The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by chanisr.ton, 2020-03-16 02:52:39

หญิงร้าย

หญิงร าย
วรธิภา สัตยานุศักดิ์กุล: เขียน
ราคา 265 บาท

ข อมูลทางบรรณานุกรมของสํานักหอสมุดแห งชาต ิ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
วรธิภา สัตยานุศักดิ์กุล.
หญิงร าย.--กรุงเทพฯ : ยิปซี กรุ ป, 2562.
256 หน า.
1. สตรี -- ภาวะสังคม. l. ชื่อเรื่อง.
305.4

ISBN 978-616-301-670-6

c ข อความและรูปภาพในหนังสือเล‡มนี้ สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ (ฉบับเพิ่มเติม) พ.ศ. 2558

การคัดลอกส‡วนใดๆ ในหนังสือเล‡มนี้ไปเผยแพร‡ไม‡ว‡าในรูปแบบใดต องได รับอนุญาตจากเจ าของลิขสิทธิ์ก‡อน
ยกเว นเพื่อการอ างอิง การวิจารณ­ และประชาสัมพันธ­
บรรณาธิการอํานวยการ : คธาวุฒิ เกนุ ย
บรรณาธิการบริหาร : สุรชัย พิงชัยภูมิ
ผู ช วยบรรณาธิการบริหาร : วาสนา ชูรัตน­
กองบรรณาธิการ : คณิตา สุตราม พรรณิกา ครโสภา ดารียา ครโสภา
นักศึกษาฝžกงานกองบรรณาธิการ : สุพัฒศจี เพ็ชรภักดี พิมพิศา ขันธ­บุญ
เลขากองบรรณาธิการ : อรทัย ดีสวัสดิ์
พิสูจน¢อักษร : วนัชพร เขียวชอุ‡ม สวภัทร เพ็ชรรัตน­
รูปเล ม : ประเสริฐศักดิ์ ประดิษฐเกษร
ออกแบบปก : Rabbithood Studio
ภาพปก : วรายุทธ หล‡อนกลาง
แบบอักษรชื่อเรื่อง ‘Ongsa’ : กรกนก ตันติสุวรรณนา
ผู อํานวยการฝªายการตลาด : นุชนันท­ ทักษิณาบัณฑิต
ผู จัดการฝªายการตลาด : ชิตพล จันสด
ผู จัดการทั่วไป : เวชพงษ­ รัตนมาลี
จัดพิมพ¢โดย : บริษัท ยิปซี กรุ ป จํากัด เลขที่ 37/145 รามคําแหง 98
แขวง/เขตสะพานสูง กรุงเทพฯ 10240
โทร. 0 2728 0939 โทรสาร. 0 2728 0939 ต‡อ 108
www.gypsygroup.net
พิมพ¢ที่ : บริษัท วิชั่น พรีเพรส จํากัด โทร. 0 2882 9981-2
จัดจําหน าย : บริษัท ยิปซี กรุ ป จํากัด โทร. 0 2728 0939
www.facebook.com/gypsygroup.co.ltd
LINE ID : @gypzy

สนใจสั่งซื้อหนังสือจํานวนมากเพื่อสนับสนุนทางการศึกษา สํานักพิมพ­ลดราคาพิเศษ ติดต‡อ โทร. 0 2728 0939

หญิงร้าย







วรธิภา สัตยานศักด์กุล


คานาสานักพิมพ ์


ประวัติศาสตร์เปนเรองของอดีตทคนในปจจุบันรวมทงคนในอนาคต









อยากจะร้ ประวัติศาสตร์ไทยมีเรองราวมากมายและหลากหลายประเด็น












แตในประเดนทถ้กใหความสาคญและนามาศกษาตอยอดองคความร ู ้


ในแขนงต่างๆ มักเปนเรองของการเมือง การปกครอง สงครามการ





ส้รบ เศรษฐกิจ หลากหลายประเด็นเหล่านมักมีตัวดาเนนเรองคือ










“ผ้ชาย” และในเรองราวเหล่านนใช่ว่าจะไรูบทบาทของผ้หญิงไป แต ่






ทว่าผ้หญิงกลับเปนเพียงส่วนทมาเติมเต็มเรองราวมากกว่าจะเปน



“ตัวเอก” ของเรองราวในประวัติศาสตร์เหล่าน หนงสือเล่มนจึงอยาก














จะเสนอเรองของผ้หญิงในประวัติศาสตร์ทเคยเปนส่วนหนงในเรองราว



ของผู้ชาย แต่ถกหยิบยกออกมาใหโดดเด่นเปนพิเศษกว่าทีเคยเปนมา






โดยมีฉากหลังเปนสังคมช่วงตูนรตนโกสินทร์เรอยมาจนถึงช่วงก่อนการ







เปลยนแปลงการปกครองของสยาม ซงถือไดวาเปนช่วงทมีสีสนช่วง









หนงของประวัติศาสตร์ไทย ไม่ว่าจะเปนการเปลยนแปลงหรอการรเรม






สิงใหม่ๆ ทังในดานการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ วัฒนธรรม จารีต

ค่านิยม ชนชันในสังคม รวมไปถึงวิทยาการองค์ความรู้แขนงต่างๆ ซึง




บางส่วนไดูรบอิทธิพลจากตะวันตกในสมัยนน การเปลยนแปลง การ










รเรม และการคงอย่ขององค์ความร้และแนวคิดในสมัยนนไดูส่งอิทธิพล

และตกทอดเปนมรดกทางสังคมสืบเนืองมาจนถึงปจจุบัน





สาหรบประเด็น ผ้หญิงในประวัติศาสตร์ แมจะมีงานเขียนทง





วิชาการและไม่วิชาการทเคยศึกษาหรอหยิบยกมาพ้ดถึงในหลากหลาย








แง่มุมอยเปนจานวนมากแลวก็ตาม แต่สาหรบ “ผู้หญิง” ในหนงสือ






เล่มน ผ้เขียนไดเสนอมุมมองทแปลกตาออกไป โดยบรรยายถึงเรองราว







ของผหญงทอยนอกกรอบ “ผหญงในอดมคต” ของสงคมสมยนน และ



















แสดงใหเห็นว่าการกาหนดคุณค่าของผ้หญิงมีทมาทไปจากบรบททาง


สังคม ค่านยม มาตรฐานทางสังคมรวมถึงมโนทัศน์ของคนในสังคม และ



แมกระท่งผลพวงจากการเมือง การสรางกฎเกณฑ์มาตรฐานหรอการ









ึ่


เปลยนแปลงความคดคานยมในสงคมใดสงคมหนงยอมมอาจเกดขนได ู





เพียงช่วพรบตา และมิอาจเกิดขนไดูเพราะบุคคลใดบุคคลหนงเท่านน











หากแต่เปนเพราะบรบททางสังคมและวัฒนธรรมทเปนตัวกาหนดและ





หล่อหลอมมโนทัศน์ของคนในสังคมใหยอมรบและยินยอมทจะปฏิบัต ิ




ตาม สังคมอาจใหความสาคัญกับบางเรองมากนอยแตกต่างกันไปในต่าง













กรรมต่างวาระ เฉกเชนเดยวกน มโนทัศน์เรองผ้หญงเปนสงทถกมนษย ์







ในสังคมสรางขนมา มิไดเปนสากลโลกและมิไดเปนแม่แบบตายตัวใน


ทุกสังคมหรอในทุกช่วงเวลา ไม่ว่าจะเปนมโนทัศน์ผ้หญิงในอุดมคติและ







นอกอุดมคติ ดังนน ภาพของผ้หญิงในประวัติศาสตร์จึงเปนภาพสะทอน

ของการเปลยนแปลงทางสังคมและมโนทัศน์ของคนในสังคมกับความ





คาดหวังทมีต่อผ้หญิง และมีความชัดเจนมากกว่าจะเปนแค่การบ่งบอก

ถึงความดี-ไม่ดีในตัวของผู้หญิงเอง


แมว่าในทุกวันนเรองของผ้หญิงในบางประเด็นอาจถกละเลยไป






บาง หรอในบางประเด็นอาจถ้กหยิบยกมาพ้ดถึงใหูเกิดขูอถกเถียงทง ั










วิชาการและไม่วิชาการบาง สานกพิมพ์หวังเปนอย่างยงว่าผ้อ่านหนงสือ

เล่มนีจะเขาใจในบางเรืองบางมุมของผู้หญิงในประวัติศาสตร์ และเห็น




ถึงการเปลยนแปลงทเกิดขนเสมอๆ ทงในประวัติศาสตร์และบนโลก




















ใบน เพราะผหญงคอประชากรครงหนงบนโลกและมความสาคญไมนูอย
ไปกว่าผ้ชาย ไมว่าจะในอดีตหรอปจจบันและมันยังคงดาเนนตอไปใน








อนาคต
ส�านักพิมพ์ยิปซี


คานาผ้เขียน


ขอจาเรญเรองตารบฉบับสอน ชาวประชาราษฎรสนทงหลาย













อันความช่วอย่าไดมัวมีระคาย จะสืบสายสุรยวงศ์เปนมงคล

ผ้ใดเกิดเปนสตรอันมีศักด์ ิ บารุงรกกายไวใหูเปนผล







สงวนนามตามระบอบใหชอบกล จึงจะพนภัยพาลการนนทา



–สุภาษิตสอนสตร ี



ผ้อ่านคงจะเคยไดยินไดฟงเกยวกับบทประพันธ์คากลอนโบราณทสอน

















ผ้หญิงใหเปนกุลสตร เปนแม่ศรเรอน คาสอนหญิงเหล่านด้จะเปนส่วน




หนึงของสังคมไทยและคนในสังคมเองก็สมาทานคาสอนนต่อๆ กันมา










ตงแตกาลนานมา เมอกาลเวลาเปลยนไป สงคมเปลยนผน คาสอน






หญิงเหล่านยังคงถ้กกล่าวถึงและในบางครงมันยังมีอิทธิพลต่อความ


คิด แบบแผนประเพณของคนในสังคมปจจุบันดวยซาไป เราอาจจะ





เคยสงสัยว่า เหตุใดคาสอนหญิงจึงมีมากมายนก แลูวคาสอนชายเล่า?








เหตุใดคาสอนชายจึงไม่ไดรบความนยมอย่างต่อเนองอย่างเช่นคาสอน
หญิง? แมว่าวัฒนธรรมหรอจารตประเพณอันเก่าแก่ของสังคมไทยจะ









เปลยนแปลงหรอจางหายไป แตคานยมทเกยวกบผหญงดเหมอนจะ














ยังคงรปแบบเดิมภายใตความคาดหวังเดิมทอยคสังคมไทยมาชานาน










คือเปนผ้หญิงทเพียบพรอมแก่การเปนภรรยาทีดี แม่ทดี ลกสาวทด ี










ของครอบครว หรอกระท่งเปนพลเมืองทดีของรฐ คาสอนหญิงจึงมิใช ่








เพียงแค่คาสอน แต่ยังเปนการสะทูอนใหูเห็นมาตรฐานและค่านยมใน

สมัยโบราณและยังคงสืบเนองมาจนปจจุบัน











หนงสือเล่มนปรบปรุงจากวิทยานพนธ์เรอง “หญิงช่วใน
ประวัติศาสตร์ไทย: การสรางความเปนหญิงโดยชนชนนาสยามช่วงตน















รตนโกสนทร–พ.ศ. 2477” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขา

ประวตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ประจาปการศกษา 2559











ผ้เขียนขอกราบขอบพระคุณโครงการทุนวิจัยมหาบัณฑิต สานกงาน





กองทุนสนบสนนการวิจัย (สกว.) ดานมนษยศาสตร์และสังคมศาสตร ์




ทใหูโอกาสและทุนสนบสนนในการทาวิทยานพนธ์ ขอบพระคุณ















สานกพมพยปซทใหโอกาสผ้เขียนและผลงานชนน ขอบพระคณ





อ.ดร.ปรดี หงษ์สตูน อาจารย์ทปรกษาวิทยานพนธ์ผ้เปรยบเสมือน







เขมทิศของวทยานพนธ์และหนงสอเลมน ขอบพระคณ รศ.ดร.วิศรุต








พงสุนทร ประธานกรรมการสอบวิทยานพนธ์และอาจารย์ประจากล่ม



วิจัยสกว. ผศ.ดร.วิลลา วิลัยทอง กรรมการสอบวิทยานพนธ์ อ.ดร.ตุลย์

อิศรางก้ร ณ อยุธยา อาจารย์ผ้ทรงคุณวุฒิประจากล่มวิจัยสกว. รศ.ดร.


















ชลดาภรณ สงสมพนธ ทรบเชญมารวมรบฟงและใหขอคดเหนในการ



นาเสนอรายงานความกาวหนา ผศ.ดร.กรพนช ตงเขอนขันธ์ อาจารย ์











ใหคาปรกษาและขูอแนะนาต่างๆ และคณาจารย์ภาคประวัติศาสตร์ทุก
ท่าน ผ้ประสิทธ์ประสาทความร้และใหูโอกาสผ้เขียนไดูเขูามาศึกษา




ระดับปรญญาโท มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ์

ขอบคุณครอบครวทแบ่งเบาภาระหนูาทของผ้เขียนในยาม















หนาสวหนาขวาน และขอบคุณมิตรสหายรนพร่นนูองภาคประวัติศาสตร ์
รวมถึงสหายรกชาวศิลปากรทุกท่านทีมิไดเอ่ยนามในทน เพราะหาก







บรรยายถึงความรู้สึก ค�าขอบคุณ และวีรกรรมของพวกเรา ผู้เขียนเกรง



ว่าคานาคงจะยาวกว่าเนอหาในเล่มเปนแน่แทู






ทายสุดขอขอบคุณเปนอย่างยง ผ้ชายคนสาคัญในชีวิต 2 คนท ี ่




เปนแหล่งกาลังใจและแหล่งกาลังทรพย์ ร่วมทุกข์ร่วมสุข และอดทนฟง





เสียงเคาะแปนพิมพ์ในยามวิกาลอย่บ่อยครง โดยเฉพาะผ้ชายตัวเล็กๆ






ทเปนทงแรงบันดาลใจ ความหวัง และความสุขของผ้เขียน








หนงสือเล่มนมิไดตองการจะตัดสินคุณค่าของใคร และมิได ู









ตองการคนหาความจรงหรอความถกตองใดๆ เพียงแต่ตองการนาเสนอ















เรองราวของผหญงอีกมมหนงทมชวตอยทามกลางการเปลยนแปลง











ทไม่เคยหยุดนงในอดีตและยังคงเปลยนไปเรอยๆ ในปจจุบันตาม





วัฏสงสารในโลกใบน นกประวัติศาสตร์ท่านหนงเคยกล่าวไวูว่า การนา �


แว่นของปจจุบันไปใส่เพอมองอดีตย่อมมิอาจจะทาใหเกิดความเขาใจ









ต่ออดีตไดู ผ้เขียนสมาทานความคิดนและพึงระลึกอย่ตลอดเวลาทเขียน










งานนขน ความผิดใดๆ ทถ้กตีตราว่า “ช่ว-ไม่ดี-ราย” ในอดีต แน่นอน





วาอาจไม่ใช่ความ “ช่ว-ไม่ดี-ราย” ทถกตีตรากนแบบในปจจุบัน และ



















ความผดแบบทเราตตรากนในปจจบนนน อาจมไดถกนยามวาเปน


ความช่วรูายหรอความผิดแบบเดียวกับในอดีตก็เปนไดู ดังนน เรอง





ของ “หญิงราย” ในประวัติศาสตร์ไทยจึงไม่ไดสะทอนใหเห็นถึงความ





รายของผ้หญิง แต่สะทอนใหเห็นถึงโลกทัศน์เรองผ้หญิงของคนใน









สังคมสมัยก่อน ซงถกแสดงออกมาผ่านการกาหนดภาพลักษณ์ของ







ผ้หญิงทดีและผ้หญิงอันไม่พึงประสงค์ในอุดมคติของผ้ชาย โดยมีค่านยม



และวัฒนธรรมของสังคมชนชนนาสยาม ภายใตอิทธิพลพุทธศาสนาและ








บรบททางสังคมทส่งผลต่อมุมมองทางประวัติศาสตร์ ทงนคาตัดสิน


ความถ้กตองหรอความจรงจึงมิใช่สงสาคัญทหนงสือเล่มนตูองการจะ










นาเสนอ แต่การทาความเขาใจตออดต และสงสาคญทสดคือความ













เขาใจต่อ “ผ้หญิงในอดีต” เปนสงทหนงสือเล่มนปรารถนาอยากจะให ู










เกิดขึน











จึงหวังเปนอย่างยงว่าหนงสือเล่มนพอจะทาใหผ้อ่านหรอผ้ทไม ่



ไดตงใจจะอ่านไดูรบร้ ตระหนก และเขูาใจต่อความเปนไปของผ้หญิงใน
















อดีต ผ้เขียนขอนูอมรบทุกคาวิพากษ์วิจารณ์ซงถือเปนคาแนะนาเพอ


นามาต่อยอดความร้ของผ้เขียนในโอกาสต่อไป และหากหนงสือเล่มน ้ ี












จะพอมีประโยชนอยบาง ขอมอบคุณความดและขออุทศใหแก่ผ้หญง

ทุกคนในหนงสือเล่มน ้ ี

เพราะประวัติศาสตร์คือบทสนทนาอันไม่ร้จบระหว่างปจจุบันกับ




อดีต สุดแทแต่ผ้อ่านจะจินตนาการตามไปดูวยกัน

วรธิภา สัตยานศักด์กุล


สารบัญ





บทนา



15






บทท 1




หญิงดี–หญิงร้าย: มโนทัศน์เรองผ้้หญิงของชนชนนาสยาม



19

ผ้หญิงในประวัติศาสตร์ของผ้ชาย

20
ผัวเดียวหลายเมีย: สถาบันครอบครวในสังคมสยาม

24


พุทธศาสนากับการกาหนดคุณค่าของผ้หญิง
31



หญิงมีชู้: มลเหตุของการเปลยนแปลงกฎหมายตราสามดวง
38
“หญิงแพศยา” ในกฎหมายตราสามดวง
40

หญิงมีช้ในกฎหมายตราสามดวง
43

“หญิงอันราย หญิงอันแรง”


ความผิดและบทลงโทษผ้หญิงในกฎหมายตราสามดวง
46


ภรรยาทไม่ดี  ล้กสาวทไม่ด ี


47      50



หญิงรายในความรบร้ของสังคม
55

ทายบท
60





บทท 2






จากความเปนควาย สความเปนคน:

การเปลยนแปลงสถานภาพของผ้หญิงสยาม


69

อานาจอิศระเหนอหญิง

72
ความผัวเมีย:

ปญหาครอบครวส่การแกไขกฎหมาย








ในรชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยหัว
78



อานาจอิศระ–อิสรภาพ กับผ้หญิงชนชนสง


83

ผ้หญิงในกฎมนเทียรบาล

92

ความผิดและบทลงโทษตามกฎมนเทียรบาล
95


หญิงรายในวรรณคด ี
105
นางวันทองสองใจ นางโมราฆ่าผัว นางกากีมีช ้ ้

106 113 115
หญิงรายในประวัติศาสตร์ไทยก่อนสมัยรตนโกสินทร ์


119

ทายบท
134






บทท 3


หญิงร้ายในประวัติศาสตร์ไทย สมัยรัชกาลที 1–รัชกาลที 3


143


พระราชพงศาวดารกรุงรตนโกสินทร ์

144


อิทธิพลจากพุทธศาสนาในพระราชพงศาวดารกรุงรตนโกสินทร ์
146
พระราชพงศาวดารฉบับเจาพระยาทิพากรวงศ ์

148

หญิงรายในพระราชพงศาวดาร

150

ทายบท

165




บทท 4




หญิงร้ายในประวัติศาสตร์ไทย สมัยรัชกาลท 4–พ.ศ. 2477


171



การเปลยนแปลงมโนทัศน์ของชนชนนาสยาม






ภายใตความเปนสมัยใหม ่
172

เพศสภาพกับความเปนสมัยใหม่ของสังคมสยาม
178
หญิงรายในประวัติศาสตร์ไทย สมัยรชกาลท 4–พ.ศ. 2477




182

ทายบท
243


บทส่งท้าย



253



บทนา

















ประวัติศาสตร์ หรอ “History” มิไดูมีเพียงเรองของผ้ชายเพียงฝาย



เดียว ประวัติศาสตร์ทเรากล่าวกันว่าเปนเรองของผ้ชายนันก็มี “Her-













story” หรอ “เรองของผ้หญิง” รวมอยดวย แมจะมีปรมาณไม่มากเท่า













หรอแทบจะเรยกไดว่ามีนอยเมอเทียบเคียงกับปรมาณเรองราวทกล่าว






ถึงผ้ชาย กระนนก็ตามเรองราวของผ้หญิงในประวัติศาสตร์จะมีอยมาก





นอยเพียงใด “เรองของพวกเธอ” กลับเปนเพียงชนส่วนทเขูามาเติม








เต็มใหภาพของผ้ชายในประวัติศาสตร์ด้สมบรณ์แบบมากขน



กระแสชาตินยมทาใหูประวัติศาสตร์กระแสหลักหรอประวัต- ิ









ศาสตร์ของผ้ชายนยมสรางเรองราวของผหญิงในประวัตศาสตร์ในบท





บาทของวีรสตรแห่งชาติซงเปนภาพลักษณ์และบทบาทของ “หญิงด”








ซงสังเกตไดว่าวีรสตรของชาติและทองถนลวนมีบทบาทหลักคือเปน











ภรรยาของผ้ครองเมืองหรอเปนผ้หญิงชนชนนาทมีบทบาททางการเมือง


หญิงร้าย




ี่


สง ผ้หญิงเหล่านมีส่วนเกยวขูองทางการเมืองโดยการทาหนูาทในการรบ

ี่




แทนผ้ชาย มีความเขูมแข็งกลูาหาญแบบผ้ชาย และมีส่วนสนบสนน

ผ้ชายในกิจกรรมทางการเมือง


ท่ามกลางเรองเล่าทางประวัติศาสตร์ทเกยวกับผ้หญิงดีก็ยัง











ปรากฏเรองของหญิงไม่ดีรวมอย่จานวนไม่มากไม่นอยเช่นกัน แมว่า




เรองราวทกล่าวถึงพวกเธอนนจะไม่ไดกล่าวอย่างตรงๆ ว่าพวกเธอม ี






ความผิดหรอพวกเธอรูายอย่างไร แต่เราก็ยังพอสัมผัสไดูจากเนอความ

ทกล่าวถึงความผิดและบทลงโทษของพวกเธอ รวมทงความคิดเห็น










ของผ้บันทึกทแฝงอย่ในตัวอักษรเหล่านน ผ้อ่านคงจับทิศทางไดูว่า


พวกเธอมิไดูเปนหญิงดีในอุดมคติเปนแน่แทู การตีความในยุคสมัย













ถดมาจงตงอย่บนความเขาใจทวาในประวติศาสตรมีหญงดอยางวรสตร ี


และยังมี “หญิงช่ว หญิงราย” อยเช่นกัน







ผ้บันทึกประวัติศาสตร์ย่อมมีจุดประสงค์อย่างใดอย่างหนงในการ




เขียนประวัติศาสตร์นนขน และคงจะมิใช่การกล่าวถึงอย่างลอยๆ หรอ





เพยงแต่เล่าใหฟงเฉยๆ หากแต่มี “ธง” ของผ้สงสารอยแลววาตองการ













จะสือถึงอะไร และคาดหมายไวแลวว่าผ้รบสารจะเขาถึงและเขาใจว่า
อย่างไร เช่นเดียวกับการบันทึกเรองราวของผ้หญิงในประวัติศาสตร ์














ย่อมมีทงความตงใจ เปาหมาย และอคติทแฝงอย่ในเรองราวเหล่าน ี


ผ้เขียนมีความสนใจว่าผ้หญิงทถ้กกล่าวถึงในประวัติศาสตร์ว่า “ไม่มี










คุณค่าความด” นนถกกล่าวถึงอย่างไร และมีตัวตนอยในพนทส่วนใด


ของประวัติศาสตร์ สงทน่าสนใจมากไปกว่านนคือ มาตรฐานในการ








ตัดสิน หญิงดี–หญิงช่ว ในอดีตคืออะไร? และผ้หญิงแบบใดทเปน








หญิงรายในประวัติศาสตร์ไทย? อนง คาว่า “หญิงช่ว–หญิงราย–หญิง




ไม่ดี” ในหนงสือเลมนมิไดเกิดจากการตัดสินของผ้เขียนแต่อย่างใด




หากแต่ผ้เขียนอูางอิงจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ทบันทึกเรองของ




16

บทนา �








พวกเธอและตีตราคาคานจากเหตุทพวกเธอกระทาความผิดสถานใด






สถานหนงตามกฎหมายหรอกฎเกณฑ์ค่านยมของสังคม หรอในบาง






กรณีเธอถ้กลงโทษสถานใดสถานหนงซงเปนมาตรฐานและคาตัดสิน


จากสังคมในช่วงระยะเวลาใดเวลาหนงทผ่านมาแลวในอดีตเท่านน











ผเขยนไดูตระหนกดวามนษยไมมทางทจะยอนเวลากลบไป










เปลยนหรอแกไขเรองราวในอดตทผานมาได และประวตศาสตรยอม





















ถกเขียนและเปลยนแปลงไดูเสมอเมอพบหลักฐานใหม่ทน่าเชอถือ







มากกว่า ดังนน หนงสือเล่มนจะไม่พยายามคนหาความจรงหรอความ





ถกตอง แตจะนาเสนอเรองราวของพวกเธอและมุมมองทแตกตางออก













ไป เพอใหภาพของผ้หญิงในประวัติศาสตร์มีมิติและมีแง่มุมทนอกเหนอ

ไปจากการเปนเพียงแคส่วนเติมเต็มในประวติศาสตรของผชายเพียง





เท่านน


17



บทท 1







หญิงดี–หญิงร้าย:






มโนทัศน์เรองผ้หญิง


ของชนชนนาสยาม












เรองของผ้หญิงในประวติศาสตร์พนผกกับการ “เขียน” ประวัติศาสตร ์






ของผชายและบรบททางสงคมภายใตูอดมการณชายเปนใหญในสงคม





สยาม ส่งผลใหประเด็นเพศสภาพและบทบาทผ้หญิงในประวัติศาสตร ์




ถกบดบังและแทนทดวยความเปนชายแบบประวัติศาสตร์มหาบุรุษจน




ละเลยความสาคัญมิติอนๆ ในประวัติศาสตร์ไป ในบทนมงอธิบายและ







ทาความเขาใจต่อค่านิยมและวัฒนธรรมของสังคมชนชนนาสยามภายใต ู







อิทธิพลพุทธศาสนาและบรบททางสังคมในช่วงตนรตนโกสินทร์ อันส่ง




ผลต่อมุมมองทางประวัติศาสตร์ ในอดีตชนชนนาสยามใหความสาคัญ

กับความสัมพันธ์ของหญิงและชาย การเปลยนแปลงแกูไขกฎหมายตรา







สามดวงอันเปนกฎหมายหลักทใชูในการปกครองรฐสยามในแต่ละครง



มีสาเหตุมาจากเรองของผ้หญิงและส่งผลต่อการจัดการและควบคุมเพศ





วิถีในผ้หญิง เห็นไดจากความเชอมโยงของพัฒนาการทางกฎหมายท ่ ี

หญิงร้าย





ส่งผลต่อสถานภาพของผ้หญิงในฐานะพลเมืองของรฐ และนาไปสการ






คลคลายสถานภาพทางกฎหมายของผ้หญิงในช่วงความเปนสมัยใหม ่

ผ้หญิงในประวัติศาสตร์ของผ้้ชาย
ความเฟองฟ้ของประวัติศาสตร์กระแสหลักซงใหูความสาคัญกับผ้ชาย







หรอประวัติศาสตร์แบบมหาบุรุษ ส่งอิทธิพลต่อการเขียนประวัติศาสตร์ที ่
มงเนนเรืองการสู้รบ สงคราม และอ�านาจทางการเมืองของผู้ชาย ท�าให ู

ุ่












การศกษาเรองผหญงในประวตศาสตรถ้กบดบงและซอนอย่ภายใตู






อุดมการณ์ชาตินยม การรบร้และตีความเรองของผ้หญิงในอดีตถ้กผก






ติดกับภาพของวีรสตรแบบประวัติศาสตร์ชาตินยมภายใตความยงใหญ ่



สมบรณ์แห่งเพศชาย ในมุมมองทางสตรศึกษา ผ้หญิงในประวัติศาสตร ์










ถกเสนอภาพว่าถกกดขจนดเหมือน “ผ้หญิงเปนควาย ผ้ชายเปนคน”

จากสถานภาพของผ้หญิงทางกฎหมายรวมทังค่านยมชายเปนใหญ่ใน






�่


สังคมสยามทาใหูผ้หญิงตูอยตากว่าผ้ชาย งานศึกษาเรองสิทธิสตรหลาย






งานทอธิบายถึงสถานะทางสังคมของผ้หญิงในสมัยตนรตนโกสินทร์ท ่ ี




ถกบีบคนกดดันจากสังคมชายเปนใหญ่ นอกจากนการศึกษาเรอง










ผ้หญิงในอดีตยังถกจากัดดวยหลักฐานขอมล โดยเฉพาะเอกสารราชการ




ทถกนามาศึกษา ไดูแก่ กฎหมาย เอกสารทางการศาล คดีความ เปน

เรองราวทสะทอนปญหาความขัดแยงในขนไม่ปกติของพวกเธอ ทาใหู



















พวกเธอถ้กมองเปนผ้หญิงทมีปญหาขูอพิพาทกับผ้ชาย ในขณะทเรอง


ราวชีวิตประจาวันของผ้หญิงยังมีการศึกษาไม่มากนก เนองจากความ





แหงแลงของขอมลหลักฐานทีเกียวกับผู้หญิง โดยเฉพาะหญิงสามัญชน















ทาใหภาพของผหญงในประวตศาสตรจากดอยเฉพาะกล่มผหญงชนชน














นา ซงโดยส่วนมากเปนผ้หญิงในรวในวัง เรองของผ้หญิงในเอกสาร




20






หญิงดี–หญิงรูาย� มโนทัศน์เรองผ้หญิงของชนชนน�าสยาม










ราชการของสยามจึงเปนเรองของผ้หญิงชนชนสงซงเปนส่วนหนงของ



การเมืองการปกครองและเปนส่วนหนงในเรองราวของผ้ชาย แทบจะไม ่









พบเรองผ้หญิงสามัญชนในเอกสารราชการเลยนอกจากเปนผ้หญิงทม ี










กิจกรรมหรอปฏิสัมพันธ์กับราชสานกและชนชนปกครองเท่านน
แต่หากสืบยูอนไปตงแต่สมัยรฐอยุธยาเรอยมาจะพบหลักฐานท ่ ี







ปรากฏเรองราวของผ้หญิงสยาม ทงผ้หญิงชนชนส้งและผ้หญิงสามัญชน








ในสังคม บทบาทของผ้หญิงในสังคมปรากฏในเอกสารของชาวต่าง






ชาติ ซงมีมิติทหลากหลายและมากกว่าเรองของการเมืองการปกครอง

ความสัมพันธ์กับชนชนเจูาขุนม้ลนายในร้ปแบบต่างๆ ในบันทึกของ


ชาวตะวันตกสมัยอยุธยา โดยเฉพาะกล่มพ่อคูาชาวดัตช์ แสดงใหูเห็น

ถึงบทบาทของผู้หญิงในการคาขายและอ�านาจทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะ










กลมผ้หญิงชนชนสงในราชสานกทมีบทบาททางการคา ผ้หญิงกลมน ี ้







มีอิทธิพลและเปนฝายไดรบผลประโยชน์จากการคาทงในและนอก





ราชอาณาจักร โดยใชูความสัมพันธ์และเครอข่ายระหว่างผ้หญิงดูวยกัน

1


โดยทผ้แทนการคูาชาวต่างชาติมิอาจทาไดู อย่างไรก็ตาม ชาวต่างชาต ิ








บางคนกลับมองว่าผ้หญิงสยามถ้กกดข ตูองรบภาระทางานหนกเกิน

ความจาเปนเพราะความไม่เท่าเทียมทางเพศและระบบไพร่ในสังคม

ศักดินา บันทึกของชาวต่างชาติหลายเรองทสังเกตถึงสถานภาพและ










บทบาทของผ้หญิงซงแสดงใหเห็นถึงประเด็นเรองเพศสภาพ ความ
สัมพันธ์ระหว่างผ้หญิงและผ้ชายในสยาม ฌัง-บัปติสต์ ปาลเลกัวซ ์







(Jean-Baptiste Pallegoix) บาทหลวงทปฏิบัติหนาทมิชชันนารเปน



เวลาหลายปในสยามตงแต่รชสมัยพระบาทสมเด็จพระน่งเกลาเจาอยหัว










จนถึงรชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลูาเจูาอย่หัว ไดูเขียนบันทึก


เรอง Description du Royaume Thai ou Siam ต่อมาไดูรบการตีพิมพ ์



และแปลเปนฉบับภาษาไทยชอ เล่าเรองกรุงสยาม ไดูกล่าวถึงผ้หญิง




21


Click to View FlipBook Version