทุ้�มหาวัทุิยาลัยขัอนแกุ่นพััฒนาขั่�นครับ ซึ่่�งเป็นโครงกุาร ไดื�รับทุุนจากุสำนักุงานสภานโยบายกุารอุดืมศ่กุษา วัิทุยาศาสติร์ วัิจัยและนวััติกุรรมแห่งชีาติิ โดืยหน่วัย บริหารและจดืกุัารทุุนดื�านกุารพััฒนาระดืับพัื�นทุ้� (บพัทุ.) ภายใติ�แผู้นงานกุารสร�างแผู้นธ์ุรกุิจเพัื�อสร�างเศรษฐกุิจ ฐานรากุรองรับกุารเปล้�ยนแปลงวัิกุฤติ ดื�านเศรษฐกุิจ และแกุ�ไขัปัญหาควัามยากุจน โปรแกุรม 17 กุารแกุ� ปัญหาวักุิฤติิขัองประเทุศ ซึ่่�งม้ระยะกุารดืำเนินโครงกุาร 1 ปี ติั�งแติ่วัันทุ้� 1 เมษายน 2564 ถ่งวัันทุ้� 31 ม้นาคม 2565 ครับ Q : โครงกีารหนองคายโมเดลมีที่มาอย่างไรคะ ? ผศ.ดร.เกีียรติิ แสงอรุณ : ภาคกุารเกุษติรม้ควัามสำคัญ อย่างมากุเชีิงเศรษฐกุิจขัองจังหวััดืหนองคาย แติ่เรายัง ม้ปัญหาเรื�องสารพัิษติกุค�างในผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติร และยังขัาดืกุารบริกุารจัดืกุารเชีิงระบบทุ้�เชีื�อมโยง กุารทุำงานติั�งแติติ� ่นน�ำ กุลางน�ำ จนถ่งปลายน�ำ ทุ้�สำคัญ เกุษติรกุรติ�องกุารกุารพััฒนาควัามเป็นผู้้�ประกุอบกุาร ธ์ุรกุิจเกุษติร ดืังนั�น หนองคายโมเดืลจ่งม้วััติถุประสงค์ ทุ้�สำคัญ 3 ขั�อ คือ 1. เพัื�อยกุระดืับอาชี้พัเกุษติรกุรและ รายไดื�ขัองเกุษติรกุร ติามแนวัทุางเศรษฐกุิจส้เขั้ยวัดื�วัย เทุคโนโลย้กุารเกุษติรติลอดืหวั่ งโซึ่อ่ ุปทุานสินค�าเกุษติร 2. เพัื�อให�เกุดืกุิ ารขัับเคลื�อนเศรษฐกุิจฐานรากุเชีื�อมโยง เครือขั่ายเกุษติรกุรปลอดืภัย นกุวััชีิากุาร และหนวั่ยงาน ภาครัฐบาล เพัิ�มขั้ดืสามารถทุางกุารแขั่งขัันขัอง เกุษติรกุรอย่างเขั�มแขั็ง และ 3. เพัื�อให�เกุิดืควัามมั�นคง เป็นกุารเพัิ�มโอกุาสทุางรายไดื�แกุ่เกุษติรกุร ในระบบ เกุษติรปลอดืภัยโดืยอาศัยร้ปแบบติลาดืและชี่องทุาง กุารจัดืจำหน่ายสมัยใหม่อ้กุดื�วัยครับ Q : แนวคิดในกีารดำเนินงานของหนองคายโมเดลเป็็นอย่างไรคะ ? รศ.ดร.ชญาดา สุระวนิชกีุล : หนองคายโมเดืลใชี�กุารขัับเคลื�อน โดืยควัามรวั่มมือจากุหนวั่ยงานทุั�งภาครัฐและเอกุชีน โดืยเฉพัาะ อย่างยิ�งมหาวัทุิยาลัยขัอนแกุ่นรวั่มกุับหนวั่ยงานราชีกุารจังหวััดื หนองคาย และคณะกุรรมาธ์กุิาร กุารวัทุิยาศาสติร์ เทุคโนโลย้ วัจิัยและนวััติกุรรม โดืยเราม้เป้าหมายควัามสำเร็จทุ้�จะสร�าง รายไดื�เพัิ�มให�เกุษติรกุรค่ะ โดืยนำควัามร้�ทุางวัิทุยาศาสติร์ และเทุคโนโลย้เขั�าไปสร�างม้ลค่าเพัิ�มให�สินค�าทุาง กุารเกุษติร ส่งเสริมให�ผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติรไดื�รับรอง มาติราฐาน และสร�างรายไดื�เพัิ�มให�เกุษติรกุรค่ะ ผศ.ดร.เกีียรติิ แสงอรุณ รศ.ดร.ชญาดา สุระวนิิชกีุล คณบดีคณะสหวิทยากีาร มหาวิทยาลัยขอนิแกีนิ่วิทยาเขติหนิองคาย และหัวหนิ้าโครงกีารหนิองคายโมเดล หัวหนิ้าทีมส่�อสารโครงกีาร หนิองคายโมเดล 4 KKU RESEARCH OUTREACH
5 Q : หนองคายโมเดล คืออะไรคะ ? ผศ.ดร.เกีียรติิ แสงอ รุณ : โครง กุาร หนองคายโมเ ดืลเ ป็นโครง กุารทุ้�ย กุระ ดืับ อาชี้พั เ กุ ษ ติ ร กุรเพัื�อเพัิ�มรายไดื�ดื�วัยเ ทุคโนโลย้ เ กุ ษ ติ ร กุรรม กุารส กุั ดืสาร และ กุารแปรร้ป โ ดื ย มุ่งเน� น กุาร ส่งเส ริมอาชี้พัดื�าน กุารเ กุ ษ ติร และสร�าง รายไดื�ให� แ กุ่เ กุ ษ ติ ร กุร เ กุ ษ ติ ร กุรไดื�รับ กุารพััฒนา ทุักุษะ เ กุิดืกุารใชี�ประโยชีน์จา กุ ค วัาม ร้�และนวััติกุรรม ทุ้�มหา วั ทุ ิยา ลัย ขัอนแ กุ่นพััฒนาขั่�นค รับ ซึ่่�งเ ป็นโครง กุาร ไดื�รับทุุนจา กุสำ นั กุงานสภานโยบาย กุาร อุ ดื มศ่กุษา วัิ ทุยาศาสติร์ วัิ จัยและนวััติกุรรมแ ห่ง ชีาติิ โ ดืยห น่ วั ย บ ริหารและ จดืกุัารทุุนดื�าน กุารพััฒนาระ ดืับพัื�นทุ้� (บพัทุ.) ภายใติ� แ ผู้นงาน กุารสร�างแ ผู้ น ธ์ุร กุิจเพัื�อสร�างเศรษฐ กุิจ ฐานรา กุรอง รับ กุารเปล้�ยนแปลง วัิ กุ ฤ ติ ดื�านเศรษฐ กุิจ และแกุ�ไขัปัญหาค วัามยา กุจน โปรแ กุรม 17 กุารแกุ� ปัญหา วั กุ ิฤติิ ขัองประเ ทุศ ซึ่่�งม้ระยะ กุาร ดืำเ นินโครง กุาร 1 ปี ติั�งแ ติ่วัันทุ้� 1 เมษายน 2564 ถ่งวัันทุ้� 31 ม้นาคม 2565 ค รับ Q : โครง กีารหนองคายโมเดลมีที่มาอย่างไรคะ ? ผศ.ดร.เกีียรติิ แสงอ รุณ : ภาค กุารเ กุ ษ ติ รม้ ค วัามสำ คัญ อ ย่างมา กุ เ ชีิงเศรษฐ กุิจ ขัอง จังหวััดืหนองคาย แ ติ่เรา ยัง ม้ปัญหาเรื�องสาร พัิษติกุค�างใน ผู้ ลผู้ลิติทุาง กุารเ กุ ษ ติร และ ยัง ขั าดืกุารบ ริ กุาร จัดืกุารเ ชีิงระบบทุ้�เชีื�อมโยง กุาร ทุำงานติั�งแ ติติ� ่นน�ำ กุลางน�ำ จนถ่งปลายน�ำ ทุ้�สำ คัญ เ กุ ษ ติ ร กุ รติ�อง กุาร กุารพััฒนาค วัามเ ป็นผู้้�ประ กุอบ กุาร ธ์ุร กุิจเ กุ ษ ติร ดืังนั�น หนองคายโมเ ดื ลจ่ งม้วััติถุประสง ค์ ทุ้�สำ คัญ 3 ขั�อ คือ 1. เพัื�อย กุระ ดืับอาชี้พั เ กุ ษ ติ ร กุรและ รายไดื�ขัองเ กุ ษ ติ ร กุร ติามแนวัทุางเศรษฐ กุิจส้ เขั้ ยวัดื�วั ย เ ทุคโนโลย้กุารเ กุ ษ ติ ร ติลอดืห วั ่ งโซึ่ อ ่ ุป ทุาน สินค�าเ กุ ษ ติร 2. เพัื�อให� เ กุดืกุิ ารขัับเคลื�อนเศรษฐ กุิจฐานรา กุ เชีื�อมโยง เค รือ ขั่ายเ กุ ษ ติ ร กุรปลอดืภัย นกุวัั ชี ิ า กุาร และห น วั ่ยงาน ภาค รัฐบาล เพัิ�มขั้ดืสามารถ ทุาง กุารแ ขั่งขััน ขัอง เ กุ ษ ติ ร กุรอ ย่างเขั�มแ ขั็ง และ 3. เพัื�อให� เ กุิ ดื ค วัามมั�นคง เ ป็น กุารเพัิ�มโอ กุาส ทุางรายไดื� แ กุ่เ กุ ษ ติ ร กุร ในระบบ เ กุ ษ ติรปลอดืภัยโ ดืยอา ศัยร้ปแบบ ติลา ดืและ ชี่อง ทุาง กุาร จัดืจำห น่ายส มัยให ม่อ้กุดื�วัยค รับ Q : แนว คิดใน กีารดำเนินงานของหนองคายโมเดลเป็็นอ ย่างไรคะ ? รศ.ดร.ชญาดา สุระว นิช กีุล : หนองคายโมเ ดืลใชี�กุารขัับเคลื�อน โ ดืยค วัาม ร วั ่ ม มือจา กุ ห น วั ่ยงานทุั�งภาค รัฐและเอกุชีน โ ดืยเฉ พัาะ อ ย่างยิ�งมหา วั ทุ ิยา ลัย ขัอนแ กุ่น ร วั ่ ม กุับห น วั ่ยงานราชีกุาร จังหวััดื หนองคาย และคณะ กุรรมา ธ์ กุ ิาร กุาร วั ทุ ิยาศาสติร์ เ ทุคโนโลย้ วั จ ิัยและนวััติกุรรม โ ดืยเราม้ เ ป้าหมายค วัามสำเ ร็จทุ้�จะสร�าง รายไดื� เพัิ�มให� เ กุ ษ ติ ร กุ ร ค่ะ โ ดืยนำค วัาม ร้�ทุาง วัิ ทุยาศาสติร์ และเ ทุคโนโลย้ เขั�าไปสร�างม้ ล ค่าเพัิ�มให�สินค� า ทุาง กุารเ กุ ษ ติร ส่งเส ริมให�ผู้ ลผู้ลิติทุาง กุารเ กุ ษ ติรไดื�รับรอง มา ติราฐาน และสร�างรายไดื� เพัิ�มให� เ กุ ษ ติ ร กุ ร ค่ะ ผศ.ดร.เกีียรติิ แสงอ รุณ รศ.ดร.ชญาดา สุระวนิิช กีุล คณบ ดีคณะสห วิทยา กีาร มหา วิทยา ลัยขอ นิ แ กี นิ ่ วิทยาเข ติ ห นิองคาย และ หัวห นิ้าโครง กีารห นิองคายโมเดล หัวห นิ้า ที ม ส่�อสารโครง กีาร ห นิองคายโมเดล 5
6 KKU RESEARCH OUTREACH และนวััติกุรรมอะไร ทุำอะไรถ่งจะติอบโจทุย์เขัา อย่างทุ้� 3 คือเขัาจะนำนวััติกุรรมเราไปใชี�หรือไม่ จากุกุารสำรวัจ แล�วัวั่าเกุษติรกุรไดื�ม้กุารนำไปใชี� ใชี�แล�วัเกุิดืผู้ลอย่างไร ม้กุารทุดืสอบให�เห็นในเชีิงประจักุษ์ดื�วัยนะคะ อาจารย์ จ่งไดื�ขั�อสรุปองค์ควัามร้�ทุ้�ไดื�ในหนองคายโมเดืลสำหรับ Component ขัองอาจารย์เป็น 1. ชีุดืควัามร้�กุารลดืติ�นทุุน ทุางกุารเกุษติร เป็นกุารสำรวัจปัญหาดืินขัองหนองคาย โดืยใชี�เศษวััสดืุจากุกุารเกุษติรเป็นวััติถุดืิบ เป็นปุ�ยทุ้� เกุษติรกุรสามารถผู้ลิติไดื�เองโดืยทุางกุลุ่มวัิจัยหนองคาย โมเดืลไดื�เขั�าไปให�ควัามร้�เรื�องขัองกุารทุำปุ�ย เมื�อวัันหน่�ง โครงกุารไม่อย้่แล�วัทุางกุลุ่มเกุษติรกุรยังสามารถนำควัามร้� ทุ้�เราให�ไปเพัิ�มรายไดื�ไดื�ติลอดืไปอย่างยั�งยืนนั�นเองค่ะ 2. ชีุดืควัามร้�กุารเพัิ�มประสิทุธ์ิภาพั เริ�มจากุกุระบวันกุาร ผู้ลิติ เป็นกุารสอนวัิธ์้กุารผู้ลิติ ผู้ลิติภัณฑ์์แติ่ละอย่าง วั่าทุำยังไงทุ้�จะทุำให�ผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติรม้ประสิทุธ์ิภาพั ติามเกุณฑ์์ทุ้�ติลาดืติ�องกุาร 3. กุระบวันกุารกุารจัดืกุาร ภายในฟาร์มเริ�มจากุกุารร้�จักุกุารผู้ลิติ ร้�จักุติ�นทุุน ผู้ลติอบแทุน ดืังน้� ชีุดืควัามร้�น้�จะเสริมให�เกุษติรกุรเป็น นักุธ์ุรกุิจ ร้�จักุกุารบริหารจัดืกุารธ์ุรกุิจเกุษติรนั�นเองค่ะ 4. เราจะไมทุ่อดืทุิ�ง เมื�อเรานำองค์ควัามร้�ใหม่ ๆ อาชี้พัใหม่ ๆ ไปส่งเสริมเกุษติรกุร เมื�อเขัาผู้ลิติสินค�าออกุมาแล�วัจะขัาย ทุ้�ไหน ซึ่่�งเราจะติ�องไปหาติลาดืขัั�นติ�นให�เกุษติรกุรค่ะ Q : มีกีารนำผลงานวิจััยมาใช้ในกีารพััฒนาร่วมกีับ โครงกีารหนองคายโมเดลอย่างไรบ้างคะ ? อ.ดร.กีมลทิพัย์ ป็ัญญาสิทธิ์ิ� : ภายในชีุดืโครงงานวัิจัย ขัองอาจารย์ไดื�ไปหาโจทุย์ในจังหวััดืหนองคายกุ่อน วั่าเขัา ม้ปัญหาอะไร เกุษติรกุรม้สภาพัแวัดืล�อม พัืชีเศรษฐกุิจเขัา เป็นอย่างไร ยิ�งในชี่วัง COVID-19 ยิ�งติ�องศ่กุษาปัญหาและ เร่งชี่วัยเหลือเกุษติรกุรให�เร็วัทุ้�สุดื จ่งเกุิดืเป็นโจทุย์ปัญหา ในชีุดืวัิจัยขัองอาจารย์เอง พัอเราไดื�ไปสำรวัจแล�วัจ่งไดื� ม้กุารปรับปรุงประสทุธ์ิ ิภาพักุารผู้ลติิ เพัิ�มขั้ดืกุารแขั่งขัันขัอง เกุษติรกุรในจังหวััดืหนองคาย ทุั�งหมดื 4 พัืชี 1. สับปะรดื 2. ขั�าวั 3. ดืาวัเรือง และ 4. พัืชีผู้ักุ ค่ะ อาจารย์คิดืโจทุย์ ปัญหาทุ้�สามารถเพัิ�มรายไดื�ให�เกุษติรกุรอย่างเร่งดืวั่ นภายใน 1 ปี ซึ่่�งเวัลาม้จำกุัดืมากุ จากุกุารสำรวัจจากุภาคจังหวััดื พับวั่ายังไม่ม้ขั�อม้ลขัองผู้้�เล้�ยงจิ�งหร้ดืและไดื�สำรวัจติลาดื แล�วัวั่าจิ�งหร้ดืยังเป็นทุ้�ติ�องกุารภายในจังหวััดื นอกุจังหวััดื รวัมถ่งติลาดืติ่างประเทุศ และสภาพัแวัดืล�อมขัองหนองคาย เหมาะแกุ่กุารเล้�ยงจิ�งหร้ดืเป็นอาชี้พั อาจารย์จ่งรวับรวัม ขั�อม้ลและติดืสั ินใจวั่าจะนำกุิจกุรรมอาชี้พัเสริมเล้�ยงจิ�งหร้ดื เพัื�อเพัิ�มรายไดื�ในครัวัเรือนให�กุับเกุษติรกุร ซึ่่�งกุารเล้�ยง จิ�งหร้ดืเป็นกุิจกุรรมทุ้�ไม่ยุ่งยากุ เป็นกุิจกุรรมเสริมขัอง เกุษติรกุรในโครงกุารไดื� ซึ่่�งเรามองปัญหาคือ อย่างทุ้� 1 เราติ�องดื้วั่าเกุษติรกุรม้กุารผู้ลิติทุางกุารเกุษติรอย่างไร ม้ปัญหาอะไร อย่างทุ้� 2 เราติ�องไปออกุแบบเทุคโนโลย้ อ.ดร.กิมลทิิพย์ ปััญญาสิิทิธิ์ิ� หัวหน้า Component กิารผลิตพ่ช/ สิมุนไพร/แมลงเศรษฐกิิจ คุณสิถิิต แกิ้วชมพูคุณพริิยากิร ลีปัระเสิริฐพันธิ์์ - Young smart farmer - ประธานศููนย์์ ศูปก. แปรรูปสิินค้้า ทางการเกษตรอำำาเภอำเมืือำงหนอำงค้าย์ และนวัตรกรโ ัค้รงการหนอำงค้าย์โมืเดล - เจ้้าขอำงสิวันการ์เด้นทรี กรรมืการวัสิิาหกิจ้ชุุมืชุนGenX2 ที�สิวันการ์เด้นทรี 6 KKU RESEARCH OUTREACH
7 และนวััติกุรรมอะไร ทุำอะไรถ่งจะ ติอบโจทุย์เ ขัา อ ย่างทุ้� 3 คือเ ขัาจะนำนวััติกุรรมเราไปใชี� ห รือไ ม่ จากุกุารสำร วั จ แล�วัวั่าเ กุ ษ ติ ร กุรไดื�ม้กุารนำไปใชี� ใชี� แล�วั เ กุิดืผู้ลอ ย่างไร ม้กุารทุดืสอบให� เ ห็นในเ ชีิงประ จักุษ์ดื�วัยนะคะ อาจาร ย์ จ่งไดื�ขั�อส รุปอง ค์ค วัาม ร้�ทุ้�ไดื�ในหนองคายโมเ ดืลสำห รับ Component ขัองอาจาร ย์เ ป็น 1. ชีุ ดื ค วัาม ร้� กุารลดืติ�นทุุน ทุาง กุารเ กุ ษ ติร เ ป็น กุารสำร วั จ ปัญหา ดืิน ขัองหนองคาย โ ดืยใชี�เศษวััส ดืุจากุกุารเ กุ ษ ติรเ ป็นวััติถุ ดืิบ เ ป็นปุ�ยทุ้� เ กุ ษ ติ ร กุรสามารถผู้ลิ ติ ไดื�เองโ ดื ย ทุางกุลุ่ ม วัิ จัยหนองคาย โมเ ดืลไดื� เขั�าไปให� ค วัาม ร้�เรื�อง ขัอง กุาร ทุำปุ�ย เมื�อวัันห น่�ง โครง กุารไ ม่อย้่ แล�วัทุางกุลุ่มเ กุ ษ ติ ร กุ ร ยังสามารถนำค วัาม ร้� ทุ้�เราให�ไปเพัิ�มรายไดื�ไดื�ติลอ ดืไปอ ย่างยั�ง ยืนนั�นเอง ค่ะ 2. ชีุ ดื ค วัาม ร้� กุารเพัิ�มประ สิทุธ์ิภา พั เริ�มจากุกุระบ วั น กุาร ผู้ลิ ติ เ ป็น กุารสอน วัิธ์้กุารผู้ลิ ติ ผู้ลิติภัณฑ์์แ ติ่ละอ ย่าง วั่า ทุำ ยังไงทุ้�จะ ทุำให�ผู้ ลผู้ลิติทุาง กุารเ กุ ษ ติ รม้ประ สิทุธ์ิภา พั ติามเ กุณฑ์์ทุ้� ติลาดืติ�อง กุาร 3. กุระบ วั น กุาร กุาร จัดืกุาร ภายในฟา ร์มเริ�มจากุกุาร ร้� จักุกุารผู้ลิ ติ ร้� จักุติ�นทุุน ผู้ ล ติอบแ ทุน ดืัง น้� ชีุ ดื ค วัาม ร้� น้�จะเส ริมให� เ กุ ษ ติ ร กุรเ ป็น นักุธ์ุร กุิจ ร้� จักุกุารบ ริหาร จัดืกุาร ธ์ุร กุิจเ กุ ษ ติ รนั�นเอง ค่ะ 4. เราจะไ ม ทุ ่ อดืทุิ�ง เมื�อเรานำอง ค์ค วัาม ร้�ให ม่ ๆ อาชี้พัให ม่ ๆ ไป ส่งเส ริมเ กุ ษ ติ ร กุร เมื�อเ ขั าผู้ลิติสินค�าออ กุมาแล�วัจะ ขัาย ทุ้�ไหน ซึ่่�งเราจะติ�องไปหา ติลาดืขัั�นติ�นให� เ กุ ษ ติ ร กุ ร ค่ะ Q : มี กีารนำผลงาน วิจััยมาใ ช้ใน กีารพััฒนา ร่วม กีับ โครง กีารหนองคายโมเดลอ ย่างไร บ้างคะ ? อ.ดร. กีมล ทิพัย์ ป็ัญญา สิทธิ์ิ� : ภายใน ชีุ ดืโครงงาน วัิ จัย ขัองอาจาร ย์ไดื�ไปหาโจทุย์ใน จังหวััดืหนองคาย กุ่อน วั่าเ ขั า ม้ปัญหาอะไร เ กุ ษ ติ ร กุ รม้สภา พั แวัดืล�อม พัื ชีเศรษฐ กุิจเ ขั า เ ป็นอ ย่างไร ยิ�งใน ชี่ วัง COVID-19 ยิ�งติ�องศ่กุษา ปัญหาและ เ ร่ง ชี่ วัยเห ลือเ กุ ษ ติ ร กุรให� เ ร็วัทุ้� สุ ดื จ่งเ กุิ ดื เ ป็นโจทุย์ ปัญหา ใน ชีุดืวัิ จัย ขัองอาจาร ย์เอง พัอเราไดื�ไปสำร วัจแล�วัจ่งไดื� ม้กุารป รับป รุงประ สทุธ์ิ ิภาพักุารผู้ล ติ ิ เพัิ�มขั้ดืกุารแขั่งขััน ขัอง เ กุ ษ ติ ร กุรใน จังหวััดืหนองคาย ทุั�งหม ดื 4 พัื ชี 1. สับปะร ดื 2. ขั� า วั 3. ดื า วั เ รือง และ 4. พัืชีผู้ักุ ค่ะ อาจาร ย์ คิ ดืโจทุย์ ปัญหาทุ้�สามารถเพัิ�มรายไดื�ให� เ กุ ษ ติ ร กุรอ ย่างเ ร่ง ดื วั ่ นภายใน 1 ปี ซึ่่�งเ วัลาม้จำ กุัดืมา กุ จากุกุารสำร วัจจา กุภาค จังหวััดื พั บ วั่า ยังไ ม่ม้ขั� อม้ ล ขัองผู้้�เ ล้�ยงจิ�งหร้ดืและไดื�สำร วั จ ติลา ดื แล�วัวั่าจิ�งหร้ดืยังเ ป็นทุ้�ติ�อง กุารภายใน จังหวััดื นอกุจังหวััดื ร วั มถ่ ง ติลาดืติ่างประเ ทุศ และสภา พั แวัดืล�อม ขัองหนองคาย เหมาะแ กุ่ กุารเ ล้�ยงจิ�งหร้ดื เ ป็นอาชี้พั อาจาร ย์จ่งร วับร วั ม ขั� อม้ลและ ติดืสั ินใจ วั่าจะนำ กุิจ กุรรมอาชี้พัเส ริมเ ล้�ยงจิ�งหร้ดื เพัื�อเพัิ�มรายไดื�ในค รัวั เ รือนให�กุับเ กุ ษ ติ ร กุร ซึ่่�ง กุารเ ล้�ยง จิ�งหร้ดื เ ป็น กุิจ กุรรมทุ้�ไ ม่ยุ่งยา กุ เ ป็น กุิจ กุรรมเส ริม ขัอง เ กุ ษ ติ ร กุรในโครง กุารไดื� ซึ่่�งเรามอง ปัญหา คือ อ ย่างทุ้� 1 เราติ�องดื้วั่าเ กุ ษ ติ ร กุ รม้กุารผู้ลิติทุาง กุารเ กุ ษ ติรอ ย่างไร ม้ปัญหาอะไร อ ย่างทุ้� 2 เราติ�องไปออ กุแบบเ ทุคโนโลย้ อ.ดร. กิมลทิิพ ย์ ปััญญาสิิ ทิ ธิ์ิ� หัวห น้า Component กิารผ ลิตพ่ช/ สิมุนไพร/แมลงเศรษฐกิิจ คุณ สิถิิต แ กิ้วชม พู คุณ พ ร ิิยา กิร ลี ปัระเสิริฐ พัน ธิ์์ - Young smart farmer - ประธานศููนย์์ ศูปก. แปร รูปสิินค้้า ทางการเกษตรอำำ าเภ อำเมืื อำงหน อำ ง ค้ า ย์ และนวัตรกรโ ั ค้รงการหน อำ ง ค้ า ย์ โ มืเดล - เจ้้าข อำ งสิวันกา ร์เ ด้นท รี กรร มืการ วั สิ ิาห กิ จ้ชุุมืชุนGenX2 ที�สิวันกา ร์เ ด้นท รี 7
8 KKU RESEARCH OUTREACH ผศ.ดร.ฉััติรชัย ป็รีชา : ม้กุารบ้รณากุาร กุารนำงานวัิจัยทุ้�หลากุหลายดื�านกุารเพัาะ เล้�ยงสัติวั์น�ำเขั�ามาใชี�ในโครงกุารน้� อย่างเชี่น กุารเพัาะอนุบาลสัติวั์น�ำวััยอ่อนให�ม้อัติรา กุารรอดืส้ง กุารผู้ลิติอาหารสัติวั์น�ำดื�วัยวััติถุดืิบ โปรติ้นติ�ำทุดืแทุนปลาป่น เชี่น กุารใชี�หญ�าเนเปียร์ ใชี�ในงานวัิจัยกุารป้องกุันโรค หรือแม�กุระทุั�งกุารทุำ กุารติลาดืกุารแปรร้ป เป็นกุารบ้รณากุารหลาย ๆ งานวัจิัย ทุ้�นำมาใชี�ในโครงกุารน้� และจุดืเดื่นขัองหนองคายโมเดืล หลกุัเลย คือ กุารนำควัามรวั้�ทุิยาศาสติรวั์จิัยและนวััติกุรรม ทุ้� มขั. ม้อย้่รวั่มกุับงานวัจิัยทุ้ผู้�มพััฒนารวั่มกุับโครงกุารน้�ครับ รศ.ดร.กีฤษดา ค้าเจัริญ : ในขัั�นน้�จะเป็นกุารเพัิ�มม้ลค่าขัองสินค�า ดื�วัย กุระบวันกุารแปรร้ป ซึ่่�งจริงๆ ในเขัติอำเภอติ่าง ๆ กุ็ม้ผู้ลผู้ลิติทุ้�มากุพัอ ทุ้�ขัายในร้ปแบบสดื และสินค�าเหล่านั�นเป็นสินค�าล�นติลาดื ทุำให� อาจารย์ติ�องมาแปรร้ปและพััฒนาผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติรให�ม้ ควัามเหมาะสม เป็นกุารชี่วัยเหลือเกุษติรกุรทุ้�ม้ผู้ลผู้ลิติล�นติลาดื และชี่วัยส่งเสริมให�เกุษติรกุรม้ควัามร้� ม้รายไดื�เพัิ�มมากุขั่�นจากุ กุารแปรร้ปสินค�าทุางกุารเกุษติรทุ้�ล�นติลาดืเหล่าน้� ซึ่่�งผู้ลผู้ลิติทุ้� อาจารย์ไดื�นำมาแปรร้ป ไดื�แกุ่ สับปะรดืแปรร้ปเป็นสับปะรดื อบแห�งกุลิ�นปลาหม่กุ ดืาวัเรืองแปรร้ปเป็นชีาดืาวัเรือง ปลา ติะเพั้ยนแปรร้ปเป็นปลาติะเพั้ยนกุรอบ มะเขัือเทุศแปรร้ป เป็นมะเขัือเทุศอบแห�ง สมุนไพัรพัื�นบ�านแปรร้ปเป็น ยาดืมเมนทุอลติ�มยำ ป้แปรร้ปเป็นผู้งขันมจ้นน�ำยาป้ ซึ่่�งผู้ลิติภัณฑ์์เหล่าน ้�ล�วันมาจากุผู้ลผู้ลิติขัองเกุษติรกุร ทุ้�เขั�าร่วัมโครงกุารทุ้�ทุางเราไดื�ร่วัมกุันพััฒนาและ แปรร้ปส่งเสริมกุารม้รายไดื�ขัองเกุษติรกุรอย่าง ยั�งยืนครับ ผศ.ดร.ฉััตรชย ั ปัรีชา รศ.ดร.กิฤษดา ค้าเจริญ หัวหนิ้า Component กีารผลิติสติวันิ์ ำ� า หัวหนิ้า Component กีารแปรรูป 8 KKU RESEARCH OUTREACH
9 ผศ.ดร.ฉััติรชัย ป็รีชา : ม้กุารบ้รณากุาร กุารนำงานวัิจัยทุ้�หลากุหลายดื�านกุารเพัาะ เล้�ยงสัติวั์น�ำเขั�ามาใชี�ในโครงกุารน้� อย่างเชี่น กุารเพัาะอนุบาลสัติวั์น�ำวััยอ่อนให�ม้อัติรา กุารรอดืส้ง กุารผู้ลิติอาหารสัติวั์น�ำดื�วัยวััติถุดืิบ โปรติ้นติ�ำทุดืแทุนปลาป่น เชี่น กุารใชี�หญ�าเนเปียร์ ใชี�ในงานวัิจัยกุารป้องกุันโรค หรือแม�กุระทุั�งกุารทุำ กุารติลาดืกุารแปรร้ป เป็นกุารบ้รณากุารหลาย ๆ งานวัจิัย ทุ้�นำมาใชี�ในโครงกุารน้� และจุดืเดื่นขัองหนองคายโมเดืล หลกุัเลย คือ กุารนำควัามรวั้�ทุิยาศาสติรวั์จิัยและนวััติกุรรม ทุ้� มขั. ม้อย้่รวั่มกุับงานวัจิัยทุ้ผู้�มพััฒนารวั่มกุับโครงกุารน้�ครับ รศ.ดร.กีฤษดา ค้าเจัริญ : ในขัั�นน้�จะเป็นกุารเพัิ�มม้ลค่าขัองสินค�า ดื�วัย กุระบวันกุารแปรร้ป ซึ่่�งจริงๆ ในเขัติอำเภอติ่าง ๆ กุ็ม้ผู้ลผู้ลิติทุ้�มากุพัอ ทุ้�ขัายในร้ปแบบสดื และสินค�าเหล่านั�นเป็นสินค�าล�นติลาดื ทุำให� อาจารย์ติ�องมาแปรร้ปและพััฒนาผู้ลผู้ลิติทุางกุารเกุษติรให�ม้ ควัามเหมาะสม เป็นกุารชี่วัยเหลือเกุษติรกุรทุ้�ม้ผู้ลผู้ลิติล�นติลาดื และชี่วัยส่งเสริมให�เกุษติรกุรม้ควัามร้� ม้รายไดื�เพัิ�มมากุขั่�นจากุ กุารแปรร้ปสินค�าทุางกุารเกุษติรทุ้�ล�นติลาดืเหล่าน้� ซึ่่�งผู้ลผู้ลิติทุ้� อาจารย์ไดื�นำมาแปรร้ป ไดื�แกุ่ สับปะรดืแปรร้ปเป็นสับปะรดื อบแห�งกุลิ�นปลาหม่กุ ดืาวัเรืองแปรร้ปเป็นชีาดืาวัเรือง ปลา ติะเพั้ยนแปรร้ปเป็นปลาติะเพั้ยนกุรอบ มะเขัือเทุศแปรร้ป เป็นมะเขัือเทุศอบแห�ง สมุนไพัรพัื�นบ�านแปรร้ปเป็น ยาดืมเมนทุอลติ�มยำ ป้แปรร้ปเป็นผู้งขันมจ้นน�ำยาป้ ซึ่่�งผู้ลิติภัณฑ์์เหล่าน ้�ล�วันมาจากุผู้ลผู้ลิติขัองเกุษติรกุร ทุ้�เขั�าร่วัมโครงกุารทุ้�ทุางเราไดื�ร่วัมกุันพััฒนาและ แปรร้ปส่งเสริมกุารม้รายไดื�ขัองเกุษติรกุรอย่าง ยั�งยืนครับ ผศ.ดร.ฉััตรชย ั ปัรีชา รศ.ดร.กิฤษดา ค้าเจริญ หัวหนิ้า Component กีารผลิติสติวันิ์ ำ� า หัวหนิ้า Component กีารแปรรูป 9
10 KKU RESEARCH OUTREACH ผศ.ดร. มัล ลิ กีา จัันท รัง ษี : จากุกุารลงพัื�น ทุ้�สำร วั จ ผู้ ล กุระ ทุบจากุกุารแพัร่ระบา ดื ขัอง COVID-19 ในพัื�นทุ้� ทุำ กุารเ กุ ษ ติ ร ขัอง จังหวัั ดืหนองคาย ทุ้ ม วัิ จัยไดื� เ กุ็บ ติัวั อ ย่าง พัื ชีเศรษฐ กุิจทุ้�สำ คัญ ไดื� แ กุ่ สับปะร ดื และ ดื า วั เ รือง เพัื�อ ติ ร วั จ วัิเคราะ ห์ค วัามเ ป็นไปไดื� ใน กุารนำมาส กุัดืสารสำ คัญทุ้�สามารถนำไป ติ่อยอ ดืพััฒนาเ ป็นผู้ลิติภัณฑ์์ทุ้�สามารถ ขัาย และ ทุำรายไดื�ให�กุับเ กุ ษ ติ ร กุรในพัื�นทุ้�ไดื�ค่ะ โ ดื ย กุ่อนเริ�มติ�น กุระบ วั น กุารส กุ ดืั ไดื�ม้กุารนำ พัืชีติัวั อ ย่างมา ติ ร วัจสอบหา กุารปนเ ป้�อน ขัองโลหะห นั กุและสารฆ่่าแมลง เพัื�อให� เ กุิ ดื ค วัามมั�นใจ วั่าสารส กุัดืทุ้�ไดื�จะม้ ค วัาม ปลอดืภัยใน กุารนำไปใชี� เ ป็น ส่ วันประ กุอบ ขัองผู้ลิติภัณฑ์์ ติ่าง ๆ ติ่อไป โ ดืยสารส กุัดื ทุ้�ไดื�จากุดื า วั เ รือง คือ สารล้ทุ้น ส กุัดืดื�วั ย เ ทุคโนโลย้สะอา ดืซึ่่�งเ ป็น กุารส กุัดืดื�วั ยน�ำ ติามประ กุาศ ขัองสำ นักุงานคณะ กุรรม กุาร อาหารและยา ผู้่าน กุระบ วั น กุาร ห่อหุ�ม เพัื�อ ยื ดือา ยุ กุารเ กุ็บ รักุษา และประ ยุกุติ์ใชี� จากุกุารประเ มินประ สิทุธ์ิภาพักุารส กุัดืดื�วั ย วัิธ์้กุาร วัิเคราะ ห์แบบ วัิ ภัชีนัย พั บ วั่า สภา วั ะ กุารผู้ลิติทุ้�ใชี�ไ ม่ ส่ง ผู้ ล ติ่อ คุณภาพัขัอง ผู้ ง สารส กุัดืทุ้�ไดื�โ ดื ย ยังคงม้ ค วัามสามารถใน กุาร จับอ นุม้ ล อิสระทุ้�ส้ง ป ริมาณโลหะห นักุ เ ป็นไป ติามทุ้� กุฎหมาย กุำหน ดื และไ ม่ม้ ค วัามเ ป็น พัิษ ติ่อเซึ่ ล ล์ โ ดืยสารส กุดืล้ทุ้ ันจา กุ ดื า วั เ รืองทุ้�ไดื�ถ้กุนำมาพััฒนาเ ป็นผู้ลิติภัณฑ์์ อาหาร ทุาง กุารค�า ไดื� แ กุ่ ผู้ลติภิ ัณฑ์์น�ำ มัง ค ดื ุ ผู้สมล้ทุ้น ( ดื อกุดื า วั เ รือง) ซึ่่�งผู้ลิติภัณฑ์์ ดืัง กุล่า วั ไดื�รับเล ขัสารบบอาหาร เมื�อวัันทุ้� 29 ม้นาคม 2565 ใน ส่ วั น ขัอง สับปะรดืม้กุาร ใชี� เ ทุคโนโลย้ใน กุารส กุัดืผู้งเอนไซึ่ม์แบบ หยาบ เพัื�อนำไปเ ป็น ส วั ่ นประ กุอบใน ผู้งห ม กุั เนื�อนุ่ มทุ้�ไดื�รับ กุารทุดืสอบค วัามคง ติัวัขัอง ผู้ลิติภัณฑ์์ในระยะ 0,1,2,3 เดืือน และผู้ลกุารทุดืสอบกุารยอมรับทุางประสาทุสัมผู้ัสดื�วัยวัิธ์้ 5-Point Hedonic Scaleโดืยบริษัทุซึ่้ดื้ไอพั้ (ประเทุศไทุย) จำกุัดื (มหา ชีน) นอ กุจากุน้� สารส กุัดืจากุสับปะร ดื ยังไดื�ถ้กุนำไปใชี� เ ป็น ส่ วันประ กุอบ ขัอง สบ้่กุ�อนใสและโลชีั�นบำ รุง ผู้ิวัทุ้�สามารถ ทุำรายไดื� ให�กุับกุลุ่มเ กุ ษ ติ รทุ้�เขั� า รับ กุาร ถ่าย ทุ อ ดือง ค์ค วัาม ร้�ไดื� เ ป็นอ ย่างดื้ โ ดื ย สารส กุัดืสับปะรดืทุ้�ใชี� ไดื�ผู้่าน กุารทุดืสอบ แล�วัวั่าม้สารติ�านอ นุม้ ล อิสระส้ง ม้ ฤทุธ์ิ�ติ�าน เอนไซึ่ม์ไ ทุโร ซึ่ิเนส อ้กุทุั�ง ยังสามารถติ�าน เชีื�อแบคทุ้ เร้ยไดื�ดื้ดื�วัยนะคะ ผศ.ดร.ท รัพัย์ อมรภิิญโญ : ในเรื�อง ขัองงาน วัิ จัย ห ลั กุ ๆ เลยจะเ ป็นในเรื�อง กุระบ วั น กุาร วัิ จัยเ ชีิง ปฏิิ บัติิ กุารแบบม้ส่ วั น ร่ วัมห รือ PAR Research ประ กุอบดื�วัยสามเหล้�ยมค วัาม ร้� 1.กุลุ่มผู้้� ทุรง คุณ วัุ ฒิ 2.กุลุ่ ม นักุวัิ จัย 3.กุลุ่มผู้้�เขั� า ร่ วัมโครง กุาร ห รือกุลุ่มผู้้�บ ริโภค เมื�อสามเหล้�ยมค วัาม ร้�มาร วั ม กุันจะเ กุิ ดื เ ป็นอง ค์ค วัาม ร้�ขั่�นมาค รับ กุระบ วั น กุาร ปลายน�ำทุ้�ไดื�ปฏิิ บัติิ กุ็จะม้ส่ วั น ติ่อเนื�อง กุันมาติั�งแ ติ่ กุระบ วันแปรร้ป มาถ่งในเรื�อง ขัอง กุาร ติลาดืกุ็จะเป็นเรื�องขัองกุลางน�ำและปลายน�ำทุ้�มาติ่อกุัน หลักุ ๆ เลยนะครับ ผู้ลิติภัณฑ์์ทุ้�เกุิดืขั่�นทุั�งหมดืเป็นผู้ลิติภัณฑ์์ทุ้�เกุิดืจากุโครงกุารหนองคายโมเดืล ไดื�แกุ่ ชีาดืาวัเรือง ยาดืมเมนทุอลติ�มยำ มะเขัือเทุศ อบแห�ง ผู้งโรยขั� า วัรสลาบปลา ปลา ติะเพั้ยน กุรอบ สับปะร ดือบแห� งกุลิ�นปลาหม่กุ ผู้ งน�ำยา ขันมจ้ น น�ำยาป้นา โลชีั�น สับปะร ดื ผู้งห ม กุั เนื�อ สับปะร ดื สบ้่ สับปะร ดื คร้มอาบน�ำ สับปะร ดื และน�ำ มัง คุดืผู้สม ล้ทุ้นค รับ ผศ.ดร. มัล ลิ กิา จันทิรัง ษี ผศ.ดร.ทิรัพ ย์ อมรภิิญโญ หัวห น้า Component กิารสิกิัด สิาร หัวห น้า Component กิารตลาด 10 KKU RESEARCH OUTREACH
11 ผศ.ดร.มัลลิกีา จัันทรังษี : จากุกุารลงพัื�น ทุ้�สำรวัจผู้ลกุระทุบจากุกุารแพัร่ระบาดื ขัอง COVID-19 ในพัื�นทุ้�ทุำกุารเกุษติรขัอง จังหวััดืหนองคาย ทุ้มวัิจัยไดื�เกุ็บติัวัอย่าง พัืชีเศรษฐกุิจทุ้�สำคัญ ไดื�แกุ่ สับปะรดื และ ดืาวัเรือง เพัื�อติรวัจวัิเคราะห์ควัามเป็นไปไดื� ในกุารนำมาสกุัดืสารสำคัญทุ้�สามารถนำไป ติ่อยอดืพััฒนาเป็นผู้ลิติภัณฑ์์ทุ้�สามารถขัาย และทุำรายไดื�ให�กุับเกุษติรกุรในพัื�นทุ้�ไดื�ค่ะ โดืยกุ่อนเริ�มติ�นกุระบวันกุารสกุดืั ไดื�ม้กุารนำ พัืชีติัวัอย่างมาติรวัจสอบหากุารปนเป้�อน ขัองโลหะหนักุและสารฆ่่าแมลง เพัื�อให� เกุิดืควัามมั�นใจวั่าสารสกุัดืทุ้�ไดื�จะม้ควัาม ปลอดืภัยในกุารนำไปใชี�เป็นส่วันประกุอบ ขัองผู้ลิติภัณฑ์์ติ่าง ๆ ติ่อไป โดืยสารสกุัดื ทุ้�ไดื�จากุดืาวัเรือง คือ สารล้ทุ้น สกุัดืดื�วัย เทุคโนโลย้สะอาดืซึ่่�งเป็นกุารสกุัดืดื�วัยน�ำ ติามประกุาศขัองสำนักุงานคณะกุรรมกุาร อาหารและยา ผู้่านกุระบวันกุารห่อหุ�ม เพัื�อยืดือายุกุารเกุ็บรักุษา และประยุกุติ์ใชี� จากุกุารประเมินประสิทุธ์ิภาพักุารสกุัดืดื�วัย วัิธ์้กุารวัิเคราะห์แบบวัิภัชีนัย พับวั่า สภาวัะ กุารผู้ลิติทุ้�ใชี�ไม่ส่งผู้ลติ่อคุณภาพัขัองผู้ง สารสกุัดืทุ้�ไดื�โดืยยังคงม้ควัามสามารถใน กุารจับอนุม้ลอิสระทุ้�ส้ง ปริมาณโลหะหนักุ เป็นไปติามทุ้�กุฎหมายกุำหนดื และไม่ม้ ควัามเป็นพัิษติ่อเซึ่ลล์ โดืยสารสกุดืล้ทุ้ ันจากุ ดืาวัเรืองทุ้�ไดื�ถ้กุนำมาพััฒนาเป็นผู้ลิติภัณฑ์์ อาหารทุางกุารค�า ไดื�แกุ่ ผู้ลติภิ ัณฑ์์น�ำมังคดืุผู้สมล้ทุ้น (ดือกุดืาวัเรือง) ซึ่่�งผู้ลิติภัณฑ์์ดืัง กุล่าวัไดื�รับเลขัสารบบอาหาร เมื�อวัันทุ้� 29 ม้นาคม 2565 ในส่วันขัองสับปะรดืม้กุาร ใชี�เทุคโนโลย้ในกุารสกุัดืผู้งเอนไซึ่ม์แบบ หยาบ เพัื�อนำไปเป็นสวั่ นประกุอบในผู้งหมกุัเนื�อนุ่มทุ้�ไดื�รับกุารทุดืสอบควัามคงติัวัขัอง ผู้ลิติภัณฑ์์ในระยะ 0,1,2,3 เดืือน และ ผู้ลกุารทุดืสอบกุารยอมรับทุางประสาทุ สัมผู้ัสดื�วัยวัิธ์้ 5-Point Hedonic Scale โดืยบริษัทุซึ่้ดื้ไอพั้ (ประเทุศไทุย) จำกุัดื (มหาชีน) นอกุจากุน้� สารสกุัดืจากุสับปะรดื ยังไดื�ถ้กุนำไปใชี�เป็นส่วันประกุอบขัอง สบ้่กุ�อนใสและโลชีั�นบำรุงผู้ิวัทุ้�สามารถ ทุำรายไดื�ให�กุับกุลุ่มเกุษติรทุ้�เขั�ารับ กุารถ่ายทุอดืองค์ควัามร้�ไดื�เป็นอย่างดื้ โดืย สารสกุัดืสับปะรดืทุ้�ใชี� ไดื�ผู้่านกุารทุดืสอบ แล�วัวั่าม้สารติ�านอนุม้ลอิสระส้ง ม้ฤทุธ์ิ�ติ�าน เอนไซึ่ม์ไทุโรซึ่ิเนส อ้กุทุั�งยังสามารถติ�าน เชีื�อแบคทุ้เร้ยไดื�ดื้ดื�วัยนะคะ ผศ.ดร.ทรัพัย์ อมรภิิญโญ : ในเรื�องขัองงานวัิจัย หลักุ ๆ เลยจะเป็นในเรื�องกุระบวันกุารวัิจัยเชีิง ปฏิิบัติิกุารแบบม้ส่วันร่วัมหรือ PAR Research ประกุอบดื�วัยสามเหล้�ยมควัามร้� 1.กุลุ่มผู้้�ทุรง คุณวัุฒิ 2.กุลุ่มนักุวัิจัย 3.กุลุ่มผู้้�เขั�าร่วัมโครงกุาร หรือกุลุ่มผู้้�บริโภค เมื�อสามเหล้�ยมควัามร้�มารวัม กุันจะเกุิดืเป็นองค์ควัามร้�ขั่�นมาครับ กุระบวันกุาร ปลายน�ำทุ้�ไดื�ปฏิิบัติิกุ็จะม้ส่วันติ่อเนื�องกุันมาติั�งแติ่กุระบวันแปรร้ป มาถ่งในเรื�องขัองกุารติลาดืกุ็จะเป็นเรื�องขัองกุลางน�ำและปลายน�ำทุ้�มาติ่อกุัน หลักุ ๆ เลยนะครับ ผู้ลิติภัณฑ์์ทุ้�เกุิดืขั่�นทุั�งหมดื เป็นผู้ลิติภัณฑ์์ทุ้�เกุิดืจากุโครงกุารหนองคายโมเดืล ไดื�แกุ่ ชีาดืาวัเรือง ยาดืมเมนทุอลติ�มยำ มะเขัือเทุศ อบแห�ง ผู้งโรยขั�าวัรสลาบปลา ปลาติะเพั้ยนกุรอบ สับปะรดือบแห�งกุลิ�นปลาหม่กุ ผู้งน�ำยาขันมจ้น น�ำยาป้นา โลชีั�นสับปะรดืผู้งหมกุัเนื�อสับปะรดื สบ้่ สับปะรดื คร้มอาบน�ำสับปะรดื และน�ำมังคุดืผู้สม ล้ทุ้นครับ ผศ.ดร.มัลลิกิา จันทิรังษี ผศ.ดร.ทิรัพย์ อมรภิิญโญ หัวหน้า Component กิารสิกิัดสิาร หัวหน้า Component กิารตลาด 11
12 KKU RESEARCH OUTREACH Q : จัุดเ ด่นของโครง กีารหนองคายโมเดล มีอะไร บ้างคะ ? รศ.ดร.ชญาดา สุระว นิช กีุล : ค วัามพัร�อมและมุ่ งมั�น ขัองทุ้ ม วัิ จัย ทุ้�จะนำค วัาม ร้�ค วัามสามารถไปส้่กุารแกุ�ปัญหาให�กุับเ กุ ษ ติ ร กุ ร ใน จังหวััดืหนองคาย ทุำให� เ กุิ ดื แ ผู้นงาน กุาร วัิ จัยแบบบ้รณา กุาร กุระบ วั น กุาร ทุำงานทุ้�เชีื�อมโยง กุัน ขัอง 5 Components ไดื� แ กุ่ Component 1 กีารผ ลิติพัืช/ส มุนไ พัร/แมลงเศรษฐ กีิ จั เพัื�อพััฒนาระบบเ กุ ษ ติรปลอดืภัย เพัื�อเพัิ�มขั้ดื ค วัามสามารถ กุารแ ขั่งขััน ขัองเ กุ ษ ติ ร กุ ร จังหวััดืหนองคาย Component 2 กีารผ ลิติสัติว์ น้ำ เพัื�อย กุระ ดืับ กุารเ พัาะเ ล้�ยง สัติวั์น�ำเศรษฐ กุิจ ขัอง ชีุม ชีน เพัื�อ กุารพััฒนาทุ้�ยั�ง ยืน Component 3 กีารส กีัดสาร เพัื�อเพัิ�มม้ ล ค่าเชีิง ธ์ุร กุิจใน กุารผู้ล ติ ิ สารส กุัดืจากุพัื ชีในทุ�องถิ�น จังหวััดืหนองคาย Component 4 กีารแ ป็ ร รู ป็ เพัื�อแปรร้ ปผู้ลิติผู้ ล ทุาง กุารเ กุ ษ ติ ร ส้่กุารเพัิ�มม้ ล ค่า Component 5 กีาร ติลาด เพัื�อ ส่งเส ริม ติลา ดืและ กุารติิดืติาม ประเ มิน ผู้ ล ทุางเศรษฐ กุิจและ สังคม พัร�อมทุั�ง กุารสื�อสารโครง กุาร ซึ่่�ง กุาร ทุำงานทุ้�เชีื�อมโยง น้�จะสามารถเพัิ�มม้ ล ค่าให�สินค� า ทุาง กุารเ กุ ษ ติร เ กุ ษ ติ ร กุ รม้รายไดื� ค รัวั เ รือนเพัิ�มขั่�น ค่ะ โ ดืยเ กุ ษ ติ ร กุ ร ไดื�รับ กุารพััฒนา ทุักุษะและเ กุิดืกุารใชี�ประโยชีน์จา กุ ค วัาม ร้�และ นวััติกุรรมทุ้� ทุางมหา วัิ ทุยา ลัย ขัอนแ กุ่นพััฒนาขั่�นติั�งแ ติ่ติ� นน�ำ กุลางน�ำ และปลายน�ำ ค่ะ Q : นำไ ป็ ใช้ใ ห้เ กีิด ป็ระโยช น์ ติ่อ สังคมและผล ติอบ รับของผู้ที่มี ส่วน ร่วมในโครง กีารนี้เป็็นอ ย่างไรคะ ? ผศ.ดร.ฉััติ ร ชัย ป็รีชา : จากุกุารสำร วั จทุั�งหม ดื 65 คน จา กุ 16 ติำบล 7 อำเภอ จา กุโครง กุาร ขัอง ผู้ม ม้ ค วัามพั่ ง พัอใจส้ ง สุ ดื อย้่ทุ้� กุารให� ค วัาม ชี่ วัยเห ลือ กุารอบรมให� ค วัาม ร้�แ กุ่เ กุ ษ ติ ร กุร เ กุ ษ ติ ร กุ รม้รายไดื� เพัิ�มขั่�นจากุกุารประสบ ปัญหาสถาน กุาร ณ์ COVID-19 เ กุ ษ ติ ร กุ รติกุงานกุลับบ�าน โครง กุาร น้� กุ็ไดื� เขั�าไป ส่งเส ริม โ ดื ย ส่ วันมา กุ เ กุ ษ ติ ร กุ รม้ ค วัามพั่ ง พัอใจ ค่อนขั�างส้ง กุาร ส่งเส ริมให� เ กุ ษ ติ ร กุ รม้อาชี้พั สร�างรายไดื�ม้กุารพััฒนา คุณภา พั ชี้วัิ ติ ให�ดื้ขั่�น เ กุ ษ ติ ร กุ รทุ้�เ ป็นผู้้�นำเราเร้ ยกุวั่า “นวััติ ร กุ ร ชีุม ชีน” ร วั มทุั�ง กุารม้รายไดื�ทุ้�เพัิ�มขั่�น เดืือนละ 10,000 บา ทุ/ค รัวั เ รือน เ ป็น ผู้ลมาจากุกุารเขั� า ร่ วัมโครง กุารหนองคายโมเ ดื ล ผศ.ดร.ท รัพัย์ อมรภิิญโญ : ส่งเส ริมอาชี้พั เ กุ ษ ติ ร กุรรมใน ชีุม ชีน ทุำให� เ กุ ษ ติ ร กุรเพัิ�มม้ ล ค่า สินค� า ทุาง กุารเ กุ ษ ติรให�ม้ม้ ล ค่าทุ้�ส้ งขั่�น และ ทุำให�ผู้้�ส้งอา ยุม้กุิจ กุรรม ทุำในเ วัลา วั่าง ส่งเส ริมให�ผู้้�ส้งอา ยุ ม้อาชี้พั เ ป็น กุิจ กุรรมทุ้�ไ ม่ไดื� ห นักุ ห รือ หักุโหมจนเ กุินไป ไดื�พับปะ กุับเพัื�อน ๆ ใน ชีุม ชีนและไดื�ออกุกุำ ลัง กุาย อ้กุทุั�ง ยัง ส่งเส ริมให� ผู้้�ส้งอา ยุม้รายไดื�เส ริมจากุกุิจ กุรรมทุ้� ทุำอ้กุดื�วัยค รับ Q : ไ ด้ รับ ทุนห รือ กีารส นับส นุน จั ากีที่ใด บ้างคะ ? ผศ.ดร. สุนท รี บู ชิ ติชน : เราไดื�รับทุุนส นับส นุนจา กุ สำ นักุงานสภา นโยบาย กุาร อุ ดื มศ่กุษา วัิ ทุยาศาสติร์ วัิ จัยและนวััติกุรรมแ ห่ง ชีาติิ โ ดืยห น่ วัยบ ริหารและ จัดืกุารทุุนดื�าน กุารพััฒนาระ ดืับพัื�นทุ้� ทุ้�เรา เร้ ยกุวั่า บพัทุ. ไดื� เ ป็นห น่ วัยงานห ลักุทุ้�ส นับส นุนให�ประเ ทุ ศนั�นสร�าง เศรษฐ กุิจฐานรา กุ เพัื�อรอง รับ กุารเปล้�ยนแปลง วัิ กุ ฤ ติเศรษฐ กุิจและ แกุ�ไขัปัญหาค วัามยา กุจน ขัอง ชีาติิ ในฐานะมหา วัิ ทุยา ลัย ขัอนแ กุ่น และคณะสห วัิ ทุยา กุารทุ้�ไดื�รับทุุนจา กุโครง กุาร น้�มา และ ส่ วั นทุ้�ม้ ค วัามสำ คัญอ ย่างยิ�งทุ้�ไดื�ชี่ วัยให�กุาร จัดืทุำโครง กุารให�สำเ ร็จนั�น คือ คณะ กุรรมา ธ์ิ กุาร กุาร วัิ ทุยาศาสติร์ เ ทุคโนโลย้ วัิ จัยและนวััติกุรรม นำโ ดืย ศาส ติราจาร ย์ ดืร. กุ น กุ วั ง ษ ติ ์ระห ง่าน ทุั�งทุ้มงานไดื� เขั�ามา ชี วั ่ ย กุารบ ริหาร จดืกุัาร กุารประเ มินโครง กุาร ซึ่่�ง ทุางทุ้มงาน กุรรมา ธ์ กุ ิารนั�น ไดื� เขั�ามาดื้แลและส นับส นุนอ ย่างเ ติ็มทุ้� ค่ะ ติัวัโครง กุาร น้�นอ กุจา กุ คณะ กุรรมา ธ์ิ กุารแล�วัยังไดื�รับ กุารส นับส นุบจา กุภาค รัฐและ ภาคเอกุชีน และ สส. ในพัื�นทุ้� ติรง ส่ วั น น้� กุ็เ ป็น ส่ วันสำ คัญทุ้� ทุำให� โครง กุาร ขัองเราประสบ ผู้ลสำเ ร็จ ค่ะ Q : ในอนาคติจั ะ มี กีารพััฒนาไ ป็ใน ทิศทางไหนคะ ? รศ.ดร.ชญาดา สุระว นิช กีุล : จากุกุาร ดืำเ นิน กุาร ขัองหนองคาย โมเ ดื ล ติลอ ดื 1 ปีทุ้� ผู้่านมา เ กุ ษ ติ ร กุ รทุ้� ร่ วัมโครง กุารไดื�รับประโยชีน์ จา กุ ค วัาม ร้�และนวััติกุรรมทุ้ ทุ �างมหา วั ทุ ิยา ลัย ขัอนแ กุ่นพััฒนาขั่�น แ ติ่ หากุติ�องพััฒนาให� เ กุ ดื ิ ค วัามยั�ง ยืน ขัอง กุารเ กุ ษ ติรใน จังหวััดืหนองคาย เ กุ ษ ติ ร กุ รติ�อง ขัยายเค รือ ขั่ายค วัาม ร่ วั ม มือ ขัองกุลุ่มเ กุ ษ ติ ร กุร พัร�อมทุั�งเส ริม ทุักุษะทุ้�สำ คัญใน กุารบ ริหาร จัดืกุาร ไดื�มา ติรฐาน กุาร ผู้ลติสิ ินค�าเ กุ ษ ติรปลอดืภัย เพัื�อให� เ กุ ดื ิ ค วัามยั�ง ยืน ติามแน วัเศรษฐ กุิจ ส้ เขั้ ย วั BCG โมเ ดืล ดื�วัยเ ทุคโนโลย้กุารเ กุ ษ ติ ร ติลอดืห่ วังโ ซึ่่ อุป ทุาน สินค� า ค่ะ ผศ.ดร. สิุนทิรี บู ชตชนิ รองคณบ ดีคณะ สิ ห ว ทิ ิยา กิาร มหา ว ทิ ิยา ลัย ขัอนแ กิ่น ว ทิ ิยาเ ขัตหนองคายชอง่ทิางกิารติด ต่อ สิอบ ถิาม Facebook : หนองคายโมเดล 12 KKU RESEARCH OUTREACH
13 Q : จัุดเด่นของโครงกีารหนองคายโมเดลมีอะไรบ้างคะ ? รศ.ดร.ชญาดา สุระวนิชกีุล : ควัามพัร�อมและมุ่งมั�นขัองทุ้มวัิจัย ทุ้�จะนำควัามร้�ควัามสามารถไปส้่กุารแกุ�ปัญหาให�กุับเกุษติรกุร ในจังหวััดืหนองคาย ทุำให�เกุิดืแผู้นงานกุารวัิจัยแบบบ้รณากุาร กุระบวันกุารทุำงานทุ้�เชีื�อมโยงกุันขัอง 5 Components ไดื�แกุ่ Component 1 กีารผลิติพัืช/สมุนไพัร/แมลงเศรษฐกีิจั เพัื�อพััฒนาระบบเกุษติรปลอดืภัย เพัื�อเพัิ�มขั้ดืควัามสามารถ กุารแขั่งขัันขัองเกุษติรกุรจังหวััดืหนองคาย Component 2 กีารผลิติสัติว์น้ำ เพัื�อยกุระดืับกุารเพัาะเล้�ยง สัติวั์น�ำเศรษฐกุิจขัองชีุมชีน เพัื�อกุารพััฒนาทุ้�ยั�งยืน Component 3 กีารสกีัดสาร เพัื�อเพัิ�มม้ลค่าเชีิงธ์ุรกุิจในกุารผู้ลติิ สารสกุัดืจากุพัืชีในทุ�องถิ�นจังหวััดืหนองคาย Component 4 กีารแป็รรูป็ เพัื�อแปรร้ปผู้ลิติผู้ลทุางกุารเกุษติร ส้่กุารเพัิ�มม้ลค่า Component 5 กีารติลาด เพัื�อส่งเสริมติลาดืและกุารติิดืติาม ประเมินผู้ลทุางเศรษฐกุิจและสังคม พัร�อมทุั�งกุารสื�อสารโครงกุาร ซึ่่�งกุารทุำงานทุ้�เชีื�อมโยงน้�จะสามารถเพัิ�มม้ลค่าให�สินค�าทุาง กุารเกุษติร เกุษติรกุรม้รายไดื�ครัวัเรือนเพัิ�มขั่�นค่ะ โดืยเกุษติรกุร ไดื�รับกุารพััฒนาทุักุษะและเกุิดืกุารใชี�ประโยชีน์จากุควัามร้�และ นวััติกุรรมทุ้�ทุางมหาวัิทุยาลัยขัอนแกุ่นพััฒนาขั่�นติั�งแติ่ติ�นน�ำ กุลางน�ำ และปลายน�ำค่ะ Q : นำไป็ใช้ให้เกีิดป็ระโยชน์ติ่อสังคมและผลติอบรับของผู้ที่มี ส่วนร่วมในโครงกีารนี้เป็็นอย่างไรคะ ? ผศ.ดร.ฉััติรชัย ป็รีชา : จากุกุารสำรวัจทุั�งหมดื 65 คน จากุ 16 ติำบล 7 อำเภอ จากุโครงกุารขัองผู้ม ม้ควัามพั่งพัอใจส้งสุดื อย้่ทุ้�กุารให�ควัามชี่วัยเหลือ กุารอบรมให�ควัามร้�แกุ่เกุษติรกุร เกุษติรกุรม้รายไดื�เพัิ�มขั่�นจากุกุารประสบปัญหาสถานกุารณ์ COVID-19 เกุษติรกุรติกุงานกุลับบ�าน โครงกุารน ้� กุ็ไดื�เขั�าไป ส่งเสริม โดืยส่วันมากุเกุษติรกุรม้ควัามพั่งพัอใจค่อนขั�างส้ง กุารส่งเสริมให�เกุษติรกุรม้อาชี้พั สร�างรายไดื�ม้กุารพััฒนาคุณภาพั ชี้วัิติให�ดื้ขั่�น เกุษติรกุรทุ้�เป็นผู้้�นำเราเร้ยกุวั่า “นวััติรกุรชีุมชีน” รวัมทุั�งกุารม้รายไดื�ทุ้�เพัิ�มขั่�น เดืือนละ 10,000 บาทุ/ครัวัเรือน เป็นผู้ลมาจากุกุารเขั�าร่วัมโครงกุารหนองคายโมเดืล ผศ.ดร.ทรัพัย์ อมรภิิญโญ : ส่งเสริมอาชี้พัเกุษติรกุรรมในชีุมชีน ทุำให�เกุษติรกุรเพัิ�มม้ลค่าสินค�าทุางกุารเกุษติรให�ม้ม้ลค่าทุ้�ส้งขั่�น และทุำให�ผู้้�ส้งอายุม้กุิจกุรรมทุำในเวัลาวั่าง ส่งเสริมให�ผู้้�ส้งอายุ ม้อาชี้พัเป็นกุิจกุรรมทุ้�ไม่ไดื�หนักุหรือหักุโหมจนเกุินไป ไดื�พับปะ กุับเพัื�อน ๆ ในชีุมชีนและไดื�ออกุกุำลังกุาย อ้กุทุั�งยังส่งเสริมให� ผู้้�ส้งอายุม้รายไดื�เสริมจากุกุิจกุรรมทุ้�ทุำอ้กุดื�วัยครับ Q : ได้รับทุนหรือกีารสนับสนุนจัากีที่ใดบ้างคะ ? ผศ.ดร.สุนทรี บูชิติชน : เราไดื�รับทุุนสนับสนุนจากุ สำนักุงานสภา นโยบายกุารอุดืมศ่กุษา วัิทุยาศาสติร์ วัิจัยและนวััติกุรรมแห่งชีาติิ โดืยหน่วัยบริหารและจัดืกุารทุุนดื�านกุารพััฒนาระดืับพัื�นทุ้� ทุ้�เรา เร้ยกุวั่า บพัทุ. ไดื�เป็นหน่วัยงานหลักุทุ้�สนับสนุนให�ประเทุศนั�นสร�าง เศรษฐกุิจฐานรากุเพัื�อรองรับกุารเปล้�ยนแปลงวัิกุฤติเศรษฐกุิจและ แกุ�ไขัปัญหาควัามยากุจนขัองชีาติิ ในฐานะมหาวัิทุยาลัยขัอนแกุ่น และคณะสหวัิทุยากุารทุ้�ไดื�รับทุุนจากุโครงกุารน้�มา และส่วันทุ้�ม้ ควัามสำคัญอย่างยิ�งทุ้�ไดื�ชี่วัยให�กุารจัดืทุำโครงกุารให�สำเร็จนั�นคือ คณะกุรรมาธ์ิกุาร กุารวัิทุยาศาสติร์ เทุคโนโลย้วัิจัยและนวััติกุรรม นำโดืย ศาสติราจารย์ ดืร.กุนกุวังษติ์ระหง่าน ทุั�งทุ้มงานไดื�เขั�ามาชีวั่ย กุารบริหารจดืกุัาร กุารประเมินโครงกุาร ซึ่่�งทุางทุ้มงานกุรรมาธ์กุิารนั�น ไดื�เขั�ามาดื้แลและสนับสนุนอย่างเติ็มทุ้�ค่ะ ติัวัโครงกุารน้�นอกุจากุ คณะกุรรมาธ์ิกุารแล�วัยังไดื�รับกุารสนับสนุบจากุภาครัฐและ ภาคเอกุชีน และ สส. ในพัื�นทุ้� ติรงส่วันน ้� กุ็เป็นส่วันสำคัญทุ้�ทุำให� โครงกุารขัองเราประสบผู้ลสำเร็จค่ะ Q : ในอนาคติจัะมีกีารพััฒนาไป็ในทิศทางไหนคะ ? รศ.ดร.ชญาดา สุระวนิชกีุล : จากุกุารดืำเนินกุารขัองหนองคาย โมเดืลติลอดื 1 ปีทุ้�ผู้่านมา เกุษติรกุรทุ้�ร่วัมโครงกุารไดื�รับประโยชีน์ จากุควัามร้�และนวััติกุรรมทุ้ทุ�างมหาวัทุิยาลัยขัอนแกุ่นพััฒนาขั่�น แติ่ หากุติ�องพััฒนาให�เกุดืิควัามยั�งยืนขัองกุารเกุษติรในจังหวััดืหนองคาย เกุษติรกุรติ�องขัยายเครือขั่ายควัามร่วัมมือขัองกุลุ่มเกุษติรกุร พัร�อมทุั�งเสริมทุักุษะทุ้�สำคัญในกุารบริหารจัดืกุาร ไดื�มาติรฐานกุาร ผู้ลติสิ ินค�าเกุษติรปลอดืภัย เพัื�อให�เกุดืิควัามยั�งยืนติามแนวัเศรษฐกุิจ ส้เขั้ยวั BCG โมเดืล ดื�วัยเทุคโนโลย้กุารเกุษติรติลอดืห่วังโซึ่่อุปทุาน สินค�าค่ะ ผศ.ดร.สิุนทิรี บูชตชนิ รองคณบดีคณะสิหวทิิยากิาร มหาวทิิยาลัยขัอนแกิ่น วทิิยาเขัตหนองคาย ชอง่ทิางกิารติดต่อสิอบถิาม Facebook : หนองคายโมเดล 13
14 KKU RESEARCH OUTREACH Experiential learning หนองคายโมเดล ชุุมชุนคนมีแบรนด ์ โครงการหนองคายโมเดลได้ลงพื้้�นที่่�เพื้้�อแก้ปััญหาชุุมชุนหลายพื้้�นที่่�ในจัังหวััดหนองคาย เร่�มต้้นจัากสิ่่�งที่่�ม่พื้ัฒนาไปัจันสิ่่�การสิ่ร้าง แบรนดสิ่่์นค้า สิ่ร้างอาชุ่พื้ สิ่ร้างรายได้ให้ชุุมชุน ผลต้อบรับจัะเปั็นอย�างไรลองมาฟัังเกษต้รกรและนักศึึกษาที่่�เข้้าร�วัมโครงการกันค�ะ นางสาวปุุณยทรัพย์ คัณทะสุวรรณ บัณฑิิตจากคณะสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วิทยาเขตหนองคาย นางสาวกรปุภา ใจซื่่�อ บณฑิิตจากคณะสห ัวิทยาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วิทยาเขตหนองคาย ทำาไมถึึงสนใจร่วมโครงการ คุุณปุุณยทรััพย์ : เห็นชุ้�อน�าสิ่นใจัด่ค�ะ ค่ดวั�า น�าจัะเน้นไปัที่่�การพื้ัฒนาเกษต้รกรและการ พื้ัฒนาจัังหวััดหนองคายด้วัยกันค�ะ โดยสิ่�วัน ต้ัวัเราเปั็นคนชุอบเร่ยนร่้อะไรใหม� ๆ พื้ร้อม รับฟัังปััญหาเพื้้�อมาพื้ัฒนาต้�อยอดอย่�แล้วั จัึง ลองสิ่มัครเข้้ามาที่ำาโครงการน่�ค�ะ สิง� ที�ได้รับเม่�อเข้าร่วมโครงการ คุุณกรัปุภา : ได้รับฟัังปััญหาข้องเกษต้รกร และปัระชุาชุนในเม้องหนองคาย ได้แลก เปัล่�ยนเร่ยนร่้ควัามค่ดเห็นจัากเกษต้รกรที่่�เข้้า ร�วัมโครงการได้แนวัค่ดใหม� ไอเด่ยใหม� ๆ ที่่� เก่ดจัากการจัุดปัระกายจัากปััญหาหร้อข้้อม่ล จัากเกษต้รกร ปัระที่ับใจัที่่�ได้รับควัามร�วัมม้อ จัากปัระชุาชุนที่่�ต้้องการให้เราชุ�วัยเหล้อไม�วั�า จัะเปั็นด้านควัามร่้และนวััต้กรรมที่่�จัะนำาไปั ปัรับใชุ้กับที่รัพื้ยากรที่่�เข้าม่และนำาไปัต้�อยอด พื้ัฒนาเปั็นผล่ต้ภััณฑ์์ต้�าง ๆ ที่่�เพื้่�มม่ลค�าให้แก� ที่รัพื้ยากรที่่�ม่อย่� นำาความร้้ที�ได้ไปุต่อยอดหร่อพัฒนา อย่างไรบ้าง คุุณปุุณยทรััพย์ : เราลงพื้้�นที่่�เข้้าไปัแลก เปัล่�ยนเร่ยนร่้เพื้้�อที่่�จัะได้ข้้อม่ลมาพื้ัฒนา และต้�อยอดโดยการสิ่ร้างสิ่่นค้าและเพื้่�มชุ�อง ที่างการต้ลาดสิ่�งเสิ่ร่มการต้ลาดออนไลน์ เพื้้�อเพื้่�มชุ�องที่างหารายได้ให้เกษต้รกร ผ�าน เพื้จั facebook : หนองคายโมเดล อย�างเชุ�น บางพื้้�นที่่�ปัล่กดอกดาวัเร้อง เราก็แนะนำาการ ปัล่กแบบอ่นที่ร่ย์เพื้้�อที่่�จัะนำาที่รัพื้ยากรที่่�ได้ ไปัพื้ัฒนาเปั็นผล่ต้ภััณฑ์์เวัชุภััณฑ์์ที่ั�งอาหาร เสิ่ร่มและชุาดาวัเร้องโดยข้ายสิ่�งให้กับที่าง คณะเภัสิ่ัชุศึาสิ่ต้ร์มหาวั่ที่ยาลัยข้อนแก�นที่่� ต้้องการนำาไปัสิ่กัดผล่ต้สิ่่นค้า หร้อปััญหาที่่�ม่ สิ่ปัปััะรดล้นต้ลาด ซึ่ึ�งที่างเรากชุ�วั็ยพื้ัฒนาและ ต้�อยอดผล่ต้ภััณฑ์์โดยการแปัรร่ปัผล่ต้ภััณ์เพื้้�อ เพื้่�มม่ลค�า เชุ�น คุกก่�สิ่ัปัปัะรด แชุมพื้่สิ่ัปัปัะรด หร้อแม้กระที่ั�งสิ่ครับสิ่ัปัปัะรดค�ะ คุุณกรัปุภา : แลวัก้ย็ังม่การแปัรร่ปัที่รพื้ัยากร ต้�าง ๆ เชุ�น จั่�งหร่ด แปัรร่ปัเปั็นจั่�งหร่ดยอซึ่ึ�ง เปั็นการสิ่�งเสิ่ร่มเกษต้รกรที่่�ที่ำาอาชุ่พื้เล่�ยง จั่�งหร่ดในจัังหวััดหนองคาย ซึ่ึ�งสิ่อดคล้องกับ เที่รนด์ในปััจัจัุบันที่่�สิ่�งเสิ่ร่มนวััต้กรรมผล่ต้ อาหารในอนาคต้เพื้ราะจั่�งหร่ดเปั็นสิ่ัต้วั์ที่่�ม่ โปัรต้่นสิ่่ง ใหพื้ล้ ังงานสิ่่ง และยังม่การสิ่�งเสิ่ร่ม การนำาวััสิ่ดุกลับมาใชุ้ใหม�โดยใชุ้แนวัค่ด BCG Model โดยม่การสิ่�งเสิ่ร่มการนำากากกาแฟั ม่ลสิ่ัต้วั์และเศึษวััสิ่ดุเหล้อใชุ้ในที่้องถิ่่�นมาที่ำา เปั็นปัุ�ยหมักจัากธรรมชุาต้่เพื้้�อให้เกษต้รกร นำาไปัใชุ้ในการเกษต้ร เพื้าะปัล่กพื้้ชุอ่นที่ร่ย์ 14 KKU RESEARCH OUTREACH
15 Experiential learning หนองคายโมเดล ชุุมชุนคนมีแบรนด ์ โครงการหนองคายโมเดลได้ลงพื้้�นที่่�เพื้้�อแก้ปััญหาชุุมชุนหลายพื้้�นที่่�ในจัังหวััดหนองคาย เร่�มต้้นจัากสิ่่�งที่่�ม่พื้ัฒนาไปัจันสิ่่�การสิ่ร้าง แบรนดสิ่่์นค้า สิ่ร้างอาชุ่พื้ สิ่ร้างรายได้ให้ชุุมชุน ผลต้อบรับจัะเปั็นอย�างไรลองมาฟัังเกษต้รกรและนักศึึกษาที่่�เข้้าร�วัมโครงการกันค�ะ นางสาวปุุณยทรัพย์ คัณทะสุวรรณ บัณฑิิตจากคณะสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วิทยาเขตหนองคาย นางสาวกรปุภา ใจซื่่�อ บณฑิิตจากคณะสห ัวิทยาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วิทยาเขตหนองคาย ทำาไมถึึงสนใจร่วมโครงการ คุุณปุุณยทรััพย์ : เห็นชุ้�อน�าสิ่นใจัด่ค�ะ ค่ดวั�า น�าจัะเน้นไปัที่่�การพื้ัฒนาเกษต้รกรและการ พื้ัฒนาจัังหวััดหนองคายด้วัยกันค�ะ โดยสิ่�วัน ต้ัวัเราเปั็นคนชุอบเร่ยนร่้อะไรใหม� ๆ พื้ร้อม รับฟัังปััญหาเพื้้�อมาพื้ัฒนาต้�อยอดอย่�แล้วั จัึง ลองสิ่มัครเข้้ามาที่ำาโครงการน่�ค�ะ สิง� ที�ได้รับเม่�อเข้าร่วมโครงการ คุุณกรัปุภา : ได้รับฟัังปััญหาข้องเกษต้รกร และปัระชุาชุนในเม้องหนองคาย ได้แลก เปัล่�ยนเร่ยนร่้ควัามค่ดเห็นจัากเกษต้รกรที่่�เข้้า ร�วัมโครงการได้แนวัค่ดใหม� ไอเด่ยใหม� ๆ ที่่� เก่ดจัากการจัุดปัระกายจัากปััญหาหร้อข้้อม่ล จัากเกษต้รกร ปัระที่ับใจัที่่�ได้รับควัามร�วัมม้อ จัากปัระชุาชุนที่่�ต้้องการให้เราชุ�วัยเหล้อไม�วั�า จัะเปั็นด้านควัามร่้และนวััต้กรรมที่่�จัะนำาไปั ปัรับใชุ้กับที่รัพื้ยากรที่่�เข้าม่และนำาไปัต้�อยอด พื้ัฒนาเปั็นผล่ต้ภััณฑ์์ต้�าง ๆ ที่่�เพื้่�มม่ลค�าให้แก� ที่รัพื้ยากรที่่�ม่อย่� นำาความร้้ที�ได้ไปุต่อยอดหร่อพัฒนา อย่างไรบ้าง คุุณปุุณยทรััพย์ : เราลงพื้้�นที่่�เข้้าไปัแลก เปัล่�ยนเร่ยนร่้เพื้้�อที่่�จัะได้ข้้อม่ลมาพื้ัฒนา และต้�อยอดโดยการสิ่ร้างสิ่่นค้าและเพื้่�มชุ�อง ที่างการต้ลาดสิ่�งเสิ่ร่มการต้ลาดออนไลน์ เพื้้�อเพื้่�มชุ�องที่างหารายได้ให้เกษต้รกร ผ�าน เพื้จั facebook : หนองคายโมเดล อย�างเชุ�น บางพื้้�นที่่�ปัล่กดอกดาวัเร้อง เราก็แนะนำาการ ปัล่กแบบอ่นที่ร่ย์เพื้้�อที่่�จัะนำาที่รัพื้ยากรที่่�ได้ ไปัพื้ัฒนาเปั็นผล่ต้ภััณฑ์์เวัชุภััณฑ์์ที่ั�งอาหาร เสิ่ร่มและชุาดาวัเร้องโดยข้ายสิ่�งให้กับที่าง คณะเภัสิ่ัชุศึาสิ่ต้ร์มหาวั่ที่ยาลัยข้อนแก�นที่่� ต้้องการนำาไปัสิ่กัดผล่ต้สิ่่นค้า หร้อปััญหาที่่�ม่ สิ่ปัปััะรดล้นต้ลาด ซึ่ึ�งที่างเรากชุ�วั็ยพื้ัฒนาและ ต้�อยอดผล่ต้ภััณฑ์์โดยการแปัรร่ปัผล่ต้ภััณ์เพื้้�อ เพื้่�มม่ลค�า เชุ�น คุกก่�สิ่ัปัปัะรด แชุมพื้่สิ่ัปัปัะรด หร้อแม้กระที่ั�งสิ่ครับสิ่ัปัปัะรดค�ะ คุุณกรัปุภา : แลวัก้ย็ังม่การแปัรร่ปัที่รพื้ัยากร ต้�าง ๆ เชุ�น จั่�งหร่ด แปัรร่ปัเปั็นจั่�งหร่ดยอซึ่ึ�ง เปั็นการสิ่�งเสิ่ร่มเกษต้รกรที่่�ที่ำาอาชุ่พื้เล่�ยง จั่�งหร่ดในจัังหวััดหนองคาย ซึ่ึ�งสิ่อดคล้องกับ เที่รนด์ในปััจัจัุบันที่่�สิ่�งเสิ่ร่มนวััต้กรรมผล่ต้ อาหารในอนาคต้เพื้ราะจั่�งหร่ดเปั็นสิ่ัต้วั์ที่่�ม่ โปัรต้่นสิ่่ง ใหพื้ล้ ังงานสิ่่ง และยังม่การสิ่�งเสิ่ร่ม การนำาวััสิ่ดุกลับมาใชุ้ใหม�โดยใชุ้แนวัค่ด BCG Model โดยม่การสิ่�งเสิ่ร่มการนำากากกาแฟั ม่ลสิ่ัต้วั์และเศึษวััสิ่ดุเหล้อใชุ้ในที่้องถิ่่�นมาที่ำา เปั็นปัุ�ยหมักจัากธรรมชุาต้่เพื้้�อให้เกษต้รกร นำาไปัใชุ้ในการเกษต้ร เพื้าะปัล่กพื้้ชุอ่นที่ร่ย์ 15
16 KKU RESEARCH OUTREACH ก่อนเข้าร่วมโครงการทำาอะไรมาก่อน ทำาไมถึึงตัดสินใจเข้าร่วม โครงการหนองคายโมเดลค่ะ คุุณพิรัิยากรั : ปัล่กผักสิ่ลัดและปัล่กพื้้ชุแบบผสิ่มผสิ่าน พื้้ชุผักและปัศึุสิ่ัต้วั์ ไดร้ับการเชุ่ญชุวันเข้้าร�วัมจัากอาจัารย์กมลที่่พื้ย์ ปััญญาสิ่่ที่ธ่� เราก็ไดพื้้ากลุ�ม วั่สิ่าหก่จัที่่�เราจััดต้ั�งมาร�วัมในโครงการน่� เราใชุวั่สิ่้าหก่จัข้องเราเข้้าร�วัมในการ สิ่ร้างอาชุ่พื้ใหม� ได้ที่ำาการที่ดลองเล่�ยงจั่�งหร่ด เปั็นอาชุ่พื้ใหม�ที่่�ไม�เคยลองที่ำา ได้เร่�มศึึกษาและลองที่ำาโดยใชุ้วััสิ่ดุที่่�เหล้อจัากในสิ่วันเราเชุ�น พื้้ชุผัก เศึษผัก ที่่�เหล้อนำาไปัเล่�ยงจั่�งหร่ด สิง� ที�ได้รับจากโครงการหนองคายโมเดล คุุณพิรัิยากรั : ได้อาชุ่พื้ใหม�ค้อการเล่�ยงจั่�งหร่ดและรับร่้วั�านวััต้รกรรม การเล่�ยงจั่�งหร่ดแบบน่�เราที่ำายังไง การลดต้้นทีุ่นโดยการใชุ้ปัุ�ยหมัก มาใชุ้ ในแปัลงเกษต้ร นำาไปัต้�อยอดหร้อพื้ัฒนา โดยเม้�อก�อนเล่�ยงเพื้้�อเสิ่ร่มอาชุ่พื้ ปััจัจัุบันเล่�ยงในเชุ่งพื้าณ่ชุย์ ม่การน็อคแชุ�แข้็งแล้วัสิ่�งออก และพื้ัฒนาไปัเปั็น จั่�งหร่ดผง ที่่�สิ่ามารถิ่เข้ย�าเปั็นรสิ่ชุาต้่ต้�าง ๆ สิ่ามารถิ่นำาไปัเปั็นสิ่�วันผสิ่ม วััต้ถิุ่ด่บอาหารได้ เชุ�น ยอจั่�งหร่ด ซึ่ึ�งม่ปัร่มาณโปัรต้่นที่่�เยอะกวั�ายอที่ั�วัไปั ไม�ม่กล่�น เหมาะสิ่ำาหรับต้ลาดผ่้ที่่�รักสิุ่ข้ภัาพื้ค�ะ คุณพริิยากร ลีปุระเสริฐพันธ์์ - Young smart farmer - ปุระธ์านศู้นย์ ศูปุก. แปุรร้ปุสินค้า ทางการเกษตรอำาเภอเม่องหนองคาย และนวัตรกรโครงการหนองคายโมเดล - เจ้าของสวนการ์เด้นทรี หลังจากที�เข้าร่วมโครงการเปุ็นอย่างไรบ้าง คุุณสถิิต : เร่�มแรกได้รับจั่�งหร่ดมาจัากโครงการครับ นำาไข้�มา เพื้าะเล่�ยงพื้ักออกมาแล้วัมาเล่�ยงเปั็นต้ัวัครับ เสิ่ร็จัแล้วัพื้อหลัง จัากโต้พื้อที่่�จัะได้เก็บเก่�ยวัเราก็จัะนำามาแปัรร่ปัออกจัำาหน�ายใน ต้ลาดที่ัวั�ไปัครับ ในชุ�วังข้องกระบวันการผล่ต้เราใชุ้เที่คโนโลย่และ นวััต้กรรมเล่�ยงที่่�แต้กต้�างจัากที่่�อ้�น จั่�งหร่ดข้องเราจัะม่จัุดเด�นกค้็อ ไม�ม่กล่�น โดยปักต้่การเล่�ยงที่ัวั�ไปัจั่�งหร่ดจัะม่กล่�นคาวั แต้�จั่�งหร่ดที่่� นจั ่� ะม่เที่คโนโลย่ในการเล่�ยงที่่�แต้กต้�าง เราไดที่้ดสิ่อบออกมาแลวั้ วั�า 1. ค้อไดปั้ระสิ่่ที่ธ่ภัาพื้ 2. ไม�ม่กล่�นง�ายต้�อการนำาไปัแปัรร่ปัเปั็น ผล่ต้ภััณฑ์์อ้�น ๆ ก็เปั็นการสิ่ร้างอาชุ่พื้ใหม�และสิ่ร้างรายได้ให้กับ เกษต้รกรอย�างหนึ�งนอกจัากการที่ำาสิ่วันผักออร์แกน่ค เราได้เร่ยน ร่้เที่คโนโลย่ใหม� ๆ นอกจัากที่่�เราร่้ ที่่�เราม่อย่�ครับ สถึิต แก้วชุมพ้ กรรมการวิสาหกิจชุุมชุนGenX2 ที�สวนการ์เด้นทรี 16 KKU RESEARCH OUTREACH
17 ก่อนเข้าร่วมโครงการทำาอะไรมาก่อน ทำาไมถึึงตัดสินใจเข้าร่วม โครงการหนองคายโมเดลค่ะ คุุณพิรัิยากรั : ปัล่กผักสิ่ลัดและปัล่กพื้้ชุแบบผสิ่มผสิ่าน พื้้ชุผักและปัศึุสิ่ัต้วั์ ไดร้ับการเชุ่ญชุวันเข้้าร�วัมจัากอาจัารย์กมลที่่พื้ย์ ปััญญาสิ่่ที่ธ่� เราก็ไดพื้้ากลุ�ม วั่สิ่าหก่จัที่่�เราจััดต้ั�งมาร�วัมในโครงการน่� เราใชุวั่สิ่้าหก่จัข้องเราเข้้าร�วัมในการ สิ่ร้างอาชุ่พื้ใหม� ได้ที่ำาการที่ดลองเล่�ยงจั่�งหร่ด เปั็นอาชุ่พื้ใหม�ที่่�ไม�เคยลองที่ำา ได้เร่�มศึึกษาและลองที่ำาโดยใชุ้วััสิ่ดุที่่�เหล้อจัากในสิ่วันเราเชุ�น พื้้ชุผัก เศึษผัก ที่่�เหล้อนำาไปัเล่�ยงจั่�งหร่ด สิง� ที�ได้รับจากโครงการหนองคายโมเดล คุุณพิรัิยากรั : ได้อาชุ่พื้ใหม�ค้อการเล่�ยงจั่�งหร่ดและรับร่้วั�านวััต้รกรรม การเล่�ยงจั่�งหร่ดแบบน่�เราที่ำายังไง การลดต้้นทีุ่นโดยการใชุ้ปัุ�ยหมัก มาใชุ้ ในแปัลงเกษต้ร นำาไปัต้�อยอดหร้อพื้ัฒนา โดยเม้�อก�อนเล่�ยงเพื้้�อเสิ่ร่มอาชุ่พื้ ปััจัจัุบันเล่�ยงในเชุ่งพื้าณ่ชุย์ ม่การน็อคแชุ�แข้็งแล้วัสิ่�งออก และพื้ัฒนาไปัเปั็น จั่�งหร่ดผง ที่่�สิ่ามารถิ่เข้ย�าเปั็นรสิ่ชุาต้่ต้�าง ๆ สิ่ามารถิ่นำาไปัเปั็นสิ่�วันผสิ่ม วััต้ถิุ่ด่บอาหารได้ เชุ�น ยอจั่�งหร่ด ซึ่ึ�งม่ปัร่มาณโปัรต้่นที่่�เยอะกวั�ายอที่ั�วัไปั ไม�ม่กล่�น เหมาะสิ่ำาหรับต้ลาดผ่้ที่่�รักสิุ่ข้ภัาพื้ค�ะ คุณพริิยากร ลีปุระเสริฐพันธ์์ - Young smart farmer - ปุระธ์านศู้นย์ ศูปุก. แปุรร้ปุสินค้า ทางการเกษตรอำาเภอเม่องหนองคาย และนวัตรกรโครงการหนองคายโมเดล - เจ้าของสวนการ์เด้นทรี หลังจากที�เข้าร่วมโครงการเปุ็นอย่างไรบ้าง คุุณสถิิต : เร่�มแรกได้รับจั่�งหร่ดมาจัากโครงการครับ นำาไข้�มา เพื้าะเล่�ยงพื้ักออกมาแล้วัมาเล่�ยงเปั็นต้ัวัครับ เสิ่ร็จัแล้วัพื้อหลัง จัากโต้พื้อที่่�จัะได้เก็บเก่�ยวัเราก็จัะนำามาแปัรร่ปัออกจัำาหน�ายใน ต้ลาดที่ัวั�ไปัครับ ในชุ�วังข้องกระบวันการผล่ต้เราใชุ้เที่คโนโลย่และ นวััต้กรรมเล่�ยงที่่�แต้กต้�างจัากที่่�อ้�น จั่�งหร่ดข้องเราจัะม่จัุดเด�นกค้็อ ไม�ม่กล่�น โดยปักต้่การเล่�ยงที่ัวั�ไปัจั่�งหร่ดจัะม่กล่�นคาวั แต้�จั่�งหร่ดที่่� นจั ่� ะม่เที่คโนโลย่ในการเล่�ยงที่่�แต้กต้�าง เราไดที่้ดสิ่อบออกมาแลวั้ วั�า 1. ค้อไดปั้ระสิ่่ที่ธ่ภัาพื้ 2. ไม�ม่กล่�นง�ายต้�อการนำาไปัแปัรร่ปัเปั็น ผล่ต้ภััณฑ์์อ้�น ๆ ก็เปั็นการสิ่ร้างอาชุ่พื้ใหม�และสิ่ร้างรายได้ให้กับ เกษต้รกรอย�างหนึ�งนอกจัากการที่ำาสิ่วันผักออร์แกน่ค เราได้เร่ยน ร่้เที่คโนโลย่ใหม� ๆ นอกจัากที่่�เราร่้ ที่่�เราม่อย่�ครับ สถึิต แก้วชุมพ้ กรรมการวิสาหกิจชุุมชุนGenX2 ที�สวนการ์เด้นทรี 17
18 KKU RESEARCH OUTREACH Collaborative Research โครงการอนุุรักษ์์และพััฒนุาแหล่งเรียนุร้�มรดกศิิลปะ และวััฒนุธรรม กลุ่มชาติิพัันุธุ์ลุ่มนุ ำ� าเลย รศ. รณภพ เตชะวงศ์ สาขาวิชาทััศนศิลป์์ คณะศิลป์กรรมศาสตร์ มหาวทัิยาลัยขอนแก่น Loei Basin Ethnic Groups โครงการวัิจััยที่ี�เกิดจัากความร่่วมมือของ คณะศิิลปกร่ร่มศิาสตร่์ (สาขาทััศินศิิลป์, สาขา ออกแบบนิเทัศิศิิลป์) คณะสถาปัตยกร่ร่มศิาสตร่์ มหาวิทัยาลัยขอนแก่น และคณะครุ่ศิาสตร่์ มหาวทัิยาลัยร่าชภััฏเลย โดยการ่มองหาแนวทัาง ทั่�จะทัำงานวิจัยเชิงสร่้างสร่ร่ค์แบบบูร่ณาการ่ โดยใช้แหล่งข้อมูลในพื้ื�นทั่�เด่ยวกัน แต่แยกกัน สร่้างสร่ร่ค์ในมิติทั่�เเตกต่างกันตามศิาสตร่์ ของตนเอง ซึ่่�งสามาร่ถแลกเปล่�ยนเร่่ยนรู่้ ร่่วมกันในกลุ่มนักวิจัยด้วยกันเอง ได้เร่่ยนรู่้ งานสถาปัตยกร่ร่มพื้ื�นถิ�น วิถ่ช่วิต ปร่ะเพื้ณ่ อัตลักษณ์ ผลกร่ะทับทัางสิ�งแวดล้อม ร่วมถ่ง การ่เปล่�ยนแปลงทัางกายภัาพื้ ปัจจัยเหล่าน่�ได้ แปร่เปล่�ยนเป็นวัตถุปร่ะสงค์ทัั�ง 3 โคร่งการ่ย่อย - ชาติพื้ันธุ์ุ์ ไทัเลย ชุมชนบ้านนาอ้อ อ.เมือง จังหวัดเลย - ไทัดำ ชุมชนบ้านนาป่าหนาด อ.เช่ยงคาน จังหวัดเลย - ไทัพื้วน ชุมชนบ้านกลาง อ.เช่ยงคาน จังหวัดเลย ทัั�งสามชุมชนม่พื้ัฒนาการ่ต่อเนื�อง ม่ทัั�งเร่ือน พื้ื�นถิ�นทั ่�ม่รู่ปแบบตามแบบปร่ะเพื้ณ่และทั ่�ม่การ่ ปร่ับตัวผสมผสานกับวัฒนธุ์ร่ร่มภัายนอก จ่ง เกิดการ่ผสมผสานและม่ความหลากหลายทัาง วัฒนธุ์ร่ร่ม ดังนั�น ความสมบร่ณู์ของรู่ปแบบทัพื้ ่� ัก อาศิัยบร่ิเวณลุ่มน�ำเลย จ่งยังคงสามาร่ถพื้บเห็น อยู่ในปัจจุบัน ทัำให้พื้ื�นทั ่�น่�เป็นเพื้่ยงชุมชน ในภัาคอ่สานไม่ก่�แห่ง ทั ่� ยังคงพื้บรู่ปแบบทั่�อยู่ อาศิัยดั�งเดิมทั่�เป็นภัูมิปัญญาพื้ื�นถิ�นภัาคอ่สาน ม่เอกลักษณ์ทัั�งในด้านกายภัาพื้ สภัาพื้แวดล้อม วิถ่ช่วิตและวัฒนธุ์ร่ร่ม ทั่�ควร่ค่าแก่การ่ บันทั่กและเผยแพื้ร่่เพื้ื�อให้บร่ร่ลุวัตถุปร่ะสงค์ ด้านการ่นำไปให้สาธุ์าร่ณชนได้เร่่ยนรู่้และนำไป ใช้ปร่ะโยชน์ ด้านภัูมิปัญญาด้านทั่�อยู่อาศิัยใน ภัาคอ่สาน ซึ่่�งบางชุมชนได้ร่ับการ่ยกย่องให้เป็น ชุมชนอนุร่ักษ์วัฒนธุ์ร่ร่มทั้องถิ�นโดยหน่วยงาน ในพื้ื�นทั ่�อ่กด้วย ป์ัจจุบัันโครงการกำลังดำเนินการ่ใน ด้านสร่้างสร่ร่ค์ผลงานศิิลปะกับชุมชน และ จิตร่กร่ร่มฝาผนัง จัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัย และวิถ่ช่วิตพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลยในฐานะทั่�เป็นมร่ดก และภัูมิปัญญาทั้องถิ�นทั ่� ถ่ายทัอดผ่านงาน สถาปัตยกร่ร่มและสภัาพื้แวดล้อมการ่อยู่อาศิัย ด้วยสื�อรู่ปแบบต่าง ๆ และการ่ออกแบบผลิตภััณฑ์์ ต้นแบบทัางวัฒนธุ์ร่ร่มร่่วมสมัยจากอัตลักษณ์ กลุ่มชาตพื้ิ ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย จากการ่ดำเนินโคร่งการ่ ปร่ะชาชนในพื้ื�นทัม่่� ความตร่ะหนักถ่งความสำคัญ ของวถ่ช่ว ิ ิต อัตลักษณ์ และภัมูปิัญญาของตนเอง นำไปสู่การ่หวงแหน การ่อนุร่ักษ์ การ่สืบต่อใน สิ�งเหล่านั�นให้คงอยู่ผ่านการ่เร่่ยนรู่้สู่เยาวชน โดยทัางโคร่งการ่ม่แผนทั่�จะเผยแพื้ร่่ข้อมูลสู่ สาธุ์าร่ณะในรู่ปแบบทั่�เหมาะสมทัั�งในรู่ปแบบ นิทัร่ร่ศิการ่และสื�อออนไลน์ต่อไป จัติิ รกรรมฝาผนุังในุวััด พันุ ้� ที่ี�ชุมชนุชาวับ้า�นุกลาง ลุ่มนุ ำ� าเลย 18 KKU RESEARCH OUTREACH
19 Collaborative Research โครงการอนุุรักษ์์และพััฒนุาแหล่งเรียนุร้�มรดกศิิลปะ และวััฒนุธรรม กลุ่มชาติิพัันุธุ์ลุ่มนุ ำ� าเลย รศ. รณภพ เตชะวงศ์ สาขาวิชาทััศนศิลป์์ คณะศิลป์กรรมศาสตร์ มหาวทัิยาลัยขอนแก่น Loei Basin Ethnic Groups โครงการวัิจััยที่ี�เกิดจัากความร่่วมมือของ คณะศิิลปกร่ร่มศิาสตร่์ (สาขาทััศินศิิลป์, สาขา ออกแบบนิเทัศิศิิลป์) คณะสถาปัตยกร่ร่มศิาสตร่์ มหาวิทัยาลัยขอนแก่น และคณะครุ่ศิาสตร่์ มหาวทัิยาลัยร่าชภััฏเลย โดยการ่มองหาแนวทัาง ทั่�จะทัำงานวิจัยเชิงสร่้างสร่ร่ค์แบบบูร่ณาการ่ โดยใช้แหล่งข้อมูลในพื้ื�นทั่�เด่ยวกัน แต่แยกกัน สร่้างสร่ร่ค์ในมิติทั่�เเตกต่างกันตามศิาสตร่์ ของตนเอง ซึ่่�งสามาร่ถแลกเปล่�ยนเร่่ยนรู่้ ร่่วมกันในกลุ่มนักวิจัยด้วยกันเอง ได้เร่่ยนรู่้ งานสถาปัตยกร่ร่มพื้ื�นถิ�น วิถ่ช่วิต ปร่ะเพื้ณ่ อัตลักษณ์ ผลกร่ะทับทัางสิ�งแวดล้อม ร่วมถ่ง การ่เปล่�ยนแปลงทัางกายภัาพื้ ปัจจัยเหล่าน่�ได้ แปร่เปล่�ยนเป็นวัตถุปร่ะสงค์ทัั�ง 3 โคร่งการ่ย่อย - ชาติพื้ันธุ์ุ์ ไทัเลย ชุมชนบ้านนาอ้อ อ.เมือง จังหวัดเลย - ไทัดำ ชุมชนบ้านนาป่าหนาด อ.เช่ยงคาน จังหวัดเลย - ไทัพื้วน ชุมชนบ้านกลาง อ.เช่ยงคาน จังหวัดเลย ทัั�งสามชุมชนม่พื้ัฒนาการ่ต่อเนื�อง ม่ทัั�งเร่ือน พื้ื�นถิ�นทั ่�ม่รู่ปแบบตามแบบปร่ะเพื้ณ่และทั ่�ม่การ่ ปร่ับตัวผสมผสานกับวัฒนธุ์ร่ร่มภัายนอก จ่ง เกิดการ่ผสมผสานและม่ความหลากหลายทัาง วัฒนธุ์ร่ร่ม ดังนั�น ความสมบร่ณู์ของรู่ปแบบทัพื้ ่� ัก อาศิัยบร่ิเวณลุ่มน�ำเลย จ่งยังคงสามาร่ถพื้บเห็น อยู่ในปัจจุบัน ทัำให้พื้ื�นทั ่�น่�เป็นเพื้่ยงชุมชน ในภัาคอ่สานไม่ก่�แห่ง ทั ่� ยังคงพื้บรู่ปแบบทั่�อยู่ อาศิัยดั�งเดิมทั่�เป็นภัูมิปัญญาพื้ื�นถิ�นภัาคอ่สาน ม่เอกลักษณ์ทัั�งในด้านกายภัาพื้ สภัาพื้แวดล้อม วิถ่ช่วิตและวัฒนธุ์ร่ร่ม ทั่�ควร่ค่าแก่การ่ บันทั่กและเผยแพื้ร่่เพื้ื�อให้บร่ร่ลุวัตถุปร่ะสงค์ ด้านการ่นำไปให้สาธุ์าร่ณชนได้เร่่ยนรู่้และนำไป ใช้ปร่ะโยชน์ ด้านภัูมิปัญญาด้านทั่�อยู่อาศิัยใน ภัาคอ่สาน ซึ่่�งบางชุมชนได้ร่ับการ่ยกย่องให้เป็น ชุมชนอนุร่ักษ์วัฒนธุ์ร่ร่มทั้องถิ�นโดยหน่วยงาน ในพื้ื�นทั ่�อ่กด้วย ป์ัจจุบัันโครงการกำลังดำเนินการ่ใน ด้านสร่้างสร่ร่ค์ผลงานศิิลปะกับชุมชน และ จิตร่กร่ร่มฝาผนัง จัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัย และวิถ่ช่วิตพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลยในฐานะทั่�เป็นมร่ดก และภัูมิปัญญาทั้องถิ�นทั ่� ถ่ายทัอดผ่านงาน สถาปัตยกร่ร่มและสภัาพื้แวดล้อมการ่อยู่อาศิัย ด้วยสื�อรู่ปแบบต่าง ๆ และการ่ออกแบบผลิตภััณฑ์์ ต้นแบบทัางวัฒนธุ์ร่ร่มร่่วมสมัยจากอัตลักษณ์ กลุ่มชาตพื้ิ ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย จากการ่ดำเนินโคร่งการ่ ปร่ะชาชนในพื้ื�นทัม่่� ความตร่ะหนักถ่งความสำคัญ ของวถ่ช่ว ิ ิต อัตลักษณ์ และภัมูปิัญญาของตนเอง นำไปสู่การ่หวงแหน การ่อนุร่ักษ์ การ่สืบต่อใน สิ�งเหล่านั�นให้คงอยู่ผ่านการ่เร่่ยนรู่้สู่เยาวชน โดยทัางโคร่งการ่ม่แผนทั่�จะเผยแพื้ร่่ข้อมูลสู่ สาธุ์าร่ณะในรู่ปแบบทั่�เหมาะสมทัั�งในรู่ปแบบ นิทัร่ร่ศิการ่และสื�อออนไลน์ต่อไป จัติิ รกรรมฝาผนุังในุวััด พันุ ้� ที่ี�ชุมชนุชาวับ้า�นุกลาง ลุ่มนุ ำ� าเลย 19
20 KKU RESEARCH OUTREACH โครงการย่อยทั่� 1 โคร่งการ่อนุร่ักษ์และพื้ัฒนาแหล่งเร่่ยนรู่้มร่ดกศิิลปะและวัฒนธุ์ร่ร่ม กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย กร่ณ่ศิ่กษา : ศิิลปะกับชุมชน Isan wisdom : interpretation in contemporary contexts towards the creation of local music and mixed media art. วัตถุปร่ะสงค์ 1. เพื้ื�อสําร่วจและเก็บข้อมูลด้านมร่ดกศิิลปะและวัฒนธุ์ร่ร่ม กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย 2. เพื้ื�อสร่้างสร่ร่ค์ผลงานศิิลปะกับชุมชน และจิตร่กร่ร่มฝาผนัง 3. เพื้ื�อจัดทัํานิทัร่ร่ศิการ่และข้อมูลสาร่สนเทัศิของผลงานศิิลปะกับชุมชน เผยแพื้ร่่ใน ร่ะบบสาร่สนเทัศิ 4. เพื้ื�อเผยแพื้ร่่ความเป็นกลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลยเป็นทั ่�รู่้จักในวงกว้างผ่านกร่ะบวนการ่ทัางศิิลปะ โครงการย่อยทั่� 2 การ่วิจัยและพื้ัฒนาการ่จัดการ่องค์ความรู่้และจัดทัำต้นแบบแหล่งเร่่ยนรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและ วิถ่การ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย A Research and Development for Knowledge Management and Prototyping of Learning Resources in Traditional Housing and People’s Way of Life in Loei River Basin วัตถุปร่ะสงค 1. เพื้ื�อสำร่วจและเก็บข้อมูลทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่ช่วิตการ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย 2. เพื้ื�อจัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวถ่ช่ว ิ ิตพื้ื�นทัลุ่ ่� มน�ำเลยในฐานะทั่�เป็นมร่ดกและ ภัมูปิัญญา ทั้องถิ�นทัถ ่� ่ายทัอดผ่านงานสถาปัตยกร่ร่มและสภัาพื้แวดล้อมการ่อยู่อาศิัยด้วยสื�อรู่ปแบบต่าง ๆ 3. เพื้ื�อถ่ายทัอดองค์ความรู่้แก่ชุมชนด้านจัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่ช่วิตพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย 4. เพื้ื�อร่ับฟัังความคิดเห็นในชุมชนด้านจัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่ช่วิตพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย 5. นำเสนอทั ่�ตั�งและจัดทัำต้นแบบแหล่งเร่่ยนรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่การ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย โครงการย่อยทั่� 3 แนวทัางการ่ปร่ะยุกต์ใช้อัตลักษณ์ชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย เพื้ื�อการ่ออกแบบผลิตภััณฑ์์ทัาง วัฒนธุ์ร่ร่มร่่วมสมัย Application of Cooperate identity in Loei Basin For Contemporary cultural product design วัตถุปร่ะสงค 1. เพื้ื�อศิ่กษาความเป็นมาของอัตลักษณ์ กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย 2. เพื้ื�อวิเคร่าะห์การ่สื�อความหมายและอัตลักษณ์ กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย 3. เพื้ื�อการ่ออกแบบผลิตภััณฑ์์ต้นแบบทัางวัฒนธุ์ร่ร่มร่่วมสมัยจากอัตลักษณ์ กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย Loei Basin Ethnic Groups 20 KKU RESEARCH OUTREACH
21 โครงการย่อยทั่� 1 โคร่งการ่อนุร่ักษ์และพื้ัฒนาแหล่งเร่่ยนรู่้มร่ดกศิิลปะและวัฒนธุ์ร่ร่ม กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย กร่ณ่ศิ่กษา : ศิิลปะกับชุมชน Isan wisdom : interpretation in contemporary contexts towards the creation of local music and mixed media art. วัตถุปร่ะสงค์ 1. เพื้ื�อสําร่วจและเก็บข้อมูลด้านมร่ดกศิิลปะและวัฒนธุ์ร่ร่ม กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย 2. เพื้ื�อสร่้างสร่ร่ค์ผลงานศิิลปะกับชุมชน และจิตร่กร่ร่มฝาผนัง 3. เพื้ื�อจัดทัํานิทัร่ร่ศิการ่และข้อมูลสาร่สนเทัศิของผลงานศิิลปะกับชุมชน เผยแพื้ร่่ใน ร่ะบบสาร่สนเทัศิ 4. เพื้ื�อเผยแพื้ร่่ความเป็นกลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลยเป็นทั ่�รู่้จักในวงกว้างผ่านกร่ะบวนการ่ทัางศิิลปะ โครงการย่อยทั่� 2 การ่วิจัยและพื้ัฒนาการ่จัดการ่องค์ความรู่้และจัดทัำต้นแบบแหล่งเร่่ยนรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและ วิถ่การ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย A Research and Development for Knowledge Management and Prototyping of Learning Resources in Traditional Housing and People’s Way of Life in Loei River Basin วัตถุปร่ะสงค 1. เพื้ื�อสำร่วจและเก็บข้อมูลทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่ช่วิตการ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย 2. เพื้ื�อจัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวถ่ช่ว ิ ิตพื้ื�นทัลุ่ ่� มน�ำเลยในฐานะทั่�เป็นมร่ดกและ ภัมูปิัญญา ทั้องถิ�นทัถ ่� ่ายทัอดผ่านงานสถาปัตยกร่ร่มและสภัาพื้แวดล้อมการ่อยู่อาศิัยด้วยสื�อรู่ปแบบต่าง ๆ 3. เพื้ื�อถ่ายทัอดองค์ความรู่้แก่ชุมชนด้านจัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่ช่วิตพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย 4. เพื้ื�อร่ับฟัังความคิดเห็นในชุมชนด้านจัดการ่ความรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่ช่วิตพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย 5. นำเสนอทั ่�ตั�งและจัดทัำต้นแบบแหล่งเร่่ยนรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่การ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลย โครงการย่อยทั่� 3 แนวทัางการ่ปร่ะยุกต์ใช้อัตลักษณ์ชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย เพื้ื�อการ่ออกแบบผลิตภััณฑ์์ทัาง วัฒนธุ์ร่ร่มร่่วมสมัย Application of Cooperate identity in Loei Basin For Contemporary cultural product design วัตถุปร่ะสงค 1. เพื้ื�อศิ่กษาความเป็นมาของอัตลักษณ์ กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย 2. เพื้ื�อวิเคร่าะห์การ่สื�อความหมายและอัตลักษณ์ กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย 3. เพื้ื�อการ่ออกแบบผลิตภััณฑ์์ต้นแบบทัางวัฒนธุ์ร่ร่มร่่วมสมัยจากอัตลักษณ์ กลุ่มชาติพื้ันธุ์ุ์ลุ่มน�ำเลย Loei Basin Ethnic Groups 21
22 KKU RESEARCH OUTREACH จากการ่สำร่วจเร่ือนตัวอย่าง คณะวิจัยได้ดำเนินการ่ ทัำแบบจำลองสามมิติ และนำไปเผยแพื้ร่่ผ่านสื�อ อิเลคทัร่อนิค ปร่ะเภัทั HTML (Hyper Text Markup Language) ชุดข้อมูล HTML น่� สามาร่ถนำไปติดตั�ง บน Web Server เพื้ื�อการ่เผยแพื้ร่่ข้อมูลผ่านเคร่ือข่าย Internet ใหผู้ทั้ ม่่� ความสนใจสามาร่ถติดตามศิ่กษาข้อมูล ทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่การ่อยู่อาศิัยพื้ื�นทั ่�ลุ่มน�ำเลยได้จาก ทัั�วโลกตลอดเวลา 3D โคร่งการ่วิจัยและพื้ัฒนาแนวทัางการ่อนุร่ักษ์และจัดทัำ modeling ต้นแบบแหล่งเร่่ยนรู่้เร่ื�องทั่�อยู่อาศิัยและวิถ่การ่อยู่อาศิัย พื้ื�นทัลุ่ ่� มน�ำเลย ไดร่้วบร่วมข้อมูลทัตุิยภัมูิจากแหล่งข้อมูล ของหน่วยงานต่างๆ เช่น ผลการ่ศิ่กษาวจิัยหร่ือการ่สำร่วจ ฐานข้อมูลของเร่ือนพื้ื�นถิ�นในภัาคอ่สานตอนบน สภัาพื้ ทัางสังคม วัฒนธุ์ร่ร่มและภัูมิปัญญาในการ่ปลูกสร่้าง เร่ือนพื้ื�นถิ�น ร่วมถ่งการ่สัมภัาษณ์และเก็บร่วบร่วม ข้อมูลทั่�อยู่อาศิัยทั่�เป็นเร่ือนพื้ื�นถิ�นทั ่�ม่อยู่ในปัจจุบัน ตลอดจนจำแนกรู่ปแบบสถาปัตยกร่ร่มและปัจจัยอื�นทั ่�ม่ ผลต่อวิถ่ช่วิตของผู้อยู่อาศิัย องค์ความรู่้และภัูมิปัญญา ทั้องถิ�นเก่�ยวกับการ่ปลูกสร่้าง ซึ่่อมแซึ่มทั่�อยู่อาศิัย คณะวิจัยทัำการ่สำร่วจภัาคสนามเพื้ื�อร่วบร่วมข้อมูล รู่ปแบบและวิถ่การ่อยู่อาศิัยแบบปร่ะเพื้ณ่ในบร่ิเวณ ลุ่มแม่น�ำเลย ร่่วมกับทับทัวนเอกสาร่ทั่�เก่�ยวข้องกับ พื้ัฒนาการ่ด้านปร่ะวัติศิาสตร่์การ่ตั�งถิ�นฐานอันเนื�องมา จากลักษณะภัูมิปร่ะเทัศิ ร่วมถ่งการ่พื้ิจาร่ณาข้อมูลจาก เอกสาร่ทัุติยภัูมิเก่�ยวกับทั่�อยู่อาศิัยอันจะเป็นหลักฐาน สำคัญในการ่บันทั่กองค์ความรู่้ด้านภัูมิปัญญาทั้องถิ�น เพื้ื�อทัำการ่เลือกตัวแทันบ้านตัวอย่างในพื้ื�นทั ่�ศิ่กษาทั ่� กร่ะจายอยู่ตามทั ่� ร่าบลุ่มแม่น�ำเลย แหล่งเร่ยนร้� ทั่�อย้่อาศัยลุ่มน ำ� าเลย Loei Basin Ethnic Groups 22 KKU RESEARCH OUTREACH
23 จากกา ร่สำ ร่วจเ ร่ือน ตัวอ ย่าง คณะ วิ จัยไ ด้ดำเ นินกา ร่ ทัำแบบจำลองสาม มิ ติ และนำไปเผยแ พื้ร่่ ผ่านสื�อ อิเลคทัร่ อ นิค ป ร่ะเภัทั HTML (Hyper Text Markup Language) ชุด ข้อ มูล HTML น่� สามา ร่ถนำไป ติดตั�ง บน Web Server เพื้ื�อกา ร่เผยแ พื้ร่่ ข้อ มูล ผ่านเค ร่ือ ข่าย Internet ใ หผู้ทั้ ม่่� ความสนใจสามา ร่ ถ ติดตามศิ่กษา ข้อ มูล ทั่�อยู่อา ศิัยและ วิถ่กา ร่ อยู่อา ศิัยพื้ื�น ทั่�ลุ่ มน�ำเลยไ ด้จาก ทัั�วโลกตลอดเวลา 3D โค ร่งการ่วิ จัยและ พื้ัฒนาแนว ทัางกา ร่ อ นุ ร่ัก ษ์และ จัด ทัำ modeling ต้นแบบแห ล่งเร่่ยนรู่้ เร่ื�อง ทั่�อยู่อา ศิัยและ วิถ่กา ร่ อยู่อา ศิัย พื้ื�น ทัลุ่ ่� มน�ำเลย ไ ด ร่ ้วบ ร่วม ข้อ มูล ทั ต ุิย ภั ม ูิจากแห ล่ง ข้อ มูล ของห น่วยงาน ต่างๆ เช่น ผลการ่ศิ่กษา ว จ ิัยห ร่ือกา ร่สำ ร่วจ ฐาน ข้อ มูลของเ ร่ือนพื้ื�นถิ�นใน ภัาคอ่สานตอนบน ส ภั า พื้ ทัาง สังคม วัฒนธุ์ร่ร่มและ ภัู มิ ปัญญาในกา ร่ ป ลูกส ร่้าง เ ร่ือนพื้ื�นถิ�น ร่วมถ่งการ่สัม ภัาษ ณ์และเ ก็บ ร่วบ ร่วม ข้อ มูล ทั่�อยู่อา ศิัย ทั่�เ ป็นเ ร่ือนพื้ื�นถิ�น ทั่�ม่ อยู่ใน ปัจ จุ บัน ตลอดจนจำแนก รู่ปแบบสถา ปัตยกร่ร่มและ ปัจ จัยอื�น ทั่�ม่ ผล ต่อ วิถ่ช่วิตของผู้ อยู่อา ศิัย อง ค์ความรู่้และ ภัู มิ ปัญญา ทั้องถิ�นเ ก่�ยว กับกา ร่ ป ลูกส ร่้าง ซึ่่อมแ ซึ่ ม ทั่�อยู่อา ศิัย คณะ วิ จัย ทัำกา ร่สำ ร่วจ ภัาคสนามเพื้ื�อ ร่วบ ร่วม ข้อ มูล รู่ปแบบและ วิถ่กา ร่ อยู่อา ศิัยแบบป ร่ะเพื้ณ่ในบ ร่ิเวณ ลุ่มแ ม่น�ำเลย ร่่วม กับ ทั บ ทัวนเอกสาร่ทั่�เ ก่�ยว ข้อง กับ พื้ัฒนาการ่ด้านป ร่ ะ วัติ ศิาสต ร่์การ่ตั�งถิ�นฐาน อันเนื�องมา จาก ลักษณะ ภัู มิป ร่ะเทัศิ ร่วมถ่งการ่พื้ิจา ร่ณา ข้อ มูลจาก เอกสาร่ทัุ ติย ภัู มิเ ก่�ยว กับ ทั่�อยู่อา ศิัย อันจะเ ป็นห ลักฐาน สำ คัญในการ่บันทั่กอง ค์ความรู่้ด้าน ภัู มิ ปัญญา ทั้องถิ�น เพื้ื�อ ทัำกา ร่ เ ลือก ตัวแ ทั น บ้าน ตัวอ ย่างในพื้ื�น ทั่�ศิ่กษา ทั่� ก ร่ะจายอยู่ตาม ทั่� ร่าบลุ่มแ ม่น�ำเลย แห ล่งเร่ยน ร้� ทั่�อย้่อา ศัยลุ่ ม น ำ� าเลย Loei Basin Ethnic Groups 23
24 KKU RESEARCH OUTREACH Community Engagement งานเกษตรภาคอี ี สาน การถ่่ายทอีดเทคโนโลยส ี ชุุม่ ่ ชุน อีย่างยง ่ � ยืน งานเกษตรภาคอีีสาน งานที่่�ใครหลาย ๆ คนต่่างก็็ เฝ้้าคอยที่่�จะไปงานน่� เพราะเต่็มไปด้้วยอาหารและ เคร่�องด้่�มที่่�หลาก็หลาย ม่ต่้นไม้นานาพันธ์ุุ�ให้เล่อก็สรร ม่สัต่วุเล่�ยงที่างก็ารเก็ษต่รและสัต่วุสวยงาม รวมไปถึึง เที่คโนโลย่และนวัต่ก็รรมที่างก็ารเก็ษต่รอ่ก็มาก็มาย นอก็จาก็ความบัันเที่ิงที่่�ที่�ก็ที่่านจะได้้รับัแล้วในงาน น่�ยังแฝ้งไปด้้วยความร้้ที่างวิชาก็ารอ่ก็ด้้วย สำาหรับั คอลัมนุน่� ผู้้้อ่านที่�ก็ที่่านจะได้้ร้ัจัก็ก็ับังานเก็ษต่รภาค อิสานซึ่ึ�งมหาวิที่ยาลัยขอนแก็่นในก็ารนำาองคุความร้้ ที่่�ม่อย้่ในด้้านเก็ษต่รและเที่คโนโลย่ไปแลก็เปล่�ยนก็ับั ก็ล�่มเก็ษต่รก็รในเคร่อข่าย โด้ยในปน่ีจ�ด้ขึ ั �นเป็นปีที่่� 31 ภายใต่้คำาขวัญที่่�ว่า “นวััตกรรมเกษตรอีีสาน ม่�งส่� การพััฒนาที่ี�ยั่ั�งยั่ืน” จะยั�งย่นอย่างไรและม่นวัต่ก็รรม อะไรบั้าง เรามาที่ำาความร้้จัก็ไปพร้อม ๆ ก็ันด้่ก็ว่าค่ะ ซึ่ึ�งในวันน่�เราได้้รับัเก็่ยรต่ิจาก็รองศาสต่ราจารยุด้ร�ณี่ โชต่ิษฐยางก็้ร คณีบัด้่คณีะเก็ษต่รศาสต่รุ และผู้้้ช่วย ศาสต่ราจารยุจิรวัฒนุ สนิที่ชน รองคณีบัด้่ฝ้่ายบัริหาร คณีะเก็ษต่รศาสต่รุ มหาวที่ิยาลัยขอนแก็่น ให้เก็่ยรต่ิเป็น ผู้้้ที่่�จะมาเล่าถึึงงานเก็ษต่รภาคอิสาน ปีที่่� 31 ให้เราได้้ ร้้จัก็ก็ันมาก็ขึ�นค่ะ 24 KKU RESEARCH OUTREACH
25 Community Engagement งานเกษตรภาคอี ี สาน การถ่่ายทอีดเทคโนโลยส ี ชุุม่ ่ ชุน อีย่างยง ่ � ยืน งานเกษตรภาคอีีสาน งานที่่�ใครหลาย ๆ คนต่่างก็็ เฝ้้าคอยที่่�จะไปงานน่� เพราะเต่็มไปด้้วยอาหารและ เคร่�องด้่�มที่่�หลาก็หลาย ม่ต่้นไม้นานาพันธ์ุุ�ให้เล่อก็สรร ม่สัต่วุเล่�ยงที่างก็ารเก็ษต่รและสัต่วุสวยงาม รวมไปถึึง เที่คโนโลย่และนวัต่ก็รรมที่างก็ารเก็ษต่รอ่ก็มาก็มาย นอก็จาก็ความบัันเที่ิงที่่�ที่�ก็ที่่านจะได้้รับัแล้วในงาน น่�ยังแฝ้งไปด้้วยความร้้ที่างวิชาก็ารอ่ก็ด้้วย สำาหรับั คอลัมนุน่� ผู้้้อ่านที่�ก็ที่่านจะได้้ร้ัจัก็ก็ับังานเก็ษต่รภาค อิสานซึ่ึ�งมหาวิที่ยาลัยขอนแก็่นในก็ารนำาองคุความร้้ ที่่�ม่อย้่ในด้้านเก็ษต่รและเที่คโนโลย่ไปแลก็เปล่�ยนก็ับั ก็ล�่มเก็ษต่รก็รในเคร่อข่าย โด้ยในปน่ีจ�ด้ขึ ั �นเป็นปีที่่� 31 ภายใต่้คำาขวัญที่่�ว่า “นวััตกรรมเกษตรอีีสาน ม่�งส่� การพััฒนาที่ี�ยั่ั�งยั่ืน” จะยั�งย่นอย่างไรและม่นวัต่ก็รรม อะไรบั้าง เรามาที่ำาความร้้จัก็ไปพร้อม ๆ ก็ันด้่ก็ว่าค่ะ ซึ่ึ�งในวันน่�เราได้้รับัเก็่ยรต่ิจาก็รองศาสต่ราจารยุด้ร�ณี่ โชต่ิษฐยางก็้ร คณีบัด้่คณีะเก็ษต่รศาสต่รุ และผู้้้ช่วย ศาสต่ราจารยุจิรวัฒนุ สนิที่ชน รองคณีบัด้่ฝ้่ายบัริหาร คณีะเก็ษต่รศาสต่รุ มหาวที่ิยาลัยขอนแก็่น ให้เก็่ยรต่ิเป็น ผู้้้ที่่�จะมาเล่าถึึงงานเก็ษต่รภาคอิสาน ปีที่่� 31 ให้เราได้้ ร้้จัก็ก็ันมาก็ขึ�นค่ะ 25
26 KKU RESEARCH OUTREACH เร่�องของนวัต่ก็รรมเพิ�มขึ�น หร่อเป็น จ�ด้ศ้นยุก็ลางที่่�นำาองคุความร้้ในด้้าน ต่่างๆมาให้เก็ษต่รก็รหร่อผู้้้ที่่�สนใจได้้ มาศก็ึษาด้้อ่ก็ด้้วย โด้ยผู้้คนที่่�มาเ ้ข้าร่วม งานเก็ษต่รภาคอ่สานนั�น ม่ความสนใจ ที่่�หลาก็หลาย ด้ังนั�นงานเก็ษต่ร “เป็น เสม่อนก็ับัต่ลาด้วิชาก็ารที่่�สามารถึจับั ต่้องได้้” ยิ�งม่สถึานก็ารณีุโควด้ิที่่�หายไป 2 ปี ม่อะไรใหม่ๆหร่อม่อะไรที่่�เปล่�ยน ไปไหม เพราะฉะนั�นเราก็็ในฐานะเจ้า ภาพก็ารจัด้งานวันเก็ษต่รภาคอ่สาน เอง เราก็็เริ�มต่้นใน concept ว่าเรา จะม่ก็ารวางงานอย่างไรบั้าง พ่�นที่่�จัด้ งาน ม่ก็ารขยายพ่�นที่่�ให้เพิ�มมาก็ยิ�ง ขึ�น ม่ก็ารจัด้สถึานที่่�ให้ม่ความสวยงาม มาก็ขึ�น เพราะฉะนั�นคนที่่�มาที่่�น่�ไม่ใช่ ว่าแค่มารับัความร้้ที่างวิชาก็ารเที่่านั�น ยังได้้มาพัก็ผู้่อน เป็นแหล่งที่่�พัก็ผู้่อน สันที่นาก็าร ช่วิต่ผู้้้คนหลังภาวะโควิด้ น่� เราก็ลับัมาส้่ภาคก็ารเก็ษต่รมาก็ขึ�น ใก็ล้ชิด้ก็ลับัธ์ุรรมชาต่ิมาก็ขึ�น ด้ังนั�นจึง เป็นส่วนหนึ�งที่่�ได้้รบััความสนใจเพิ�มขึ�น แนวคิด้ก็ารด้ำาเนินงานและความร่วม ม่อที่่�ที่ำาให้ความสำาเร็จจนมาถึึงปีที่่� 31 ที่างมหาวิที่ยาลัยขอนแก็่นเราม่งาน หลาก็หลายด้้านที่่�ได้้มานำาเสนอ ไม่ว่า จะเป็นพันธ์ุ�ุพ่ช พันธ์ุ�ุสัต่วุ ประมงแล้ว ยังม่ก็ารนำาเที่คโนโลย่ก็ารผู้ลิต่ หร่อ นวัต่ก็รรมต่่างๆเข้ามานำาเสนอ ในส่วน ของนที่ิรรศก็ารของคณีะเก็ษต่รศาสต่รุ เอง โด้ยสาขาที่างด้้านพ่ช ได้้มาจัด้ นิที่รรศก็ารร่วมก็ัน ภายใต่้ concept ที่่�เป็น BCG เพ่�อที่่�จะให้ความร้้ ความ เข้าใจ แก็่ผู้้้ที่่�สนใจ ในปีีถััดไปีจะมีีอีะไรใหมี่ๆมีาให้เรา ติดตามีกันไหมีคะ เน่�องจาก็ว่าปีถึัด้ไปนั�นเป็นปีที่่�เฉลิม ฉลองก็ารสถึาปนามหาวิที่ยาลัย ขอนแก็่นครบัรอบั 60 ปี เราจะมอง ในเร่�องของงานวจิัยที่างด้้านก็ารเก็ษต่ร ม่อะไรในช่วง 60 ปีของก็ารก็่อต่ั�ง มหาวที่ิยาลัยม่อะไรใหม่หร่ออะไรที่่�โด้ด้ เด้่นในช่วงที่่�ผู้่านมาบั้าง เพราะฉะนั�นก็็ จะม่ก็าร display พวก็น่�ขึ�นมาเต่็มร้ป แบับัมาก็ยิ�งขึ�น ม่แปลงสาธ์ุิต่พวก็พันธ์ุ�ุ พ่ช ที่่�พัฒนาโด้ยคณีะเก็ษต่รศาสต่รุ และอ่�นๆ อ่ก็มาก็มาย รอีงศาสตราจารย์ดรุณีี โชุติษฐยางก่ร คณบดีคณะเกษตรศาสตร์ มีหาวิิทยาลััยขอีนแก่น นวตกรรมเกษตร ่ อี ี สาน มี ่ ง ่ สการพััฒนา ่ ่ ที � ยัง � ยืน จากคำาขวิัญ “นว่ตกรรมเกษตร อีีสาน มุ่งสการพั่่ฒนา่ที�ยง่�ยืน” ปีีที� 31 มีีที�มีาที�ไปีอีย่างไร เน ่� องจาก็งานเก็ษต่รภาคอ่สาน ปีที่่� 31 ม่วัต่ถึ�ประสงคุเพ่�อเป็นต่ลาด้ แสด้งความร้้เที่คโนโลย่และนวัต่ก็รรม ที่างก็ารเก็ษต่ร โด้ยหน่วยงานหร่อ สถึาบัันก็ารศึก็ษาที่่�ม่บัที่บัาที่ด้้าน ก็ารพัฒนาที่างด้้านก็ารเก็ษต่รให้ม่ ความเจริญก็้าวหน้ามาก็ยิ�งขึ�น และ เป็นก็ารพัฒนาที่่�ยั�งย่นซึ่ึ�งเป็นเป้าหมาย ในก็ารพัฒนาของโลก็ที่่�เราเร่ยก็ว่า Sustainable Development Goals (SDGs) โด้ยด้้านก็ารเก็ษต่รของเรา เก็่�ยวข้องก็ับัหลาย ๆ เป้าหมายอย้่ แล้ว ไม่ว่าจะมองก็ารพัฒนาอะไร ก็็แล้วแต่่ เราจะมองก็ารพัฒนาที่่�ยั�งย่น คำาว่า “การพััฒนาที่ี�ยั่ั�งยั่ืน” หร่อ นวัต่ก็รรม องคุความร้้ หร่อเที่คโนโลย่ ต่่าง ๆ ก็็ต่้องม่ความเหมาะสมในก็าร ใช้งาน และเป็นประโยชนุต่่อคนที่่�นำา ไปใช้งานในระด้ับัที่่�แต่ก็ต่่างก็ันออก็ไป เน่�องจาก็ประเที่ศไที่ยของเรานั�นม่ที่ั�ง เก็ษต่รก็รรายย่อยและเก็ษต่รก็รราย ใหญ่ ก็ารพัฒนาที่างภาคก็ารเก็ษต่ร จึงจะยั�งย่นและภาคก็ารเก็ษต่รคงต่้อง มองในเร่�องของ “ก็ารสร้างนวัต่ก็รรม ที่่�ที่ำาให้เราที่ำาก็ารเก็ษต่รแบับัที่ำาน้อย แต่่ได้้ผู้ลมาก็” งาน นี� ไ ด้นำา อี ง ค์ ค วิ า มี ร่้ข อี ง มีหาวิิทยาลััยขอีนแก่น(มีข.) ไปีใช้้ รวิมีก่ ับผู้เ่้ข้ารวิมี่งานอีย่างไร นอก็จาก็ก็ารที่่�เราจะมองว่ามางาน เก็ษต่รนั�นมาเด้ินเที่่�ยว-ชมและซึ่่�อ สินค้าที่างก็ารเก็ษต่รแล้วนั�น เรายังม่ ก็ารนำาเที่คโนโลย่ม่ความร้้ที่างด้้าน วิชาก็ารเข้ามาร่วมด้้วย ซึ่ึ�งภาคเอก็ชน เองก็็จะม่ก็ารนำาเสนอผู้ลงาน ม่ความ หลาก็หลายของผู้ลงาน ไม่ว่าจะเป็น พันธ์ุ�ุพ่ช พันธ์ุ�ุสัต่วุใหม่ๆ เพราะฉะนั�น คนมาเที่่�ยวงานก็็จะเฝ้้ารอ งานเก็ษต่ร ภาคอ่สาน มาด้้ว่าในงานนั�นม่ต่้นไม้ พันธ์ุ�ุไม้อะไรที่่�น่าสนใจ หร่อเที่คโนโลย่ หร่อนวัต่ก็รรมอะไรที่่�ออก็มาใหม่ บัาง คนก็็สนใจเร่�องเคร่�องจัก็รก็ลต่่างๆ ที่่� เหมาะใช้ในฟารุมขนาด้เล็ก็-ใหญ่ หร่อ Smart Farm เก็ษต่รก็รจะได้้รับัความ ร้้ความเข้าใจ ต่ิด้ต่ามความก็้าวหน้าใน 26 KKU RESEARCH OUTREACH
27 เร่�องของนวัต่ก็รรมเพิ�มขึ�น หร่อเป็น จ�ด้ศ้นยุก็ลางที่่�นำาองคุความร้้ในด้้าน ต่่างๆมาให้เก็ษต่รก็รหร่อผู้้้ที่่�สนใจได้้ มาศก็ึษาด้้อ่ก็ด้้วย โด้ยผู้้คนที่่�มาเ ้ข้าร่วม งานเก็ษต่รภาคอ่สานนั�น ม่ความสนใจ ที่่�หลาก็หลาย ด้ังนั�นงานเก็ษต่ร “เป็น เสม่อนก็ับัต่ลาด้วิชาก็ารที่่�สามารถึจับั ต่้องได้้” ยิ�งม่สถึานก็ารณีุโควด้ิที่่�หายไป 2 ปี ม่อะไรใหม่ๆหร่อม่อะไรที่่�เปล่�ยน ไปไหม เพราะฉะนั�นเราก็็ในฐานะเจ้า ภาพก็ารจัด้งานวันเก็ษต่รภาคอ่สาน เอง เราก็็เริ�มต่้นใน concept ว่าเรา จะม่ก็ารวางงานอย่างไรบั้าง พ่�นที่่�จัด้ งาน ม่ก็ารขยายพ่�นที่่�ให้เพิ�มมาก็ยิ�ง ขึ�น ม่ก็ารจัด้สถึานที่่�ให้ม่ความสวยงาม มาก็ขึ�น เพราะฉะนั�นคนที่่�มาที่่�น่�ไม่ใช่ ว่าแค่มารับัความร้้ที่างวิชาก็ารเที่่านั�น ยังได้้มาพัก็ผู้่อน เป็นแหล่งที่่�พัก็ผู้่อน สันที่นาก็าร ช่วิต่ผู้้้คนหลังภาวะโควิด้ น่� เราก็ลับัมาส้่ภาคก็ารเก็ษต่รมาก็ขึ�น ใก็ล้ชิด้ก็ลับัธ์ุรรมชาต่ิมาก็ขึ�น ด้ังนั�นจึง เป็นส่วนหนึ�งที่่�ได้้รบััความสนใจเพิ�มขึ�น แนวคิด้ก็ารด้ำาเนินงานและความร่วม ม่อที่่�ที่ำาให้ความสำาเร็จจนมาถึึงปีที่่� 31 ที่างมหาวิที่ยาลัยขอนแก็่นเราม่งาน หลาก็หลายด้้านที่่�ได้้มานำาเสนอ ไม่ว่า จะเป็นพันธ์ุ�ุพ่ช พันธ์ุ�ุสัต่วุ ประมงแล้ว ยังม่ก็ารนำาเที่คโนโลย่ก็ารผู้ลิต่ หร่อ นวัต่ก็รรมต่่างๆเข้ามานำาเสนอ ในส่วน ของนที่ิรรศก็ารของคณีะเก็ษต่รศาสต่รุ เอง โด้ยสาขาที่างด้้านพ่ช ได้้มาจัด้ นิที่รรศก็ารร่วมก็ัน ภายใต่้ concept ที่่�เป็น BCG เพ่�อที่่�จะให้ความร้้ ความ เข้าใจ แก็่ผู้้้ที่่�สนใจ ในปีีถััดไปีจะมีีอีะไรใหมี่ๆมีาให้เรา ติดตามีกันไหมีคะ เน่�องจาก็ว่าปีถึัด้ไปนั�นเป็นปีที่่�เฉลิม ฉลองก็ารสถึาปนามหาวิที่ยาลัย ขอนแก็่นครบัรอบั 60 ปี เราจะมอง ในเร่�องของงานวจิัยที่างด้้านก็ารเก็ษต่ร ม่อะไรในช่วง 60 ปีของก็ารก็่อต่ั�ง มหาวที่ิยาลัยม่อะไรใหม่หร่ออะไรที่่�โด้ด้ เด้่นในช่วงที่่�ผู้่านมาบั้าง เพราะฉะนั�นก็็ จะม่ก็าร display พวก็น่�ขึ�นมาเต่็มร้ป แบับัมาก็ยิ�งขึ�น ม่แปลงสาธ์ุิต่พวก็พันธ์ุ�ุ พ่ช ที่่�พัฒนาโด้ยคณีะเก็ษต่รศาสต่รุ และอ่�นๆ อ่ก็มาก็มาย รอีงศาสตราจารย์ดรุณีี โชุติษฐยางก่ร คณบดีคณะเกษตรศาสตร์ มีหาวิิทยาลััยขอีนแก่น นวตกรรมเกษตร ่ อี ี สาน มี ่ ง ่ สการพััฒนา ่ ่ ที � ยัง � ยืน จากคำาขวิัญ “นว่ตกรรมเกษตร อีีสาน มุ่งสการพั่่ฒนา่ที�ยง่�ยืน” ปีีที� 31 มีีที�มีาที�ไปีอีย่างไร เน ่� องจาก็งานเก็ษต่รภาคอ่สาน ปีที่่� 31 ม่วัต่ถึ�ประสงคุเพ่�อเป็นต่ลาด้ แสด้งความร้้เที่คโนโลย่และนวัต่ก็รรม ที่างก็ารเก็ษต่ร โด้ยหน่วยงานหร่อ สถึาบัันก็ารศึก็ษาที่่�ม่บัที่บัาที่ด้้าน ก็ารพัฒนาที่างด้้านก็ารเก็ษต่รให้ม่ ความเจริญก็้าวหน้ามาก็ยิ�งขึ�น และ เป็นก็ารพัฒนาที่่�ยั�งย่นซึ่ึ�งเป็นเป้าหมาย ในก็ารพัฒนาของโลก็ที่่�เราเร่ยก็ว่า Sustainable Development Goals (SDGs) โด้ยด้้านก็ารเก็ษต่รของเรา เก็่�ยวข้องก็ับัหลาย ๆ เป้าหมายอย้่ แล้ว ไม่ว่าจะมองก็ารพัฒนาอะไร ก็็แล้วแต่่ เราจะมองก็ารพัฒนาที่่�ยั�งย่น คำาว่า “การพััฒนาที่ี�ยั่ั�งยั่ืน” หร่อ นวัต่ก็รรม องคุความร้้ หร่อเที่คโนโลย่ ต่่าง ๆ ก็็ต่้องม่ความเหมาะสมในก็าร ใช้งาน และเป็นประโยชนุต่่อคนที่่�นำา ไปใช้งานในระด้ับัที่่�แต่ก็ต่่างก็ันออก็ไป เน่�องจาก็ประเที่ศไที่ยของเรานั�นม่ที่ั�ง เก็ษต่รก็รรายย่อยและเก็ษต่รก็รราย ใหญ่ ก็ารพัฒนาที่างภาคก็ารเก็ษต่ร จึงจะยั�งย่นและภาคก็ารเก็ษต่รคงต่้อง มองในเร่�องของ “ก็ารสร้างนวัต่ก็รรม ที่่�ที่ำาให้เราที่ำาก็ารเก็ษต่รแบับัที่ำาน้อย แต่่ได้้ผู้ลมาก็” งาน นี� ไ ด้นำา อี ง ค์ ค วิ า มี ร่้ข อี ง มีหาวิิทยาลััยขอีนแก่น(มีข.) ไปีใช้้ รวิมีก่ ับผู้เ่้ข้ารวิมี่งานอีย่างไร นอก็จาก็ก็ารที่่�เราจะมองว่ามางาน เก็ษต่รนั�นมาเด้ินเที่่�ยว-ชมและซึ่่�อ สินค้าที่างก็ารเก็ษต่รแล้วนั�น เรายังม่ ก็ารนำาเที่คโนโลย่ม่ความร้้ที่างด้้าน วิชาก็ารเข้ามาร่วมด้้วย ซึ่ึ�งภาคเอก็ชน เองก็็จะม่ก็ารนำาเสนอผู้ลงาน ม่ความ หลาก็หลายของผู้ลงาน ไม่ว่าจะเป็น พันธ์ุ�ุพ่ช พันธ์ุ�ุสัต่วุใหม่ๆ เพราะฉะนั�น คนมาเที่่�ยวงานก็็จะเฝ้้ารอ งานเก็ษต่ร ภาคอ่สาน มาด้้ว่าในงานนั�นม่ต่้นไม้ พันธ์ุ�ุไม้อะไรที่่�น่าสนใจ หร่อเที่คโนโลย่ หร่อนวัต่ก็รรมอะไรที่่�ออก็มาใหม่ บัาง คนก็็สนใจเร่�องเคร่�องจัก็รก็ลต่่างๆ ที่่� เหมาะใช้ในฟารุมขนาด้เล็ก็-ใหญ่ หร่อ Smart Farm เก็ษต่รก็รจะได้้รับัความ ร้้ความเข้าใจ ต่ิด้ต่ามความก็้าวหน้าใน 27
28 KKU RESEARCH OUTREACH KKU RESEARCH OUTREACH
29
30 KKU RESEARCH OUTREACH ซึ่ึ�งเรานั�นเป็นจ�ด้ศ้นยุรวมด้้านก็ารเก็ษต่ร นวต่ก็ั รรมด้้าน ก็ารเก็ษต่รอ่ก็ด้้วย คนส่วนใหญ่ที่่�มาร่วมงานนั�นจะมา ซึ่่�อของใหม่ ของแปลก็ ไปปล้ก็ไปเล่�ยง โด้ยจะม่ผู้้้คน ที่่�ต่ั�งต่ารองานเก็ษต่รภาคอ่สานว่าม่อะไรที่่�แปลก็ใหม่ ที่่�จะเอาไปที่ำาไปศึก็ษา ซึ่ึ�งแต่่ก็่อนนั�นจะเป็นเก็ษต่รก็ร ที่ั�วไปที่่�ที่ำาฟารุม แต่่ในปัจจ�บัันนั�นไม่ใช่แล้ว คนย�คใหม่ ที่่�เขาพร้อมจะที่ำา ไม่ว่าจะที่ำาสวนเล็ก็ๆที่่�สามารถึเล่�ยง สต่วุ ั ปล้ก็พ่ชผู้ก็ัไว้ใช้สอยในครัวเร่อน หร่อใหพ่้ �นที่่�เลก็็ ๆ ต่รงระเบั่ยงห้อง ระเบั่ยงบั้าน หร่อคอนโด้ ที่่�จะเป็น เที่คโนโลย่ใหม่ๆ ให้ได้้ศก็ึษาและลงม่อที่ำา และนอก็จาก็ น่�หาก็ผู้้้ที่่�สนใจต่้องก็ารที่่�จะศึก็ษาเพิ�มเต่ิม หร่อม่ข้อ สงสัยก็็สามารถึที่่�จะสอบัถึามเพิ�มเต่ิมได้้ที่่�ต่้นสังก็ด้ัหร่อ ผู้้ที่่�ใ ้ห้ความอบัรมได้้เลย และจะม่ก็ารต่ด้ต่ิามผู้ลของก็าร เข้าร่วมฝ้ึก็อบัรมด้้วย กลั่มี่เปีาห้มีายขอีงงานเกษตรภาคอีีสาน นอก็จาก็สินค้าที่่�เก็่�ยวข้องก็ับัก็ารเก็ษต่รโด้ยต่รงนั�น แล้วยังม่สินค้าเบั็ด้เต่ล็ด้อ่�นๆ ที่่�เป็นต่ัวด้ึงด้้ด้ล้ก็ค้า โด้ยเฉพาะล้ก็ค้าที่่�เป็นวัยร�่น หร่อนัก็ศึก็ษาที่่�อย้่ใน มหาวที่ิยาลัยของเรานั�นก็็จะต่้องม่สินค้าอ่�นๆ เช่น สินค้า เบั็ด้เต่ล็ด้อาหาร เคร่�องแต่่งก็าย เส่�อผู้้า สัต่วุเล่�ยง พ่ช ไม้ด้อก็ไม้ประด้ับัที่่�สามารถึนำาไปประด้ับัโต่๊ะ ระเบั่ยง ห้อง หร่อห้องพัก็ได้้ โด้ยที่่�ให้ความสนใจเป็นพิเศษนั�น จะเป็น “เบั็ด้เต่ล็ด้อาหาร” ไม่ว่าจะเป็นของก็ิน ของ หวาน ผู้ลไม้ อาหารต่่างๆ ผู้้้คนจะเฝ้้ารองานเก็ษต่ร ภาคอ่สานของเรา เพราะว่าภายในงานของเราจะม่งาน สินค้าช้โรงต่่าง ๆ โด้ยจะม่สินค้าเด้่น ๆ ให้มาต่ด้ต่ิามหร่อ ซึ่่�อไปเป็นของฝ้าก็ด้้วย 30 KKU RESEARCH OUTREACH
31 ซึ่ึ�งเรานั�นเป็นจ�ด้ศ้นยุรวมด้้านก็ารเก็ษต่ร นวต่ก็ั รรมด้้าน ก็ารเก็ษต่รอ่ก็ด้้วย คนส่วนใหญ่ที่่�มาร่วมงานนั�นจะมา ซึ่่�อของใหม่ ของแปลก็ ไปปล้ก็ไปเล่�ยง โด้ยจะม่ผู้้้คน ที่่�ต่ั�งต่ารองานเก็ษต่รภาคอ่สานว่าม่อะไรที่่�แปลก็ใหม่ ที่่�จะเอาไปที่ำาไปศึก็ษา ซึ่ึ�งแต่่ก็่อนนั�นจะเป็นเก็ษต่รก็ร ที่ั�วไปที่่�ที่ำาฟารุม แต่่ในปัจจ�บัันนั�นไม่ใช่แล้ว คนย�คใหม่ ที่่�เขาพร้อมจะที่ำา ไม่ว่าจะที่ำาสวนเล็ก็ๆที่่�สามารถึเล่�ยง สต่วุ ั ปล้ก็พ่ชผู้ก็ัไว้ใช้สอยในครัวเร่อน หร่อใหพ่้ �นที่่�เลก็็ ๆ ต่รงระเบั่ยงห้อง ระเบั่ยงบั้าน หร่อคอนโด้ ที่่�จะเป็น เที่คโนโลย่ใหม่ๆ ให้ได้้ศก็ึษาและลงม่อที่ำา และนอก็จาก็ น่�หาก็ผู้้้ที่่�สนใจต่้องก็ารที่่�จะศึก็ษาเพิ�มเต่ิม หร่อม่ข้อ สงสัยก็็สามารถึที่่�จะสอบัถึามเพิ�มเต่ิมได้้ที่่�ต่้นสังก็ด้ัหร่อ ผู้้ที่่�ใ ้ห้ความอบัรมได้้เลย และจะม่ก็ารต่ด้ต่ิามผู้ลของก็าร เข้าร่วมฝ้ึก็อบัรมด้้วย กลั่มี่เปีาห้มีายขอีงงานเกษตรภาคอีีสาน นอก็จาก็สินค้าที่่�เก็่�ยวข้องก็ับัก็ารเก็ษต่รโด้ยต่รงนั�น แล้วยังม่สินค้าเบั็ด้เต่ล็ด้อ่�นๆ ที่่�เป็นต่ัวด้ึงด้้ด้ล้ก็ค้า โด้ยเฉพาะล้ก็ค้าที่่�เป็นวัยร�่น หร่อนัก็ศึก็ษาที่่�อย้่ใน มหาวที่ิยาลัยของเรานั�นก็็จะต่้องม่สินค้าอ่�นๆ เช่น สินค้า เบั็ด้เต่ล็ด้อาหาร เคร่�องแต่่งก็าย เส่�อผู้้า สัต่วุเล่�ยง พ่ช ไม้ด้อก็ไม้ประด้ับัที่่�สามารถึนำาไปประด้ับัโต่๊ะ ระเบั่ยง ห้อง หร่อห้องพัก็ได้้ โด้ยที่่�ให้ความสนใจเป็นพิเศษนั�น จะเป็น “เบั็ด้เต่ล็ด้อาหาร” ไม่ว่าจะเป็นของก็ิน ของ หวาน ผู้ลไม้ อาหารต่่างๆ ผู้้้คนจะเฝ้้ารองานเก็ษต่ร ภาคอ่สานของเรา เพราะว่าภายในงานของเราจะม่งาน สินค้าช้โรงต่่าง ๆ โด้ยจะม่สินค้าเด้่น ๆ ให้มาต่ด้ต่ิามหร่อ ซึ่่�อไปเป็นของฝ้าก็ด้้วย 31
32 KKU RESEARCH OUTREACH วชุิาการได� พัก่ ผู้อี่ นดี ที� นี� งานเกษตรภาคอี งานเกษตรภาคอีีสาน สาน 32 KKU RESEARCH OUTREACH
33 วชุิาการได� พัก่ ผู้อี่ นดี ที� นี� งานเกษตรภาคอี งานเกษตรภาคอีีสาน สาน 33
34 KKU RESEARCH OUTREACH Research to SDG "การจััดการน้ำำ�า" ประสิิทธิิภาพ เพ่�อลดผลกระทบจากการแปรปรวน และเปล่�ยนแปลงสิภาพภูมิิอากาศ (climate change) ต่่อปริมิาณน้ำต่้นทุนและภัยพิบัต่ิจากน้ำ เน่�องจาก การจัดการน้ำมิ่ทั้งแบบใช้้สิิ�งก่อสิร้าง (hard measures) และไมิ่ใช้้สิิ�งก่อสิร้าง (soft measures) การกำหนดทาง เล่อกต่่าง ๆ ในการจัดการน้ำจึงต่้องพิจารณาในภาพรวมิ ของแนวทางหร่อเคร่�องมิ่อบริหารจัดการน้ำในอด่ต่และ แนวทางใหมิ่ ๆ โดยมิ่เทคโนโลย่ทสิ ่� ำคัญ ค่อ การพยากรณ์ น้ำต่้นทุน การเพิ�มิการกักเก็บน้ำของแหล่งน้ำผิวดินและ น้ำใต่้ดิน การเพิ�มิประสิิทธิิภาพระบบประปาและระบบ ช้ลประทาน การลดการใช้้น้ำ การเพิมิ�ผลต่ิภาพการใช้้น้ำ การจัดการน้ำเสิ่ย การนำน้ำกลับมิาใช้้ใหมิ่ การรักษา ระบบนิเวศ และการระบายน้ำในเขต่เมิ่อง เป็นต่้น ปัจจบุันการจัดการน้ำในประเทศไทยดำเนินงาน โดยหลายหน่วยงานของประเทศ ภายใต่้แผนการพัฒนา ประเทศและแผนแมิ่บทการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ 20 ปี ภายใต่้ระบบโครงสิร้างองค์กรใหมิ่ซึ่ึ�งมิ่สิำนักงาน ทรัพยากรน้ำแห่งช้าต่ิ (สิทนช้.) เป็นหน่วยงานกำกับ ดูแล (Regulator) การจัดการน้ำในภาพรวมิของประเทศ มิ่การกำหนดขอบเขต่ลุ่มิน้ำและแอ่งน้ำบาดาลขึ้นใหมิ่ ให้บริหารจัดการได้ง่ายขึ้นและสิอดคล้องกับขอบเขต่ การปกครอง มิ่การศึกษากำหนดผังน้ำของลุ่มิน้ำเพ่�อ บูรณาการกับระบบผังเมิ่อง ต่ั้งคณะกรรมิการลุ่มิน้ำ และ ต่รากฎหมิายน้ำขึ้นมิาบังคับใช้้ในการบริหารจัดการน้ำ มิ่การกำหนดแผนและต่ัวช้่้วัดท่�ใช้้ต่ิดต่ามิการจัดการน้ำ ท ่� สิอดคล้องกับดัช้น่ช้่้วัดความิมิั�นคงด้านน้ำ (Water Security Index, WSI) และกำหนดระบบการวางแผน พัฒนาแหล่งน้ำในระดับท้องถิ่ิ�น จังหวัด ลุ่มิน้ำ และระดับ ประเทศ โดยมิ่หน่วยงานดำเนินการด้านจัดการอุทกภัย ภัยแล้ง และจัดการคุณภาพน้ำ หลายหน่วยงานดำเนิน การร่วมิกับฝ่่ายปกครองและหน่วยงานท้องถิ่ิ�น เคร่อข่าย ภาคประช้าช้น และสิถิ่าบันการศึกษา มิหาวิทยาลัยขอนแก่น มิ่สิ่วนร่วมิในการจัดการน้ำ ผ่านกระบวนการหลาย ๆ มิิต่ิ ต่ามิกรอบภารกิจ หลักของหน่วยงานภายใต่้กระทรวงอุดมิศึกษา วิทยาศาสิต่ร์ วิจัย และนวัต่กรรมิ ค่อ การสิร้าง ความิรู้สิร้างคน สิร้างนวัต่กรรมิ และสิร้างเคร่อ ข่ายการทำงานเพ่�อความิยั�งย่น โดยวจิัยและพัฒนา เทคนิค องค์ความิรู้ แบบจำลองและระบบฐานข้อมิูล เพ่�อการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ สิร้างบัณฑิิต่ ทั้งระดับปริญญาต่ร่และบัณฑิิต่ศึกษา เพ่�อเป็น กำลังสิำคัญในการพัฒนางานด้านการจัดการน้ำ ของประเทศและภูมิิภาคอาเซึ่่ยน และให้บริการ วช้ิาการเพ่�อให้หน่วยงานราช้การหร่อภาคเอกช้นได้ มิ่การนำองค์ความิรู้ไปใช้้ประโยช้น์ โดยมิ่แนวคิดท ่� สิำคัญ ค่อ ใช้้ความิรู้และเทคโนโลย่ขั้นสิูงเพ่�อสิร้าง ระบบการจัดการน้ำท่�เร่ยบง่าย สิามิารถิ่ใช้้งานและ ดูแลรักษาได้ง่าย สิอดคล้องกับสิภาพอุทกวิทยา และอุทกธิรณ่วิทยา เหมิาะสิมิกับบริบทสิังคมิและ เศรษฐศาสิต่ร์ การจัดการน้ำ ค่อ กระบวนการทสิร ่� ้างขึ้นเพ่�อให้ เกิดความิมิั�นคงด้านน้ำแก่ประช้ากรและความิยั�งย่นของ ทรัพยากรน้ำ เป็นกระบวนการท ่� บูรณาการองค์ความิรู้ ด้านต่่างๆ เพ่�อกักเก็บน้ำ ระบายน้ำ จัดสิรรน้ำ และใช้้น้ำ เพ่�อให้เกิดประโยช้น์สิูงสิุด ต่ลอดจนการอนุรักษ์และ ฟื้้�นฟืู้แหล่งน้ำให้คงอยู่และมิ่ใช้้อย่างยั�งย่น รวมิทั้ง การแก้ไขปัญหาอันเกิดจากทรัพยากรน้ำทั้งด้านปริมิาณ และคุณภาพ การจัดการน้ำให้มิ่ประสิิทธิิภาพมิ่ องค์ประกอบหลายด้าน ได้แก่ การมิ่องค์ความิรู้และ ฐานข้อมิูลท ่� ถิู่กต่้องเป็นปัจจุบัน การวางแผนการจัดการ น้ำท่�เหมิาะสิมิ การสิร้างอาคารช้ลศาสิต่ร์ท ่� สิอดคล้อง กับสิภาพอุทกวิทยาและอุทกธิรณ่วิทยา และการพัฒนา บุคลากรและองค์กรด้านการจัดการน้ำท ่�มิ่ความิรู้และ ประสิิทธิิภาพในการบริหารจัดการน้ำ การมิ่สิ่วนร่วมิใน ระดับท้องถิ่ิ�นและการมิ่ระบบธิรรมิาภิบาลน้ำ (water governance) ท ่�ด่ ในปัจจุบันมิุ่งเน้นการใช้้แนวทางการจัดการ ทรัพยากรน้ำแบบบูรณาการ Integrated Water Resources Management (IWRM) โดยมิ่เป้าหมิาย ท่�การสิร้างความิมิั�นคงด้านน้ำ หร่อ Water Security ในมิิต่ิต่่าง ๆ 5 มิิต่ิ ได้แก่ ความิมิั�นคงของน้ำใน ครัวเร่อน ความิมิั�นคงของน้ำเพ่�อการผลิต่ การจัดการน้ำ ในเขต่เมิ่อง การจัดการนิเวศน์แหล่งน้ำ และการจัดการ ภัยพบิต่ัทิ่�เกิดจากน้ำ และต่อบสินองเป้าหมิายการพัฒนา ท ่�ยั�งย่น (SDGs) ท ่� สิมิาช้ิกขององค์การสิหประช้าช้าต่ิ กำหนดในเป้าหมิายท่� 6 “การเข้าถิ่ึงการใช้้น้ำสิะอาดและ สิุขาภิบาลท ่�ด่” หัวใจหลักของการจัดการน้ำในปัจจุบัน ค่อ การบูรณาการร่วมิกันของหน่วยงานกำกับดูแล (regulator) และหน่วยงานปฏิิบัต่ิการ (operator) เพ่�อจัดการด้านอุปทาน (supply side management) และอุปสิงค์ (demand side management) และ หน่วยงานสิ่งเสิริมิการใช้้ประโยช้น์จากน้ำให้เต่็มิ ผศ.ดร.โพยม สราภิิรมย์ ผ้�อำำานวยการสถาบัันทรัพยากรน�ำาใต้�ดิน สาขาวชาิวศวกรรมเกษิต้ร คณะวศวกรรมศาสิต้ร์ มหาวทยาลััยข ิอำนแก่น 34 KKU RESEARCH OUTREACH
35 Research to SDG "การจััดการน้ำำ� า " ประสิิทธิิภาพ เ พ่�อลดผลกระทบจากการแปรปรวน และเป ล่�ยนแปลง สิภาพ ภูมิิอากาศ (climate change) ต่่อป ริ มิาณ น้ำ ต่้น ทุนและ ภัย พิ บั ต่ิจาก น้ำ เ น่�องจาก การ จัดการ น้ำมิ่ทั้งแบบใช้้สิิ�ง ก่อสิร้าง (hard measures) และไ มิ่ใช้้สิิ�ง ก่อสิร้าง (soft measures) การกำหนดทาง เล่อกต่่าง ๆ ในการ จัดการ น้ำ จึง ต่้อง พิจารณาในภาพรว มิ ของแนวทางหร่อเค ร่�องมิ่อบ ริหาร จัดการ น้ำในอด่ต่และ แนวทางให มิ่ ๆ โดยมิ่เทคโนโลย่ท สิ ่� ำ คัญ ค่อ การพยากร ณ์ น้ำ ต่้น ทุน การเพิ� มิการ กักเ ก็บ น้ำของแห ล่ง น้ำ ผิว ดินและ น้ำใ ต่้ ดิน การเพิ� มิประสิิทธิิภาพระบบประปาและระบบ ช้ลประทาน การลดการใช้้น้ำ การเพิ มิ � ผ ล ต่ ิภาพการใช้้น้ำ การ จัดการ น้ำเสิ่ย การนำ น้ำก ลับ มิาใช้้ให มิ่ การ รักษา ระบบ นิเวศ และการระบาย น้ำในเข ต่ เมิ่อง เ ป็น ต่้น ปัจ จ บ ุันการ จัดการ น้ำในประเทศไทยดำเ นินงาน โดยหลายห น่วยงานของประเทศ ภายใ ต่้แผนการ พัฒนา ประเทศและแผนแ มิ่บทการบ ริหาร จัดการท รัพยากร น้ำ 20 ปี ภายใ ต่้ระบบโครงสิร้างอง ค์กรให มิ่ซึ่ึ�งมิ่สิำ นักงาน ท รัพยากร น้ำแ ห่ง ช้ า ต่ิ ( สิทน ช้.) เ ป็นห น่วยงานกำ กับ ดูแล (Regulator) การ จัดการ น้ำในภาพรว มิของประเทศ มิ่การกำหนดขอบเขต่ลุ่มิน้ำและแ อ่ง น้ำบาดาลขึ้นให มิ่ ใ ห้บ ริหาร จัดการไ ด้ ง่ายขึ้นและ สิอดค ล้อง กับขอบเข ต่ การปกครอง มิ่การ ศึกษากำหนด ผัง น้ำของลุ่มิน้ำเ พ่�อ บูรณาการ กับระบบ ผังเมิ่อง ต่ั้งคณะกรร มิการลุ่มิน้ำ และ ต่รากฎห มิาย น้ำขึ้น มิ า บัง คับใช้้ในการบ ริหาร จัดการ น้ำ มิ่การกำหนดแผนและ ต่ัวช้่้วัด ท่�ใช้้ ต่ิด ต่ า มิการ จัดการ น้ำ ท่� สิอดค ล้อง กับ ดัช้น่ช้่้วัดความิมิั�นคง ด้าน น้ำ (Water Security Index, WSI) และกำหนดระบบการวางแผนพัฒนาแหล่งน้ำในระดับท้องถิ่ิ�น จังหวัด ลุ่มิน้ำ และระดับ ประเทศ โดยมิ่ ห น่วยงานดำเ นินการ ด้าน จัดการ อุทก ภัย ภัยแ ล้ง และ จัดการ คุณภาพ น้ำ หลายห น่วยงานดำเ นิน การ ร่วมิกับฝ่่ายปกครองและห น่วยงาน ท้องถิ่ิ�น เคร่ อ ข่าย ภาคประ ช้ า ช้น และสิถิ่ า บันการ ศึกษา มิหา วิทยา ลัยขอนแ ก่น มิ่สิ่วน ร่ว มิในการ จัดการ น้ำ ผ่านกระบวนการหลาย ๆ มิิ ต่ิ ต่ า มิกรอบภาร กิจ ห ลักของห น่วยงานภายใ ต่้กระทรวง อุดมิศึกษา วิทยาศาสิต่ร์ วิ จัย และน วัต่กรร มิ ค่อ การสิร้าง ความิรู้สิร้างคน สิร้างน วัต่กรร มิ และสิร้างเคร่ อ ข่ายการทำงานเ พ่�อความิยั�งย่น โดย ว จ ิัยและ พัฒนา เทค นิค อง ค์ความิรู้ แบบจำลองและระบบฐาน ข้อ มิูล เ พ่�อการบ ริหาร จัดการท รัพยากร น้ำ สิร้าง บัณฑิิ ต่ ทั้งระ ดับป ริญญาต่ร่และ บัณฑิิต่ศึกษา เ พ่�อเ ป็น กำ ลัง สิำ คัญในการ พัฒนางาน ด้านการ จัดการ น้ำ ของประเทศและ ภูมิิภาคอาเซึ่่ยน และใ ห้บ ริการ ว ช้ ิาการเ พ่�อใ ห้ห น่วยงานรา ช้การหร่อภาคเอก ช้นไ ด้ มิ่การนำอง ค์ความิรู้ไปใช้้ประโยช้น์ โดยมิ่แนว คิด ท่� สิำ คัญ ค่อ ใช้้ความิรู้และเทคโนโลย่ขั้น สิูงเ พ่�อสิร้าง ระบบการ จัดการ น้ำ ท่�เร่ยบ ง่าย สิ า มิาร ถิ่ใช้้งานและ ดูแล รักษาไ ด้ ง่าย สิอดค ล้อง กับ สิภาพ อุทก วิทยา และ อุทก ธิ รณ่วิทยา เห มิาะสิมิกับบ ริบท สิังค มิและ เศรษฐศาสิต่ร์ การ จัดการ น้ำ ค่อ กระบวนการ ทสิร ่� ้างขึ้นเ พ่�อใ ห้ เ กิดความิมิั�นคง ด้าน น้ำแ ก่ประ ช้ากรและความิยั�งย่นของ ท รัพยากร น้ำ เ ป็นกระบวนการ ท่� บูรณาการอง ค์ความิรู้ ด้านต่่างๆ เ พ่�อ กักเ ก็บ น้ำ ระบาย น้ำ จัด สิรร น้ำ และใช้้น้ำ เ พ่�อใ ห้เ กิดประโยช้น์ สิูง สิุด ต่ลอดจนการอ นุ รัก ษ์และ ฟื้้�น ฟืู้แห ล่ง น้ำใ ห้คงอยู่และมิ่ใช้้อ ย่างยั�งย่น รวมิทั้ ง การแ ก้ไข ปัญหา อันเ กิดจากท รัพยากร น้ำทั้ง ด้านป ริ มิาณ และ คุณภาพ การ จัดการ น้ำใ ห้มิ่ประสิิทธิิภาพมิ่ อง ค์ประกอบหลาย ด้าน ไ ด้แ ก่ การมิ่อง ค์ความิรู้และ ฐาน ข้อ มิูล ท่� ถิู่ก ต่้องเ ป็น ปัจ จุ บัน การวางแผนการ จัดการ น้ำ ท่�เห มิาะสิมิ การสิร้างอาคาร ช้ลศาสิต่ร์ ท่� สิอดค ล้อง กับ สิภาพ อุทก วิทยาและ อุทก ธิ รณ่วิทยา และการ พัฒนา บุคลากรและอง ค์กร ด้านการ จัดการ น้ำ ท่�มิ่ความิรู้และ ประสิิทธิิภาพในการบ ริหาร จัดการ น้ำ การมิ่สิ่วน ร่ว มิใน ระ ดับ ท้องถิ่ิ�นและการมิ่ระบบ ธิรร มิ า ภิบาล น้ำ (water governance) ท่�ด่ ใน ปัจ จุ บันมิุ่งเ น้นการใช้้แนวทางการ จัดการ ท รัพยากร น้ำแบบ บูรณาการ Integrated Water Resources Management (IWRM) โดยมิ่ เ ป้าห มิาย ท่�การสิร้างความิมิั�นคง ด้าน น้ำ หร่อ Water Security ในมิิ ต่ิต่่าง ๆ 5 มิิ ต่ิ ไ ด้แ ก่ ความิมิั�นคงของ น้ำใน ค รัวเร่อน ความิมิั�นคงของ น้ำเ พ่�อการผ ลิ ต่ การ จัดการ น้ำ ในเข ต่ เมิ่อง การ จัดการ นิเวศ น์แห ล่ง น้ำ และการ จัดการ ภัย พ บ ิ ต่ั ท ิ่�เ กิดจาก น้ำ และ ต่อบ สินองเ ป้าห มิายการ พัฒนา ท่�ยั�งย่น (SDGs) ท่� สิมิ า ช้ิกขององ ค์การ สิหประ ช้ า ช้ า ต่ิ กำหนดในเ ป้าห มิาย ท่� 6 “การเข้า ถิ่ึงการใช้้น้ำ สิะอาดและ สิุขา ภิบาล ท่�ด่” หัวใจห ลักของการ จัดการ น้ำใน ปัจ จุ บัน ค่อ การ บูรณาการ ร่วมิกันของห น่วยงานกำ กับ ดูแล (regulator) และห น่วยงานปฏิิ บั ต่ิการ (operator) เ พ่�อ จัดการ ด้าน อุปทาน (supply side management) และ อุป สิ ง ค์ (demand side management) และ ห น่วยงาน สิ่งเสิริ มิการใช้้ประโยช้น์จาก น้ำใ ห้เ ต่็ มิ ผศ.ดร.โพยม สราภิิรม ย์ ผ้�อำำ านวยการสถาบัันท รัพยากร น�ำ าใต้�ดิน สาขา วชาิ วศวกรรมเกษิ ต้ร คณะ วศวกรรมศาสิต้ร์ มหา วทยาลััยข ิ อำนแ ก่น 35
36 KKU RESEARCH OUTREACH การดำำาเนิินิงานิโครงการ สิ่วนใหญ่จะเป็นต่้นแบบของ การจัดการน้ำ ทั้งโครงการท่�ดำเนินการในภาพใหญ่ของ ประเทศ เช้่น โครงการจัดจ้างท่�ปรึกษาด้านการจัดการ ทรัพยากรน้ำ เพ่�อศึกษาดัช้น่ช้่้วัดต่้นแบบ สิำหรับโครงสิร้าง ข้อมิูลพ่้นฐาน ภายใต่้โครงการระบบการจัดเก็บข้อมิูล โครงสิร้างพ่้นฐานระดับพ่้นท่�เพ่�อการบริหารจัดการทรัพยากร น้ำอย่างยั�งย่น ในลุ่มิน้ำทั�วประเทศจำนวน 25 ลุ่มิน้ำ (โครงการ ระยะท่� 1) ให้แก่ สิำนักงานสิถิ่ิต่ิแห่งช้าต่ิ เป็นโครงการพัฒนา ต่ัวช้่้วัดการจัดการน้ำ (Water Management Index, WMI) ท่�ทำให้ สิทนช้. มิ่ข้อมิูลเพ่�อการกำหนดลำดับความิสิำคัญ ของโครงการพัฒนาแหล่งน้ำในการวางแผนและการอนุมิัต่ิ งบประมิาณโครงการในแต่่ละปีงบประมิาณร่วมิกับต่ัวช้่้วัดอ่�น ๆ จากการเป็นสิถิ่าบันท่�เช้่�ยวช้าญเฉพาะด้านน้ำใต่้ดิน จึงได้รับ การประสิานให้ดำเนินงานระยะยาวในการศึกษา ออกแบบ และสิร้างระบบจัดการเต่ิมิน้ำใต่้ดิน ในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำปราจ่นบุร่ จากบริษัท ท่.ซึ่่. ฟื้าร์มิาซึู่ต่ิคอลอุต่สิาหกรรมิ จำกัด โดย ใช้้งบประมิาณ CSR ของบริษัท ซึ่ึ�งมิ่เป้าหมิายเพ่�อเก็บกัก น้ำทดแทนน้ำในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำปราจ่นบุร่ท่�บริษัทฯ ได้ใช้้ใน การผลิต่สิินค้า และช้่วยให้ประช้าช้นในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำน่้ มิ่ ความิเป็นอยู่ท่�ด่ขึ้นจากการใช้้น้ำท่�เก็บกักไว้ใต่้ดิน สิร้าง กระบวนการเต่ิมิน้ำ-กักเก็บน้ำในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำปราจ่นบุร่ ท่�เป็นไปต่ามิหลักการอย่างต่่อเน่�องและยั�งย่น ผ่านการ ทำงานร่วมิกับกลุ่มิเกษต่รกร ภายใต่้โครงการพัฒนา และจัดการน้ำอย่างยั�งย่นด้วยการเต่ิมิน้ำใต่้ดิน พ่้นท ่�ลุ่มิ น้ำปราจ่นบุร่ ทำให้ประช้าช้นในพ่้นท ่�มิ่ความิมิั�นคงด้าน น้ำมิากขึ้นในการพัฒนาระบบเกษต่รกรรมิและมิ่รายได้ มิากขึ้น ลดความิเสิ่ยหายจากภัยแล้งได้ เป็นโครงการท่�ได้ รับรางวัลอุต่สิาหกรรมิด่เด่น ประเภทความิรับผิดช้อบต่่อ สิังคมิ ปี พ.ศ. 2564 ทั้งน่้การพัฒนาแหล่งน้ำขนาดเล็ก ทั้งน้ำใต่้ดินและน้ำผิวดินท ่� มิหาวิทยาลัยสินับสินุน สิามิารถิ่ ช้่วยให้ประช้าช้นสิามิารถิ่ขยายท่�ทำกินหร่อเปล่�ยนแปลง ระบบการผลิต่ จากระบบพ่ช้ไร่มิูลค่าต่�ำมิาเป็นไมิ้ผล หร่อพ่ช้ผักมิูลค่าสิูงได้ อย่างรวดเร็ว หร่อท่�เร่ยกว่า quick win โดยความิร่วมิมิ่อกันของคณาจารยด์ ้านแหล่งน้ำด้านการผลิต่ และการต่ลาด โดยไมิ่ต่้องรอคอยการพัฒนาโครงการ ขนาดใหญ่ท่�ใช้้งบประมิาณสิูงและใช้้เวลาพัฒนาโครงการ ยาวนานอ่กต่่อไป ประเด็นปัญหาทสิ ่� ำคัญมิากอ่กด้าน ค่อ มิหาวิทยาลัยขอนแก่น ต่ั้งอยู่ในภูมิิภาคทต่ั้ ่� งอยู่บนแหล่งเกล่อหิน จึงมิ่ปัญหาคุณภาพ น้ำเค็มิและดินเค็มิ การจัดการน้ำจึงได้รับผลกระทบหร่อ สิ่งผลกระทบต่่อแหล่งน้ำและพ่้นท ่� ดินเค็มิ การสิร้างฐาน ข้อมิูลสิภาพอุทกธิรณ่วิทยาและการต่ิดต่ามิข้อมิูลน้ำใต่้ดิน ของพ่้นท ่� จึงจำเป็นมิากในการวางแผนการจัดการดินและ น้ำ เพ่�อป้องกันผลกระทบต่่อแหล่งน้ำและพ่้นท่�เกษต่รกรรมิ ของประช้าช้นในระยะยาว รวมิทั้งการศึกษาผลกระทบจาก การเปล่�ยนแปลงภูมิิอากาศในอนาคต่ต่่อทรัพยากรน้ำใต่้ดิน ท ่� มิหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นผู้นำในงานวิจัยด้านน่้มิานาน การเป็นหน่วยงานหลักท ่� ศึกษาค้นคว้าวิจัยในเร่�องระบบ การไหลและการกระจายความิเค็มิน่้จึงสิำคัญมิากใน การกำหนดปริมิาณและรูปแบบการใช้้น้ำท่�เหมิาะสิมิ การวางแผนเพิ�มิการกักเก็บน้ำ การเต่ิมิน้ำใต่้ดิน และ การป้องกันการแพร่กระจายความิเค็มิของน้ำในอนาคต่ 36 KKU RESEARCH OUTREACH
37 การดำำาเนิินิงานิโครงการ สิ่วนใหญ่จะเป็นต่้นแบบของ การจัดการน้ำ ทั้งโครงการท่�ดำเนินการในภาพใหญ่ของ ประเทศ เช้่น โครงการจัดจ้างท่�ปรึกษาด้านการจัดการ ทรัพยากรน้ำ เพ่�อศึกษาดัช้น่ช้่้วัดต่้นแบบ สิำหรับโครงสิร้าง ข้อมิูลพ่้นฐาน ภายใต่้โครงการระบบการจัดเก็บข้อมิูล โครงสิร้างพ่้นฐานระดับพ่้นท่�เพ่�อการบริหารจัดการทรัพยากร น้ำอย่างยั�งย่น ในลุ่มิน้ำทั�วประเทศจำนวน 25 ลุ่มิน้ำ (โครงการ ระยะท่� 1) ให้แก่ สิำนักงานสิถิ่ิต่ิแห่งช้าต่ิ เป็นโครงการพัฒนา ต่ัวช้่้วัดการจัดการน้ำ (Water Management Index, WMI) ท่�ทำให้ สิทนช้. มิ่ข้อมิูลเพ่�อการกำหนดลำดับความิสิำคัญ ของโครงการพัฒนาแหล่งน้ำในการวางแผนและการอนุมิัต่ิ งบประมิาณโครงการในแต่่ละปีงบประมิาณร่วมิกับต่ัวช้่้วัดอ่�น ๆ จากการเป็นสิถิ่าบันท่�เช้่�ยวช้าญเฉพาะด้านน้ำใต่้ดิน จึงได้รับ การประสิานให้ดำเนินงานระยะยาวในการศึกษา ออกแบบ และสิร้างระบบจัดการเต่ิมิน้ำใต่้ดิน ในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำปราจ่นบุร่ จากบริษัท ท่.ซึ่่. ฟื้าร์มิาซึู่ต่ิคอลอุต่สิาหกรรมิ จำกัด โดย ใช้้งบประมิาณ CSR ของบริษัท ซึ่ึ�งมิ่เป้าหมิายเพ่�อเก็บกัก น้ำทดแทนน้ำในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำปราจ่นบุร่ท่�บริษัทฯ ได้ใช้้ใน การผลิต่สิินค้า และช้่วยให้ประช้าช้นในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำน่้ มิ่ ความิเป็นอยู่ท่�ด่ขึ้นจากการใช้้น้ำท่�เก็บกักไว้ใต่้ดิน สิร้าง กระบวนการเต่ิมิน้ำ-กักเก็บน้ำในพ่้นท ่�ลุ่มิน้ำปราจ่นบุร่ ท่�เป็นไปต่ามิหลักการอย่างต่่อเน่�องและยั�งย่น ผ่านการ ทำงานร่วมิกับกลุ่มิเกษต่รกร ภายใต่้โครงการพัฒนา และจัดการน้ำอย่างยั�งย่นด้วยการเต่ิมิน้ำใต่้ดิน พ่้นท ่�ลุ่มิ น้ำปราจ่นบุร่ ทำให้ประช้าช้นในพ่้นท ่�มิ่ความิมิั�นคงด้าน น้ำมิากขึ้นในการพัฒนาระบบเกษต่รกรรมิและมิ่รายได้ มิากขึ้น ลดความิเสิ่ยหายจากภัยแล้งได้ เป็นโครงการท่�ได้ รับรางวัลอุต่สิาหกรรมิด่เด่น ประเภทความิรับผิดช้อบต่่อ สิังคมิ ปี พ.ศ. 2564 ทั้งน่้การพัฒนาแหล่งน้ำขนาดเล็ก ทั้งน้ำใต่้ดินและน้ำผิวดินท ่� มิหาวิทยาลัยสินับสินุน สิามิารถิ่ ช้่วยให้ประช้าช้นสิามิารถิ่ขยายท่�ทำกินหร่อเปล่�ยนแปลง ระบบการผลิต่ จากระบบพ่ช้ไร่มิูลค่าต่�ำมิาเป็นไมิ้ผล หร่อพ่ช้ผักมิูลค่าสิูงได้ อย่างรวดเร็ว หร่อท่�เร่ยกว่า quick win โดยความิร่วมิมิ่อกันของคณาจารยด์ ้านแหล่งน้ำด้านการผลิต่ และการต่ลาด โดยไมิ่ต่้องรอคอยการพัฒนาโครงการ ขนาดใหญ่ท่�ใช้้งบประมิาณสิูงและใช้้เวลาพัฒนาโครงการ ยาวนานอ่กต่่อไป ประเด็นปัญหาทสิ ่� ำคัญมิากอ่กด้าน ค่อ มิหาวิทยาลัยขอนแก่น ต่ั้งอยู่ในภูมิิภาคทต่ั้ ่� งอยู่บนแหล่งเกล่อหิน จึงมิ่ปัญหาคุณภาพ น้ำเค็มิและดินเค็มิ การจัดการน้ำจึงได้รับผลกระทบหร่อ สิ่งผลกระทบต่่อแหล่งน้ำและพ่้นท ่� ดินเค็มิ การสิร้างฐาน ข้อมิูลสิภาพอุทกธิรณ่วิทยาและการต่ิดต่ามิข้อมิูลน้ำใต่้ดิน ของพ่้นท ่� จึงจำเป็นมิากในการวางแผนการจัดการดินและ น้ำ เพ่�อป้องกันผลกระทบต่่อแหล่งน้ำและพ่้นท่�เกษต่รกรรมิ ของประช้าช้นในระยะยาว รวมิทั้งการศึกษาผลกระทบจาก การเปล่�ยนแปลงภูมิิอากาศในอนาคต่ต่่อทรัพยากรน้ำใต่้ดิน ท ่� มิหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นผู้นำในงานวิจัยด้านน่้มิานาน การเป็นหน่วยงานหลักท ่� ศึกษาค้นคว้าวิจัยในเร่�องระบบ การไหลและการกระจายความิเค็มิน่้จึงสิำคัญมิากใน การกำหนดปริมิาณและรูปแบบการใช้้น้ำท่�เหมิาะสิมิ การวางแผนเพิ�มิการกักเก็บน้ำ การเต่ิมิน้ำใต่้ดิน และ การป้องกันการแพร่กระจายความิเค็มิของน้ำในอนาคต่ 37
38 KKU RESEARCH OUTREACH งานวิิจััยสิ่วนใหญ่ได้มิ่การนำไปใช้้ประโยช้น์ผ่านการให้ บริการวิช้าการของหน่วยงานต่่าง ๆ ของมิหาวิทยาลัย เป็นการให้บริการจัดทำแผนการจัดการน้ำในระดับโครงการ ระดับจังหวัด และระดับลุ่มิน้ำ หร่อระดับหน่วยงานหลัก ของประเทศ การศึกษาแนวทางการจัดการน้ำท่�เหมิาะสิมิ และการสิร้างพ่้นท ่� ต่้นแบบของการจัดการน้ำ โดยใช้้ องค์ความิรู้ด้านการจัดการเต่มินิ ้ำใต่ด้ิน (Managed Aquifer Recharge, MAR) การสิร้างแหล่งน้ำในไร่นา การพัฒนา ฝ่ายขนาดเล็ก การใช้้น้ำใต่้ดินเพ่�อการเกษต่ร การจัดการน้ำ ในระบบพ่ช้สิวนและพ่ช้ไร่ การจัดการระบบประปาชุ้มิช้น การใช้้แหล่งพลังงานทางเล่อกเพ่�อการจัดการน้ำการบำบัด น้ำเสิ่ย และการปรับปรุงคุณภาพน้ำเค็มิ เป็นต่้น โดยการพัฒนาต่่อยอดงานวิจัยสิู่การใช้้ประโยช้น์มิ่ 2 รูปแบบ ค่อ การบริการวิช้าการหร่อให้คำปรึกษาแก่ หน่วยงานรัฐในโครงการท ่� ต่้องการความิรู้ใหมิ่ ๆ และ เทคโนโลย่ใหมิ่มิาทำงาน และงานบริการวิช้าการใน พ่้นท่�โดยการสินับสินุนจากภาคเอกช้น ในแบบหลังน่้ จะมิ่การก่อสิร้างอาคารช้ลศาสิต่ร์เพ่�อการจัดการน้ำ การใช้้ประโยช้น์ และการต่ิดต่ามิประเมิินผล การดำเนินงานจะเริ�มิจากการทำสิัญญาหร่อความิร่วมิมิ่อ ต่ามิกรอบการทำงานและเป้าหมิายท่�กำหนดไว้ร่วมิ กัน แล้วนักวิจัยจะลงพ่้นท ่� สิำรวจสิภาพอุทกธิรณ่วิทยา สิิ�งแวดล้อมิ การใช้้ท ่� ดิน และการใช้้น้ำ ปัญหาของพ่้นท่� แล้ววางระบบการจัดการน้ำท่�เหมิาะสิมิให้แก่ชุ้มิช้น และออกแบบ ก่อสิร้าง สิ่งเสิริมิการใช้้น้ำอย่างถิู่กต่้อง ฝ่ึกอบรมิการดูแลรักษาระบบ และต่ิดต่ามิประเมิินผลทั้งด้าน วิศวกรรมิ สิิ�งแวดล้อมิ สิังคมิ และเศรษฐศาสิต่ร์ ของโครงการ มิหาวิทยาลัยขอนแก่นทำหน้าท่�เป็นหน่วยงานแห่งองค์ความิรู้ทำงานร่วมิกับ ภาค่เคร่อข่ายการทำงานต่่าง ๆ เช้่น กรมิทรัพยากรน้ำบาดาล กรมิทรัพยากรน้ำ กรมิช้ลประทาน การไฟื้ฟื้้าฝ่่ายผลิต่แห่งประเทศไทย สิำนักงานสิถิ่ิต่ิแห่งช้าต่ิ สิถิ่าบันสิารสินเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมิหาช้น) และ สิวทช้. เป็นต่้น รวมิทั้ง เคร่อข่ายภาคเอกช้น เช้่น บริษัท ท่.ซึ่่. ฟื้าร์มิาซึู่ต่ิคอลอุต่สิาหกรรมิ จำกัด มิิต่รผลกรุ้ป สิมิาคมิพัฒนาประช้ากรและช้มิชุ้ น (Population and Community Development Association, PDA หร่อ ศูนย์มิ่ช้ัย) เคร่อข่ายช้าวบ้านอนุรักษ์ และฟื้้�นฟืู้แก่งละว้า จังหวัดขอนแก่น และ บรษิัท ป.รุ่งเร่อง แลนด์ ด่เวลอปเมิ้นท์ จำกัด เป็นต่้น ได้ทำงานร่วมิกันในการพัฒนาแหล่งน้ำ และจัดการฝ่ึกอบรมิด้าน การจัดการน้ำให้แก่เคร่อข่ายเกษต่รกรและเยาวช้นร่วมิกัน 38 KKU RESEARCH OUTREACH
39 งานวิิจััย สิ่วนให ญ่ไ ด้มิ่การนำไปใช้้ประโยช้น์ ผ่านการใ ห้ บ ริการ วิ ช้าการของห น่วยงานต่่าง ๆ ของ มิหา วิทยา ลัย เ ป็นการใ ห้บ ริการ จัดทำแผนการ จัดการ น้ำในระ ดับโครงการ ระ ดับ จังห วัด และระ ดับลุ่มิน้ำ หร่อระ ดับห น่วยงานห ลัก ของประเทศ การ ศึกษาแนวทางการ จัดการ น้ำ ท่�เห มิาะสิมิ และการสิร้างพ่้ น ท่� ต่้นแบบของการ จัดการ น้ำ โดยใช้้ อง ค์ความิรู้ด้านการ จัดการเ ต่มินิ ้ำใ ต่ ด ้ิน (Managed Aquifer Recharge, MAR) การสิร้างแห ล่ง น้ำในไ ร่นา การ พัฒนา ฝ่ายขนาดเ ล็ก การใช้้น้ำใ ต่้ ดินเ พ่�อการเกษ ต่ร การ จัดการ น้ำ ในระบบพ่ช้สิวนและพ่ช้ ไ ร่ การ จัดการระบบประปา ชุ้มิช้ น การใช้้แห ล่งพ ลังงานทางเล่อกเ พ่�อการ จัดการ น้ำการบำ บัด น้ำเสิ่ย และการป รับป รุง คุณภาพ น้ำเ ค็ มิ เ ป็น ต่้น โดยการ พัฒนาต่่อยอดงาน วิ จัยสิู่การใช้้ประโยช้น์มิ่ 2 รูปแบบ ค่อ การบ ริการ วิ ช้าการหร่อใ ห้คำป รึกษาแ ก่ ห น่วยงาน รัฐในโครงการ ท่� ต่้องการความิรู้ให มิ่ ๆ และ เทคโนโลย่ให มิ่ มิาทำงาน และงานบ ริการ วิ ช้าการใน พ่้ น ท่�โดยการสินับสินุนจากภาคเอก ช้น ในแบบห ลังน่้ จะมิ่การ ก่อสิร้างอาคาร ช้ลศาสิต่ร์เ พ่�อการ จัดการ น้ำ การใช้้ประโยช้น์ และการ ต่ิด ต่ า มิประเมิินผล การดำเ นินงานจะเริ� มิจากการทำ สิัญญาหร่อความิร่วมิมิ่ อ ต่ า มิกรอบการทำงานและเ ป้าห มิาย ท่�กำหนดไ ว้ ร่ว มิ กัน แ ล้ว นัก วิ จัยจะลงพ่้ น ท่� สิำรวจ สิภาพ อุทก ธิ รณ่วิทยา สิิ�งแวด ล้อ มิ การใช้้ ท่� ดิน และการใช้้ น้ำ ปัญหาของพ่้น ท่� แ ล้ววางระบบการ จัดการ น้ำ ท่�เห มิาะสิมิ ใ ห้แ ก่ ชุ้มิช้น และออกแบบ ก่อสิร้าง สิ่งเสิริ มิการใช้้ น้ำอ ย่าง ถิู่ก ต่้อง ฝ่ึกอบร มิการ ดูแล รักษาระบบ และ ต่ิด ต่ า มิประเมิินผลทั้ง ด้าน วิศวกรร มิ สิิ�งแวด ล้อ มิ สิังค มิ และเศรษฐศาสิต่ร์ ของโครงการ มิหา วิทยา ลัยขอนแ ก่นทำห น้า ท่�เ ป็นห น่วยงานแ ห่งอง ค์ความิรู้ทำงาน ร่วมิกับ ภาค่เคร่ อ ข่ายการทำงานต่่าง ๆ เ ช้่น กร มิ ท รัพยากร น้ำบาดาล กร มิ ท รัพยากร น้ำ กรมิช้ลประทาน การไฟื้ฟื้้าฝ่่ายผ ลิ ต่ แ ห่งประเทศไทย สิำ นักงานสิถิ่ิ ต่ิแ ห่ง ช้ า ต่ิ สิถิ่ า บัน สิาร สินเทศท รัพยากร น้ำ (อง ค์การ มิหา ช้น) และ สิวท ช้. เ ป็น ต่้น รวมิทั้ง เคร่ อ ข่ายภาคเอก ช้น เ ช้่น บ ริ ษัท ท่ .ซึ่่. ฟื้ า ร์ มิ า ซึู่ ต่ิคอล อุต่สิาหกรร มิ จำ กัด มิิ ต่รผลกรุ้ป สิมิาคมิพัฒนาประ ช้ากรและ ช้มิชุ้ น (Population and Community Development Association, PDA หร่อ ศูน ย์มิ่ช้ัย) เคร่ อ ข่าย ช้าว บ้านอ นุ รัก ษ์ และฟื้้�น ฟืู้แ ก่งละ ว้า จังห วัดขอนแ ก่น และ บ ร ษ ิัท ป.รุ่งเร่อง แลน ด์ ด่เวลอปเ มิ้น ท์ จำ กัด เ ป็น ต่้น ไ ด้ทำงาน ร่วมิกันในการ พัฒนาแห ล่ง น้ำ และ จัดการ ฝ่ึกอบรมิด้าน การ จัดการ น้ำใ ห้แ ก่เคร่ อ ข่ายเกษ ต่รกรและเยาว ช้ น ร่วมิกัน 39
40 KKU RESEARCH OUTREACH ทิิศทิางในิอนิาคต มิหาวิทยาลัยขอนแก่นจะต่้องพัฒนาระบบการบริหารหน่วยงานย่อยท่�ทำงานวิจัย และบริการวิช้าการด้านน้ำ ให้มิ่เอกภาพและเป็นสิากลมิากขึ้นเพ่�อเป็นศูนย์กลางเคร่อข่ายการจัดการน้ำใน ภาคต่ะวันออกเฉ่ยงเหน่อและภูมิิภาค GMS โดยเน้นสิร้างบุคลากรด้านน้ำผ่านหลักสิูต่รการจัดการทรัพยากรน้ำ ผลิต่ผลงานวิจัยด้านน้ำและสิร้างนวัต่กรรมิต่้นแบบด้านการจัดการน้ำ เช้่น ระบบฐานข้อมิูลและแบบจำลอง ทางช้ลศาสิต่ร์เพ่�อใช้้การวางแผนงานและโครงการพัฒนาแหล่งน้ำในระดับลุ่มิน้ำและระดับชุ้มิช้น พัฒนา นวัต่กรรมิการใช้้น้ำให้มิ่ประสิิทธิิภาพสิูงและผลิต่ภาพสิูง และนวัต่กรรมิเพ่�อการจัดการคุณภาพน้ำ และระบบ สิถิ่าปัต่ยกรรมิและการจัดการผังพ่้นท่�และผังน้ำท ่� สิอดคล้องกับการจัดการภัยพิบัต่ิด้านน้ำ โดยเน้นการเป็นผู้นำ ในการค้นพบองค์ความิรู้ใหมิ่ท่�ใช้้สิร้างความิมิั�นคงด้านน้ำให้ครบทุกมิิต่ิให้แก่ประช้าช้น ท ่� สิามิารถิ่นำไปขยายผล สิู่การใช้้งานและการพานิช้ย์ได้อย่างแท้จริง 40 KKU RESEARCH OUTREACH
41 ทิิศทิางในิอนิาคต มิหาวิทยาลัยขอนแก่นจะต่้องพัฒนาระบบการบริหารหน่วยงานย่อยท่�ทำงานวิจัย และบริการวิช้าการด้านน้ำ ให้มิ่เอกภาพและเป็นสิากลมิากขึ้นเพ่�อเป็นศูนย์กลางเคร่อข่ายการจัดการน้ำใน ภาคต่ะวันออกเฉ่ยงเหน่อและภูมิิภาค GMS โดยเน้นสิร้างบุคลากรด้านน้ำผ่านหลักสิูต่รการจัดการทรัพยากรน้ำ ผลิต่ผลงานวิจัยด้านน้ำและสิร้างนวัต่กรรมิต่้นแบบด้านการจัดการน้ำ เช้่น ระบบฐานข้อมิูลและแบบจำลอง ทางช้ลศาสิต่ร์เพ่�อใช้้การวางแผนงานและโครงการพัฒนาแหล่งน้ำในระดับลุ่มิน้ำและระดับชุ้มิช้น พัฒนา นวัต่กรรมิการใช้้น้ำให้มิ่ประสิิทธิิภาพสิูงและผลิต่ภาพสิูง และนวัต่กรรมิเพ่�อการจัดการคุณภาพน้ำ และระบบ สิถิ่าปัต่ยกรรมิและการจัดการผังพ่้นท่�และผังน้ำท ่� สิอดคล้องกับการจัดการภัยพิบัต่ิด้านน้ำ โดยเน้นการเป็นผู้นำ ในการค้นพบองค์ความิรู้ใหมิ่ท่�ใช้้สิร้างความิมิั�นคงด้านน้ำให้ครบทุกมิิต่ิให้แก่ประช้าช้น ท ่� สิามิารถิ่นำไปขยายผล สิู่การใช้้งานและการพานิช้ย์ได้อย่างแท้จริง 41
42 KKU RESEARCH OUTREACH Public Private Partnership ผลิิตภััณฑ์์อาหารบำำารุงสมอง การเพิ่มิ�ม ู ลิค่่าผลิิตภััณฑ์์จากมะม่วงหิมพิ่านต์ ในรูปอาหารสุขภัาพิ่ Q : ขออนุุญาตให้้อาจารย์์แนุะนุำตัวค่่ะ อ.จินุตนุาภรณ์์ : สวััสดีีค่่ะ ชื่่�อ ศาสตราจารย์์ ดีร.จินตนาภรณ์์ วััฒนธร เป็็นอาจารย์์สังกััดีค่ณ์ะแพทย์ศาสตร์ มหาวัิทย์าลััย์ขอนแกั่น ทำหน้าที�รักัษา ราชื่กัารผู้้้อำนวัย์กัารสถาบัันวัิจัย์เพ่�อ พัฒนาสมรรถนะมนุษย์์แลัะกัารเสริมสร้าง สุขภาพ มหาวัิทย์าลััย์ขอนแกั่น Q : จุดเริ�มต้นุและแนุวค่ิดในุการดำเนุินุ โค่รงการ “การเพิ่ิ�มมูลค่่าผลิตภัณ์ฑ์์จาก มะม่วงห้ิมพิ่านุต์ในุรูปอาห้ารสุุขภาพิ่” เป็นุมาอย์่างไรค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ป็ัจจุบัันในป็ระเทศไทย์ มีกัารใชื่้ป็ระโย์ชื่น์ของมะม่วังหิมพานต์ ย์ังไม่เต็มศักัย์ภาพ ส่วันใหญ่่ใชื่้ในร้ป็ของ กัารบัริโภค่ส่วันที�เป็็นเมลั็ดีเป็็นหลัักั ใบัอ่อนมีกัารนำไป็ทำน้ำพริกั แลัะผู้ลั มีกัารนำไป็ค่ั้นน้ำทำเป็็นเค่ร่องดี่�มน้ำ มะม่วังหิมพานต์ อย์่างไรกั็ตามพ่ชื่ชื่นิดี นี้มีศักัย์ภาพในกัารนำมาใชื่้ป็ระโย์ชื่น์ส้ง มากัในกัารแพทย์์พ่้นเม่องของต่างป็ระเทศ มีกัารนำมาใชื่้รักัษาโรค่ต่าง ๆ ดีังนั้น มะม่วังหิมพานต์จึงน่าจะมีศักัย์ภาพนำมา แป็รร้ป็เพิ�มม้ลัค่่าในร้ป็อาหารสุขภาพไดี้ ซึ่ึ�งจะสามารถเพิ�มม้ลัค่่าทั้งของผู้ลัิตภัณ์ฑ์์ ที�ขาย์อย์้่เดีิม ตลัอดีจนส่วันที�ย์ังมีกัารใชื่้ งานน้อย์ ตลัอดีจน byproduct มากักัวั่า เดีิมมากั Q : บทบาทของมห้าวิทย์าลย์ัขอนุแกนุ่และ ภาค่ีเค่รือข่าย์ในุการดำเนุินุโค่รงการเป็นุ อย์่างไรบ้างค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ภาค่ีเค่ร่อข่าย์ในกัาร ดีำเนินกัารนั้นจะเป็็นแหลั่งทุนที�ทำเร่องนี้มี สองส่วัน ในส่วันกัารพัฒนานักัวัิจัย์สำหรับั ภาค่อุตสาหกัรรมมาจากั สกัสวั. หร่อ สำนกัังานค่ณ์ะกัรรมกัารส่งเสริมวัิทย์าศาสตร์ วัิจัย์แลัะนวััตกัรรม ซึ่ึ�งเดีิมเป็็น สกัวั. หร่อ สำนักังานกัองทุนสนับัสนุนกัารวัิจัย์ ผู้่าน โค่รงกัารพัฒนานักัวัิจัย์แลัะงานวัิจัย์เพ่�อ อุตสาหกัรรม (พวัอ.) แลัะในส่วันกัารพัฒนา งานวัิจัย์มาจากัสวักั. หร่อ สำนักังานพัฒนา กัารวัิจัย์กัารเกัษตร (องค่์กัารมหาชื่น) ใน กัารคุ่มวััตถุดีิบัเราร่วัมม่อกัับักัลัุ่มเกัษตรกัร ผู้่านกัารทำงานของกัระทรวังเกัษตรแลัะ สหกัรณ์์ แลัะร่วัมม่อกัับัภาค่ธุรกัิจค่่อบัริษัท แค่ชื่ชื่้วัี ภ้เกั็ต บัรษิัทไอย์รา แลัะ บัรษิัท JWF ในกัระบัวันกัาร authentication จะป็ระสาน ขอค่วัามร่วัมม่อกัับัฝ่่าย์อนุกัรมวัิธานพ่ชื่ หอพรรณ์ไม้กัระทรวังเกัษตรค่่ะ Q : การจัดทำโค่รงการตั�งแต่ต้นุนุ�ำถึึง ปลาย์นุ�ำ มีการกระบวนุการอย์่างไรค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ในกัารจัดีทำโค่รงกัารต้อง ให้ค่วัามสำค่ัญ่ตั้งแต่ต้นน้ำหร่อวััตถุดีิบัจึง จำเป็็นต้องคุ่มค่ณ์ุภาพของวััตถดีุบัิเน้น GACP หร่อ good agricultural and collection practices จากันั้นในกัระบัวันกัารค่วับัคุ่ม กัารพัฒนากั็เน้นกัารคุ่มคุ่ณ์ภาพกัารผู้ลัิต คุ่มเร่�องสารสำค่ัญ่ shelf life ในระดีับั prototype product ซึ่ึ�งในกัรณ์ีที�จะนำไป็ ใชื่้ในอุตสาหกัรรมตั้งแต่ขั้นตอน MVP หร่อ minimum viable product นั้นค่วัรใชื่้ กัารผู้ลัิตหร่อกัารเตรีย์มจากั prototype product ไป็ทำดี้วัย์ process GMP หร่อ good manufacture product แลัะกัลัับั มาตรวัจคุ่ณ์สมบััติ กัรณ์ีที�ผู้สมใน formula ของผู้ลัิตภัณ์ฑ์์แลั้วักั็ต้อง recheck activity อีกัค่รั้ง โดีย์ขนาดีที�จะนำมาใชื่้ในค่นนั้น ค่วัรมั�นใจในเร่�องค่วัามป็ลัอดีภัย์แลัะ ป็ระสิทธิภาพในเบั่้องต้น ดีังนั้นข้อม้ลัจากั preclinical phase ที�เป็็น in vivo จึง จำเป็็นซึ่ึ�งเราทำกัารทดีสอบัมาแลั้วัพบัวั่า ค่่าค่วัามป็ลัอดีภัย์ส้งเม่�อนำมาทดีสอบัใน แบับัจำลัองที�จำลัองสภาวัะที�จะนำไป็ใชื่้จริง ต้องไดี้ผู้ลั แลั้วัจึงนำค่่านั้นมาค่ำนวัณ์ขนาดี กัารใชื่้ในมนุษย์์ แลัะเพ่�อให้แน่ใจจำเป็็นต้อง มีกัารทดีสอบัย์่นย์ันในมนุษย์์ตามหลัักั GCP หร่อ good clinical practice เชื่่นกัันค่่ะ Q : วัตถึุประสุงค่์ในุการดำเนุินุการ โค่รงการฯ ค่ืออะไรค่ะอาจารย์์ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : กัารพัฒนาเพิ�มม้ลัค่่า ของมะม่วังหิมพานต์นั้น เราเน้นกัารนำไป็ เพิ�มศักัย์ภาพของร่างกัาย์ในกัารทำงาน ของระบับัต่าง ๆ เพ่�อให้สามารถเพิ�ม ป็ระสิทธิภาพ เชื่่น ชื่่วัย์เสริมสมรรถนะ กัารทำงานแลัะป็กัป็้องกัารทำลัาย์ สมองจากัอนุม้ลัอิสระแลัะกัารอักัเสบั ชื่่วัย์เพิ�มสมรรถนะร่างกัาย์ในกัารค่วับัคุ่ม เมแทบัอลัิซึ่ึม แลัะชื่่วัย์ในกัารเพิ�ม กัารทำงานของของจุลัินทรีย์์ในลัำไส้ ทำให้ชื่่วัย์เสริมป็ระสิทธิภาพของระบับั gut-brain-axis ดีังนั้นทำให้ชื่่วัย์เพิ�ม ค่วัามจำ ป็กัป็้องสมอง ทำให้ลัดี ค่วัามวัิตกักัังวัลั นอนหลัับัดีี แลัะป็้องกััน กัลัุ่มโรค่ NCD โดีย์เฉพาะโรค่อ้วันลังพุง หร่อเมแทโบัลัิกัซึ่ินโดีรมค่่ะ ศาสตราจารย์์ ดร.จินตนาภัรณ์ วัฒนธร สาขาวิชาสรีรวิทย์า ค่ณะแพิ่ทย์ศาสตร์ มหาวิทย์าลิัย์ขอนแก่น 42 KKU RESEARCH OUTREACH
43 Public Private Partnership ผลิิตภััณฑ์์อาหารบำำารุงสมอง การเพิ่มิ�ม ู ลิค่่าผลิิตภััณฑ์์จากมะม่วงหิมพิ่านต์ ในรูปอาหารสุขภัาพิ่ Q : ขออนุุญาตให้้อาจารย์์แนุะนุำตัวค่่ะ อ.จินุตนุาภรณ์์ : สวััสดีีค่่ะ ชื่่�อ ศาสตราจารย์์ ดีร.จินตนาภรณ์์ วััฒนธร เป็็นอาจารย์์สังกััดีค่ณ์ะแพทย์ศาสตร์ มหาวัิทย์าลััย์ขอนแกั่น ทำหน้าที�รักัษา ราชื่กัารผู้้้อำนวัย์กัารสถาบัันวัิจัย์เพ่�อ พัฒนาสมรรถนะมนุษย์์แลัะกัารเสริมสร้าง สุขภาพ มหาวัิทย์าลััย์ขอนแกั่น Q : จุดเริ�มต้นุและแนุวค่ิดในุการดำเนุินุ โค่รงการ “การเพิ่ิ�มมูลค่่าผลิตภัณ์ฑ์์จาก มะม่วงห้ิมพิ่านุต์ในุรูปอาห้ารสุุขภาพิ่” เป็นุมาอย์่างไรค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ป็ัจจุบัันในป็ระเทศไทย์ มีกัารใชื่้ป็ระโย์ชื่น์ของมะม่วังหิมพานต์ ย์ังไม่เต็มศักัย์ภาพ ส่วันใหญ่่ใชื่้ในร้ป็ของ กัารบัริโภค่ส่วันที�เป็็นเมลั็ดีเป็็นหลัักั ใบัอ่อนมีกัารนำไป็ทำน้ำพริกั แลัะผู้ลั มีกัารนำไป็ค่ั้นน้ำทำเป็็นเค่ร่องดี่�มน้ำ มะม่วังหิมพานต์ อย์่างไรกั็ตามพ่ชื่ชื่นิดี นี้มีศักัย์ภาพในกัารนำมาใชื่้ป็ระโย์ชื่น์ส้ง มากัในกัารแพทย์์พ่้นเม่องของต่างป็ระเทศ มีกัารนำมาใชื่้รักัษาโรค่ต่าง ๆ ดีังนั้น มะม่วังหิมพานต์จึงน่าจะมีศักัย์ภาพนำมา แป็รร้ป็เพิ�มม้ลัค่่าในร้ป็อาหารสุขภาพไดี้ ซึ่ึ�งจะสามารถเพิ�มม้ลัค่่าทั้งของผู้ลัิตภัณ์ฑ์์ ที�ขาย์อย์้่เดีิม ตลัอดีจนส่วันที�ย์ังมีกัารใชื่้ งานน้อย์ ตลัอดีจน byproduct มากักัวั่า เดีิมมากั Q : บทบาทของมห้าวิทย์าลย์ัขอนุแกนุ่และ ภาค่ีเค่รือข่าย์ในุการดำเนุินุโค่รงการเป็นุ อย์่างไรบ้างค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ภาค่ีเค่ร่อข่าย์ในกัาร ดีำเนินกัารนั้นจะเป็็นแหลั่งทุนที�ทำเร่องนี้มี สองส่วัน ในส่วันกัารพัฒนานักัวัิจัย์สำหรับั ภาค่อุตสาหกัรรมมาจากั สกัสวั. หร่อ สำนกัังานค่ณ์ะกัรรมกัารส่งเสริมวัิทย์าศาสตร์ วัิจัย์แลัะนวััตกัรรม ซึ่ึ�งเดีิมเป็็น สกัวั. หร่อ สำนักังานกัองทุนสนับัสนุนกัารวัิจัย์ ผู้่าน โค่รงกัารพัฒนานักัวัิจัย์แลัะงานวัิจัย์เพ่�อ อุตสาหกัรรม (พวัอ.) แลัะในส่วันกัารพัฒนา งานวัิจัย์มาจากัสวักั. หร่อ สำนักังานพัฒนา กัารวัิจัย์กัารเกัษตร (องค่์กัารมหาชื่น) ใน กัารคุ่มวััตถุดีิบัเราร่วัมม่อกัับักัลัุ่มเกัษตรกัร ผู้่านกัารทำงานของกัระทรวังเกัษตรแลัะ สหกัรณ์์ แลัะร่วัมม่อกัับัภาค่ธุรกัิจค่่อบัริษัท แค่ชื่ชื่้วัี ภ้เกั็ต บัรษิัทไอย์รา แลัะ บัรษิัท JWF ในกัระบัวันกัาร authentication จะป็ระสาน ขอค่วัามร่วัมม่อกัับัฝ่่าย์อนุกัรมวัิธานพ่ชื่ หอพรรณ์ไม้กัระทรวังเกัษตรค่่ะ Q : การจัดทำโค่รงการตั�งแต่ต้นุนุ�ำถึึง ปลาย์นุ�ำ มีการกระบวนุการอย์่างไรค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ในกัารจัดีทำโค่รงกัารต้อง ให้ค่วัามสำค่ัญ่ตั้งแต่ต้นน้ำหร่อวััตถุดีิบัจึง จำเป็็นต้องคุ่มค่ณ์ุภาพของวััตถดีุบัิเน้น GACP หร่อ good agricultural and collection practices จากันั้นในกัระบัวันกัารค่วับัคุ่ม กัารพัฒนากั็เน้นกัารคุ่มคุ่ณ์ภาพกัารผู้ลัิต คุ่มเร่�องสารสำค่ัญ่ shelf life ในระดีับั prototype product ซึ่ึ�งในกัรณ์ีที�จะนำไป็ ใชื่้ในอุตสาหกัรรมตั้งแต่ขั้นตอน MVP หร่อ minimum viable product นั้นค่วัรใชื่้ กัารผู้ลัิตหร่อกัารเตรีย์มจากั prototype product ไป็ทำดี้วัย์ process GMP หร่อ good manufacture product แลัะกัลัับั มาตรวัจคุ่ณ์สมบััติ กัรณ์ีที�ผู้สมใน formula ของผู้ลัิตภัณ์ฑ์์แลั้วักั็ต้อง recheck activity อีกัค่รั้ง โดีย์ขนาดีที�จะนำมาใชื่้ในค่นนั้น ค่วัรมั�นใจในเร่�องค่วัามป็ลัอดีภัย์แลัะ ป็ระสิทธิภาพในเบั่้องต้น ดีังนั้นข้อม้ลัจากั preclinical phase ที�เป็็น in vivo จึง จำเป็็นซึ่ึ�งเราทำกัารทดีสอบัมาแลั้วัพบัวั่า ค่่าค่วัามป็ลัอดีภัย์ส้งเม่�อนำมาทดีสอบัใน แบับัจำลัองที�จำลัองสภาวัะที�จะนำไป็ใชื่้จริง ต้องไดี้ผู้ลั แลั้วัจึงนำค่่านั้นมาค่ำนวัณ์ขนาดี กัารใชื่้ในมนุษย์์ แลัะเพ่�อให้แน่ใจจำเป็็นต้อง มีกัารทดีสอบัย์่นย์ันในมนุษย์์ตามหลัักั GCP หร่อ good clinical practice เชื่่นกัันค่่ะ Q : วัตถึุประสุงค่์ในุการดำเนุินุการ โค่รงการฯ ค่ืออะไรค่ะอาจารย์์ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : กัารพัฒนาเพิ�มม้ลัค่่า ของมะม่วังหิมพานต์นั้น เราเน้นกัารนำไป็ เพิ�มศักัย์ภาพของร่างกัาย์ในกัารทำงาน ของระบับัต่าง ๆ เพ่�อให้สามารถเพิ�ม ป็ระสิทธิภาพ เชื่่น ชื่่วัย์เสริมสมรรถนะ กัารทำงานแลัะป็กัป็้องกัารทำลัาย์ สมองจากัอนุม้ลัอิสระแลัะกัารอักัเสบั ชื่่วัย์เพิ�มสมรรถนะร่างกัาย์ในกัารค่วับัคุ่ม เมแทบัอลัิซึ่ึม แลัะชื่่วัย์ในกัารเพิ�ม กัารทำงานของของจุลัินทรีย์์ในลัำไส้ ทำให้ชื่่วัย์เสริมป็ระสิทธิภาพของระบับั gut-brain-axis ดีังนั้นทำให้ชื่่วัย์เพิ�ม ค่วัามจำ ป็กัป็้องสมอง ทำให้ลัดี ค่วัามวัิตกักัังวัลั นอนหลัับัดีี แลัะป็้องกััน กัลัุ่มโรค่ NCD โดีย์เฉพาะโรค่อ้วันลังพุง หร่อเมแทโบัลัิกัซึ่ินโดีรมค่่ะ ศาสตราจารย์์ ดร.จินตนาภัรณ์ วัฒนธร สาขาวิชาสรีรวิทย์า ค่ณะแพิ่ทย์ศาสตร์ มหาวิทย์าลิัย์ขอนแก่น 43
44 KKU RESEARCH OUTREACH Q : มีการนุำไปใช้้ประโย์ช้นุ์จากงานุวิจัย์อย์่างไรค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : งานวัิจัย์นี้นอกัจากัจะเราจะสามารถ นำผู้ลัิตภัณ์ฑ์์จากัมะม่วังหิมพานต์ไป็ใชื่้เป็็นสารสำค่ัญ่ เชื่ิงหน้าที� หร่อ functional ingredient เพ่�อใชื่้ใน อุตสาหกัรรมอาหารแลัะเค่ร่�องดี่�มเพ่�อเพิ�มม้ลัค่่าใน ร้ป็นวััตกัรรมอาหารแลัะเค่ร่�องดี่�มสุขภาพซึ่ึ�งชื่่วัย์สร้าง เศรษฐกัิจม้ลัค่่าส้งแลั้วั ย์ังทำให้ลัดีค่วัามเสี�ย์งของโรค่ NCD แลัะป็ัญ่หาสุขภาพจิตซึ่ึ�งมีผู้ลักัระทบัต่อม้ลัค่่า เศรษฐกัิจทางดี้านสาธารณ์สุข อีกัทั้งกัารนำส่วันที�มี กัารใชื่้ป็ระโย์ชื่น์น้อย์แลัะ byproduct มาใชื่้ทำให้ลัดี กัารสร้างมลัพิษต่อสิ�งแวัดีลั้อมจากัซึ่ากัขย์ะ เน่�องจากั เป็็นกัารใชื่้วััตถุดีิบัแบับั zero waste ค่่ะ Q : การดำเนุินุการโค่รงการได้มีผลกระทบต่อสุังค่ม และกลุ่มเป้าห้มาย์ในุด้านุใดบ้างค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ผู้ลักัระทบัที�เกัิดีขึ้นในเชื่ิงพาณ์ิชื่ย์์ค่่อ เพิ�มม้ลัค่าผู้ลัิตภัณ์ฑ์์เกัษตร กัระตุ้นกัารเพิ�ม demand ของวััตถุดีิบัจากัมะม่วังหิมพานต์ ในแง่สุขภาพ เพิ�มสมรรถนะกัารทำงานของร่างกัาย์ลัดีค่วัามเสี�ย์ง ของโรค่ NCD แลัะป็ัญ่หาทางสุขภาพจิต อีกัทั้งเป็็น มิตรต่อสิ�งแวัดีลั้อมแลัะลัดีค่่าใชื่้จ่าย์กัารกัำจัดีขย์ะแลัะ byproduct ในดี้านกัารเพิ�มม้ลัค่่าของผู้ลัิตภัณ์ฑ์์นี้ ผู้้้ป็ระกัอบักัารมกัีารนำบัางสวั่ นไป็ใชื่้งานแลัวั้ เน่�องจากั เป็็นผู้้้ร่วัมทุนในกัารวัิจัย์กัับัแหลั่งทุนในส่วันดีังกัลั่าวั สวั่นเร่�องราย์ไดี้หร่อผู้ลักัารดีำเนินกัารม้ลัค่่าเป็็นอย์่างไร เป็็นเร่�องส่วันตัวัของบัริษัทไม่สามารถให้ข้อม้ลัไดี้ค่่ะ Q : ทางโค่รงการฯ มีทิศทางในุการดำเนุินุการต่อไป ในุอนุาค่ตอย์่างไรบ้างค่ะอาจารย์์ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : หลัังวัิจัย์ใน clinical phase เสร็จ กั็ถ่าย์ทอดีทางเทค่โนโลัย์ีให้กัับับัริษัทตามสัญ่ญ่าที�ทำ กัับัแหลั่งทุน ในส่วันที�ย์ังไม่ขึ้น clinic หากัมีบัริษัท สนใจต่อย์อดีกั็สามารถดีำเนินกัารไดี้เน่�องจากัโค่รงกัาร ที�ลังทุนไม่ใชื่่แบับัใข้สิทธิ�แบับั exclusive ค่่ะ Q : ห้ากมีผู้ประกอบการห้รือผู้ที�สุนุใจ สุามารถึติดต่อ ได้ที�ช้่องทางไห้นุค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : สามารถติดีต่อไดี้ผู้่านทางดีิฉัน ที�สถาบัันวัิจัย์เพ่�อพัฒนาสมรรถนะมนุษย์์แลัะ กัารเสริมสร้างสุขภาพ มหาวัิทย์าลััย์ขอนแกั่น หร่อผู้่าน ทางผู้้้ชื่่วัย์ศาสตราจารย์์ ดีร.วัิภาวัี ท้ค่ำมี ติดีต่อเบัอร์ 085 - 0016805 หร่อ ค่ณ์มุณ์ฑ์ันา ทองหลั้า ผู้้้ป็ระสานงาน เบัอร์ 093 - 3238380 ค่่ะ Q : มีีการนำไปใช้้ประโยช้น์จากงานวิิจัยอย่างไรคะ ? อ.จินตนาภรณ์์ : งานวิิจััยน้�นอกจัากจัะเราจัะสามารถ นำผลิิตภััณฑ์์จัากมะม่วิงหิิมพานต์ไปใช้้เป็นสารสำคััญ เช้ิงหิน้าที่้� หิรือ functional ingredient เพื�อใช้้ใน อุตสาหิกรรมอาหิารแลิะเคัรื�องดื่ื�มเพื�อเพิ�มมูลิคั่าใน รูปนวิัตกรรมอาหิารแลิะเคัรื�องดื่ื�มสุขภัาพซึ่่�งช้่วิยสร้าง เศรษฐกิจัมูลิคั่าสูงแลิ้วิ ยังที่ำใหิ้ลิดื่คัวิามเส้�ยงของโรคั NCD แลิะปัญหิาสุขภัาพจัิตซึ่่�งม้ผลิกระที่บต่อมูลิคั่า เศรษฐกิจัที่างดื่้านสาธารณสุข อ้กที่ั�งการนำส่วินที่้�ม้ การใช้้ประโยช้น์น้อยแลิะ byproduct มาใช้้ที่ำใหิ้ลิดื่ การสร้างมลิพิษต่อสิ�งแวิดื่ลิ้อมจัากซึ่ากขยะ เนื�องจัาก เป็นการใช้้วิัตถุดื่ิบแบบ zero waste คั่ะ Q : การดำเนินการโครงการได้มีีผลกระทบต่อสัังคมี และกล่่มีเป้าหมีายในด้านใดบ้างคะ ? อ.จินตนาภรณ์์ : ผลิกระที่บที่้�เกิดื่ข่�นในเช้ิงพาณิช้ย์คัือ เพิ�มมูลิคัาผลิิตภััณฑ์์เกษตร กระตุ้นการเพิ�ม demand ของวิัตถุดื่ิบจัากมะม่วิงหิิมพานต์ ในแง่สุขภัาพ เพิ�มสมรรถนะการที่ำงานของร่างกายลิดื่คัวิามเส้�ยง ของโรคั NCD แลิะปัญหิาที่างสุขภัาพจัิต อ้กที่ั�งเป็น มิตรต่อสิ�งแวิดื่ลิ้อมแลิะลิดื่คั่าใช้้จั่ายการกำจััดื่ขยะแลิะ byproduct ในดื่้านการเพิ�มมูลิคั่าของผลิิตภััณฑ์์น ้� ผู้ประกอบการม้การนำบางสวิ่ นไปใช้้งานแลิวิ้ เนื�องจัาก เป็นผู้ร่วิมทีุ่นในการวิิจััยกับแหิลิ่งทีุ่นในส่วินดื่ังกลิ่าวิ สวิ่นเรื�องรายไดื่หิร้ ือผลิการดื่ำเนินการมลิคัู่าเป็นอย่างไร เป็นเรื�องส่วินตัวิของบริษัที่ไม่สามารถใหิ้ข้อมูลิไดื่้คั่ะ Q : ทางโครงการฯ มีีทิศทางในการดำเนินการต่อไป ในอนาคตอย่างไรบ้างคะอาจารย์ ? อ.จินตนาภรณ์์ : หิลิังวิิจััยใน clinical phase เสร็จั ก็ถ่ายที่อดื่ที่างเที่คัโนโลิย้ใหิ้กับบริษัที่ตามสัญญาที่้�ที่ำ กับแหิลิ่งทีุ่น ในส่วินที่้�ยังไม่ข่�น clinic หิากม้บริษัที่ สนใจัต่อยอดื่ก็สามารถดื่ำเนินการไดื่้เนื�องจัากโคัรงการ ที่้�ลิงทีุ่นไม่ใช้่แบบใข้สิที่ธิ�แบบ exclusive คั่ะ Q : หากมีีผ้้ประกอบการหรือผ้้ที�สันใจ สัามีารถติดต่อ ได้ที�ช้่องทางไหนคะ ? อ.จินตนาภรณ์์ : สามารถติดื่ต่อไดื่้ผ่านที่างดื่ิฉััน ที่้�สถาบันวิิจััยเพื�อพัฒนาสมรรถนะมนุษย์แลิะ การเสริมสร้างสุขภัาพ มหิาวิิที่ยาลิัยขอนแก่น หิรือผ่าน ที่างผู้ช้่วิยศาสตราจัารย์ ดื่ร.วิิภัาวิ้ทีู่คัำม้ติดื่ต่อเบอร์ 085 - 0016805 หิรือ คัุณมัณฑ์นา ที่องหิลิ้า ผู้ประสานงาน เบอร์ 093 - 3238380 คั่ะ 44 KKU RESEARCH OUTREACH
45 Q : มีการนุำไปใช้้ประโย์ช้นุ์จากงานุวิจัย์อย์่างไรค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : งานวัิจัย์นี้นอกัจากัจะเราจะสามารถ นำผู้ลัิตภัณ์ฑ์์จากัมะม่วังหิมพานต์ไป็ใชื่้เป็็นสารสำค่ัญ่ เชื่ิงหน้าที� หร่อ functional ingredient เพ่�อใชื่้ใน อุตสาหกัรรมอาหารแลัะเค่ร่�องดี่�มเพ่�อเพิ�มม้ลัค่่าใน ร้ป็นวััตกัรรมอาหารแลัะเค่ร่�องดี่�มสุขภาพซึ่ึ�งชื่่วัย์สร้าง เศรษฐกัิจม้ลัค่่าส้งแลั้วั ย์ังทำให้ลัดีค่วัามเสี�ย์งของโรค่ NCD แลัะป็ัญ่หาสุขภาพจิตซึ่ึ�งมีผู้ลักัระทบัต่อม้ลัค่่า เศรษฐกัิจทางดี้านสาธารณ์สุข อีกัทั้งกัารนำส่วันที�มี กัารใชื่้ป็ระโย์ชื่น์น้อย์แลัะ byproduct มาใชื่้ทำให้ลัดี กัารสร้างมลัพิษต่อสิ�งแวัดีลั้อมจากัซึ่ากัขย์ะ เน่�องจากั เป็็นกัารใชื่้วััตถุดีิบัแบับั zero waste ค่่ะ Q : การดำเนุินุการโค่รงการได้มีผลกระทบต่อสุังค่ม และกลุ่มเป้าห้มาย์ในุด้านุใดบ้างค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : ผู้ลักัระทบัที�เกัิดีขึ้นในเชื่ิงพาณ์ิชื่ย์์ค่่อ เพิ�มม้ลัค่าผู้ลัิตภัณ์ฑ์์เกัษตร กัระตุ้นกัารเพิ�ม demand ของวััตถุดีิบัจากัมะม่วังหิมพานต์ ในแง่สุขภาพ เพิ�มสมรรถนะกัารทำงานของร่างกัาย์ลัดีค่วัามเสี�ย์ง ของโรค่ NCD แลัะป็ัญ่หาทางสุขภาพจิต อีกัทั้งเป็็น มิตรต่อสิ�งแวัดีลั้อมแลัะลัดีค่่าใชื่้จ่าย์กัารกัำจัดีขย์ะแลัะ byproduct ในดี้านกัารเพิ�มม้ลัค่่าของผู้ลัิตภัณ์ฑ์์นี้ ผู้้้ป็ระกัอบักัารมกัีารนำบัางสวั่ นไป็ใชื่้งานแลัวั้ เน่�องจากั เป็็นผู้้้ร่วัมทุนในกัารวัิจัย์กัับัแหลั่งทุนในส่วันดีังกัลั่าวั สวั่นเร่�องราย์ไดี้หร่อผู้ลักัารดีำเนินกัารม้ลัค่่าเป็็นอย์่างไร เป็็นเร่�องส่วันตัวัของบัริษัทไม่สามารถให้ข้อม้ลัไดี้ค่่ะ Q : ทางโค่รงการฯ มีทิศทางในุการดำเนุินุการต่อไป ในุอนุาค่ตอย์่างไรบ้างค่ะอาจารย์์ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : หลัังวัิจัย์ใน clinical phase เสร็จ กั็ถ่าย์ทอดีทางเทค่โนโลัย์ีให้กัับับัริษัทตามสัญ่ญ่าที�ทำ กัับัแหลั่งทุน ในส่วันที�ย์ังไม่ขึ้น clinic หากัมีบัริษัท สนใจต่อย์อดีกั็สามารถดีำเนินกัารไดี้เน่�องจากัโค่รงกัาร ที�ลังทุนไม่ใชื่่แบับัใข้สิทธิ�แบับั exclusive ค่่ะ Q : ห้ากมีผู้ประกอบการห้รือผู้ที�สุนุใจ สุามารถึติดต่อ ได้ที�ช้่องทางไห้นุค่ะ ? อ.จินุตนุาภรณ์์ : สามารถติดีต่อไดี้ผู้่านทางดีิฉัน ที�สถาบัันวัิจัย์เพ่�อพัฒนาสมรรถนะมนุษย์์แลัะ กัารเสริมสร้างสุขภาพ มหาวัิทย์าลััย์ขอนแกั่น หร่อผู้่าน ทางผู้้้ชื่่วัย์ศาสตราจารย์์ ดีร.วัิภาวัี ท้ค่ำมี ติดีต่อเบัอร์ 085 - 0016805 หร่อ ค่ณ์มุณ์ฑ์ันา ทองหลั้า ผู้้้ป็ระสานงาน เบัอร์ 093 - 3238380 ค่่ะ Q : มีีการนำไปใช้้ประโยช้น์จากงานวิิจัยอย่างไรคะ ? อ.จินตนาภรณ์์ : งานวิิจััยน้�นอกจัากจัะเราจัะสามารถ นำผลิิตภััณฑ์์จัากมะม่วิงหิิมพานต์ไปใช้้เป็นสารสำคััญ เช้ิงหิน้าที่้� หิรือ functional ingredient เพื�อใช้้ใน อุตสาหิกรรมอาหิารแลิะเคัรื�องดื่ื�มเพื�อเพิ�มมูลิคั่าใน รูปนวิัตกรรมอาหิารแลิะเคัรื�องดื่ื�มสุขภัาพซึ่่�งช้่วิยสร้าง เศรษฐกิจัมูลิคั่าสูงแลิ้วิ ยังที่ำใหิ้ลิดื่คัวิามเส้�ยงของโรคั NCD แลิะปัญหิาสุขภัาพจัิตซึ่่�งม้ผลิกระที่บต่อมูลิคั่า เศรษฐกิจัที่างดื่้านสาธารณสุข อ้กที่ั�งการนำส่วินที่้�ม้ การใช้้ประโยช้น์น้อยแลิะ byproduct มาใช้้ที่ำใหิ้ลิดื่ การสร้างมลิพิษต่อสิ�งแวิดื่ลิ้อมจัากซึ่ากขยะ เนื�องจัาก เป็นการใช้้วิัตถุดื่ิบแบบ zero waste คั่ะ Q : การดำเนินการโครงการได้มีีผลกระทบต่อสัังคมี และกล่่มีเป้าหมีายในด้านใดบ้างคะ ? อ.จินตนาภรณ์์ : ผลิกระที่บที่้�เกิดื่ข่�นในเช้ิงพาณิช้ย์คัือ เพิ�มมูลิคัาผลิิตภััณฑ์์เกษตร กระตุ้นการเพิ�ม demand ของวิัตถุดื่ิบจัากมะม่วิงหิิมพานต์ ในแง่สุขภัาพ เพิ�มสมรรถนะการที่ำงานของร่างกายลิดื่คัวิามเส้�ยง ของโรคั NCD แลิะปัญหิาที่างสุขภัาพจัิต อ้กที่ั�งเป็น มิตรต่อสิ�งแวิดื่ลิ้อมแลิะลิดื่คั่าใช้้จั่ายการกำจััดื่ขยะแลิะ byproduct ในดื่้านการเพิ�มมูลิคั่าของผลิิตภััณฑ์์น ้� ผู้ประกอบการม้การนำบางสวิ่ นไปใช้้งานแลิวิ้ เนื�องจัาก เป็นผู้ร่วิมทีุ่นในการวิิจััยกับแหิลิ่งทีุ่นในส่วินดื่ังกลิ่าวิ สวิ่นเรื�องรายไดื่หิร้ ือผลิการดื่ำเนินการมลิคัู่าเป็นอย่างไร เป็นเรื�องส่วินตัวิของบริษัที่ไม่สามารถใหิ้ข้อมูลิไดื่้คั่ะ Q : ทางโครงการฯ มีีทิศทางในการดำเนินการต่อไป ในอนาคตอย่างไรบ้างคะอาจารย์ ? อ.จินตนาภรณ์์ : หิลิังวิิจััยใน clinical phase เสร็จั ก็ถ่ายที่อดื่ที่างเที่คัโนโลิย้ใหิ้กับบริษัที่ตามสัญญาที่้�ที่ำ กับแหิลิ่งทีุ่น ในส่วินที่้�ยังไม่ข่�น clinic หิากม้บริษัที่ สนใจัต่อยอดื่ก็สามารถดื่ำเนินการไดื่้เนื�องจัากโคัรงการ ที่้�ลิงทีุ่นไม่ใช้่แบบใข้สิที่ธิ�แบบ exclusive คั่ะ Q : หากมีีผ้้ประกอบการหรือผ้้ที�สันใจ สัามีารถติดต่อ ได้ที�ช้่องทางไหนคะ ? อ.จินตนาภรณ์์ : สามารถติดื่ต่อไดื่้ผ่านที่างดื่ิฉััน ที่้�สถาบันวิิจััยเพื�อพัฒนาสมรรถนะมนุษย์แลิะ การเสริมสร้างสุขภัาพ มหิาวิิที่ยาลิัยขอนแก่น หิรือผ่าน ที่างผู้ช้่วิยศาสตราจัารย์ ดื่ร.วิิภัาวิ้ทีู่คัำม้ติดื่ต่อเบอร์ 085 - 0016805 หิรือ คัุณมัณฑ์นา ที่องหิลิ้า ผู้ประสานงาน เบอร์ 093 - 3238380 คั่ะ 45
46 KKU RESEARCH OUTREACH Product Highlight ถ้้าพููดถ้ึงมะม่วงคุุณนึึกถ้ึงอะไร ? “มะม่วง” สามารถรับประทานสดและนำาไปประกอบอาหารได้หลากหลาย ประเทศไทยเป็นผู้้้ส่งออกผู้ลไม้อันดับ 7 ของโลก และมะม่วงก็เป็นหน่�งในผู้ลไม้ส่งออกยอดฮิิตของประเทศไทยท ่� ส่งออกมากท ่� สุดในโลก แน่นอนว่าถ้าพู้ดถ่งมะม่วงสิ�งท ่� ต้องมาคู่้่กัน อย่างขาดไม่ได้เลยก็คู่ือ “ข้้าวเหนีียวมูนี” ถือเป็นเมน้ของหวานท่�เป็นเอกลักษณ์์อย่างหน่�งของไทย หาทานได้เฉพูาะช่่วง ฤด้ร้อนเป็นเมน้ยอดฮิิตของคู่นไทยและเป็นท ่�ช่ื�นช่อบของช่าวต่างช่าติ ทำาให้ข้าวเหน่ยวมะม่วงเป็นอ่กหน่�งเมน้ท่�สร้างรายได้ ให้ประเทศไทยไม่น้อยเลยท่เด่ยว ข้้าวเหนึียวมูนึสููตรฟัังก์ชันึนึั ัลฟัูดสู์ สถานการณ์์การระบาดของโรคู่โคู่วิด-19 ทำาให้เกิดปัญหาการส่งออกมะม่วงสดของไทย เกิดคู่วามเส่ยหาย เป็นอย่างมาก จึ่งเกิดแนวคู่วามคู่ิดท ่� จึะพูัฒนาผู้ลิตภััณ์ฑ์์ข้าวเหน่ยวม้นมะม่วงเพูื�อการส่งออก จึากจึุดเริ�มต้นของแนว คู่วามคู่ิดนำาไปส้่การริเริ�มการพูัฒนาผู้ลิตภััณ์ฑ์์ในสองทิศทางคู่ือการพััฒนีาข้้าวเหนีียวมูนีมะม่วงเพั่�อสุุข้ภาพั ในีลัักษณะอาหารฟัังก์ชัันีแลัะการย่ดอายุการเก็บรักษามะม่วงสุุกพัันีธุ์ุ์มหาชันีก ทั�งในด้านของ คู่วามสดใหม่ คู่วามอร่อย และด้านคูุ่ณ์ภัาพู ของทั�งข้าวเหน่ยวม้นและมะม่วงสุกสำาหรับการส่งออก เพูื�อจึำาหน่ายในต่างประเทศ ในร้ปแบบของอาหารแช่่แข็งพูร้อมรับประทานคู่้่กับมะม่วงสุก ข้้าวเหนึียวมูนึ สููตรอัญชันึั ข้้าวเหนึียวมูนึ สููตรใบเตย ข้้าวเหนึียวมูนึ สููตรดังเ�ดิม จุุดเด ่ นึข้องผลิตภััณฑ์์ ข้้าวเหนึียวม ู นึ สููตรฟัังก์ชันึนึ ั ัลฟัูดสู ์ การพูัฒนาและวิจึัยผู้ลิตภััณ์ฑ์์ใช่้ระยะเวลากว่า 2 ปี จึนประสบคู่วามสำาเร็จึ โดยได้รับทุนสนับสนุน การวิจึัยจึากมหาวิทยาลัยขอนแก่นภัายใต้โคู่รงการการพูัฒนานักวิจึัยหลังปริญญาเอกเพูื�อรองรับ อุตสาหกรรมเกษตร อาหาร พูลังงาน และวัสดุช่่วภัาพูเพูื�ออนาคู่ต ประจึำาปีงบประมาณ์ พู.ศ.2563 ข้อม้ล : รศ.ดร.สุรศักดิ� ศิริพูรอดุลศิลป์ ม่รสช่าติ กลิ�น ส่ร้ปลักษณ์ะ และเนื�อสัมผู้ัสท ่�ด่ ไม่แตกต่างจึากข้าวม้นท่�เพูิ�งปรุงเสร็จึ ข้าวเหน่ยวม้นแช่่แข็งได้นาน 1 ปี ยืดอายุการเก็บของมะม่วงสุกพูันธุ์ุ์มหาช่นกได้นาน 6 เดือน และยังคู่งคูุ่ณ์สมบัติท่�ไม่แตกต่างจึากมะม่วงสด ม่สารต้านอนม้ ุลอิสระกลุ่มฟีีนอลิก ฟีลาโวนอยด์และแคู่โรท่นอยด์ ส้งถ่ง 214.83-217.25 มก./หน่วยบริโภัคู่ และม่กจึิกรรมรวมส้งถ่ง 2,712.45-2,777.60 ไมโคู่รกรัม/หน่วยบริโภัคู่ 46 KKU RESEARCH OUTREACH
47 Product Highlight ถ้้าพููดถ้ึงมะม่วงคุุณนึึกถ้ึงอะไร ? “มะม่วง” สามารถรับประทานสดและนำาไปประกอบอาหารได้หลากหลาย ประเทศไทยเป็นผู้้้ส่งออกผู้ลไม้อันดับ 7 ของโลก และมะม่วงก็เป็นหน่�งในผู้ลไม้ส่งออกยอดฮิิตของประเทศไทยท ่� ส่งออกมากท ่� สุดในโลก แน่นอนว่าถ้าพู้ดถ่งมะม่วงสิ�งท ่� ต้องมาคู่้่กัน อย่างขาดไม่ได้เลยก็คู่ือ “ข้้าวเหนีียวมูนี” ถือเป็นเมน้ของหวานท่�เป็นเอกลักษณ์์อย่างหน่�งของไทย หาทานได้เฉพูาะช่่วง ฤด้ร้อนเป็นเมน้ยอดฮิิตของคู่นไทยและเป็นท ่�ช่ื�นช่อบของช่าวต่างช่าติ ทำาให้ข้าวเหน่ยวมะม่วงเป็นอ่กหน่�งเมน้ท่�สร้างรายได้ ให้ประเทศไทยไม่น้อยเลยท่เด่ยว ข้้าวเหนึียวมูนึสููตรฟัังก์ชันึนึั ัลฟัูดสู์ สถานการณ์์การระบาดของโรคู่โคู่วิด-19 ทำาให้เกิดปัญหาการส่งออกมะม่วงสดของไทย เกิดคู่วามเส่ยหาย เป็นอย่างมาก จึ่งเกิดแนวคู่วามคู่ิดท ่� จึะพูัฒนาผู้ลิตภััณ์ฑ์์ข้าวเหน่ยวม้นมะม่วงเพูื�อการส่งออก จึากจึุดเริ�มต้นของแนว คู่วามคู่ิดนำาไปส้่การริเริ�มการพูัฒนาผู้ลิตภััณ์ฑ์์ในสองทิศทางคู่ือการพััฒนีาข้้าวเหนีียวมูนีมะม่วงเพั่�อสุุข้ภาพั ในีลัักษณะอาหารฟัังก์ชัันีแลัะการย่ดอายุการเก็บรักษามะม่วงสุุกพัันีธุ์ุ์มหาชันีก ทั�งในด้านของ คู่วามสดใหม่ คู่วามอร่อย และด้านคูุ่ณ์ภัาพู ของทั�งข้าวเหน่ยวม้นและมะม่วงสุกสำาหรับการส่งออก เพูื�อจึำาหน่ายในต่างประเทศ ในร้ปแบบของอาหารแช่่แข็งพูร้อมรับประทานคู่้่กับมะม่วงสุก ข้้าวเหนึียวมูนึ สููตรอัญชันึั ข้้าวเหนึียวมูนึ สููตรใบเตย ข้้าวเหนึียวมูนึ สููตรดังเ�ดิม จุุดเด ่ นึข้องผลิตภััณฑ์์ ข้้าวเหนึียวม ู นึ สููตรฟัังก์ชันึนึ ั ัลฟัูดสู ์ การพูัฒนาและวิจึัยผู้ลิตภััณ์ฑ์์ใช่้ระยะเวลากว่า 2 ปี จึนประสบคู่วามสำาเร็จึ โดยได้รับทุนสนับสนุน การวิจึัยจึากมหาวิทยาลัยขอนแก่นภัายใต้โคู่รงการการพูัฒนานักวิจึัยหลังปริญญาเอกเพูื�อรองรับ อุตสาหกรรมเกษตร อาหาร พูลังงาน และวัสดุช่่วภัาพูเพูื�ออนาคู่ต ประจึำาปีงบประมาณ์ พู.ศ.2563 ข้อม้ล : รศ.ดร.สุรศักดิ� ศิริพูรอดุลศิลป์ ม่รสช่าติ กลิ�น ส่ร้ปลักษณ์ะ และเนื�อสัมผู้ัสท ่�ด่ ไม่แตกต่างจึากข้าวม้นท่�เพูิ�งปรุงเสร็จึ ข้าวเหน่ยวม้นแช่่แข็งได้นาน 1 ปี ยืดอายุการเก็บของมะม่วงสุกพูันธุ์ุ์มหาช่นกได้นาน 6 เดือน และยังคู่งคูุ่ณ์สมบัติท่�ไม่แตกต่างจึากมะม่วงสด ม่สารต้านอนม้ ุลอิสระกลุ่มฟีีนอลิก ฟีลาโวนอยด์และแคู่โรท่นอยด์ ส้งถ่ง 214.83-217.25 มก./หน่วยบริโภัคู่ และม่กจึิกรรมรวมส้งถ่ง 2,712.45-2,777.60 ไมโคู่รกรัม/หน่วยบริโภัคู่ 47
48 KKU RESEARCH OUTREACH The Road to success : Successful Researcher ศาสตราจารย์์ พญ. เพลิินจันทร์ เชษฐ์์โชติศักดิ์ิ� Professor Ploenchan Chetchotisakd, MD Q: สวััสดีีค่่ะ อาจารย์์ช่่วัย์แนะนำตััวักัับ กัับผู้้�อ่านทุุกัทุ่านดี�วัย์นะค่ะ อ.เพลิินจันทุร์ : สวััสดีีค่่ะ ดีิฉััน ศาสตราจารย์์ พญ.เพลิินจันทร์ เชษฐ์์ โชติศักดีิ� ขณะนี�เป็็นนักวัิจัย์อาวัุโสของ มหาวัิทย์าลิัย์ขอนแก่นค่่ะ งานหลิักค่ือ งานวัิจัย์ แลิะมีออกตรวัจผู้้�ป็่วัย์นอก สัป็ดีาห์ลิะ 2 ค่รั�งค่่ะ Q : ในกัารทุำงานวัิจัย์ดี�านกัารแพทุย์์ ของอาจารย์์ มีีจุดีเริ�มีตั�นมีาจากัตัรง ไหนค่ะ ? อ.เพลิินจันทุร์ : สมัย์ที�หมอเรีย์นระดีับ ป็ริญญาตรี หลิักส้ตรแพทย์ศาสตร์ บัณฑิิตในย์ุค่นั�นไม่มีการทำวัิจัย์ หมอ เริ�มร้�จักกระบวันการวัิจัย์ทางการแพทย์์ เมื�อเป็็นแพทย์์ป็ระจำบ�าน (Resident) ที�โรงพย์าบาลิรามาธิิบดีี ไดี�เห็นอาจารย์์ ผู้้�สอนทำงานวัิจัย์ทางค่ลิินิก เช่นผู้้�ป็่วัย์ ราย์หน่�งไม่ทราบวั่าติดีเชื�อชนิดีใดีที� หลิอดีเลิือดีแดีง เพาะเชื�อข่�นแต่ไม่ทราบ ชนิดี อาจารย์์ก็ส่งตัวัอย์่างเชื�อไป็ย์ังห�อง แลิ็ป็ต่างป็ระเทศ เมื�อทราบชนิดีของเชื�อ อาจารย์์ท่านนั�นก็ไดี�ราย์งานผู้้�ป็่วัย์ติดี เชื�อ Pythiosis ติดีเชื�อที�หลิอดีเลิือดีแดีง (case report) ในวัารสารทางการแพทย์์ ซึ่่�งเป็็นการค่�นพบการติดีเชื�อนี�ค่รั�งแรก ในโลิก หมอไดี�เรีย์นร้�หลิักการวั่าเมื�อมี ป็ัญหาเกิดีข่�น (เกิดีค่ำถามวัิจัย์) อาจารย์์ ไดี�สอนแลิะป็ฏิิบัติให�เห็นเป็็นตัวัอย์่าง ในการที�จะพย์าย์ามแก�ไขป็ัญหาหรือ ตอบค่ำถามวัิจัย์นั�น เมื�อไดี�ค่ำตอบก็ค่วัร เผู้ย์แพร่ไดี�แก่การส่งตีพิมพ์ในวัารสาร ซึ่่�งช่วัย์ให�เกิดีป็ระโย์ชน์ในวังกวั�างเพื�อ พัฒนาการดี้แลิรักษาผู้้�ป็่วัย์ให�ดีีข่�น นั�นเป็็นจุดีเริ�มต�นของหมอในการทำงาน วัิจัย์ทางการแพทย์์ค่่ะ หลิังจากนั�นไดี�ไป็ ศ่กษาต่อในหลิักส้ตรแพทย์์ป็ระจำบ�าน ต่อย์อดี (Clinical Fellowship) สาขาโรค่ ตดีิเชื�อที�สหรฐ์ัอเมริกา การทำงานวัจิย์ัอย์้่ ในหลิักส้ตร จ่งต�องเริ�มทำวัจิย์ดี�วัย์ ัตนเอง พอกลิับมาทำงานที�ขอนแก่นสิ�งแรก ที�เราค่�นหาค่ือเรามีค่นไข�ที�น่าสนใจ อะไรบ�าง ที�จะสามารถทำวัิจัย์ไดี�แลิะ เป็็นป็ัญหาของภาค่ตะวัันออกเฉัย์ีงเหนือ โรค่ที�หมอสนใจก็ค่ือโรค่เมลิิออย์โดีสิส หรือเรีย์กวั่าโรค่เมลิิออย์ดี์ ซึ่่�งเป็็นโรค่ ติดีเชื�อชนิดีหน่�ง เกิดีจากการติดีเชื�อ แบค่ทีเรีย์ พบบ่อย์มากในภาค่อีสาน มี อัตราการเสีย์ชีวัิตค่่อนข�างส้ง อาจส้งถ่ง 40% อันนั�นก็เป็็นป็ัญหาหลิักที�ทำให�เรา เริ�มสนใจโรค่เมลิิออย์ดี์ ต่อมาก็เจอค่นไข� อีกกลิุ่มหน่�ง ที�มีการติดีเชื�อกลิุ่มวััณโรค่ หรือ Nontuberculous mycobacteria ซึ่่�งค่นไข�เหลิ่านี�มีลิักษณะทางค่ลิินิกต่าง จากค่นไข�ที�ติดีเชื�อกลิุ่มวััณโรค่มีราย์งาน มาก่อนหน�านี� ก็เป็็นค่นไข�อีกกลิุ่มที�เรา สนใจแลิะเริ�มทำวัิจัย์ ในขณะเดีีย์วักัน ช่วังที�หมอจบมาจากต่างป็ระเทศ การระบาดีของ HIV ในป็ระเทศไทย์ก็จะ เป็็นค่นไข�อีกกลิุ่มที�หมอต�องดี้แลิ เพราะ ฉัะนั�นการวัจิย์ัของหมอก็จะอย์้่ใน 3 กลิุ่ม นี� กค่็ ือเมลิิออย์โดีสิส Nontuberculous mycobacteria แลิะในผู้้�ป็่วัย์ HIV รวัม ทั�งการตดีิเชื�อฉัวัย์โอกาสในผู้้�ป็วัย์่เหลิ่านี� Q : โรค่เมีลิิออย์โดีสิสทุี�อาจารย์์บอกัวั่า พบในภาค่อีสานส่วันใหญ่่ สาเหตัุมีา จากัอะไรค่ะ ? อ.เพลิินจันทุร์ : ค่ือเชื�อแบค่ทีเรีย์ที� เป็็นสาเหตุของโรค่เมลิิออย์ดี์นี�อย์้่ในดีิน ในน�ำ ดีังนั�นเกษตกรที�มีโรค่ป็ระจำตัวั โดีย์เฉัพาะเบาหวัาน แลิะอาจจะมีโรค่ อื�นดี�วัย์ เช่น โรค่ไต โรค่ตับ ธิาลิัสซึ่ีเมีย์ หรือดีื�มเหลิ�าเย์อะ เมื�อไป็ทำนาก็จะสัมผู้ัส ดีินแลิะน�ำ แลิ�วัเชื�อนี�ก็จะเข�าส้่ร่างกาย์ ค่่ะ อันนั�นเป็็นช่องทางเข�าส้่ร่างกาย์ที� พบบ่อย์ที�สุดี รองลิงมาก็เป็็นเรื�องของ การส้ดีหาย์ใจเอาฝุุ่่นลิะอองที�มันมีเชื�อ ป็นเป็้�อนอย์้่เข�าไป็ในป็อดี แลิ�วัสุดีท�าย์ ก็ค่ือเรื�องของการดีื�มน�ำที�ป็นเป็้�อน เชื�อตัวันี�ค่่ะ โรค่เมลิิออย์ดี์สามารถแสดีง ออกไดี�หลิาย์ร้ป็แบบ ทั�งแบบเฉัีย์บพลิัน ผู้้�ป็่วัย์มีการติดีเชื�อรุนแรง หรือมาแบบ เรื�อรังค่ลิ�าย์กับการติดีเชื�อพวักวััณโรค่ ไดี�ค่่ะ ค่อลิัมน์ The Road to success : Successful Researcher ในเดีือนกุมภาพันธิ์ 2566 นี� ไดี�รับเกีย์รติจาก ศาสตราจารย์์ พญ. เพลิินจันทร์ เชษฐ์์โชตศิักดีิ� นักวัจิย์ัอาวัุโส สาขาวัิชาโรค่ตดีิเชื�อ แลิะเวัชศาสตร์เขตร�อน ภาค่วัิชาอาย์ุรศาสตร์ ค่ณะแพทย์ศาสตร์ มหาวัิทย์าลิัย์ขอนแก่น ให�สัมภาษณ์ถ่งเส�นทางการเป็็นนักวัิจัย์ ผู้้�มีค่วัามเชี�ย์วัชาญดี�านโรค่ติดีเชื�อซึ่่�งป็ระสบค่วัามสำเร็จ อย์่างมาก โดีย์ไดี�ค่�นพบวัธิิรีักษาเมลิิออย์ดี์ ดี�วัย์ย์าเพย์ีงขนานเดีีย์วั นำไป็ส้่แนวัทางในการรักษาทั�วัโลิก แลิะไดี�ค่�นพบโรค่ใหม่ “โรค่ภ้มิคุ่�มกันบกพร่องที�ไม่ใช่เอดีส์” ป็ัจจุบันย์ังค่งทำวัิจัย์แลิะ ศ่กษาเบื�องลิ่กต่อไป็ จากการทำวัิจัย์ที�ไดี�รับการย์อมรับทั�งใน ป็ระเทศแลิะนานาชาติ ในป็ี 2565 ไดี�ป็รากฏิในราย์ชื�อของ นักวัิทย์าศาสตรที์ �โดีดีเดี่นของโลิก World’s Top 2% Scientists โดีย์ Stanford University แลิะไดี�รับรางวััลิดี�านงานวัิจัย์ อีกมากมาย์ อาทิ รางวััลิอาย์ุรแพทย์์ดีีเดี่นดี�านวัิชาการ จาก ราชวัิทย์าลิย์ัอาย์ุรแพทย์์แห่งป็ระเทศไทย์ ในป็ี 2563 แลิะ รางวััลิ ผู้ลิงานวัิจัย์ดีีเดี่น สำนักงานการวัิจัย์แห่งชาติ (วัช) ในป็ี 2558 48 KKU RESEARCH OUTREACH