ศาสนาฯ ม.2 หน่วยที่ 3 พระสงฆ์

๓.๓ การปฏิบตั ิตนต่อพระภิกษุ

๒) การให้ท่ีน่ัง

การให้ท่ีนั่งแก่พระภิกษุ กรณี ในงานพิธีถ้าจัดให้น่ังเก้าอี้ ควรลุกข้ึนให้พระภิกษุ
นั่ งแถวหน้ า การน่ั งแถวเดียวกับพระภิกษุ คฤหัสถ์ชายให้นั่ งด้านซ้ายของพระภิกษุ
คฤหัสถ์หญิงไม่ควรนั่ งแถวเดียวกับพระภิกษุ ถ้าหากมีความจาเป็นให้คฤหัสถ์ชาย
นั่ ง ค่ั น ร ะ ห ว่ า ง ก ล า ง ถ้ า เป็ น ก า ร น่ั ง กั บ พ้ื น ใ ห้ จั ด อ า ส น ะ ข อ ง พ ร ะ ภิ ก ษุ แ ย ก ไ ว้
ส่วนหน่ึงต่างหากจากคฤหัสถ์ โดยปูอาสนะเล็กบนพรมสาหรบั เป็นท่ีนั่งของพระภิกษุ

การให้ที่นั่ งแก่พระภิกษุ กรณี ในท่ีสาธารณะ เช่น บนรถโดยสารประจาทาง
หากไมม่ ที ี่น่ังก็ควรลุกให้ท่านน่ัง โดยให้คฤหัสถ์ชายน่ังขา้ งกัน

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๓.๓ การปฏิบตั ิตนต่อพระภิกษุ

๓) การเดินสวน

ก า ร เ ดิ น ส ว น ท า ง กั บ พ ร ะ ภิ ก ษุ ผู้ ท่ี เ ดิ น ส ว น ท า ง จ ะ ต้ อ ง ห ลี ก ท า ง ใ ห้ ท่ า น
โดยหลีกเข้าชิดข้างทางด้านซ้ายมือของพระภิกษุ ยืนตรง มือประสานกันไว้ข้างหน้า
เมื่อท่านเดินผ่านมาถึงให้น้อมตัวลงยกมือไหว้ด้วยความเคารพ รอจนท่านเดินผ่านไปแล้ว
จงึ เดินไปตามปกติ หากพระภิกษุสนทนาด้วยให้ประนมมอื ไหว้ แล้วจึงตอบท่านด้วยกิรยิ า
สุภาพนอบน้อมทกุ ครง้ั

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๓.๓ การปฏิบตั ิตนต่อพระภิกษุ

๔) การสนทนา

ใน ก า ร ส น ทน า กั บ พ ร ะ ภิ ก ษุ ค ว ร ป ร ะ น ม มือข ณ ะท่ี ส น ทน า กั บ ท่ า น ทุก ค ร้ัง
ด้วยกิรยิ าอาการท่ีเรยี บรอ้ ย สารวมและใช้ถ้อยคาสุภาพตามความเหมาะสม

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๓.๓ การปฏิบัติตนต่อพระภิกษุ

๕) การรับสิ่งของ

(๑) กรณีท่ีพระภิกษุ ยืนอยู่ หรือน่ังบนอาสนะสูง ให้เดินเข้าไปด้วยอาการสารวม
เมื่อเข้าใกล้พอสมควรหยุดยืนตรง น้ อมตัวลงไหว้ หากเป็นชายย่ืนมือไปรับสิ่ งของ
จ า ก พ ร ะ ภิ ก ษุ ส า ห รั บ ห ญิ ง แบ มื อ ทั้ ง ส อ ง ชิ ด กั น เพ่ื อ รั บ สิ่ ง ข อ ง เ ม่ื อ รั บ ข อ ง แ ล้ ว
ถ้าเป็นสิ่ งของเล็กยกมือไหว้พร้อมกับส่ิ งของท่ีอยู่ในมือถ้าเป็นส่ิ งของขนาดใหญ่
หรอื หนักไมต่ ้องไหว้ ให้ก้าวเท้าซ้ายถอยหลัง และก้าวเท้าขวามาชิดแล้วหันหลังเดินกลับไป

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๓.๓ การปฏิบัติตนต่อพระภิกษุ

๕) การรับส่ิงของ

( ๒ ) ก ร ณี ท่ี พ ร ะ ภิ ก ษุ นั่ ง เ ก้ า อ้ี ใ ห้ เ ดิ น เ ข้ า ไ ป ด้ ว ย อ า ก า ร ส า ร ว ม เ มื่ อ ใ ก ล้
ประมาณ ๑ เมตรหยุดยืนตรง ก้าวเท้าขวาออกไป ๑ ก้าว นั่งคุกเข่าซ้ายชันเข่าขวาข้ึน
น้อมตัวยกมอื ไหว้ และยื่นมือออกไปรบั ส่ิงของ เมอื่ รบั ของแล้วถ้าเป็นสิ่งของเล็กยกมอื ไหว้
พร้อมกับส่ิงของท่ีอยู่ในมือ ถ้าเป็นสิ่งของขนาดใหญ่หรือหนักไม่ต้องไหว้ให้ประคอง
ส่ิงของน้ันยืนข้ึน ชักเท้าขวากลับมายืนตรงก้าวเท้าซ้ายถอยหลังและก้าวเท้าขวามาชิดแล้ว
หันหลังเดินกลับไป

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๓.๓ การปฏิบัติตนต่อพระภิกษุ

๕) การรับส่ิงของ

(๓) กรณีที่พระภิกษุ น่ังกับพื้น ให้เดินเข้าไปด้วยอาการสารวม เมื่อถึงบริเวณ
ที่ ปู ล า ด อ า ส น ะ ใ ห้ นั่ ง คุ ก เ ข่ า แ ล้ ว เ ดิ น เ ข่ า เ ข้ า ไ ป ใ ก ล้ พ อ ป ร ะ ม า ณ นั่ ง คุ ก เ ข่ า
ก ร า บ เบ ญ จ า ง ค ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ ๓ ค รั้ ง ยื่ น มื อ ท้ั ง ส อ ง ไ ป รั บ ส่ิ ง ข อ ง เ ม่ื อ รั บ ข อ ง แ ล้ ว
วางส่ิงของไว้ข้างหน้าด้านขวามือ กราบเบญจางคประดิษฐ์ ๓ คร้ัง ประคองส่ิงของ
คลานเขา่ ถอยหลังออกมาจนสุดบรเิ วณที่ปูลาดอาสนะ แล้วลกุ ข้นึ ยืน เดินกลับไปตามปกติ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๓.๔ การแต่งกาย

๑) การแต่งกายไปวดั

ควรแต่งกายให้สะอาดเรียบร้อย สวมเสื้อผ้าสีเรียบ ๆ ไม่ฉูดฉาดจนเกินไป สตรี
ควรแต่งกายให้มิดชิด ไม่หวือหวาหรือรัดรู ปจนเกินไป สวมใส่ เครื่องประดับแต่
พอเหมาะ

๒) การแต่งกายไปงานมงคล

งานมงคล หมายถึง งานที่จัดให้มีข้ึนเพ่ือความเป็นสิริมงคล เช่น งานหมั้น
งานแต่งงาน งานบวช งานทาบุญข้ึนบ้านใหม่ เพื่อความเหมาะสมตามกาลเทศะ
และเป็นการให้เกียรติแก่เจ้าภาพ ผู้ไปร่วมงานควรแต่งกายให้สวยงาม เรียบร้อย สีสัน
สดใส ดูแล้วสบายตา เหมาะสมกับงาน โดยยึดหลักของความสะอาด ความเรียบร้อย
ความประหยดั และถูกต้องตามกาลเทศะเปน็ หลัก

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๓.๔ การแต่งกาย

๓) การแต่งกายไปงานอวมงคล

งานอวมงคล หมายถึง งานทาบุญเกี่ยวกับศพ เช่น งานศพ งานทาบุญ ๑๐๐ วัน
การแต่งกายไปงานอวมงคล นิยมแต่งกายตามประเพณีนิยม สวมเส้ือผ้าสีดาหรอื สีเข้ม
แบบเรียบ รองเท้าหุ้มส้นสีดา หรือแต่งกายให้สุภาพ เพ่ือเป็นการให้เกียรติแก่เจ้าภาพ
และผูท้ ่ีเสียชีวติ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๔. ทิศ ๖

ทิศ ๖ หมายถึง บุคคลประเภทต่าง ๆ ที่มีความเก่ียวข้องสัมพันธ์กันทางสังคม
มหี น้าที่และความรบั ผิดชอบที่พงึ ปฏิบตั ิต่อกันประกอบด้วย

๑. ทิศเบอื้ งหน้า (ปุรตั ถิมทิส) ได้แก่ บดิ ามารดา
๒. ทิศเบอ้ื งขวา (ทักขณิ ทิส) ได้แก่ ครูอาจารย์
๓. ทิศเบอื้ งหลัง (ปจั ฉิมทิส) ได้แก่ บุตร ภรรยา
๔. ทิศเบอ้ื งซา้ ย (อตุ ตรทิส) ได้แก่ มติ รสหาย
๕. ทิศเบอ้ื งล่าง (เหฏฐมิ ทิส) ได้แก่ ผู้อยู่ ใต้บงั คับบญั ชาและลกู จา้ ง
๖. ทิศเบอื้ งบน (อุปรมิ ทิส) ได้แก่ พระภิกษุ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒