коучинг

Оқушылардың жаратылыстану-ғылыми
функционалдық сауаттылығын қалыптастырудағы

мұғалімнің рөлі

Миға шабуыл:

1. Оқушылардың функционалдық сауаттылығы
деген не?

2. Жай (элементарлық) сауаттылық пен
функционалдық сауаттылықтың айырмашылығы
неде?

Функционалдық сауаттылық дегеніміз –
адамдардың әлеуметтік, мәдени, саяси және
экономикалық қызметтерге белсене араласуы, яғни
бүгінгі жаһандану дәуіріндегі заман ағымына,
жасына қарамай ілесіп отыруы, адамның
мамандығына, жасына қарамай үнемі білімін
жетілдіріп отыруы.

Мектеп оқушыларының функционалдық
сауаттылығы дегеніміз – оқушының пәнді терең
түсіну қабілетін дамыту, алған білімін сыныптан тыс
жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін
қамтамасыз ету.

Яғни, оқушылардың мектепте алған білімдерін
өмірде тиімді қолдануына үйрету.
Тұлғаның ең басты функциялық сапалары:
• белсенділік,
• шығармашыл тұрғыда ойлауға және шешім
қабылдай алуға,
• кәсіби жолын таңдай алуға қабілеттілік, өмір
бойы білім алуға дайын тұруы болып табылады.

Ал бұл функционалдық дағдылар мектеп
қабырғасында қалыптасады.

Функционалдық сауаттылықты дамытуда
тиімді оқу мен оқытудағы мұғалімнің рөлі
1 Белсенді оқу

2 Бірлескен оқу
3 Саралау
4 Пәнаралық байланыс

5 Оқушылардың қажеттіліктерін
қанағаттандыру

6 Оқу әңгімелері

7 Электрондық оқу және жаңа
технологияларды пайдалану

8 Модельдеу

Жұпта жұмыс істей отырып, мына суреттермен үлестірме
материалда келтірілген тәсілдерді сәйкестендіріңіз.

Ә В
A

Б

Жұпта жұмыс істей отырып, мына суреттермен үлестірме
материалда келтірілген тәсілдерді сәйкестендіріңіздер.

Ғ Д
Г

G

Е

1. Белсенді оқу

Өз тәжірибесі арқылы үйрену:

F суреті • Оқушыларға эксперимент жасауға,
мағына құрып, түсінік қалыптастыруға
мүмкіндік береді.

• Жаңа білім мен бұрын меңгерілген
білімнің арасында байланыс орнатады.

• Қателік жіберу бізге өз түсінігімізді
тексеруге және жетілдіруге жол
ашады.

• Барынша терең түсінуге жетелейді.

• Көзқарасты өзгертеді.

2. Бірлескен оқу

Құрылымдалған топтық
жұмыс:

• Тұлғааралық және қарым-
қатынас дағдыларын
жақсартады.

• Ақпаратты игеру үдерісін және
жоғары деңгейлі ойлау
дағдыларын жақсартады.

• Жағымды өзара әрекеттестікке Ә суреті
жағдай жасайды – «біз
мақсатқа бірге жеттік».

• Оқушылардың арасындағы

кедергілерді жояды.

Е суреті 3. Саралау

Әр оқушының оқудағы жеке
қажеттіліктерін
қанағаттандыру:

• Түсінік пен дағдылардың дамуын
қамтамасыз етеді;

• Өз күшіне сенімі мен уәжін
арттырады;

• Оқушыларға идеяларды терең
түсінуге көмектесе отырып,
шығармашылыққа ынталандырады;

• Барлық оқушылар үшін пайдалы;

• Барлық оқушылардан күтілетін
нәтижені арттыра алады.

4. Пәнаралық байланыс

Б суреті Оқу пәндері арасында

байланыс орнату:

• Білім беру бағдарламасына
тереңдік пен тепе-теңдік береді;

• Терең білім алуға мүмкіндік
береді;

• Көптеген дағдыларды ұсынады;

• Түсінік пен дағдылардың
дамуына көмектесе алады;

• Оқу үдерісінің маңыздылығын
барынша арттыруға көмектеседі;

• Оқуға деген уәжді барынша
арттыра алады.

5. Оқушылардың қажеттіліктерін
қанағаттандыру

A суреті Оқудың дұрыс жүріп
жатқанын білу мақсатында

оқуды тексеру және кері
байланыс ұсыну:

• Уәжді және өзіндік бағасын
арттырады;

• Оқыту үдерісіне бағыт береді;

• Оқушыларға оқу үдерісін
жақсартуға мүмкіндік береді;

• Оқушыларға барынша тиімді
оқу жолдарын түсінуге
көмектеседі.

6. Оқу әңгімелері

Оқушылардың тапсырмаларды

талқылауы:

• Тапсырмаға өз үлесі бар екенін

сезіндіреді;

• Оқушылардың өзара білім мен

дағдылар алмасуына жағдай жасайды;

• Барынша терең түсінуге

ынталандырады;

• Оқушылардың өздерінің ілгерілеуі

туралы рефлексия жасауына және әрі

қарай не істеу керектігі туралы шешім В суреті

қабылдауына мүмкіндік береді;

• Оқушыларды қызықтырады және

уәждейді.

7. Электрондық оқу және жаңа
технологияларды пайдалану

Д суреті Технологияларды пайдалану:

• Белсенді оқудың қызықты
құралдарын ұсынады;

• Уәждеу құралы бола алады;

• Зерттеу, қарым-қатынас жасау,
бірлесу және жүзеге асыру үшін
қолданыла алады;

• Оқушыларға ақпарат іздеуге
және өздерінің жеке құралдарын
табуға мүмкіндік бере отырып,
тапсырманы орындауда өз үлесін
сезінуіне мүмкіндік береді;

• Сыныптан тыс оқуға мүмкіндік
береді.

8. Модельдеу

Тренер мысал келтіреді және оны
көрнекі үдерістердің көмегімен
түсіндіреді:

• Оқушыларға пән мазмұнын
зерделей отырып, сарапшы ретінде
ойлануға жетелейді;
• Оқушылардың барынша тәуелсіз
болуына жағдай жасай отырып,
тапсырманы кезеңдерге бөледі;
• Үдеріс барысында рефлексия
жасауға ынталандырады.

Г суреті

Белсенді мұғалім

Оқуды қолдайды. Ресурстарды
тиімді
Алға ілгерілеуді
жандандырады. пайдаланады.

Белсенді мұғалім

Алға ілгерілеуді жандандыру:
• Оқу мақсаттарын қайталау;
• Әр түрлі жаттығуларды ұсыну;
• Дағдыларды шынықтыру;
• Бұған дейінгі біліміне негіздеу.

Оқуды қолдау:
• Білімге құштарлықты
ояту;
• Сұрақ қою;
• Эксперимент жасау;
• Ұсыныс жасау;
• Ойлап шығару;
• Оқу стильдерін үйрету

Белсенді мұғалім

Ресурстарға мынадай сипаттар
тән екеніне көз жеткізіңіз:

• Ұйымдастырылған;
• Қолжетімді;

• Ұжымдық қолдануға қолайлы;
• Бәріне таныс;
• Әзірленген;

• Жүйелі пайдаланылады;
• Уақыт өте келе күрделенеді;

• Сапасы жақсы.

Оқушылардың бойында қалыптастыру қажет келесі
құндылықтар мен дағдылар анықталған:

Құндылықтар Дағдылар

- шығармашылық және сын - сын тұрғысынан ойлау;
тұрғысынан ойлау; - білімді шығармашылық тұрғыда
- қарым-қатынас жасау қабілеті; қолдана білу қабілеті;
- өзгелердің мәдениетіне және - проблемаларды шешу қабілеті;
көзқарастарына құрметпен қарау; - ғылыми-зерттеу дағдылары;
- жауапкершілік; - қарым-қатынас дағдылары
- денсаулық, достық және (тілдік дағдыларды қоса алғанда);
- жеке және топпен жұмыс істей
айналадағыларға қамқорлық білу қабілеті;
көрсету;
- - өмір бойы оқуға дайын болу

Құндылықтар
Оқу мақсаттарына сәйкес күтілетін анық нәтижелер
Қолданбалы дағдыны қалыптастыру
Білім мазмұнын құрудағы спиралдік ұстаным
Оқытуда теориядан практикаға көшу
Пәнаралық байланыс пен пәнішілік байланысты
сақтау
Үштілде оқытуды қолдау

Оқытудағы жүйелі-әрекеттік ұстаным

Білімді бағалаудың критериалдық жүйесі

Келер күнге шығармашылық шабыт
тілей отырып, көріскенше деймін!