KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA INDEKS PERPADUAN NASIONAL UKM PAKARUNDING 2022 Indeks Perpaduan Nasional PENCAPAIAN
KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA Putrajaya, 2022 Hak cipta / Copyright Kementerian Perpaduan Negara (KPN), 2022 Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada Kementerian Perpaduan Negara (KPN) terlebih dahulu. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical including photocopy, recording, or any information storage and retrieval system, without permission in writing from the Ministry of National Unity (Malaysia). Diterbitkan oleh: KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA Aras 5 - 10, Blok F9, Kompleks F, Lebuh Perdana Timur, Presint 1, 62000 Putrajaya, MALAYSIA KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA INDEKS PERPADUAN NASIONAL UKM PAKARUNDING
Pasukan Kajian PASUKAN PENYELIDIK Profesor Dr. Kartini binti Aboo Talib@Khalid Profesor Madya Ts. Dr. Mohd Sobhi bin Ishak Profesor Dr. Mansor bin Mohd Noor Profesor Madya Dr. Norsiah binti Abdul Hamid Profesor Madya Dr. Mohd Mahadee bin Ismail Profesor Madya Dr. Chin Yee Mun Profesor Madya Dr. Hairol Anuar bin Hj Mak Din Dr. Azlina binti Abdullah Dr. Nur Atiqah Tang binti Abdullah Dr. Nor Azlili binti Hassan Dr. Noraihan binti Mohamad Dr. Ummi Munirah Syuhada binti Mohamad Zan Encik Ahmad Zul Hakimi bin Hassim Puan Bahirah Syazana binti Mohamad Zan Encik Yuriny bin Adnan Puan Intan Suraya binti Razak PENAUNG YBhg. Dato’ Indera Noridah binti Abdul Rahim Ketua Setiausaha Kementerian Perpaduan Negara PENASIHAT YBrs. Dr Kang Tong Hum Timbalan Ketua Setiausaha Kementerian Perpaduan Negara YBhg. Dato’ Hajah Norison binti Ramli Ketua Pengarah Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional SEKRETARIAT KAJIAN BAHAGIAN PERHUBUNGAN MASYARAKAT, KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA Dr Ang Li Ling Encik Mohd Rizal Bin Nawabjam BAHAGIAN PENYELARASAN KAJIAN DAN MAKLUMAT, INSTITUT KAJIAN DAN LATIHAN INTEGRASI NASIONAL Tuan Haji Abdul Hadi bin Mohd Salleh Puan Marlina binti Termudi Puan Syadatul Amira binti Aminudin 1
KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA INDEKS PERPADUAN NASIONAL Apakah Indeks Perpaduan Nasional (IPNas)? Indeks Perpaduan Nasional (IPNas) adalah projek kerajaan Malaysia bertujuan mengukur pencapaian tahap perpaduan semasa dalam kalangan rakyat Malaysia. IPNas adalah sebuah indeks nasional yang menjadi kayu ukur terhadap keberkesanan pelaksanaan inisiatif dan program oleh kerajaan untuk memastikan sumbangannya kepada tahap perpaduan dan keharmonian negara. Kajian awal pembangunan IPNas dimulakan dalam bulan Oktober 2017 dan disiapkan sepenuhnya pada bulan April 2019. Projek ini dikenali sebagai ‘IPNas 2018’ dijalankan di bawah Kementerian Hal Ehwal Ekonomi dan dikawal selia oleh Institut Kajian dan Latihan Integrasi Nasional (IKLIN), Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional (JPNIN). IPNas 2022 dikendalikan sepenuhnya oleh Kementerian Perpaduan Negara (KPN) di mana urusetia kajian adalah Institut Kajian dan Latihan Integrasi Nasional (IKLIN) bermula dari April 2021 hingga Oktober 2022. UKM PAKARUNDING 2
3 Bagaimana Indeks Perpaduan Nasional (IPNas) dibentuk? Pengukuran IPNas berbeza daripada pengukuran indeks-indeks lain. IPNas tidak menggunakan kaedah model pengukuran (measurement model) iaitu memilih indikator yang akan menjadi domain penentu kepada indeks. IPNas menggunakan kaedah model struktur (structural model) iaitu mengenal pasti dan menguji secara bersama-sama dalam satu acuan model meliputi semua faktor penyumbang yang mempengaruhi pencapaian tahap kesepaduan sosial. Nilai pencapaian tahap perpaduan diukur berdasarkan nilai terkumpul dalam konstruk Kesepaduan Sosial. Nilai terkumpul dalam konstruk Kesepaduan Sosial terbentuk hasil gabungan pengaruh keseluruhan empat faktor penting iaitu Tahap Keetnikan, Hubungan Sosial Rentas Etnik, Etos Bangsa dan Tadbir Urus dan Pembangunan. Keempat-empat faktor ini telah dikenal pasti, diuji dan didapati konsisten merubah pencapaian kepada Kesepaduan Sosial sejak IPNas 2018. Kesepaduan Sosial TUP EB TK HSRE
a g p Konsep, Konstruk dan Komponen IPNas 2022 IPNas 2022 melibatkan enam konstruk iaitu Kesepaduan Sosial, Etos Bangsa, Tahap Keetnikan, Hubungan Sosial Rentas Etnik, Tadbir Urus dan Pembangunan, dan Defisit Sosial. Kesepaduan Sosial adalah merujuk kepada keadaan aman, stabil, makmur dan sejahtera yang wujud dalam sesebuah masyarakat berbilang etnik. Penerokaan awal konsep Kesepaduan Sosial di Malaysia adalah berpaksikan kepada enam komponen konsep Kesepaduan Sosial yang dikemukakan oleh Jenson (1998) dan Bernard (1999). Sungguhpun menggunakan enam komponen yang sama, asas konsep telah disesuaikan dalam konteks Malaysia seperti berikut: Rasa Kekitaan (Belonging) (4 item) untuk mengukur nilai bersama, identifikasi bercirikan Malaysia, dan nilai kemanusiaan. Keterangkuman (Inclusion) (4 item) untuk mengukur hak diliputi dalam mendapat pengagihan kekayaan seperti bantuan, pemilikan rumah, pekerjaan dan pendidikan. Penyertaan (Participation) (4 item) untuk mengukur penglibatan dalam persatuan/badan kebajikan, NGO, mengundi calon/parti dalam pilihanraya dan berbincang perihal politik. Pengiktirafan (Recognition) (4 item) untuk mengukur konsep menerima perbezaan pendapat, memberi penghargaan kepada rakyat berjasa dan mengiktiraf kepelbagaian agama. Legitimasi (Legitimacy) (4 item) untuk mengukur ketidakadilan dalam layanan, usaha memburukkan pemerintah, perbezaan undang-undang berkaitan agama dan janji politik. Kesamaan (Equality) (4 item) untuk mengukur konsep mendapat peluang dan ruang yang sama dari segi keselamatan, ekonomi, pendidikan dan pekerjaan. Kesepaduan Sosial Etos Bangsa Istilah Etos Bangsa merujuk kepada konsep untuk menerangkan mengenai Etos Nasional Bangsa Malaysia. Konsep ini berkaitan dengan keterikatan emosi kolektif nasional dengan sejarah sosial yang dikongsi bersama, menerima pasak dan tapak integrasi dalam perlembagaan, dan mendokong Tadbir Urus dan Pembangunan yang menjamin kesepaduan. Dalam kajian ini, Etos Nasional Bangsa Malaysia dibentuk dan diukur berdasarkan tujuh komponen iaitu Perkongsian Sejarah (2 item), Perkongsian Nilai (2 item), Kekitaan Bersama (2 item), Keterikatan Emosi Negara (2 item), Perkongsian Masa Depan (4 item), Kesetiaan (2 item) dan Komitmen (2 item). 4
Hampir keseluruhan masyarakat Malaysia memperlihatkan kecenderungan besar kepada keterikatan dengan identiti dan jati diri kumpulan etnik masing-masing. Dalam kajian ini, Tahap Keetnikan diukur berdasarkan tiga komponen iaitu Keetnikan (7 item), Kemodenan (5 item) dan Kestabilan (10 item). Tahap Keetnikan Hubungan Sosial Rentas Etnik Hubungan Sosial Rentas Etnik merujuk kepada jalinan hubungan sosial yang berlaku merentas ruang antara etnik. Konstruk ini diukur berdasarkan tiga peringkat dalam masyarakat iaitu Individu, Keluarga dan Komuniti. Dalam kajian ini, komponen Individu mengandungi 8 item, komponen keluarga (8 item) dan komponen komuniti (8 item). Tadbir Urus dan Pembangunan Tadbir Urus dan Pembangunan negara merujuk kepada perlaksanaan proses mentadbir urus dan membangunkan negara oleh pihak berautoriti dari kacamata rakyat. Dalam kajian ini, fokus diberikan kepada soal bagaimana kerajaan sedia ada berkeupayaan mengurus berkaitan hal ekonomi, politik, jenayah dan rasuah, perkhidmatan awam, kemudahan awam dan pengurusan masyarakat. Defisit Sosial Defisit Sosial merujuk kepada isu dan cabaran yang sering berlegar dalam masyarakat tetapi dikaitkan sebagai masalah perpaduan dalam konteks yang kurang tepat. Melalui beberapa sesi konsultasi yang menyeluruh, pelbagai isu dan cabaran yang telah dibangkitkan oleh rakyat Malaysia dapat dikategorikan kepada 10 kategori iaitu etnisiti, agama, kelas sosial, pendidikan, bahasa, jurang generasi, gender, politik federalisme, ruang bandar desa dan media. Dalam kajian ini, setiap kategori defisit sosial telah dikonstrukkan seperti berikut: etnisiti (4 item), agama (4 item), kelas sosial (5 item), pendidikan (5 item), bahasa (5 item), jurang generasi (6 item), gender (6 item), politik federalisme (10 item), ruang bandar desa (6 item) dan media (5 item). 5
6 Konstruk dan Komponen IPNas 2022 Ringkasan Konstruk dan Komponen IPNas 2022 Etos Bangsa Perkongsian Sejarah, Perkongsian Nilai, Kekitaan Bersama, Perkongsian Masa Depan, Kesetiaan, Komitmen, Keterikatan Emosi Negara. Defisit Sosial Etnik, Agama, Kelas Sosial, Pendidikan, Bahasa, Jurang Generasi, Gender, Politik Federalisme, Ruang Bandar-Desa, dan Media. Tadbir Urus dan Pembangunan Ekonomi, Politik, Jenayah, Perkhidmatan Awam, Kemudahan Awam, Pengurusan Masyarakat. Tahap Keetnikan Keetnikan, Kemodenan, Kestabilan. Hubungan Sosial Rentas Etnik Individu, Keluarga Komuniti. Kesepaduan Sosial Kekitaan, Keterangkuman, Penyertaan, Pengiktirafan, Legitimasi, Kesamarataan.
7 Punca Kuasa Indeks Perpaduan Nasional (IPNas) • IPNas telah ditetapkan sebagai salah satu indikator penting terhadap keberkesanan pelaksanaan inisiatif dan program kerajaan dalam dokumen Rancangan Malaysia Ke Dua Belas (RMKe-12). • IPNas adalah salah satu indikator sosial yang digariskan dalam Wawasan Kemakmuran Bersama (WKB) 2030 bagi memastikan pembangunan yang holistik dan menepati kehendak pelbagai budaya selaras dengan identiti nasional. Kepentingan Indeks Perpaduan Nasional (IPNas) • Menjadi penanda aras dalam mengukur pencapaian tahap perpaduan negara. • Mewujudkan konstruk yang komprehensif dalam mengukur tahap kesepaduan sosial dan perpaduan di Malaysia. • Mengukur tahap perpaduan masyarakat pelbagai etnik di Malaysia bagi melihat tren perubahan bersesuaian dengan isu semasa dan perubahan masyarakat. • Memandu pembentukan pelan tindakan bagi meningkatkan tahap perpaduan dan hubungan masyarakat pelbagai etnik di Malaysia. • Menyediakan input bagi perancangan dan pelaksanaan program perpaduan/ integrasi nasional di Malaysia berdasarkan data empirikal. • Membolehkan Malaysia dipetakan setaraf dengan negara-negara maju yang mempunyai indeks bagi mengukur tahap kesepaduan nasional dalam kalangan masyarakat berasaskan prestasi dan pencapaian kesepaduan sosial.
8 Asas Pembangunan Indeks Perpaduan Nasional (IPNas) Asas Pertama: Sociological Imagination (C. Wright Mills, 1959) Ahli sosiologi Amerika, C. Wright Mills (1959) telah mengemukakan idea mengkaji masyarakat menggunakan sociological imagination yang mengandungi tiga konsep saling terikat di antara satu sama lain iaitu Sejarah, Struktur Sosial dan Biografi. Perubahan tingkah laku manusia bergerak dalam suatu struktur sosial Tersulam Membentuk dan Mentakrif Membentuk dan Mentakrif Sejarah Pra-Kolonial Kolonial Pasca-Kolonial Biografi Individu Keluarga Komuniti Struktur Masyarakat Negara Pasaran berdasarkan susur masa yang melahirkan sejarah di mana pada akhirnya struktur sosial dan sejarah akan membentuk biografi manusia. Pengaplikasian sociological imagination dalam IPNas membolehkan tahap perpaduan (iaitu biografi) diukur sebagai hasil akhir daripada kesepaduan sejarah dan struktur sosial yang terbina dalam diri setiap rakyat Malaysia. Inilah puncak kepada pencapaian perpaduan di negara ini.
9 Asas Kedua: Perpaduan Kefahaman Terkini IPNas adalah usaha menterjemahkan konsep ‘Kesepaduan yang dicapai’. Konsep ini adalah salah satu konsep dalam Perpaduan Kefahaman Terkini yang terdiri daripada rangkai konsep ‘Perpaduan yang diidamkan, Kesepaduan yang dicapai, Penyatupaduan yang diusahakan’. Perpaduan Kefahaman Terkini adalah inisiatif baharu untuk mengukuhkan perpaduan rakyat negara ini hasil penelitian terperinci Majlis Konsultatif Perpaduan Negara (National Unity Consultative Council) dalam tahun 2013.
Metodologi Reka Bentuk Kajian Kajian ini adalah berbentuk tinjauan keratan rentas. Pensampelan Kaedah pensampelan bagi kajian ini adalah berdasarkan Rangka Pensampelan lsi Rumah Kebangsaan (RPIK) diperoleh daripada Jabatan Perangkaan Malaysia (DOSM). RPIK ini dijana untuk penggunaan Banci 2020. Kajian ini dijalankan di seluruh negeri melibatkan tiga belas (13) negeri dan tiga (3) Wilayah Persekutuan. Jumlah keseluruhan responden yang berjaya diperoleh adalah sebanyak 28,613 orang. lnstrumen lnstrumen IPNas 2022 mengandungi 162 item yang meliputi 6 konstruk dan 35 komponen. Penambahbaikan instrumen IPNas 2022 telah melalui penandaarasan serta sorotan literatur terhadap penyelidikan dari dalam dan luar negara selain perbincangan bersama pakar dalam bidang-bidang berkaitan. Semua konstruk mencapai kesahan konvergen berdasarkan nilai purata varian terekstrak (AVE) lebih besar daripada 0.5 bagi kesemua komponen konstruk. Kebolehpercayaan semua konstruk dicapai berdasarkan nilai Alpha Cronbach dan kebolehpercayaan komposit lebih daripada 0.7. Kaedah Pengumpulan Data Borang soal selidik dalam talian disediakan berbantukan penjana soal selidik SurveyMonkey dan ditadbir melalui enumerator dilantik yang hadir ke tempat tinggal responden (bergantung kepada SOP terkini berkaitan Pandemik Covid-19) berdasarkan alamat Tempat Kediaman (TK) dalam Blok Penghitungan (BP) yang dijana oleh Jabatan Perangkaan Malaysia (DOSM) bagi setiap negeri dan Wilayah Persekutuan dalam Malaysia. 10
11 Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Negeri 20020 70.0% Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Jantina 8593 30.0% Maklumat Demografi 28613 Jumlah 41-50 32.7% 8658 9359 30.3% 31-40 5657 19.8% 51-60 3462 12.1% 21-30 916 3.2% 15-20 326 1.1% 65 Tahun Ke Atas 235 0.8% 61-64 Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Kategori Umur Perak Kelantan Pahang Terengganu Johor Sarawak Sabah 11236 39.3% 1097 3.8 369 1.3% 414 1.8% 958 3.3% 481 1.7% 8296 29.0% 2111 7.4% 952 3.3% 557 1.9% 376 330 1.3% 1.2% 325 1.1% 258 0.9% 347 1.2% 506 1.8% Selangor Kuala Lumpur 28613 orang Jumlah Kedah Putrajaya Labuan Perlis Pulau Pinang Melaka Negeri Sembilan
12 Melayu Cina India Etnik Lain* Bajau 20218 70.7% 5017 17.5% 1594 5.6% 809 2.8% 301 1.0% Kadazan/ Dusun Iban Melanau Murut Bidayuh 279 1.0% 200 0.7% 118 0.4% 46 0.2% 34 0.1% Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Kategori Etnik *Etnik Siam, Sikh, Rumus, Bugis, Etnik Minoriti Sabah dan Sarawak Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Agama 21331 74.6% Islam 14.7% 4218 Buddha 4.9% 1406 Hindu Tidak Menyatakan 0.5% 130 0.7% 225 Lain-lain 4.6% 1303 Kristian 0 10 20 30 40 50 60 70 19120 66.8% Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Tahap Pendidikan Ijazah/ Sijil Profesional/ Setaraf 3096 10.8% HSC/ STPM/ Sijil/ Diploma/ Setaraf 3019 10.6% MCE/ SPM/ Setaraf 2088 7.3% Sarjana/ PhD 744 2.6% LCE/ SRP/ PMR/ PT3/ Setaraf 546 1.9% UPSR/ Setaraf 0 10 20 30 40 50 60 70 Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Kategori Isi Rumah Pasangan Isi Rumah Ketua Isi Rumah Anak (15 hingga 24 Tahun) 15221 53.2% 10297 36.0% 3095 10.8% Tiada Pendapatan RM 10,960 dan ke atas 14458 50.5% 7826 27.4% 4255 14.9% 2074 7.2% Bilangan dan Peratus Responden Berdasarkan Tahap Pendapatan RM 4,850 dan ke bawah RM 4,851 - RM 10,959
13 Tahap perpaduan rakyat Malaysia diukur berdasarkan nilai kumulatif dalam konstruk kesepaduan sosial yang disumbang oleh empat faktor penting iaitu Tahap Keetnikan, Hubungan Sosial Rentas Etnik, Etos Bangsa dan Tadbir Urus dan Pembangunan. Kajian pembangunan awal Indeks Perpaduan Nasional (IPNas) dalam tahun 2018 menunjukkan perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia adalah pada tahap 0.567 (berdasarkan skala pengukuran di antara 0 hingga 1). Pencapaian ini adalah pada tahap sederhana. Pencapaian tahun 2022 merekodkan nilai indeks masih dalam tahap sederhana, namun telah meningkat sebanyak 0.062 kepada 0.629 dalam tahun 2022. Pencapaian ini menunjukkan bahawa tahap perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia adalah baik dan terkawal walaupun mereka telah mengharungi kehidupan yang sukar akibat pandemik COVID-19 yang melanda negara sejak tahun 2020. Pencapaian tahap perpaduan ini adalah hasil sumbangan signifikan faktor-faktor berikut iaitu Tadbir Urus dan Pembangunan, Etos Bangsa dan Hubungan Sosial Rentas Etnik. Sumbangan Tahap Keetnikan adalah kecil dan tidak signifikan. Kesepaduan Sosial 0.629 0.567 Apakah Tahap Perpaduan Rakyat Malaysia Sekarang? Kesepaduan Sosial 2018 2022 +0.062 Kesepaduan Sosial 0.629 Tadbir Urus dan Pembangunan Etos Bangsa Hubungan Sosial Rentas Etnik Tahap Keetnikan Lemah Rendah Sederhana Tinggi 0.0-0.24 0.25-0.49 0.50-0.74 0.75-1.00 Kesepaduan Sosial 2022 Skala Tahap Perpaduan 0.388 0.384 0.176 0.037
14 Kesepaduan Sosial Rakyat Malaysia Rasa Kekitaan Keterangkuman Penyertaan Pengiktirafan Legitimasi Kesamaan 76.0% 87.0% 80.4% 77.3% 82.0% 90.1% Komponen Kesepaduan Sosial 2018 2022 79.6% 88.7% 81.6% 79.7% 83.6% 90.0% 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Peratusan Persetujuan Berdasarkan Komponen Kesepaduan Sosial 2018 2022 Rasa Kekitaan Keterangkuman Penyertaan Pengiktirafan Legitimasi Kesamaan • Rakyat Malaysia mempunyai Rasa Kekitaan yang tinggi sehingga 90%. • Rakyat Malaysia memperlihatkan penyertaan yang tinggi dalam NGO atau badan komuniti dan politik (88.7%). • Rakyat Malaysia bersetuju bahawa peluang kesamaan telah meningkat dalam pelbagai aspek (83.6%). • Rakyat Malaysia bersetuju mereka diberi pengiktirafan oleh pihak kerajaan (81.6%). • Rakyat Malaysia bersetuju tindakan legitimasi diambil serius oleh pihak kerajaan (79.7%). • Rakyat Malaysia telah mendapat peluang keterangkuman (79.6%).
15 Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Jantina Lelaki 0.655 Perempuan 0.614 Tahap perpaduan responden lelaki adalah lebih tinggi berbanding responden perempuan. Hal ini berkemungkinan disebabkan sifat semulajadi responden lelaki yang mempunyai pendedahan dan pergaulan terbuka dalam masyarakat berbanding responden perempuan yang terikat dengan amalan tradisi. Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Jenis Isi Rumah Ketua Isi Rumah 0.636 Pasangan 0.619 Anak 0.641 Tahap perpaduan diteliti dalam konteks keluarga berdasarkan tiga jenis isi rumah iaitu Ketua Isi Rumah, Pasangan dan Anak. Tahap perpaduan anak adalah lebih tinggi berbanding bapa dan ibu mereka (iaitu Ketua Isi Rumah dan pasangan). Hal ini berkemungkinan disebabkan oleh proses pendidikan berterusan yang diterima oleh anak secara formal dan tidak formal. Begitu juga dengan Ketua Isi Rumah yang mempunyai pergaulan luas di luar rumah. Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Kategori Umur 10 20 30 40 50 60 70 15-20 21-30 51-60 61-64 65 ke atas (0.686) 31-40 41-50 (0.637) (0.641) (0.636) (0.597) (0.586) (0.614) Responden berumur 15-20 tahun mempunyai tahap perpaduan paling tinggi berbanding tahap umur lain. Pencapaian ini adalah disebabkan kedudukan mereka sebagai pelajar sama ada di sekolah menengah atau di institusi pengajian tinggi. Tahap perpaduan kumpulan umur 51 hingga 64 semakin menurun berkemungkinan disebabkan oleh pergaulan semakin terhad. Keadaan ini berlaku berkait dengan tahap motivasi bekerja semakin menurun kerana menghampiri usia persaraan atau baru bersara dari perkhidmatan. Tahun
16 Semenanjung Melayu Cina India Lain-lain 0.627 0.677 0.622 0.702 Sarawak Melayu Iban Bidayuh Melanau Cina Lain-lain 0.538 0.689 0.836 0.662 0.613 0.782 Sabah dan WP Labuan Melayu Kadazan/ Dusun Bajau Murut Cina Lain-lain 0.637 0.593 0.602 0.793 0.728 0.599 Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Agama 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Islam Buddha Hindu Kristian Lain-lain Tidak Menyatakan (0.624) (0.684) (0.622) (0.602) (0.789) (0.773) Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Etnik Etnik Cina dan lain-lain di Semenanjung Malaysia menunjukkan tahap perpaduan lebih tinggi daripada etnik lain. Hal ini berkemungkinan disebabkan oleh hubungan erat dalam kalangan etnik Cina dan etnik minoriti. Di Sabah, etnik Murut mempunyai tahap perpaduan tertinggi disebabkan bahasa dan tradisi hidup bersama yang kuat di rumah panjang. Di Sarawak, etnik Bidayuh, Iban dan Melanau menunjukkan tahap perpaduan tertinggi disebabkan mereka adalah etnik majoriti yang menjadi penentu kepada kehidupan seharian masyarakat sekitarnya. Responden lain-lain menunjukkan tahap perpaduan tertinggi berbanding etnik majoriti lain. Hal ini disebabkan oleh penganut agama minoriti mempunyai tahap keterikatan yang kuat antara mereka kerana berada dalam kumpulan yang kecil.
17 Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Pendapatan Isi Rumah 0.690 Tiada Pendapatan 0.629 RM10,960 dan ke atas 0.620 RM4,850 dan ke bawah 0.619 RM4,851 - RM10,959 Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Tahap Pendidikan 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 Ijazah/ Sijil Profesional/ Setaraf 0.622 HSC/ STPM/ Sijil/ Diploma 0.620 MCE/ SPM/ Setaraf 0.684 LCE/ SRP/ PMR/ PT3/ Setaraf 0.789 Sarjana/ Doktor Falsafah 0.619 UPSR/ Setaraf 0.773 Responden berpendidikan rendah menunjukkan tahap perpaduan lebih tinggi berbanding responden berpendidikan tinggi. Semakin tinggi tahap pendidikan, bermakna semakin luas keupayaan responden berfikir dan menilai proses kehidupan sekeliling mereka yang akhirnya menggugat tahap perpaduan dalam kalangan mereka. Responden tanpa pendapatan terdiri daripada golongan suri rumah dan pelajar yang masih menjadi tanggungan. Kumpulan berpendapatan rendah, sederhana dan tinggi menunjukkan tahap perpaduan semakin menurun berkemungkinan disebabkan oleh tekanan hidup akibat peningkatan kos sara hidup.
18 Pencapaian Tahap Perpaduan Individu, Keluarga dan Komuniti 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Individu Keluarga Komuniti (0.888) (0.905) (0.803) Ketua isi Rumah Individu Keluarga Komuniti (0.874) (0.898) (0.789) Pasangan Individu Keluarga Komuniti (0.876) (0.899) (0.818) Anak Individu Keluarga Komuniti Perbandingan Jurang Inter-Generasi dan Intra-Generasi Dalam Hubungan Sosial Rentas Etnik Bagi Kategori Keluarga Perbandingan intragenerasi di antara pasangan suami dan isteri didapati berbeza tahap perpaduan. Suami didapati lebih tinggi tahap perpaduan berbanding isteri. Hal ini adalah berkait rapat dengan pendedahan antara individu tersebut di luar rumah. Pada peringkat komuniti, ibu dan anak didapati berbeza tahap perpaduan bagi konsep intergenerasi. Ibu lebih tinggi tahap perpaduan berbanding anak kerana pergaulan luas dalam komuniti berbanding anak. Kedua-dua perbezaan yang dinyatakan di atas adalah signifikan walaupun nilai perbezaan adalah kecil. Tahap perpaduan peringkat keluarga adalah lebih tinggi berbanding peringkat individu dan komuniti. Ini bermakna keluarga memainkan peranan penting sebagai agen memupuk dan meneguhkan perpaduan dalam kalangan ahli keluarga. Ketua keluarga adalah individu yang paling tinggi mencapai tahap perpaduan berbanding pasangan dan anak mereka. Kesemua ini adalah disebabkan pendedahan dan pergaulan luas dalam masyarakat. Beza Suami Isteri Intra-Generasi Ibu Anak Beza 0.007 0.016 Inter-Generasi
19 Pencapaian Tahap Perpaduan Berdasarkan Kesan Langsung dan Kesan Tidak Langsung Kategori Defisit Sosial Defisit Sosial adalah perkara-perkara yang perlu diuruskan supaya tidak menggugat pencapaian tahap perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia. Dalam IPNas 2022, hanya empat daripada sepuluh kategori Defisit Sosial iaitu Pendidikan, Agama, Jurang Generasi dan Bahasa didapati menggugat pencapaian tahap perpaduan rakyat secara tidak langsung melalui empat faktor kajian ini iaitu Tahap Keetnikan, Hubungan Sosial Rentas Etnik, Etos Bangsa dan Tadbir Urus dan Pembangunan. Kesimpulannya, kerajaan telah berjaya menguruskan pelbagai defisit sosial dalam negara ini sehingga dapat menggerakkan pencapaian tahap perpaduan ke tahap yang lebih baik. Defisit Sosial Tahap Keetnikan Hubungan Sosial Rentas Etnik Etos Bangsa Tadbir Urus dan Pembangunan Kesepaduan Sosial Pendidikan Agama Jurang Generasi Bahasa Kelas Sosial Gender Media Ruang Bandar-Desa Politik Federalisme Etnisiti
20 RUMUSAN Kesimpulan Keseluruhan IPNas 2022 meneruskan langkah memahami perpaduan khususnya membezakan kefahaman awal dengan kefahaman terkini yang dibina berasaskan Konsep Tiga Serangkai Shamsul (KTSS) dan pendekatan Sociological Imagination. Pengisian dan penilaian kesepaduan sosial dizahirkan dengan kajian empirikal yang diperoleh dari naratif akar umbi. IPNas 2022 membolehkan usaha merealisasikan DPN, Rangka Tindakan (Blueprint) Perpaduan Negara 2021-2030 dan Pelan Tindakan Perpaduan Negara 2021-2030 berjalan sederap dan mantap. Keampuhan usaha pembinaan negara dan bangsa dipandu dan dilaksana hasil daripada maklumat yang terhimpun dalam IPNas 2022. Usaha ini amat bermanfaat untuk merangka dengan lebih jelas dan meluas supaya kesepaduan nasional yang dibina terus kukuh dan teguh. Sumbangan IPNas 2022 telah memperincikan kerangka pergerakan, ikhtiar dan strategi yang lebih mesra komuniti serta diterima dengan lebih baik oleh rakyat. IPNas 2022 mempamerkan peri pentingnya keluarga sebagai pendokong kesepaduan negara sesuai dengan cita-cita Keluarga Malaysia. Sebagai penanda aras, kajian IPNas menjadi pelengkap matlamat Dasar Perpaduan Negara, Rangka Tindakan (Blueprint) Perpaduan Negara 2021-2030 dan Pelan Tindakan Perpaduan Negara 2021-2030 yang merujuk hasil dapatan empirikalnya bagi mengatur strategi, aktiviti dan intervensi sesuai dengan keperluan semasa oleh agensi peneraju dan pelaksana. Penutup Tanggungjawab mencipta dan mengekalkan semangat muhibah menerusi pelbagai program yang telah dirancang oleh kerajaan. Ini menjadikan kajian indeks IPNas relevan dan kontemporari bagi menilai sejauh mana perancangan ke arah perpaduan berupaya meningkatkan tahap kesepaduan masyarakat Malaysia yang semakin kompleks dan rencam.
KEMENTERIAN PERPADUAN NEGARA INDEKS PERPADUAN NASIONAL UKM PAKARUNDING