ใบความรู้ประกอบการสอน เรื่อง บทเสภาสามัคคีเสวก

ใบความรู้วรรณคดี เรอ่ื ง บทเสภาสามัคคีเสวก ตอน วิศวกรรมาและสามคั คีเสวก

หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๑ เรื่อง ประสิทธิ์งานสานสามัคคี
รายวิชา ภาษาไทย รหสั วชิ า ท2๒10๒ ภาคเรียนท่ี ๒ ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒

พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยู่หวั (รัชกาลท่ี ๖)

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระมหากษัตริย์ไทยรัชกาลท่ี 6 แห่งราชวงศ์จักรี
เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 32 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสมเด็จพระศรี
พัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระอัจฉริยภาพและทรงบำเพ็ญ
พระราชกรณียกิจในหลายสาขา ทั้งด้านการเมืองการปกครอง การทหาร การศึกษา การสาธารณสุข
การต่างประเทศ และท่ีสำคัญท่ีสุดคือด้านวรรณกรรมและอักษรศาสตร์ ได้ทรงพระราชนพิ นธบ์ ทร้อยแก้ว
และร้อยกรองไว้หลายเรื่อง บทพระราชนิพนธ์ เช่น มัทนะพาธา หัวใจนักรบ หัวใจชายหนุ่ม
บทละครพูดเรือ่ งเห็นแก่ลกู โดยใช้พระนามแฝง คอื อัศวพาหุ รามจิต รามสูร พนั แหลม สคุ รีพ
ศรอี ยธุ ยา ไกเ่ ขียว เจา้ เงาะ พนั ตา

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้รับการเฉลิมพระเกียรติคุณด้วยพระราชสมัญญาว่า
“สมเดจ็ พระมหาธีรราชเจา้ ”

ใบความรู้วรรณคดี เรอื่ ง บทเสภาสามัคคีเสวก ตอน วิศวกรรมาและสามคั คเี สวก

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๑ เร่ือง ประสทิ ธิง์ านสานสามคั คี
รายวิชา ภาษาไทย รหัสวิชา ท2๒10๒ ภาคเรียนที่ ๒ ช้นั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ ัว (รัชกาลที่ ๖) ทรงพระราชนิพนธ์
บทเสภาสามคั คเี สวกเปน็ ในขน้ึ ณ พระราชวงั สนามจนั ทร์ เมอ่ื ปีพ.ศ. ๒๔๕๗ เพอ่ื
ใช้ขบั เสภาคน่ั ระหวา่ งการแสดงระบำสามัคคเี สวก

บทเสภาสามัคคีเสวก มีท่ีมาจากท่ีในสมัยก่อน ทุกวันเสาร์ ข้าราชการใน
ราชสำนักจะจัดงานเล้ียงที่พระราชวังสนามจันทร์ซึ่งในงานเลี้ยง จะมีการแสดง
เพื่อความบันเทิง และในครั้งท่ีเจ้าพระยาธรรมธิกรณาธิบดี เป็นเจ้าภาพจัดงาน
เลี้ยงก็ได้ทูลขอให้พระบาทสมเด็จเพราะมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวคิดการละเล่นขึ้นมา
อย่างหนึ่ง พระองค์จึงได้ผูกระบำสามัคคีเสวกข้ึน ซ่ึงเป็นระบำท่ีไม่มีบทร้อง
มีเพียงดนตรีของวงพิณพาทย์บรรเลง โดยในระหว่างท่ีให้วงพิณพาทย์พักเหน่ือย
พระองค์กท็ รงพระราชนิพนธบ์ ทเสภาขนึ้ มาสำหรับขับรอ้ งระหวา่ งตอน

ใบความรู้วรรณคดี เรอ่ื ง บทเสภาสามคั คีเสวก ตอน วศิ วกรรมาและสามคั คีเสวก

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ๑ เร่ือง ประสิทธงิ์ านสานสามัคคี
รายวิชา ภาษาไทย รหัสวิชา ท2๒10๒ ภาคเรียนท่ี ๒ ชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ ๒

บทเสภาตอนท่ี ๑ : กจิ การแหง่ พระนนที
กล่าวสรรเสริญพระนนที ผ้เู ปน็ เทพเสวก เวลาพระอศิ วรจะเสด็จไปไหนพระนนที

ก็จะแปลงเป็นโคอสุ ภุ ราชใหป้ ระทบั
บทเสภาตอนที่ ๒ : กรนี ริ มิต

กล่าวสรรเสริญพระคเณศ ผู้เป็นเทพเจ้าแห่งศิลปวิทยาและเป็นผู้สร้างช้างตระกูล
ต่างๆ ในแผน่ ดนิ เพ่ือประดบั พระยศของพระมหากษัตริย์
บทเสภาตอนท่ี ๓ : วศิ วกรรมา

กล่าวสรรเสริญพระวิศวกรรมผู้เป็นเทพเจ้าแห่งการก่อสร้างและการช่างนานาชนิด
กล่าวถงึ ความสำคญั ของศลิ ปะที่มตี อ่ ชาติ
บทเสภาตอนท่ี ๔ : สามคั คีเสวก

กล่าวถึงการสมานสามัคคีในหมู่ราชเสวกผู้สวามิภักดิ์ใต้เบื้องยุคลบาทให้ม่ันคง
ในความจงรักภักดี ซื่อตรง และขยันต่อการงาน ให้รักษาเกียรติของข้าราชการอย่าให้
เสอื่ มเสยี

ใบความรู้วรรณคดี เรอื่ ง บทเสภาสามัคคีเสวก ตอนวิศวกรรมาและสามัคคเี สวก

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ๑ เร่ือง ประสทิ ธง์ิ านสานสามัคคี
รายวชิ า ภาษาไทย รหัสวชิ า ท2๒10๒ ภาคเรียนที่ ๒ ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒

บทเสภาสามัคคีเสวกแต่งด้วยกลอนเสภาท่ีมีฉันทลักษณ์ ประเภทรอ้ ยกรอง : กลอนเสภา
อย่างกลอนสุภาพ กลอนเสภาใช้เป็นบทเสภาเพื่อขับเสภาระหว่างที่
พิณพาทย์พกั เหน่ือย สนั นิษฐานวา่ การขับเสภานัน้ พฒั นามาจากการ
เล่านิทานในสมัยก่อน จากเดิมที่มีแต่การเล่านิทานแบบร้อยแก้ว
ต่อมาก็เริ่มมีผู้แต่งนิทานแบบร้อยกรอง แล้วจึงมีการใส่ทำนอง
ขับเสภา และใช้กรับเป็นเครื่องดนตรีประกอบจังหวะเพ่ือเพ่ิม
อรรถรส

ใบความรู้วรรณคดี เรอื่ ง บทเสภาสามัคคีเสวก ตอน วิศวกรรมาและสามคั คีเสวก

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๑ เร่ือง ประสทิ ธิ์งานสานสามัคคี
รายวิชา ภาษาไทย รหสั วชิ า ท2๒10๒ ภาคเรียนที่ ๒ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๒

เพื่อใช้เปน็ บทสำหรบั ขับอธิบายนำเรอ่ื งในการฟ้อนรำตอนต่าง ๆ