การบริโภคเพื่อสุขภาพ

A&H

“กนิ ดี สมดลุ …การเสรมิ สรา้ งวถิ ชี วี ติ สขุ ภาพ:
เกษตรเพอ่ื สขุ ภาพ”

รศ.ดร. กมล เลศิ รัตน

ผอู ํานวยการ
ศูนยวจิ ัยปรบั ปรงุ พันธุพืชเพ่ือการเกษตรที่ยง่ั ยืน
คณะเกษตรศาสตร มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน 40002

การสมั มนาเครือขายวชิ าการการปองกนั ควบคมุ โรคไมต ิดตอ 23 กพ 2554 ณ โรงแรมเฟรส ถนนพญาไท เขตราชเทวี กรงุ เทพฯ

กนิ ดี สมดลุ …การเสรมิ สรา้ งวถิ ชี วี ติ สขุ ภาพ:เกษตรเพอ่ื สขุ ภาพ

ประเด็นแลกเปลยี่ นเรยี นรู้

1 เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

2 นวตั กรรมดา้ นเกษตรและอาหารเพอ่ื สขุ ภาพ:
เสน้ ทางสคู่ วามอยเู่ ป็ นสขุ ของสงั คมไทยอยา่ งยง่ั ยนื

3 แลหนา้ : หนทางทตี่ อ้ งเลอื ก (เหลอื ให)้ เดนิ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

คาํ ถาม ?
จะเอาแตเ่ งนิ ?

และ/หรอื
ชวี ติ ทยี่ นื ยาวอยา่ งเป็ นสขุ ?

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

สายโซอ่ าหาร

ผผู้ ลติ ผแู้ ปรรปู ผคู้ า้ ผปู้ รงุ ผบู้ รโิ ภค

ตน้ นํา้ กลางนํา้ ปลายขานย ํา้
ปจั จยั แปรรปู
การผลติ ผลติ ผลผลติ คดั บรรจุ ผลติ ภณั ฑ์ ขาย ปรงุ อาหาร

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

โลกาภวิ ตั น์ สงั คมเมอื ง ประชากรผสู้ งู อายุ

ปจั จยั เสยี่ งทเี่ ปลยี่ นได้ Ãความดนั โลหติ เป็ นโรคเรอ้ื รงั
à ไขมนั ในเลอื ด
:บรโิ ภคอาหารไมถ่ กู ตอ้ ง Ãเบาหวาน
ผดิ ปกติ Ã หวั ใจและ
à มาก-พลงั งานสงู Ãนํา้ ตาลในเลอื ด
à มาก-หวาน มนั เค็ม Ãนํา้ หนกั เกนิ หลอดเลอื ด
Ãโรคอว้ น Ãมะเร็ง
Ä นอ้ ย-ผกั และผลไม้
เจ็บป่ วย ไม่
ตาํ่ กวา่ 400 กรมั /วนั และ อยเู่ ย็น
เป็ นสขุ
:ขาดการออกกาํ ลงั กาย เสยี ชวี ติ
:ความเครยี ด
:การสบู บหุ รี่

ปจั จยั เสยี่ งทเ่ี ปลย่ี นไมไ่ ด้
• อายุ และพนั ธกุ รรม

à ทรพั ยากรธรรมชาติ สภาวะ Ãภยั ธรรมชาตเิ พมิ่
เสอื่ มโทรม โลกรอ้ น
• คลน่ื ความรอ้ น
à ปลอ่ ยกา๊ ซเรอื น • แหง้ แลง้ ไฟป่ า
กระจกมาก • พายุ นํา้ ทว่ ม

à สภาพภมู อิ ากาศ Ãผลผลติ เสยี หาย
เปลย่ี นแปลง Ãขาดอาหาร
Ãโรคระบาด

โลกาภวิ ตั น์ สงั คมเมอื ง การใชท้ รพั ยากรธรรมชาติ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Global Risks Landscape 2010: Likelihood with Severity by Economic Loss

Severity (in US$) 5 Fiscal crisis 6 Asset price collapse

1 trillion

31 Chronic diseases (NCDs)

• Severity  1 trillion US$
• Likelihood Above 20 %

Above 20%

Source: World Economic Forum, 2010.

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Projected Global Deaths (2004‐2030)

2004 2015 2030

35.0 m. 41.2 m. 51.6 m.

Launched 27 October 2008 Cancers

Ischaemic HD

Stroke

Acute 
respiratory
infections

Road traffic
accidents
Perinatal

HIV/AIDS
TB
Malaria

Source: Ala Alawan. ECOSOC/UNESCWA/WHO Western Asia Ministerial Meeting
Addressing noncommunicable diseases and injuries
(Doha, Qatar, 10‐11 May 2009)

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Source: Ala Alwan. ECOSOC/UNESCWA/WHO Western Asia Ministerial Meeting
Addressing Noncommunicable diseases and injuries
(Doha, Qatar, 10‐11 May 2009)

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

โรคอว้ นในประเทศทพ่ี ฒั นาแลว้ ...อาการหนกั

ประเทศ โรคอว้ นในผใู้ หญ่ โรคอว้ นในเด็ก ความสญู เสยี
สหรฐั อเมรกิ า งบประมาณ
สหราชอาณาจกั ร > 1 ใน 3 ; 72 ลา้ น 16 % อตั ราเพมิ่ 3 ปี ละ $ 146 Billion
คน อตั ราเพมิ่ 2 เทา่ เทา่ ปี ละ 4.2 พนั ลา้ น
ออสเตรเลยี ปอนด์ จะเพมิ่ เป็ น
1 ใน 4 เป็ น 9 ใน 10 เด็กอายุ 11-15 ปี 2 เทา่ ในปี 2050
ในปี 2050 ชายเพมิ่ เป็ น 24 %
หญงิ เพม่ิ เป็ น 26 ปี ละ $ 1.4 billion
% ในปี 2005 จะเพม่ิ
ในปี 2004 เป็ น $7 billionใน
ปี 2032
ทง้ั นํา้ หนกั เกนิ และ ทง้ั นํา้ หนกั เกนิ และ
อว้ นเพม่ิ เป็ น 7.4 ลา้ น อว้ น 25% ในปี
คนในปี 2004-2005 2004-2005
คาดวา่ โรคอว้ นจะมี
จาํ นวน 6.9 ลา้ นคน
ในปี 2025

9

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Demand   

จากการทบทวนงานวจิ ยั อยา่ งเป็ นระบบและการวเิ คราะหอ์ ภมิ าน
(Meta-analysis) โดยผเู้ ชย่ี วชาญของกลมุ่ ศกึ ษาภาระโรค
องคก์ ารอนามยั โลกพบวา่
• ถา้ บรโิ ภคผกั และผลไมเ้ พมิ่ ขนึ้ ใหถ้ งึ เกณฑม์ าตรฐานทเ่ี หมาะสม

ระหวา่ ง 400-600 กรมั ตอ่ วนั ทกี่ าํ หนดรว่ มกนั โดยองคก์ ารอนามยั
โลกและองคก์ ารอาหารและเกษตรแหง่ สหประชาชาตใิ นปี 2003
• ลดภาระของโรคหวั ใจขาดเลอื ด โรคเสน้ เลอื ดในสมองตบี ได้

ประมาณรอ้ ยละ 31 และ 19 ตามลาํ ดบั
• ลดการเจ็บป่ วยและการตายจากโรคมะเร็งกระเพาะอาหารรอ้ ย

ละ 19 มะเร็งปอดรอ้ ยละ 12 และมะเร็งลาํ ไสใ้ หญร่ อ้ ยละ 2

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

•“The major causes of chronic diseases   are 
known, and if these risk factors were 
eliminated, at least 80% of all heart disease, 
stroke and type 2 diabetes would be prevented; 
over 40% of cancer would be prevented.” 

•WHO, Preventing Chronic Disease: a vital investment

www.nhs.uk/change4life

11

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

ตา่ งประเทศแกป้ ญั หาสขุ ภาพอยา่ งไร?

• เนน้ เพม่ิ การรบั ประทานผกั และผลไม5้ สี พฒั นาตาํ รบั อาหาร

– School Fruits and Vegetable Schemes,

– Farm to School/Institution

• เรมิ่ ทเ่ี ด็ก ครอบครวั โรงเรยี น ทท่ี าํ งาน ชมุ ชน ฯลฯ

• รว่ มดว้ ยชว่ ยกนั รฐั หลายหนว่ ยงาน (สาธารณสขุ เกษตร
ศกึ ษาธกิ าร)รว่ มกบั สมาคมวชิ าชพี บรษิ ทั เอกชน

• รฐั ฯมนี โยบายชดั เจนและสนบั สนนุ งบประมาณ

• สอ่ื สารรอบดา้ น โดยเฉพาะ internet

• ประเมนิ ผลและปรบั กลยทุ ธใ์ หเ้ หมาะสม

• Community Garden

12

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Variety of Protective Components  in Fruits and Vegetables Demand  

Phytochemicals Color of Wellness

Allicin

Sulfaforaphanes Beta Carotene

Anthocyanins Lycopene

Source: Produce for Better Health Foundation, 2002.

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

US WHO & FAO US
WHO Fruit and Vegetable 
5 A Day 
Program Promotion Initiative

USDA‐Fresh Fruits &  USDA‐Fresh Fruits &  USDA‐Fresh Fruits & 
Vegetables Pilot Program Vegetables Program Vegetables Program
(Fruits & Vegetables         ‐ Permanent Program  ‐ Permanent Program 
Under the National Under the Richard B. Russell 
To  School Program) National School Lunch Act 
‐ 4 states & 1 ITO School Lunch Act
‐ All states
‐ 8 states & 2 ITO
Funding  
$40 million

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

UK ₤ 42 million ₤ 77 million EU‐Tasty
School Fruit &  NOF‐Funding   DH‐Funding   Bunch

Vegetable  UK Funding  EU 
Scheme School Fruit & Vegetable Scheme $12.8 million
‐ Pilot Scheme ‐ Implement in  all region in England Fruits & Vegetables Schemes
€ 90 million + national and 
5 A DAY private funds from member states

UK AUS Kitchen 
Garden Schools 
‐ National Program

AUS‐WADH AUS‐National

กมล เลิศรตั น 2553 แลกเปลย่ี นเรยี นรูดานนโยบายวิทยาศาสตร เทคโนโลยีและนวตั กรรม ณ สาํ นกั งานคณะกรรมการนโยบายวทิ ยาศาสตร เทคโนโลยีและนวตั กรรมแหงชาติ 25 มนี าคม 2553

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Demand   

15

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

At the heart of the Campaign is the drive to:
•Ensure cooking is at the core of food education

•Improve food teacher training
•Improve food teaching facilities in schools
•Implement a whole-school approach to food in
all schools

•Make food education compulsory in all primary

and secondary schools.
•Support cooking in the wider community.

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Website Partners 1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Promotion:  grass‐roots involvement

Promotion:  Educational Material
supermarkets

To Date:
>25,000 Stores 

27

Source: www.fruitsandveggiesmPatrtoemr.gootvion&:  wpwacwk.apgbihnfgo undation.org/phprint.php TV, Magazines

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Usfruits_vegetables_files

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

Broadcast Direct Ongoing
Professional
Commercial X-Government

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

UK Change4Life TV Com

30

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

“เพอ่ื ความอยเู่ ย็นเป็ นสขุ
บรษิ ทั ขอใหค้ าํ มน่ั วา่

จะสนบั สนนุ สง่ เสรมิ ใหพ้ นกั งานและลกู คา้
ไดก้ นิ ผกั และผลไมส้ ด

ในหอ้ งรบั รองหรอื ระหวา่ งพกั การประชุม”

31

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

เกษตร สขุ ภาพ

• อายยุ นื ขนึ้ แตอ่ ยไู่ มเ่ ป็ นสขุ
• เจ็บป่ วยและเสยี ชวี ติ จากโรคเรอ้ื รงั เพม่ิ
..ความดนั โลหติ หวั ใจและหลอดเลอื ด
เบาหวาน มะเร็ง

Æ กนิ อาหารไมถ่ กู ตอ้ ง...ผกั ผลไม.้ ..นอ้ ย

อาหารหวาน มนั เค็ม ...มาก

Æ ออกกาํ ลงั กาย นอ้ ย

Æ เครยี ด...เพม่ิ

• ภาระญาต.ิ ..ดแู ล รกั ษา พยาบาล
• ภาระงบประมาณ

Æ คา่ รกั ษาพยาบาล >175,000 ลา้ นบาท/ปี
(เฉพาะเบาหวานรวมโรคแทรกซอ้ นและ

อมั พฤกษอมั พาต)

•คา่ ยาปี 2550 มลู คา่ 172,019 ลา้ นบาท

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

สถานการณค์ นและสงั คมไทย

+ ผสู้ งู อายเุ พม่ิ หญงิ ชาย 2010 2020 2030

อายคุ าดหมาย 74.9

เฉลย่ี คนไทย +7 67.9 6 :1 4 :1 3:1
+4
วัยแรงงานตอจาํ นวนผสู งู อายุ
ประชากรโลก• มชี วี ติ ยนื ย6า8วแตอ่ ย6ไู่ 4มเ่ ป็ นสขุ
เขา้ ถงึ หลกั ป•ระตกนอั้ สงขุ เภรางพ่ รกอ้ ายลระป9้ อ9 งกนั และเตรยี มการทกุ ดา้ น

- ปญั หาสขุ ภาพเพมิ่ 83.3% •เจ็บป่ วยพงึ่ ญาติ ดแู ล รกั ษา
เจ็บป่ วยเรอ้ื รงั พยาบาล กระทบตอ่ เงนิ ออม
69.3% และคณุ ภาพแรงงาน
•เพม่ิ ภาระงบประมาณ

ชว่ งอายุ 60-69 90 +

ทมี่ า: ประยกุ ตม าจากสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาต:ิ การเปลย่ี นแปลงของบริบทการพัฒนาตอ ทศิ ทางพัฒนาประเทศไทย 2548 และแนวโนมการพฒั นาประเทศ
ตามแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คม แหงชาติ ฉบับท่ี 11 2553

1200.0 1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ
1000.0
อตั ราการป่ วยโรคเรอ้ื รงั ตอ่ ประชากร 100,000 คน
800.0 981.5 ความดนั
600.0
793.0 หวั ใจ
736.5 เบาหวาน

400.0

200.0

133.1 มะเร็ง

0.0
2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552

ท่มี า: สาํ นกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาต.ิ 2553. ตวั ชวี้ ัดภาวะสังคม (รายป).รายงานภาวะสังคมไทยไตรมาสหน่งึ . ปท7่ี (2) พฤษภาคม 2553.

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

อตั ราการตายอยา่ งหยาบตอ่ ประชากร 100,000 คน

100

มะเร็งและเนอ้ื งอกทกุ ชนดิ

90 88.3 คน
56,058 คน

80

70

60

50

40 โรคหวั ใจ 29.0 คน
18,375 คน
30

24.5 คน

20 ความดนั เลอื ดสงู และโรคหลอดเลอื ดในสมอง 15,648 คน

10

0 2549 2550 2551 2552
2548

ทีม่ า: สํานกั นโยบายและยทุ ธศาสตร กระทรวงสาธารณสุข 2553

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

รายงานสถานการณระบบยาประจําป 2552 แผนงานสรางกลไกเฝา ระวงั และพฒั นาระบบยา คณะเภสชั ศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

การบรโิ ภคผกั และผลไมข้ องคนไทย

ขอ มลู จากการสาํ รวจสภาวะสุขภาพอนามัยของประชาชนไทยโดยการตรวจรา งการครงั้ ที่ 3 ป พศ. 2546-2547

กรมั /คน3/5ว0นั เกณฑม์ าตรฐานของ WHO & FAO อยา่ งนอ้ ย 400 กรัม/คน/วนั

300 300 293 283 (- 117)
285 283
272
261
250 268 (- 132) 224358

200 2156 129033

150 ชาย
หญงิ

100

50

0 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ อายุ
15-29

ท่มี า:  พญ.เยาวรัตน ปรปกษขามและคณะ. 2549. การบรโิ ภคผกั และผลไมข องคนไทย. สถานการณส ุขภาพของประเทศไทย. ปท ี่ 2 ฉบับท่ี 15 สงิ หาคม 2549

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

ปจั จยั เสยี่ งและพฤตกิ รรมสขุ ภาพทสี่ ําคญั สํารวจปี 2548 และ2550
รอ้ ยละของคนทม่ี อี ายุ 15-74 ปี

อว้ นอว้ น + 0.7 3.7 = 1.7 ลา้ นคน

3.0

นํา้ หนกัน้ําเหกนักนิ เกนิ + 3.0 = 8.8 ลา้ นคน 19.1 2550
16.1 2548

บรโิ ภคผกั ผลไม้ + 5.2 = 10.5 ลา้ นคน 22.5
คบรรโิ ภบคผ5ักผลหไมนค้ รว่บ ย5 หน่วย
17.3

0 5 10 15 20 25
ทมี่ า: รายงานผลการสาํ รวจพฤตกิ รรมเสย่ี งโรคไมต่ ดิ ตอ่ และการบาดเจ็บ พ.ศ. 2550 ของสํานักโรคไมต่ ดิ ตอ่ กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ 10

แผนพฒั นาสขุ ภาพแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 10 พ.ศ. 2550-2554

• เป้ าหมายสาํ คญั ในการพฒั นาคณุ ภาพคนดา้ น
สขุ ภาพ โดยมงุ่ ทจ่ี ะ ลดอตั ราการเพมิ่ ของการ
เจ็บป่ วยดว้ ยโรคทป่ี ้ องกนั ได้ 5 อนั ดบั แรกไดแ้ ก่
โรคหวั ใจ โรคความดนั โลหติ สงู โรคเบาหวาน
โรคหลอดเลอื ดสมอง และโรคมะเร็ง

กมล เลศิ รัตน 2553 แลกเปลี่ยนเรียนรดู า นนโยบายวิทยาศาสตร เทคโนโลยแี ละนวัตกรรม ณ สาํ นกั งานคณะกรรมการนโยบายวทิ ยาศาสตร เทคโนโลยีและนวัตกรรมแหงชาติ 25 มีนาคม 2553

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

ไทยแกป้ ญั หาสขุ ภาพอยา่ งไร?

1. กําหนดเป้าหมายของการพัฒนาคณุ ภาพคนใน
แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาตฉิ บบั ที่ 10 ทจ่ี ะ
ลดอตั ราการเพมิ่ ของการเจ็บป่ วยดว้ ยโรคทปี่ ้องกนั ได ้ 5
อนั ดบั แรกคอื หวั ใจ ความดนั โลหติ สงู เบาหวาน มะเร็ง
และหลอดเลอื ดสมอง เพอื่ นําไปสกู่ ารเพมิ่ ผลติ ภาพ
แรงงานและลดคา่ ใชจ้ า่ ย

2. ประกาศใช ้ พ.ร.บ. สขุ ภาพแหง่ ชาติ พ.ศ. ๒๕๕๐
3. ประกาศใช ้ พ.ร.บ. คณะกรรมการอาหารแหง่ ชาติ พ.ศ.

2551
4. ยกรา่ งแผนยทุ ธศาสตรส์ ขุ ภาพดวี ถิ ไี ทย พ.ศ. 2550-

2559

41

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

แผนงานโภชนาการเชงิ รกุ

• ประชากรกลมุ่ เป้ าหมาย คอื เด็กอายุ 0 - 14 ปี
• ยทุ ธศาสตร์

1) ยทุ ธศาสตรก์ ารพัฒนาองคค์ วามรแู ้ ละนวตั กรรมโภชนาการเชงิ รกุ
2) ยทุ ธศาสตรโ์ ภชนบรู ณาการในโรงเรยี นนํารอ่ ง
3) ยทุ ธศาสตรโ์ ภชนบรู ณาการในระบบบรกิ ารสขุ ภาพ
4) ยทุ ธศาสตรก์ ารขบั เคลอื่ นทางสงั คมและนโยบายระดบั ชาติ

• โครงการ

– การพฒั นาเด็กไทยใหต้ ามศกั ยภาพดว้ ยอาหารและโภชนาการ
– การพฒั นาพฤตกิ รรมดา้ นโภชนาการคนไทย และ
– การควบคมุ ปจั จยั เสย่ี งภาวะโภชนาการเกนิ ในเด็ก

42

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

เกษตร สขุ ภาพ

•ตน้ ทนุ สงู รายไดต้ าํ่ ขาดทนุ เป็ นหนี้
• มสี ว่ นทาํ ใหส้ งิ่ แวดลอ้ มเสอ่ื มโทรม

... อากาศ ป่ าไม้ ดนิ นํา้

Æ สภาพภมู อิ ากาศเปลยี่ นแปลง
Æ โลกรอ้ น ภยั ธรรมชาติ & ศตั รพู ชื เพม่ิ

• ใชป้ จั จยั การผลติ เพม่ิ

Æ ตน้ ทนุ สงู ผลผลติ มคี วามเสยี่ งตอ่ ความ
ปลอดภยั (นําเขา้ ป๋ ยุ ยากาํ จดั ศตั รพู ชื และสตั ว์
ปี 2553 เป็ นมลู คา่ 80,860.8 ลา้ นบาท)

• ขาดแคลนแรงงานคณุ ภาพ

Æ วยั แรงงานออกนอกภาคเกษตรเหลอื แตผ่ สู้ งู วยั

1:เหลยี วหลงั : ทมี่ าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

•อายมุ าก รายยอ่ ย • รวมกลมุ่ ไมเ่ ขม้ แข็ง • ภาระคา่ ใชจ้ า่ ยดแู ลรักษาสขุ ภาพเพม่ิ
•รวมกลมุ่ ไมเ่ ข็มแข็ง • ขายไดร้ าคาตํา่ ขายตดั ราคา • มลู คา่ การใชย้ าสงู ขน้ึ และนําเขา้
•ขาดแรงจงู ใจพัฒนาคณุ ภาพ • โดนมาตรการ
•ขาดความรดู ้ า้ น • ขาดขอ้ มลู • ผสู ้ งู อายเุ พมิ่ ขน้ึ
ƒกดี กนั การคา้ ทไ่ี มใ่ ชภ่ าษี ทางวชิ าการ • ครอบครัวขนาดเล็กลง
ƒ การวางแผน การจัดการ ƒตอบโตก้ ารทมุ่ ตลาด • กนิ อาหารนอกบา้ นเพม่ิ ขนึ้
ƒ การใชส้ ารเคมแี ละการตลาด • ตลาดเปลย่ี นรปู แบบ • มปี ัญหาสขุ ภาพเพม่ิ ขนึ้
• คแู่ ขง่ เพม่ิ

ผผู้ ลติ ผแู้ ปรรปู ผคู้ า้ ผปู้ รงุ ผบู้ รโิ ภค

ตน้ นํา้ กลางนํา้ ปลายขานย ํา้
ปจั จยั แปรรปู
การผลติ ผลติ ผลผลติ คดั บรรจุ ผลติ ภณั ฑ์ ขาย ปรงุ อาหาร

•ราคาสงู • ศตั รพู ชื เพมิ่ ขน้ึ • วตั ถดุ บิ มปี ัญหา • ไมห่ ลากหลาย • มคี ณุ คา่ ตอ่ สขุ ภาพ
•ขาดแรงงาน • ใชส้ ารเคมไี มถ่ กู ตอ้ ง ƒ ดา้ นปรมิ าณและ • พน้ื ฐานขายได ้ + ป้องกนั โรคNCD
•ขาดเงนิ ทนุ • ผลผลติ มปี ัญหา คณุ ภาพ
ƒ สารเคมตี กคา้ ง มลู คา่ ตํา่ • มโี อกาสพัฒนาทัง้
ƒ ไมไ่ ดม้ าตรฐาน และเชอื้ จลุ นิ ทรยี ์ • ขาดขอ้ มลู ชนดิ สตู รและรปู รา่ ง
ƒ ลน้ /ขาดตลาด ปนเป้ื อน ทางวชิ าการ เพอื่ เพมิ่ มลู คา่
ƒ ไมไ่ ดค้ ณุ ภาพ
ƒ ความปลอดภยั • ใชเ้ ทคโนโลยหี ลาย
• ตน้ ทนุ สงู ขายถกู ระดบั

1:เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

เกษตร สขุ ภาพ

•ตน้ ทนุ สงู รายไดต้ าํ่ ขาดทนุ เป็ นหน้ี • อายยุ นื ขน้ึ แตอ่ ยไู่ มเ่ ป็ นสขุ
• มสี ว่ นทาํ ใหส้ งิ่ แวดลอ้ มเสอื่ มโทรม • เจ็บป่ วยและเสยี ชวี ติ จากโรคเรอื้ รงั เพม่ิ
..ความดนั โลหติ หวั ใจและหลอดเลอื ด
... อากาศ ป่ าไม้ ดนิ นํา้ เบาหวาน มะเร็ง

Æ สภาพภมู อิ ากาศเปลยี่ นแปลง Æ กนิ อาหารไมถ่ กู ตอ้ ง...ผกั ผลไม.้ ..นอ้ ย
Æ โลกรอ้ น ภยั ธรรมชาติ & ศตั รพู ชื เพม่ิ
อาหารหวาน มนั เค็ม ...มาก
• ใชป้ จั จยั การผลติ เพม่ิ
Æ ออกกาํ ลงั กาย นอ้ ย
Æ ตน้ ทนุ สงู ผลผลติ มคี วามเสย่ี งตอ่ ความ
ปลอดภยั (นําเขา้ ป๋ ยุ ยากาํ จดั ศตั รพู ชื และสตั ว์ Æ เครยี ด...เพมิ่
ปี 2553 เป็ นมลู คา่ 80,860.8 ลา้ นบาท)
• ภาระญาต.ิ ..ดแู ล รกั ษา พยาบาล
• ขาดแคลนแรงงานคณุ ภาพ • ภาระงบประมาณ

Æ วยั แรงงานออกนอกภาคเกษตรเหลอื แตผ่ สู้ งู วยั Æ คา่ รกั ษาพยาบาล >175,000 ลา้ นบาท/ปี
(เฉพาะเบาหวานรวมโรคแทรกซอ้ นและ

อมั พฤกษอมั พาต)

•คา่ ยาปี 2550 มลู คา่ 172,019 ลา้ นบาท

กนิ ดี สมดลุ …การเสรมิ สรา้ งวถิ ชี วี ติ สขุ ภาพ:เกษตรเพอ่ื สขุ ภาพ

ประเด็นแลกเปลยี่ นเรยี นรู้

1 เหลยี วหลงั : ทม่ี าของความไมอ่ ยเู่ ย็นเป็ นสขุ

2 นวตั กรรมดา้ นเกษตรและอาหารเพอ่ื สขุ ภาพ:
เสน้ ทางสคู่ วามอยเู่ ป็ นสขุ ของสงั คมไทยอยา่ งยง่ั ยนื

3 แลหนา้ : หนทางทตี่ อ้ งเลอื ก (เหลอื ให)้ เดนิ

2: นวตั กรรมดา้ นเกษตรและอาหารเพอ่ื สขุ ภาพ: เสน้ ทางสคู่ วามอยเู่ ป็ นสขุ ของสงั คมไทยอยา่ งยง่ั ยนื

อยา่ งยง่ั ยนื

2: นวตั กรรมดา้ นเกษตรและอาหารเพอ่ื สขุ ภาพ: เสน้ ทางสคู่ วามอยเู่ ป็ นสขุ ของสงั คมไทยอยา่ งยง่ั ยนื

ผบู้ กุ เบกิ (Pioneer) VS ผตู้ าม (Me too) ปรบั วธิ คี ดิ & เปลย่ี นวธิ ที าํ

"Problems cannot be solved by thinking within the 
framework in which the problems were created." 

… Albert Einstein.

Source: Retrieved August 20, 2010, from 
www.flickr.com/photos/32488748@N06/3237785886

2: นวตั กรรมดา้ นเกษตรและอาหารเพอ่ื สขุ ภาพ: เสน้ ทางสคู่ วามอยเู่ ป็ นสขุ ของสงั คมไทยอยา่ งยง่ั ยนื

ชนดิ และพนั ธทุ์ ่ี ระบบการแปรรปู ตลาดสเี ขยี ว
ดตี อ่ สขุ ภาพ ทย่ี ง่ั ยนื

ผผู้ ลติ ผแู้ ปรรปู ผคู้ า้ ผปู้ รงุ ผบู้ รโิ ภค

การผลติ การแปรรปูแปรรปู การตลขาาย ด
ปจั จยั ผลติ ผลผลติ
การผลติ คดั บรรจุ ขาย ปรงุ อาหาร
ผลติ ภณั ฑ์

ระบบการผลติ ผลติ ภณั ฑใ์ หม่ อาหารเป็ นยา
ทย่ี ง่ั ยนื สเี ขยี ว

2: นวตั กรรมดา้ นเกษตรและอาหารเพอื่ สขุ ภาพ: เสน้ ทางสคู่ วามอยเู่ ป็ นสขุ ของสงั คมไทยอยา่ งยง่ั ยนื

•ความตอ้ งการของผบู ้ รโิ ภค ตลาดสเี ขยี ว
•การตลาดเพอ่ื สงั คม (Social marketing)
•ตลาดขายตรง • รปู แบบใหม่
• ผบู้ รโิ ภค
ƒ Consumer Supported Agriculture • ผปู้ รงุ ผอู้ อกแบบอาหาร
(CSA) ขายตรงกบั สมาชกิ • ระบบ/รปู แบบสง่ เสรมิ

•ตลาดออนไลน/์ อคี อมเมริ ซ์ (E-Commerce)/
พาณชิ ยอ์ เิ ล็กทรอนกิ ส์

ผผู้ ลติ ผแู้ ปรรปู ผคู้ า้ ผปู้ รงุ ผบู้ รโิ ภค

การผลติ กแาปรรรปู แปรรปู การตลขาาย ด
ปจั จยั ผลติ ผลผลติ ผลติ ภณั ฑ์
การผลติ คดั บรรจุ ขาย ปรงุ อาหาร