สื่อการสอน วิชาอุปกรณ์จับยึด

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจับยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

หน่วยที่ 1

ความนา

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

ความสาคญั ของอปุ กรณ์ในการผลิต

จะช่วยให.้ ..

1. ผลิตภณั ฑม์ ีคณุ ภาพมากขึน้
2. ผลิตชิ้นงานได้รวดเรว็
3. ประหยดั เวลาการทางาน

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113

แผนภูมแิ สดงอปุ กรณ์ในการผลติ

อปุ กรณ์ในการผลติ

อปุ กรณ์ท่ใี ช้ผลิต อปุ กรณ์ช่วยในการผลิต

เคร่ืองจกั รกล อุปกรณ์กาหนดตาแหน่งจบั
เคร่ืองมอื กล ชิ้นงานและนาทางเครื่องมือตดั

อุปกรณ์จบั ยึดชิ้นงาน

เครื่องมอื วดั และตรวจสอบ

อุปกรณ์ขนถ่าย

ฯลฯ

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

จิ๊ก (Jig) คืออะไร ?

คือ อุปกรณก์ ำหนดตำแหน่ง จบั ยดึ ช้ ินงำน
และนำทำงเครื่องมือตดั

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

ตวั อย่างจ๊ิก (Jig)

มหี น้าท่ี... - รองรับชิ้นงาน (Supporting)
- นาทางเคร่ืองมือตดั (Guiding the tool)
- กาหนดตาแหน่งของชิ้นงาน (Positioning)
- จับยึดชิน้ งาน (Clamping)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113

คณุ สมบตั ทิ ี่ดขี องจ๊กิ ...

1. สรำ้ งงำ่ ยไม่ซบั ซอ้ น
2. ใชง้ ำนงำ่ ย ทำงำนไดร้ วดเร็ว
3. ใสแ่ ละถอดช้ ินงำนไดส้ ะดวก
4. มีกำรกำหนดตำแหน่งของช้ ินงำนที่เที่ยงตรง
5. มีตวั นำเครื่องมือตดั ท่ีถกู ตอ้ งเท่ียงตรง
6. จบั ยดึ ช้ ินงำนไดม้ นั ่ คง
7. ผลิตช้ ินงำนไดถ้ ูกตอ้ งมีขนำดและรูปรำ่ งตำมตอ้ งกำร
8. มีควำมทนทำน
9. รำคำประหยดั
10. มีกำรป้องกนั กำรเกิดอุบตั ิเหตจุ ำกกำรใชง้ ำน
11. มีขนำดและรูปรำ่ งเหมำะสมกบั ช้ ินงำนท่ีผลิต

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

ฟ๊ิ กเจอร์ (Fixture) คืออะไร ?
ฟ๊ิ กเจอร์ (Fixture) คอื อุปกรณจ์ บั ยดึ ช้ นิ งานมีหนา้ ที่จบั ยึดช้ นิ งาน

ใหอ้ ยใู่ นตาแหน่งท่ีถูกตอ้ งตามความ
ตอ้ งการและ

อาจมีแท่งต้งั ระยะสาหรบั ต้งั ระยะของเครื่องมือตดั
ประกอบอยดู่ ว้ ย

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

ตวั อยา่ งฟ๊ิ กเจอร์ (Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

คุณสมบตั ทิ ่ดี ขี องฟ๊ิ กเจอร์

1. มีประสทิ ธิภำพในกำรจบั งำนมนั ่ คง
2. ไม่ยงุ่ ยำกซบั ซอ้ น งำ่ ยในกำรใชง้ ำน
3. มีควำมเที่ยงตรงทกุ ครง้ั เมื่อมีกำรตดั เฉือนช้ ินงำนออกมำในแตล่ ะช้ ิน
4. รบั แรงในกำรตดั เฉือนได้
5. มีควำมแข็งแรงทนทำน
6. ช้ ินสว่ นบำงช้ ินสำมำรถถอดเปลี่ยนไดเ้ มื่อเกิดกำรสึกหรอ
7. ช้ ินสว่ นบำงช้ ินถำ้ สกึ หรอเรว็ ตอ้ งหำทำงทำใหม้ ีอำยกุ ำรใชง้ ำนไดน้ ำนข้ ึน

เช่น ชุบแข็ง
8. ตอ้ งมีขนำดท่ีเหมำะสมกบั ช้ ินงำนไม่เล็กหรอื โตเกินไป
9. มีตวั กำหนดควำมลึกของเครอื่ งมือตดั

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

ควำมแตกตำ่ งของจ๊กิ และฟ๊ิ กเจอร์

จก๊ิ จะมอี ปุ กรณน์ ำทำงเครอ่ื งมือตดั (Guide cutting tool) ช่วย
ประคองและนาการตดั เฉือนต้งั แต่เร่ิมตน้ การทางานจนกระทง่ั สาเร็จ

ฟิ๊ กเจอร์ จะมแี ท่งตงั้ ระยะเครอ่ื งมอื ตดั (Cutter set block) เพอ่ื ทำใหเ้ กดิ
ควำมสะดวกและรวดเรว็ ในกำรตงั้ ระยะเคร่อื งมอื ตดั

ในตอนเริ่มตน้ ก่อนการทาการตดั เฉือน

สรปุ ...

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113

ชนิดและหน้าท่ขี องจิ๊ก
แบ่งชนิดของจ๊ิกตามลกั ษณะการทางาน
- จ๊ิกเจาะรู (Drill Jig)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

- จ๊ิกคว้านรู (Boring Jig)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

จก๊ิ เจาะรู (Drilling Jig)

แบ่งตามลกั ษณะโครงสร้างของอปุ กรณ์ เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ

จิก๊ แบบเปิ ด (Open Jig) จ๊ิกแบบปิ ด (Closed Jig)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

จ๊กิ เจาะรู (Drilling Jig)
แบ่งตามลกั ษณะรูปร่างและการทางานดงั น้ี
1. จ๊ิกเจาะรูชนิดแผ่นประกบ (Sandwitch Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

2. จก๊ิ เจาะรูแบบเทมเพลท (Template Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

3. จิก๊ เจาะรูแบบแผ่นต้งั ฉาก (Horizontal-Post Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

4. จิ๊กเจาะรูแบบแผ่นปรับมุม (Angular-Post Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113

5. จกิ๊ เจาะรูแบบฝาปิ ดคู่ (Double–Leaf Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113

6. จ๊ิกเจาะรูแบบแบ่งส่วน (Indexing Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

7. จ๊ิกเจาะรูแบบปากกา (Vice Drilling Jig)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113

จกิ๊ คว้านรู (Boring Jigs)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

ชนิดและหน้าที่ของฟ๊ิ กเจอร์...

ฟิ๊ กเจอร์งานกดั (Milling Fixture)
ฟิ๊ กเจอร์งานไส (Planning Fixture)
ฟ๊ิ กเจอร์งานกลงึ (Turning Fixture)
ฟิ๊ กเจอร์งานเชื่อม (Welding Fixture)
ฟ๊ิ กเจอร์งานประกอบ (Assembling Fixture)
ฟิ๊ กเจอร์งานขัดผวิ เรียบ (Lapping Fixture)
ฟ๊ิ กเจอร์งานแทงขึน้ รูป (Broaching Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

ฟิ๊ กเจอร์ แบ่งตามรูปร่างหรือโครงสร้างของฟ๊ิ กเจอร์ ดงั นี้

1. ฟิ๊ กเจอร์แบบแผ่น (Plate Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

2. ฟิ๊ กเจอร์แบบแผ่นต้งั ฉาก (Angle Plate Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

3. ฟ๊ิ กเจอร์แบบแผ่นปรับมุม (Modified Angle-Plate Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

4. ฟิ๊ กเจอร์แบบหัวแบ่ง (Indexing Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหสั 2102-2113

5. ฟิ๊ กเจอร์แบบหลายตาแหน่ง (Mutiple post Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิน้ งาน รหัส 2102-2113

6. ฟิ๊ กเจอร์แบบโปรไฟล์ (Profile Fixture)

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหัส 2102-2113

หน่วยที่ 2
ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊ กเจอร์

รายวิชา งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟ๊ิ กเจอร์

โครงสร้างลาตวั ของ จิ๊กและฟ๊ิ กเจอร์

1. โครงจากการหล่อ 2. โครงจากการเชื่อม 3. โครงจากการยดึ ด้วยสลกั เกลยี ว
(Cast – iron body) (Welding body) (Built – up with screw body)

รายวิชา งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊ กเจอร์

ปลอกนำเจำะ
( Drill Bushing )

รายวิชา งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊ กเจอร์

ลกั ษณะปลอกนาเจาะท่ีดี

ลบคม ท่ตี รงปลายปลอกนาเจาะ

1. ให้สว่านเข้าได้ง่าย
2. ช่วยรักษาคมของดอกสว่าน

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ช้ินส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊กเจอร์

ความยาวปลอกนาเจาะ

เส้นผ่าศูนย์กลาง 5-25 มม. L = 1.5d – 2d

เส้นผ่าศูนย์กลางต้งั แต่ 25 มม.ขึน้ ไป L = 0.5d – 1d

ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของรูเจาะท่ีเลก็ กว่า 20 มม. a = 1 มม.

ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของรูเจาะทโี่ ตกว่า 20 มม. a = 2 มม.

รายวิชา งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊ กเจอร์

ช่องว่างระหว่างชิ้นงานกบั ปลอกนาเจาะ

ระหว่างห่างโดยทวั่ ไป h = 0.3d – 1d
วสั ดุอ่อนเช่น อลูมเิ นยี มหรือทองแดงระยะห่างประมาณ 1 d

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟ๊ิกเจอร์

ปลอกนาเจาะแบ่งออกได้เป็ น 4
แบบ คือ

1. ปลอกนาเจาะแบบอดั แน่น

2. ปลอกนาเจาะแบบเปลย่ี นได้

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟ๊ิ กเจอร์

3. ปลอกนาเจาะแบบจบั ชิ้นงานได้

แบบธรรมดา แบบมี Guide ประคองศนู ย์

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ช้ินส่วนประกอบของจ๊ิกและฟ๊ิกเจอร์

ปลอกนาเจาะแบบพเิ ศษ

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ช้ินส่วนประกอบของจิ๊กและฟ๊ิกเจอร์

สกรู สกรูสาหรับต้งั ระยะ

สกรูหวั รูปหมวก

สกรูแบบมีเกลียวสอดใส่

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊ กเจอร์

แป้นเกลยี วและแหวนรอง

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ช้ินส่วนประกอบของจิ๊กและฟิ๊กเจอร์

สลกั เกลยี วและแป้นเกลยี ว

วงแหวนกกั งาน วงแหวนกกั งานภายนอก

วงแหวนกกั งานภายใน

รายวิชา งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊กเจอร์

ลมิ่ แบบสามารถเปลยี่ นได้
จะถูกใชเ้ ป็นตวั กาหนดตาแหน่งท่ีแน่นอนของฟ๊ิ กเจอร์

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟิ๊กเจอร์

สลกั เดือย (Dowel Pins) สลกั เดือยแบบมุมเอียง
สลกั เดือยแบบธรรมดา

รายวชิ า งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟิ๊ กเจอร์

สปริง (Spring)

สปริงขด

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊ กเจอร์

สปริงขดแบบบิด (แบบมีขายน่ื )

รายวิชา งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟ๊ิ กเจอร์

สปริงแผน่

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟ๊ิ กเจอร์

สปริงแบบเพลาบิด (Torsion Bar)

(ก) สปริงแบบเพลาบิด (ข) ประแจโมเมนตท์ ่ีใชเ้ พลาบดิ

แบบสปริง

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟิ๊ กเจอร์

สปริงขดกน้ หอย

สปริงจาน

รายวิชา งานสร้างเคร่ืองมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เร่ือง ชิ้นส่วนประกอบของจิ๊กและฟ๊ิ กเจอร์

สปริงวงแหวน

รายวชิ า งานสร้างเครื่องมือจบั ยึดชิ้นงาน รหสั 2102-2113 เรื่อง ช้ินส่วนประกอบของจ๊ิกและฟิ๊กเจอร์

สปริงยาง

การใชง้ านของ สปริงยาง

รายวิชา งานสร้างเครื่องมือจบั ยดึ ชิ้นงาน เฉลี่ยขดสปริง ชิ้น=ส่วนขปนระากดอเบสข้นองผจิ๊กา่ แนละศฟูนิ๊กเยจอก์ รล์ างลวด

รหสั 2102-2113d เร่ือง

สปริง

Dd = ขนาดเสน้ ผา่ นศูนยก์ ลางแท่ง

แมนเดรล

Dh = ขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลาง

ปลอกสวม

Lo = ความยาวขดสปริงขณะท่ี

ไม่ไดร้ ับภาระ

F = แรงกดสปริง (ไดม้ ากที่สุด)

f = แรงกดสปริง (ไดม้ ากที่สุด)
สญั ลกั ษณ์ยอ่ ที่ใชเ้ รียก สปริงอดั ตาม DIiN 2098 ตอ=นทจ่ี า1นว(1น0.ข6ด8)ม, ว้ตนอนขทอี่ ง2สป(8ร.7ิง0)

สปริงอดั ขนาด d = 2 mm, DmR= 20 mm=แคลา่ะคLงทo ่ีส=ป9ร4ิง mหmน่ววยา่ N:/mm

สปริงอดั DIN 2098 – 2 x 20 x 94