SAINS TINGKATAN 5 | BAB 4 SEBATIAN KARBON

BAB 4 :
SEBATIAN

KARBON

1. Sebatian Karbon SEBATIAN SEBATIAN 2. Sebatian karbon ini
ialah sebatian yang ORGANIK BUKAN boleh di bahagikan
mengandungi unsur kepada sebatian
karbon di dalamnya. ORGANIK
organik dan sebatian
Bahan api Menjadi hangus dan Menjadi tidak bukan organik
fosil hitam apabila hangus dan hitam
dibakar apabila dipanaskan Kulit kerang
Gula-gula
Larut dalam pelarut Larut dalam pelarut Cangkerang
Protein, organik seperti bukan organik seperti telur
Karbohidrat, Batu kapur
Lemak, Buah- alkohol, petrol, eter air, asid, alkali
buahan, Sayur-
Mengandungi unsur Mengandungi unsur
sayuran hidrogen dan oksigen hidrogen dan oksigen
dan tiada unsur logam
dan unsur logam
Berasal dari
benda hidup Berasal dari
benda bukan

hidup

PERBEZAAN ANTARA SEBATIAN ORGANIK
DAN SEBATIAN BUKAN ORGANIK

CONTOH SEBATIAN ORGANIK CONTOH SEBATIAN BUKAN ORGANIK

HIDROKARBON DAN SUMBERNYA

SEBATIAN Berasal daripada benda
HIDROKARBON hidup

Sebatian yang mengandungi Sebatian yang mengandungi
unsur karbon dan hidrogen unsur hidrogen, karbon dan
unsur lain seperti oksigen
sahaja
SEBATIAN dan nitrogen
HIDROKARBON SEBATIAN BUKAN
HIDROKARBON
Contoh
Contoh
Petrol, Arang batu, Gas
asli, Alkana, Alkena, Alkuna Protein, Lemak,
Karbohidrat, Alkohol, Asid

organik, ester

2. Kemudian PROSES PEMBENTUKAN PETROLEUM DAN GAS ASLI
hidupan laut juga
3. Selepas beratus-ratus juta tahun, sisa hidupan
akan mati dan yang mati akan termendap di bawah lapisan mendapan
tertimbus
pasir dan tanih yang semakin menebal di bawah
di atas lapisan tekanan dan suhu yang tinggi bagi membentuk
enapan pasir dan
petroleum dan gas asli
tanih tersebut

PROSES PEMBENTUKAN ARANG BATU

1. Tumbuhan di kawasan tasik mati 2. Hasil tekanan haba dan tinggi
dan tertimbus di dalam lumpur tumbuhan yang mati akan

berjuta-juta ratus tahun yang dahulu bertukar kepada arang batu

ARANG BATU

Contoh alkohol Merupakan
ialah metanaol sebatian organik
propanol, butanol, yang mengandungi
pentanol dan
unsur karbon,
sebagainya hidrogen dan

oksigen

Kumpulan sebatian ini
mempunyai nama yang
berakhir dengan -ol

2.Salur penghantar dari kelalang kon di 4. Yis ialah sejenis mikroorganisma yang
sambungkan kepada satu tabung uji yang bertindak terhadap makanan berkanji atau
berisi air kapur untuk makanan yang mengandungi glukosa seperti
anggur, epal, beras, gandum, barli, nenas, ubi
tebu dan sebagainya.

5. Enzim zimase dalam yis menukarkan glukosa
kepada etanol dan hasil sampingan gas karbon
dioksida serta tenaga haba di bebaskan.

Yis Etanol + Karbon dioksida + Haba
Glukosa

Gas karbon dioksida 3. menyerap gas karbon dioksida
yang terbebas hasil daripada
1.100g gula di larutkan dalam proses penapaian yang di
50 air suling dan satu biarkan selama seminggu.

sudu yis di tambah ke dalam PENGHASILAN ALKOHOL MELALUI PROSES PENAPAIAN

larutan gula tersebut.

Air keluar Wap etanol
terkondensasi
Etanol mendidih
Pada 78˚C

Hasil penapaian Air masuk Etanol tulen

PROSES PENYULINGAN ALKOHOL

CIRI-CIRI UMUM KEBOLEHBAKARAN PENGESTERAN

Cecair tidak berwarna Mudah terbakar Alkohol boleh bertindak balas dengan
Mempunyai bau manis Terbakar dengan nyalaan biru asid organik
Takat didih yang rendah Nyalaan tiada jelaga
Tindak balas ini menghasilkan ester
yang berbau harum

Ester digunakan dalam perisa makanan

Kurang tumpat dari air Alkohol + Oksigen → Karbon dioksida + air + haba

Alkohol boleh larut dalam air asid sulfurik pekat
Alkohol mudah larut dalam minyak
Alkohol + Asid organik → Ester + air

CIRI-CIRI UMUM ALKOHOL

KEGUNAAN ALKOHOL Digunakan sebagai bahan api kerana Alkohol digunakan sebagai pelarut Alkohol digunakan sebagai pelarut
mudah terbakar dan pembakarannya untuk ubat seperti ubat batuk dan dalam barangan kosmetik seperti

bersi tanpa jelaga antiseptik bagi membasmi kuman mintak wangi, losen, gincu dan
cecair pembasmi kuman

Alkohol digunakan untuk membuat Alkohol digunakan sebagai pelarut
pelbagai minuman keras seperti bir, dalam industri kerana sifatnya yang
mudah larut di dalam air dan bahan
wiski dan sebagainya
organik

Koordinasi dan sistem saraf KESAN KETAGIHAN ALKOHOL
terjejas, keseimbangan
terganggu, sukar Kadar degupan jantung dan
menganggar Tekanan darah tinggi

jarak, kerosakan sel otak meningkat, ritma jantung
terganggu
Pendarahan pada salur esofagus
Sistem keimunan menurun
Kadar pernafasan meningkat dan mudah di jangkiti
sedikit demi sedikit penyakit

Kerosakan hati, sirosis Kerengsaan pada dinding
(sel hati mati dan mengeras) perut dan menyebabkan

ulser

Bekerja dengan lebih
aktif dan menghasilkan
bahan buangan yang lebih

banyak

1. Contoh makanan yang ditunjukkan adalah makanan yang kaya dengan
lemak. Lemak ialah sebatian organik yang di peroleh daripada tumbuhan
atau haiwan.
2. Unsur – unsur yang terkandung di dalam lemak ialah karbon, hidrogen
dan oksigen

3. Lemak dapat di bahagikan kepada dua jenis iaitu lemak tepu dan
lemak tak tepu

CONTOH LEMAK DAN MAKSUDNYA

CONTOH CONTOH
LEMAK TEPU LEMAK TAK

MINYAK SAPI TEPU

KEJU MINYAK JAGUNG

MENTEGA MINYAK KELAPA
LEMAK AYAM,
LEMAK DAGING MINYAK KELAPA
SAWIT

MARJERIN

CONTOH LEMAK TEPU DAN LEMAK TAK TEPU

Lemak tepu
Lemak tak tepu
• Berasal daripada haiwan • Berasal daripada tumbuhan

• Berbentuk pepejal pada suhu • Berbentuk cecair pada suhu
bilik bilik

• Mempunyai bilangan atom • Bilangan atom hidrogen yang
hidrogen yang maksimum di masih belum maksimum di
dalam molekulnya dalam molekulnya

• Tidak digalakkan dalam • Digalakkan dalam pemakanan
pemakanan
• Mempunyai takat lebur yang
• Mempunyai takat lebur yang rendah
tinggi

Persamaan :
• Terdiri daripada unsur karbon, hidrogen dan oksigen
• Tidak larut dalam air
• Sumber penting bagi asid lemak dalam badan

PERSAMAAN DAN PERBEZAAN ANTARA LEMAK TEPU DAN LEMAK TAK TEPU

KESAN LEMAK TERHADAP KESIHATAN

Kesan • Berfungsi sebagai pembekal tenaga ARTERI NORMAL
baik • Pelarut bagi vitamin A, D, E dan K
lemak • Pelindung bagi organ di dalam badan LUMEN
• Penebat untuk menghalang kehilangan haba dari
Kesan
buruk badan
lemak
ARTERI DENGAN
ENAPAN KOLESTEROL
• Lemak tepu mengandungi kandungan kolesterol yang

tinggi dan menyebabkan kolesterol yang berlebihan

akan terenap pada bahagian dalam dinding arteri

sekiranya lemak tepu di ambil secara berlebihan

• Lumen arteri yang sempit boleh mengakibatkan LUMEN
tekanan darah tinggi, arterioskelerosis, sakit
jantung atau strok

STRUKTUR BUAH KELAPA SAWIT Sabut
(mempunyai paling
Tempurung
(tidak mempunyai banyak minyak
kelapa sawit)
minyak)

Pokok Kelapa sawit Tandanan buah Isirung
kelapa sawit (mempunyai minyak sawit yang

bermutu tinggi akan tetapi
dalam kuantiti yang sedikit)

Buah
kelapa sawit

Tujuan : Buah kelapa sawit di
• Membunuh leraikan daripada
tandan
bakteria/kulat
• Melembutkan sabut
• Memudahkan buah

ditanggalkan

daripada tandannya

Buah kelapa sawit yang telah 1.PENSTERILAN 2.PENANGGALAN
matang akan dipungut dan dengan stim bersuhu tinggi
dihantar ke kilang untuk
pengekstrakan minyak SABUT Buah kelapa sawit di panaskan
BIJI BUAH sekali lagi dan dikacau dengan
PROSES
PENGEKSTRAKAN batang pemutar untuk
MINYAK KELAPA mengoyakkan sabut daripada biji

SAWIT buah.

3.PENCERNAAN

SABUT Sabut diperah dengan 6. PENULENAN
penekan
5.PENURASAN • Asid fosforik ditambah
hidraulik atau untuk menghilangkan
penekan skru Gentian sabut diasingkan kotoran
untuk mengeluarkan daripada minyak kelapa sawit
• Warna dilunturkan
minyak melalui penurasan dengan proses
pemvakuman
4. PENGEKSTRAKAN
• Stim dialirkan untuk
menyingkirkan asid
yang menyebabkan
minyak menjadi masam

MINYAK KELAPA
Tempurung SAWIT MINYAK KELAPA
yang SAWIT
(ISIRUNG)
mengandungi
BIJI BUAH isirung di Kemudian tempurung di
kukus pada pecahkan dan isirung

tekanan tinggi diasingkan untuk dikeringkan
dan minyak di dalam
diekstrak MINYAK KELAPA
SAWIT

PROSES PENGEKSTRAKAN MINYAK KELAPA SAWIT

Air Alu Sabut
mendidih buah
Buah kelapa
Buah kelapa sawit
kelapa sawit
sawit

1.PENSTERILAN 2.PENCERNAAN Minyak
dengan air mendidih sawit
Tujuan untuk
Tujuan : mengoyakkan sabut 3.PENURASAN
• Membunuh Gentian sabut
daripada
bakteria/kulat biji buah. diasingkan
• Melembutkan sabut daripada minyak
• Memudahkan buah
kelapa sawit
ditanggalkan
daripada tandannya

PROSES PENGEKSTRAKAN MINYAK KELAPA SAWIT DALAM MAKMAL

KEGUNAAN MINYAK KELAPA SAWIT Marjerin Minyak masak Coklat Kek Aiskrim

Minyak sapi Sabun dan bahan Barangan Barangan Dakwat
pencuci Kosmetik farmaseutikal pencetakan

Minyak pelincir Lilin Biodiesel

BAHAN BERKHASIAT MINYAK KELAPA SAWIT

Meningkatkan paras kolesterol berfaedah iaitu kolesterol HDL dalam
darah

Menurunkan paras kolesterol yang berbahaya iaitu kolesterol LDL
dalam darah

Kaya dengan beta karotena, vitamin A dan E yang bertindak sebagai
pengantioksida dalam pencegahan kanser

Dapat mengawal peratusan hormon tromboksina dan prostasikilin dalam
darah untuk mengurangkan kecenderungan pembekuan darah dalam arteri

AKTIVITI PENYELIDIKAN KELAPA SAWIT OLEH INSTITUSI TEMPATAN

Institusi tempatan Aktiviti

Lembaga minyak Sawit Mempertingkatkan produktiviti dan
Malaysia (MPOB) kualiti pokok kelapa sawit

Lembaga Tanah Persekutuan Mengoptimumkan penggunaan tanah untuk
(FELDA) penanaman kelapa sawit

Institut Penyelidikan dan Kemajuan Mengembangkan dan memperbaiki
Pertanian Malaysia (MARDI) kegunaan semasa minyak kelapa sawit

Lembaga Penyatuan dan Pemulihan Mencari kegunaan baharu bagi
Tanah Persekutuan (FELCRA) minyak kelapa sawit

Menyebarkan maklumat khasnya tentang
kebaikan dan kegunaan minyak kelapa sawit

dalam pasaran antarabangsa

Lemak mengandungi dua bahagian penting iaitu

gabungan tiga molekul asid lemak yang sama atau

Sabun diperbuat berlainan dan satu molekul gliserol.
daripada lemak Contoh asid lemak ialah asid palmitik, asid laurik
dan asid stearik


′ HO 2 ′ O 2


′′ + HO ′′ O + 3

HO 2
′′′ ′’’ O 2
Satu molekul gliserol
Tiga molekul asid MOLEKUL LEMAK
lemak

1. Sabun dihasilkan melalui tindak balas antara minyak iaitu sejenis lemak tak tepu dengan alkali pekat

Sabun Proses ini dikenali sebagai
proses saponifikasi atau
Minyak hidrolisis minyak beralkali

Alkali pekat PROSES
PEMBUATAN
(larutan natrium hidroksida
/larutan kalium hidroksida) SABUN

2. Proses saponifikasi ini melibatkan dua langkah :

Peringkat pertama merupakan proses hidrolisis ester (minyak) dimana minyak diasingkan kepada asid lemak
dan gliserol

Minyak + Air → Asid lemak + Gliserol

Peringkat kedua ialah proses peneutralan asid lemak. Asid lemak yang dihasilkan kemudiannya bergabung

dengan ion natrium/ion kalium dari alkali pekat untuk membentuk sabun iaitu sejenis garam natrium asid

lemak. Asid lemak + Alkali pekat → (Garam asid lemak)Sabun + Air

Dua Langkah tindak balas ini Minyak Alkali pekat Sabun Gliserol
boleh digabungkan untuk
membentuk persamaan
pembuatan sabun yang baharu

PROSES PEMBUATAN SABUN DI MAKMAL 1. Garam natrium klorida ditambahkan untuk

memendakkan sabun cecair kepada sabun pepejal yang

Larutan lembut Sabun yang dihasilkan
natrium hidroksida berbuih apabila digoncang

dengan air dan menukarkan

kertas litmus merah

Serbuk kepada biru yang

natrium menunjukkan sabun

klorida bersifat alkali

Air suling Sabun

Minyak

kelapa sawit

1)50 larutan natrium 3) Tiga spatula serbuk natrium Hasil turasan
hidroksida di tambahkan klorida dan 50 air suling
ke dalam 10 minyak Hasil di dalam bikar
ditambah ke dalam larutan dan di turaskan
kelapa sawit
didihkan lagi selama beberapa
2) Campuran
dididihkan minit
selama

5 minit sambil
dikacau

STRUKTUR MOLEKUL SABUN

Molekul sabun terdiri daripada dua bahagian utama

Bahagian ‘ekor’ yang terdiri daripada Bahagian ‘kepala’ yang
rantai hidrokarbon iaitu boleh larut terdiri daripada

dalam minyak atau gris ataupun kumpulan ionik iaitu
dikenali sebagai hidrofobik boleh larut dalam air

ataupun dikenali

sebagai hidrofilik

Kepala SABUN Titisan-tiisan
sabun minyak
Ekor
AIR sabun Buih-buih
sabun

1. Apabila sabun dilarutkan 4. Tindakan menggosok atau 5. Bahagian kepala sabun yang bercas
dalam air, sabun menggoncang akan negatif menghalang titisan kotoron
bergris daripada bercantum semula
berkeupayaan untuk menanggalkan tompok gris
merendahkan tegangan daripada kain kepada titisan- 6. Cara ini dapat mengemulsikan gris di
titisan minyak yang dikelilingi dalam air dan buih-buih sabun yang
permukaan air. terhasil pula membantu memerangkap
2. Hal ini menyebabkan sabun oleh molekul sabun. kotoron bergris dalam air

membasahi permukaan kain 7. Apabila air sabun dan buih dibuang
yang mempunyai kotoran semasa membilas, kotoron bergris turut
bergris
dibuang bersama dan membolehkan
3.Bahagian ekor molekul kotoran pada kain dapat dibersihkan
sabun akan melarut dan
melekat pada kotoran bergris TINDAKAN PENCUCIAN SABUN
manakala bahagian kepala
akan melarut dalam air

Polimer – rantai yang panjang

Proses Pempolimeran

Proses Penyahpolimeran

1. Monomer ialah unit-unit kecil yang 2. Polimer di hasilkan apabila unit-unit kecil
membentuk polimer monomer ini bergabung untuk membentuk
rantai yang panjang

3. Nama proses untuk pencantuman monomer melalui pembentukan ikatan kimia bagi menghasilkan polimer
bermolekul besar berbentuk rantai panjang ini dikenali sebagai proses pempolimeran

4. Proses penyahpolimeran pula merujuk kepada proses apabila molekul polimer berbentuk rantai ini
dipisahkan kepada monomer-monomernya melalui tindak balas kimia.

5. Pempolimeran yang melibatkan monomer jenis yang HH HH
sama dengan pemecahan ikatan ganda dua menjadi ikatan CC CC
tunggal dan membentuk polimer di kenali sebagai HHn HHn
Pempolimeran Penambahan.

etena politena

Polimer

Polimer Polimer
semula jadi sintetik

Kanji Protein Getah Polietena Polistirena Perspeks Getah
(glukosa) asli (etena) (stirena) sintetik
(asid (metil
amino) (isoprena) metakrilat) Sarung
tangan, tayar
Memberikan Membina sel Belon,gelang Botol, beg, Bekas Cermin pesawat, kereta, tapak
tenaga dan tisu getah, baldi makanan, tingkap
baharu bantal cawan,bahan kasut
penebat api kenderaan, gigi
palsu,kanta
pelekap

Polimer semula jadi ialah polimer yang wujud secara semula jadi

Polimer sintetik ialah polimer buatan manusia yang menggunakan bahan kimia

Apabila KENYAL
batang DAN
pokok
getah LEMBUT
ditoreh
TIDAK TIDAK
Susu getah asli TAHAN TELAP
atau Lateks HABA UDARA

diperolehi PENEBAT
ELEKTRIK

YANG
BAIK

Apabila getah asli di masukkan Asid Larutan
ke dalam tabung etanoik ammonia

didih yang berisi air mendidih,
didapati getah asli menjadi
lembut

Aktiviti 2 Lateks
Selepas 30 minit

Air Lateks Terdapat sedikit
Apabila getah asli di regang menggumpal Lateks yang
menggumpal
Kepingan atau dipulas, ianya didapati
getah kembali kepada bentuk asal.

Ini adalah kerana getah asli
bersifat kenyal

Lateks kekal
dalam bentuk cecair

Aktiviti 1 Kesimpulannya ,penggumpalan lateks berlaku apabila larutan asid di tambahkan pada lateks
dan lateks kekal dalam bentuk cecair apabila larutan alkali di tambah pada lateks dan jika
lateks dibiarkan tanpa ditambah asid, lama kelamaan lateks menggumpal akibat daripada
tindakan bakteria yang menghasilkan asid dan meneutralkan membran protein molekul getah.

1.Di dalam lateks, terdapat molekul-molekul getah berbentuk rantai

yang diselaputi oleh satu lapisan membran protein
dan terdapat cas-cas negatif yang mengelilingi permukaan luar membran tersebut
2.Hal ini menyebabkan molekul getah menolak antara satu sama lain dan kekal wujud sebagai cecair.

Cas positif
daripada
asid

Cas negatif 3.Apabila asid ditambah ke dalam lateks, ion-ion hidrogen
Rantai polimer getah Membran protein yang bercas positif daripada asid akan meneutralkan cas

negatif pada permukaan membran protein.

4. Tanpa cas negatif, molekul-molekul getah Gumpalan pepejal
akan berlanggar antara satu sama lain yang
5. Di sebabkan oleh itu, rantai polimer getah akan
menyebabkan membran protein pecah keluar dan saling berbelit lalu membentuk
gumpalan pepejal

Cas negatif
daripada alkali

Cas positif akibat
tindakan bakteria

6. Apabila alkali ditambah ke dalam lateks, 7. Jadi cas-cas negatif kekal pada membran
ion-ion hidroksida daripada alkali akan protein dan molekul getah tetap menolak antara

meneutralkan ion hidrogen yang dihasilkan oleh satu sama lain dan tidak berlanggar.
asid akibat tindakan bakteria. Maka, molekul getah akan kekal dalam keadaan

cecair.

1. Sifat getah asli dapat di pertingkatkan untuk menjadikannya sebagai bahan yang sesuai untuk membuat
pelbagai jenis barang.

2. Melalui proses ini, atom-atom sulfur ditambahkan ke dalam molekul-molekul polimer getah asli yang
berbentuk rantai untuk menghasilkan rangkai silang antara polimer getah.

3. Oleh sebab itu, apabila daya dikenakan, rantai polimer getah tervulkan sukar menggelongsor dan apabila
haba dikenakan, molekul getah tervulkan sukar diputuskan pula.

S S Rangkai
SS
silang
S S sulfur

Melalui Proses S S S
Pemvulkanan,
Getah asli dipanaskan S S
bersama sulfur
S

Rantai polimer getah tervulkan

Rantai polimer getah asli

4. Maka getah tervulkan lebih tahan terhadap haba, keras, kuat, lebih kenyal, tidak telap terhadap cecair
dan udara, tidak bertindak balas dengan asid dan alkali,tidak mudah teroksida di udara dan penebat elektrik
yang lebih baik berbanding getah asli .

SARUNG TANGAN

TAPAK KASUT

• PAIP PENYAMAN UDARA BAHAGIAN
• PAIP RADIATOR KENDERAAN
• PENAPIS UDARA
• BILAH PENGELAP CERMIN KERETA
• PELEKAT TINGKAP DAN PINTU
• GETAH PELINDUNNG PINTU
• TAYAR

BAB 4 :
SEBATIAN

KARBON