3. กฎหมายคุ้มครองสิทธิของบุคคล

วชิ าหน้าท่ีพลเมอื ง ม.1

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 3

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 3

กฎหมายคมุ้ ครองสิทธิ
ของบคุ คล

นกั เรยี นทราบหรือไม่
“กฎหมาย” คอื อะไร ?

กฎหมาย คือ.....

1. ความสาคัญของกฎหมาย
คมุ้ ครองสทิ ธขิ องบุคคล

1. ส่งเสรมิ ใหท้ กุ คนปฏบิ ตั ติ อ่ กนั
อยา่ งเหมาะสม

เช่น กฎหมายคมุ้ ครองเดก็ ทผ่ี ู้ปกครอง
รัฐ และคนทวั่ ไปจะปฏบิ ตั ติ าม
ซึ่งย่อมสง่ ผลดตี อ่ เดก็

2. ทาใหม้ ีการกาหนดแนวทางการพฒั นา
คุณภาพของปวงชนชาวไทยตามสทิ ธทิ ีพ่ งึ ไดร้ บั

จะทาใหบ้ คุ คลไดร้ บั การพฒั นาและกลายเปน็ คน
ท่สี มบรู ณท์ ้ังวชิ าการและจติ ใจ

3. ประชาชนไดเ้ ขา้ ถงึ ข้อมลู ขา่ วสารตา่ ง ๆ
และไดร้ บั การคมุ้ ครองสทิ ธติ ามทพ่ี งึ ไดร้ ับ

4. ส่งเสริมใหป้ ระชาชนมโี อกาส
รว่ มสรา้ งสรรคส์ ง่ิ ต่าง ๆ
เชน่ กฎหมายลขิ สทิ ธิ์

6. ทาใหป้ ระชาชนไดร้ ับการ
คุ้มครองในทรพั ยส์ นิ

5. ทาใหป้ ระชาชนรสู้ กึ ปลอดภยั
ในการดารงคช์ วี ติ

2. กฎหมายคุ้มครองสิทธิของ
บุคคลท่สี าคัญ

กฎหมายคมุ้ ครองสทิ ธิสว่ นบคุ คล
จะทาให้สามารถอยรู่ ่วมกนั ได้
อย่างมีความสขุ ซงึ่ กฎหมายใกล้
ตัวท่ีนกั เรียนควรรู้ มีดงั นี้

การศกึ ษา

ค้มุ ครองเดก็ คุ้มครองผบู้ รโิ ภค
ลขิ สทิ ธ์ิ
การกระทาความผดิ เกย่ี วกบั
คอมพวิ เตอร์

2.1 กฎหมายคมุ้ ครองเดก็

เด็ก คือใครกันนะ?

ตามพ.ร.บ. คมุ้ ครองเดก็ 2546

ผซู้ ึง่ อายไุ ม่ครบ 18 ปบี รบิ รู ณ์ และ
ยงั ไมบ่ รรลนุ ติ ภิ าวะดว้ ยการสมรส

ปัจจุบนั กฎหมายนม้ี สี าระเกยี่ วกบั สทิ ธแิ ละเสรภี าพท่ี
ได้รับความคมุ้ ครองจากรฐั โดยไมเ่ ลอื กปฏบิ ตั ิ

1) หลักการเกยี่ วกบั สิทธเิ ด็ก

1.1) คานึงถงึ ประโยชนข์ องเดก็ เปน็ 1.2) ยอมรบั อานาจการปกครอง
หลกั และไมเ่ ลอื กปฏบิ ตั ิ ของบดิ ามารดา

2) บทบาทหนา้ ทพี่ งึ ปฏบิ ตั ติ อ่ เดก็

หนา้ ทีข่ องผปู้ กครอง

1. เลย้ี งดอู บรมสงั่ สอน 2. คมุ้ ครองสวสั ดิภาพ

3. ไมท่ อดทง้ิ โดยเจตนา 4. ไมป่ ฏบิ ตั ติ อ่ เด็กใน
ไมร่ บั คนื ลกั ษณะทข่ี ดั ขวางการมี

คุณภาพชวี ติ ทดี่ ี

หน้าทข่ี องรฐั

1. คุ้มครองสวัสดภิ าพเด็กที่
อยใู่ นเขตรบั ผดิ ชอบ

2. ดูแลตรวจสอบสถานรบั เลย้ี งเดก็

คนท่ัวไปตอ่ เดก็

1.ห้ามจาหนา่ ย แลกเปลย่ี น 2.หา้ มเลน่ การพนนั /ชกั ชวนเดก็ ไปใน
หรอื ใหส้ รุ า/บหุ ร่ีแกเ่ ดก็ สถานบนั เทงิ เรงิ รมย์

3.หา้ มใช้ สง่ เสรมิ ยนิ ยอม บังคบั 4. ห้ามกระทาทารุณกรรม ทกี่ ่อใหเ้ กดิ ความ
ขู่เขญ็ แกเ่ ด็ก เสยี หายแกจ่ ติ ใจ และสทิ ธปิ ระโยชนอ์ นื่ ของเดก็

เดก็ ทพี่ ึงไดร้ บั การคมุ้ ครองสวสั ดภิ าพ

1.เด็กทถ่ี กู ทารณุ กรรมทรี่ า่ งกายหรือ 2.เดก็ ทเ่ี สย่ี งตอ่ การกระทาผดิ
จิตใจ รวมไปถงึ เดก็ ทถี่ กู กระทาทางเพศ

เด็กทพ่ี ึงไดร้ บั การคมุ้ ครองสวสั ดภิ าพ

(วิธีการ)

▪ ผู้ปกครองตอ้ งดแู ลมใื หเ้ ดก็ ประพฤตเิ สยี หาย หรอื เสย่ี งตอ่ การทาผดิ
▪ หากพบเหน็ การทารณุ กรรมเดก็ ใหแ้ จง้ เจา้ หนา้ ทเ่ี พอื่ ตรวจสอบและแยกเดก็
▪ ห้ามเลน่ การพนนั /ชักชวนเด็กไปในสถานบนั เทงิ เรงิ รมย์ หากพบเจา้ หนา้ ท่ี

สามารถเรยี กผ้ปู กครองมาตกั เตอื น หรือทาทณั ฑบ์ น

เดก็ ท่พี ึงไดร้ บั การสงเคราะห์

1.เด็กเรร่ อ่ น กาพรา้ เด็กทถ่ี กู ทอดทงิ้
พลดั หลง พิการ

2. เด็กทอี่ ยใู่ นสภาพยากลาบาก
ผปู้ กครองไมส่ ามารถเลยี้ งดไู ด้

3. เด็กทไ่ี ด้รบั การเลย้ี งดโู ดยมิชอบ

เดก็ ทีพ่ ึงไดร้ บั การสงเคราะห์

(วธิ ีการ)

▪ ให้ความชว่ ยเหลอื และสงเคราะหแ์ กเ่ ดก็ และ
ครอบครวั

▪ สง่ เดก็ ไปใหค้ รอบครวั อุปถมั ภด์ แู ล
▪ สง่ เดก็ ไปยงั สถานแรกรบั / สถานสงเคราะห์

▪ สถานแรกรบั คอื สถานทร่ี บั เดก็ ไวช้ ่วั คราว ▪ สถานสงเคราะหค์ อื สถานทอี่ ปุ การะ

เพอื่ พนิ จิ เดก็ และครอบครวั เล้ยี งดู (6 คนขนึ้ ไป)

บทบาทของสถานศกึ ษา ผู้ปกครอง
นักเรยี นและนกั ศกึ ษา

1. โรงเรยี น สถานศกึ ษาตอ้ งจดั ใหม้ ี
กิจกรรมในการแนะแนว ใหค้ าปรกึ ษา และ
ฝกึ อบรมแกน่ กั เรยี น นกั ศึกษา

2.นกั เรยี นและนักศกึ ษาต้องประพฤติ
ตนตามระเบยี บของโรงเรยี นหรอื
สถานศกึ ษา

บทลงโทษตามพระราชบญั ญัตคิ มุ้ ครองเดก็ พ.ศ. 2546

พฤตกิ รรมความผดิ บทลงโทษ
ทารณุ กรรม/ไม่ให้สง่ิ จาเป็นในการดารงชวี ติ ส่งเสรมิ ให้กระทา
ตอ้ งระวางจาคุกไมเ่ กิน 3 เดอื น หรือ
ความผิด ปรบั ไมเ่ กนิ 30,000 บาท หรือทง้ั จาทงั้ ปรบั
เผยแพรข่ ้อมลู ทาใหเ้ ส่ือมเสียชือ่ เสียง/กักขงั ทอดท้ิง ลงโทษด้วยวิธี
ตอ้ งระวางจาคกุ ไมเ่ กิน 6 เดือน หรือ
ท่ีรนุ แรง ปรบั ไม่เกนิ 60,000 บาท หรอื ทง้ั จาท้ังปรบั
ฝ่าฝืนข้อกาหนดของศาลในการคมุ ความประพฤติ
ตอ้ งระวางจาคุกไม่เกนิ 1 เดอื น หรอื
ไม่ได้รบั ใบอนุญาต หรอื ใบอนญุ าตถกู ปรบั ไม่เกิน 10,000 บาท หรือทงั้ จาท้ังปรบั
เพิกถอน แต่ดาเนนิ กิจการสถานแรกรบั สถานสงเคราะห์เด็ก
ต้องระวางจาคกุ ไม่เกิน 1 เดือน หรอื
ช่วยเหลอื ให้นักศึกษาฝ่าฝนื ระเบียบของสถานศึกษา ปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือท้ังจาทง้ั ปรบั

ตอ้ งระวางจาคุกไมเ่ กิน 3 เดือน หรือ
ปรับไมเ่ กนิ 30,000 บาท หรอื ทั้งจาทงั้ ปรับ

2.2 กฎหมายการศกึ ษา

“การศกึ ษา” หมายถึง กระบวนการ

เรียนรู้ เพ่ือความเจรญิ งอกงามของ
บุคคลและสงั คม

1) ความมงุ่ หมายและหลกั การ

การศกึ ษาต้องพฒั นาใหค้ นไทยเปน็
มนุษยท์ ี่สมบรู ณแ์ บบทง้ั รา่ งกาย
จิตใจ สตปิ ัญญา ความรู้ และโดยยดึ
หลักวา่ ผเู้ รยี นสามารถเรยี นรแู้ ละ

พฒั นาตนเองไดต้ ลอดชวี ติ

2) หนา้ ทที่ างการศกึ ษา

หนา้ ทขี่ องรฐั

1. จัดการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐานไมน่ อ้ ยกวา่ สบิ 2. จัดการศกึ ษาพเิ ศษแกบ่ ุคคลทบ่ี กพรอ่ งทางกาย
สองปี โดยไมเ่ สยี คา่ ใช้จา่ ย ใจ อารมณ์ และผมู้ รี า่ งกายพกิ ารหรอื ทพุ พลภาพ

หน้าท่ขี องบดิ ามารดา

1. จัดให้บตุ รไดร้ บั การศกึ ษาเปน็ เวลาสบิ
สองปี และนอกจากการศกึ ษาภาคบังคบั

ตามความพรอ้ มของครอบครวั

สทิ ธปิ ระโยชนท์ างการศกึ ษา

1. การสนบั สนนุ ใหม้ คี วามรู้
ความสามารถในการเลย้ี งดู

2. เงินอดุ หนนุ ตามทกี่ ฎหมายกาหนด
3. การนาไปลดหยอ่ นภาษี

3) ระบบการศกึ ษา

มี 3 รปู แบบดังน้ี

1. การศกึ ษาในระบบ 2. การศกึ ษานอกระบบ 3. การศกึ ษาตามอธั ยาศัย

การศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน, การศึกษานอกระบบโรงเรยี น, การแลกเปลย่ี นประสบการณ์,
การศึกษาภาคบงั คบั , การศกึ ษา การศกึ ษาผใู้ หญ,่ การศกึ ษา การศึกษาตลอดชวี ติ , การเรียน
ในสถานศกึ ษาสงั กดั กระทรวง ทางไกล, มหาวิทยาลยั เปดิ , คอร์สออนไลน์ตามความสนใจ,

ทบวง กรมต่างๆ การศึกษาแบบโฮมสคลู การเขา้ เวริ ค์ ชอปตา่ งๆ

เพิ่มเติม

1. การศกึ ษาภาคบงั คบั 9 ปี (ป.1-ม.3)
1. การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน 12 ปี (ป.1-ม.6)

2.3 กฎหมายคมุ้ ครองผู้บริโภค

พระราชบญั ญตั คิ มุ้ ครองผ้บู รโิ ภค
พ.ศ.2522 แกไ้ ขเพมิ่ เตมิ (ฉบับท2ี่ )
พ.ศ.2541 และ (ฉบับท3ี่ ) พ.ศ.2556

ผบู้ ริโภค คือ ผู้ซอื้ หรอื ผทู้ ี่ไดร้ บั บรกิ าร

จากผปู้ ระกอบธรุ กจิ หรือผู้ซงึ่ ไดร้ บั การ
เสนอหรือการชกั ชวนจากผปู้ ระกอบธรุ กจิ ให้

ซอ้ื สนิ คา้ หรอื รบั บรกิ าร

1) สทิ ธขิ องผบู้ รโิ ภค

สิทธทิ จ่ี ะไดร้ บั สทิ ธทิ จี่ ะมอี สิ ระใน สทิ ธิทจ่ี ะไดร้ ับความ
ขา่ วสาร การเลอื กซอ้ื ปลอดภยั จากการใชส้ นิ คา้

และบรกิ าร

สิทธทิ จี่ ะไดร้ บั ความเปน็ สทิ ธิทจี่ ะไดร้ ับการพจิ ารณา
ธรรมในการทาสญั ญา ชดเชยความเสยี หาย

1. สทิ ธทิ ่ีจะได้รบั ขา่ วสาร 2. สิทธิท่จี ะมอี สิ ระ
ในการเลอื กซ้ือ

จะช่วยในการตดั สนิ ใจ อสิ ระในการเลอื กซอ้ื ตามความสมคั รใจ
ในการเลอื กซอ้ื สนิ คา้ / บรกิ าร โดยไมถ่ กู ชกั จงู ไปในทางทไ่ี มเ่ ปน็ ธรรม

เพือ่ ป้องกนั ความผดิ พลาด

3. สทิ ธทิ จี่ ะไดร้ บั ความปลอดภยั 4. สทิ ธิทจี่ ะได้รบั การพจิ ารณา
ชดเชยความเสยี หาย
จากการใชส้ นิ คา้ และบรกิ าร

ผบู้ ริโภคควรได้รบั ความปลอดภยั ” เม่ือเกดิ ความเสยี หาย”
ตาม “เงอ่ื นไข”เชน่ คาแนะนา คาเตอื น ควรไดร้ บั การคมุ้ ครองและชดเชย

วธิ ีการใช้ เพอื่ ลงโทษ ผ้ปู ระกอบการ

5. สิทธิท่จี ะไดร้ บั ความเปน็ ธรรมในการทาสญั ญา

กอ่ นการทาสญั ญาควรอ่านใหล้ ะเอียด”
และ ตรวจสอบสนิ คา้ ลงลายมอื ชอื่ ทง้ั ผซู้ อื้
และผขู้ าย เพอื่ ปอ้ งกนั การถกู เอาเปรยี บ

2) อานาจหนา้ ทข่ี องคณะกรรมการคมุ้ ครองผู้บรโิ ภค

พิจารณาเรอ่ื งราวรอ้ งทกุ ขจ์ าก ดาเนนิ การเกยี่ วกบั สนิ คา้ ทอี่ าจเปน็
ผบู้ รโิ ภคทเี่ ดอื นรอ้ น อันตรายตอ่ ผบู้ รโิ ภค

แจ้งขา่ วสารเกย่ี วกบั สินคา้ และ บรกิ าร ดาเนินคดี / ไกล่
ทอี่ าจกอ่ ใหเ้ กดิ ความเสียหาย เกล่ียคดีการละเมดิ

สิทธผิ บู้ รโิ ภค

3) กลไกการคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคดา้ นตา่ ง ๆ

1. ใช้ขอ้ ความทเ่ี ปน็ ธรรม ไม่ 3. หากเปน็ สนิ คา้ ควบคมุ
เกิดผลเสยี ตอ่ สงั คมสว่ นรวม กาหนดใหโ้ ฆษณาพรอ้ มวธิ ใี ช้

3.1 ดา้ นการโฆษณา หรอื คาตกั เตอื น

2. ไม่โฆษณาดว้ ยวธิ ีทจ่ี ะกอ่
อนั ตรายตอ่ รา่ งกายหรอื จติ ใจ

3.2 ด้านฉลาก

สนิ คา้ ยอ่ มมกี ารควบคมุ ฉลาก เพื่อประโยชนข์ องผ้บู รโิ ภค โดยตอ้ งใชข้ อ้ ความทเ่ี ปน็ จรงิ

3.3 ดา้ นสญั ญา

สญั ญา หมายถึงการตกลงกนั ระหวา่ งบริโภค (ผซู้ ้อื ) และผูป้ ระกอบการ (ผูข้ าย)
โดยสัญญาจะตอ้ งเป็นธรรม มิฉะนน้ั อาจเกดิ การไดเ้ ปรยี บเสยี เปรยี บกนั

2.4 กฎหมายลขิ สทิ ธ์ิ

“ลิขสทิ ธ์ิ” หมายถงึ สิทธแิ์ ตเ่ พยี งผเู้ ดยี วทจี่ ะ

กระทาการใด ๆ กับงานทไี่ ดส้ รา้ งสรรค์
โดยไมล่ อกเลยี นผอู้ นื่

1) งานอนั มลี ิขสทิ ธ์ิ ตัวอยา่ ง เชน่

ภาพยนตร์ ฯลฯ

วรรณกรรม งานวทิ ยาศาสตร์

นาฏกรรม

งานท่มี ลี ขิ สทิ ธิ์ งานทไี่ ม่ถอื วา่ มลี ขิ สทิ ธิ์

▪ งานวรรณกรรม : หนงั สือ จุลสาร สิง่ พมิ พ์ ▪ ข่าวประจาวนั ข้อเทจ็ จรงิ ตา่ ง ๆ
โปรแกรมคอมพวิ เตอร์ ▪ รัฐธรรมนญู และกฎหมาย
▪ คาพพิ ากษา คาวินจิ ฉยั ทางราชการ
▪ งานนาฏกรรม : ทเ่ี กยี่ วกบั การออกทา่ ทาง การ ▪ ความคดิ ขนั้ ตอน กรรมวทิ ธี การคน้ พบทฤษฎี
ใบ้
วิทยาศาสตร์ / คณติ ศาสตร์
▪ งานศลิ ปกรรม : งานจติ รกรรม ประตมิ ากรรม
ภาพพมิ พ์ ภาพถา่ ย ภาพประกอย

▪ งานดนตรี : ทานอง เน้อื รอ้ ง โนต้ เพลง
▪ งานโสตทศั นวสั ดุ : วดิ ิโอ
▪ งานภาพยนตรแ์ ละเสยี งประกอบ
▪ งานสง่ิ บนั ทกึ เสยี ง
▪ งานแพรเ่ สยี งแพรภ่ าพ
▪ งานวรรณคดีหรอื วทิ ยาศาสตร์

2) การไดม้ าซงึ่ ลขิ สทิ ธ์ิ โดยไมต่ อ้ งจดทะเบยี น
แต่ทงั้ นผี้ สู้ รา้ งผลงานสามารถ
สทิ ธิในลขิ สทิ ธิ์จะเกดิ ขน้ึ ในทนั ทนี บั ตง้ั แต่
ผสู้ ร้างสรรคไ์ ด้สรา้ งผลงาน แจ้งขอ้ มลู ลขิ สทิ ธ์ิ
หรือรายละเอยี ดผลงานไดท้ ี่
กรมทรัพยส์ นิ ทางปญั ญา

3) การคมุ้ ครองลขิ สทิ ธิ์

เจ้าของลขิ สทิ ธ์มิ สี ิทธิใ์ นการทาซ้า ดดั แปลง
เผยแพรแ่ ตเ่ พยี งผูเ้ ดยี ว

เจ้าของสามารถอนญุ าต แต่หากไมไ่ ดร้ บั อนญุ าตแลว้
ใหผ้ ู้อน่ื ใชส้ ทิ ธไิ ด้ นามาใช้ ถือว่าละเมดิ ลขิ สิทธ์ิ

4) บทกาหนดโทษการละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์

1. ขาย ใหเ้ ช่า 3. การแจกจา่ ยทที่ าให้
เจ้าของไดร้ บั ความเสยี หาย

2. นาหรือสง่ั เขา้ มาใน 4. เผยแพรต่ อ่ ตอ้ งระวางโทษปรบั ตงั้ แต่ 10,000 บาทถงึ
ราชอาณาจกั ร สาธารณชน 100,000 บาทถา้ การกระทาผดิ นน้ั เปน็ การ
กระทาเพอ่ื การคา้ ผกู้ ระทาตอ้ งระวางโทษจาคกุ
ตั้งแตส่ ามเดอื นถงึ สองปหี รอื ปรบั ตงั้ แต่ 50,000
บาทจนถงึ 400,000 บาทหรอื ทง้ั จาทงั้ ปรบั

5) อายุการคมุ้ ครองลิขสิทธิ์

ประเภทงานทวั่ ไปทมี่ ลี ขิ สทิ ธ์ิ คุม้ ครองตลอดอายผุ สู้ รา้ งสรรค์
และต่อไปอกี 50 ปี นบั แตเ่ จา้ ของตาย

งานภาพถา่ ย งานโสต ภาพยนตร์ ส่งิ งานศลิ ปะประยกุ ต์ ค้มุ ครอง 25 ปี
บันทกึ เสยี ง คุม้ ครอง 50 ปี

2.5 กฎหมายการกระทา
ความผดิ เกยี่ วกบั คอมพวิ เตอร์

วา่ ดว้ ยการกระทาความผดิ เกยี่ วกบั คอมพวิ เตอร์ มที ั้งคอมพวิ เตอรต์ ัง้ โตะ๊
คอมพวิ เตอรว์ างตกั คอมพวิ เตอรพ์ กพา แท็บเลต็ โทรศพั ทม์ ือถอื และสมารท์

โฟน รวมถงึ ระบบตา่ ง ๆ ทีค่ วบคมุ ดว้ ยระบบคอมพวิ เตอร์

1) ท่มี าของกฎหมาย

1. รูปแบบการทาผดิ เกย่ี วกบั คอมพวิ เตอรซ์ บั ซอ้ น
มากขนึ้

2. เทคโนโลยพี ฒั นา 3. จึงตอ้ งมกี ารปรบั ปรงุ ฐาน
อยา่ งรวดเรว็ ความผดิ และการลงโทษ