K0117

เสน้ เลอื ดขอด

เส้นเลอื ดขอด, หลอดเลอื ดขอด, หลอดเลือดดำขอด, หลอดเลอื ดขำขอด หรือหลอดเลอื ดขอดที่
ขำ (ภาษาองั กฤษ : Varicose veins) เปน็ โรคทีเ่ กดิ จากการมีเลือดดาคั่งอยู่ในเส้นเลอื ดดาจงึ ส่งผลให้เส้นเลือด
ดาขยายตวั โป่งพอง และขดไปมา ซ่งึ โรคน้สี ามารถเกิดกับเสน้ เลอื ดดาได้ท่ัวรา่ งกาย เช่น เส้นเลือดดาท่ีผนัง
หลอดอาหาร เส้นเลอื ดดาที่อวยั วะเพศหญิง เสน้ เลือดดาท่ีถงุ อัณฑะ เสน้ เลอื ดดาทท่ี วารหนกั เปน็ ต้น แต่ที่พบ
บ่อยท่ีสุดคือ เส้นเลือดดาท่ีขาส่วนทอ่ี ยตู่ ้ืน ๆ ใต้ผวิ หนงั (Superficial vein) จึงทาให้มองเหน็ ไดช้ ัดเจนและ
ส่งผลให้เกิดปญั หาในดา้ นของความสวยงามได้ โดยเฉพาะเมื่อเกิดในผหู้ ญิง
ผหู้ ญงิ ต้ังครรภ์ คนอว้ น ผู้ที่มีอาชพี ท่ีต้องยืนเกอื บทัง้ วนั หรอื ยกของหนัก มกั มีโอกาสเป็นโรคนไี้ ดม้ ากขน้ึ
เสน้ เลือดขอดเป็นโรคที่พบได้บอ่ ย โดยเป็นโรคของผใู้ หญ่และยงิ่ อายสุ ูงขนึ้ ก็จะมีโอกาสเปน็ โรคนีไ้ ดม้ ากขน้ึ
สามารถพบไดท้ ั้งในผ้หู ญงิ และผชู้ าย แตจ่ ะพบได้ในผ้หู ญิงมากกว่าผชู้ ายประมาณ 3 เท่า โดยท่ัวไปพบโรคนี้ได้
ในผหู้ ญิงประมาณ 25-33% และในผูช้ ายพบไดป้ ระมาณ 10-20% และยงั มีรายงานว่า พบโรคน้ีได้สงู ถงึ 72%
ในผู้หญงิ ท่อี ายุ 60-69 ปี แตจ่ ะพบได้เพยี ง 1% ในผชู้ ายท่ีมีอายุ 20-29 ปี นอกจากจะขนึ้ อยูก่ ับอายแุ ละเพศ
แลว้ ยังพบโรคนใ้ี นคนตะวนั ตกได้สงู กวา่ ในคนเอเชยี และมักพบว่ามีพ่อแม่พ่นี อ้ งในครอบครัวเป็นโรคนีร้ ่วมดว้ ย
เสน้ เลือดฝอยทีข่ ำ
เสน้ เลือดฝอยท่ขี ำ, เสน้ เลือดฝอยขอด หรอื เสน้ เลือดฝอยขยำยตัว (Spider veins หรอื Telangiectasia)
จะคล้าย ๆ กับเส้นเลือดขอดครบั แตจ่ ะมีขนาดเล็กกวา่ มาก และมักจะมีสแี ดง สเี ขียว หรอื สอี อกมว่ ง เพราะ
เปน็ กบั เสน้ เลอื ดดาทอ่ี ยู่ตน้ื ใต้ผิวหนัง (ซง่ึ ตา่ งจากเสน้ เลือดขอดท่ีมักจะเป็นเสน้ เลอื ดดาขนาดใหญป่ านกลางถงึ
ใหญ่มาก) สามารถพบเกิดได้ทุกที่แตท่ ี่พบบอ่ ย คือ ใบหนา้ ต้นขา และน่อง ส่วนสาเหตุและวิธีการรกั ษาก็จะ
คลา้ ย ๆ กับเส้นเลือดขอดครับ
สำเหตุของเสน้ เลือดขอด

กลไกการเกดิ เส้นเลอื ดขอดเกิดจากการเสื่อมประสิทธิภาพของล้นิ (Valve) เลก็ ๆ ทีม่ อี ยู่หลากหลายลน้ิ ในเส้น
เลือดดาที่ขา ซงึ่ ลนิ้ เหลา่ นี้จะมีหนา้ ที่สาคัญในการควบคุมการไหลเวยี นของเลือดดา โดยการปดิ ก้ันไม่ใหเ้ ลือด
ดาจากขาซง่ึ จะต้องไหลยอ้ นต้านแรงโน้มถว่ งของโลกโดยอาศัยแรงบีบของกล้ามเนื้อบรเิ วณเทา้ เพ่อื นาเลือดดา
ไหลกลับขน้ึ สหู่ ัวใจไหลย้อนกลับลงมาคัง่ ท่ีขา ดงั น้นั ถ้าล้ินเหลา่ นี้เกดิ เสอื่ มประสทิ ธิภาพ การไหลเวียนของ
เลือดดาก็จะเสยี ไป ก่อให้เกิดเลอื ดดาคั่งในเสน้ เลอื ดดาที่ขาอย่างเร้ือรงั และทาใหแ้ รงดนั ในเส้นเลือดดานน้ั ๆ
สงู ขน้ึ อย่างเรื้อรังตามไปด้วย เปน็ ผลทาใหผ้ นังเส้นเลือดดายืด หย่อน โป่งพอง เกดิ เปน็ เส้นเลือดขอดขึ้นมา
การเสอื่ มประสทิ ธิภาพของลิ้นในเสน้ เลือดน้ีอาจเกิดจากการทลี่ นิ้ เส่อื มหรือเกิดจากการท่ีลน้ิ ปิดไม่สนิทหรือเกิด
ทัง้ 2 สาเหตุรว่ มกันก็ได้ โดยสาเหตุท่ีทาให้ลิ้นในเส้นเลือดดาเสอื่ มนน้ั เชอื่ วา่ เกดิ จากการเส่ือมตามอายหุ รือตาม
พันธกุ รรม สว่ นสาเหตุท่ที าให้ลน้ิ ในเส้นเลอื ดไม่สามารถปิดก้นั ไดส้ นิทจะมาจากการเพ่ิมความดันเรือ้ รงั ในเส้น
เลอื ดดาจากสาเหตตุ า่ ง ๆ เช่น การยืนเป็นเวลานาน หรอื มีการอุดกัน้ ทางเดนิ ของเลือดดา เช่น การกดทบั เส้น
เลือดดาจากก้อนเนือ้ หรือก้อนมะเร็งในอุ้งเชงิ กราน หรือมีการเพ่มิ ความดันในช่องท้อง เชน่ จากการต้งั ครรภ์
โรคอว้ น หรือจากท้องผูกเรื้อรัง ซึง่ จะส่งผลให้มเี ลือดค่ัง ผนังเสน้ เลอื ดดาจงึ ยืดขยายโปง่ ออก สง่ ผลให้ล้ินใน
เสน้ เลือดไม่สามารถปดิ ก้นั ได้สนทิ ทาใหก้ ารไหลเวยี นของเลือดดาลดลงอย่างเร้ือรังจนเกิดการคงั่ ของเลอื ดดา
ในเส้นเลือดดาเรื้อรงั เสน้ เลอื ดดาจึงย่งิ ยืดขยายออกและโปง่ พอง

IMAGE SOURCE : Shutterstock (Designua)
ซึง่ พยาธิสภาพทั้งหมดท่ีกลา่ วมานั้นจะวนเวยี นเปน็ วงจรจนเกดิ เป็นเส้นเลือดขอดในทสี่ ุด ซงึ่ แพทยห์ ลายทา่ น
จะไม่นับวา่ เส้นเลือดขอดนีเ้ ป็นโรค แตถ่ อื ว่าเป็นอาการหรือภาวะท่ีเกดิ จากการไหลเวยี นของเลือดท่ีขาไม่ดี
ถ้าลิน้ ในเส้นเลอื ดปกติและทางานไดด้ ี เม่ือเลือดไหลกลบั ข้ึนสูห่ ัวใจ ล้ินจะปดิ ก้นั ไม่ใหเ้ ลือดไหลยอ้ นกลับลงมา
ทข่ี าได้ แต่ถ้าลน้ิ เกดิ เส่ือมประสิทธิภาพหรือปิดไมส่ นิทก็จะสง่ ผลให้เลอื ดไหลยอ้ นกลบั ลงมาคงั่ อยทู่ ี่ขาและเกิด
เปน็ เสน้ เลอื ดขอด
ปัจจยั เสยี่ งทีท่ ำให้เกดิ เสน้ เลอื ดขอด

 อำยุ ยงิ่ อายมุ ากข้ึนกจ็ ะยงิ่ มีโอกาสเป็นโรคนี้ไดส้ งู ข้นึ เน่ืองจากการเสื่อมสภาพของล้ินในเสน้ เลือดและ
เซลลผ์ นังเสน้ เลอื ด ซึ่งจะพบโรคนมี้ ากกว่า 70% ของคนที่มอี ายุ 70 ปีขึน้ ไป

 เพศ ผู้หญิงจะมโี อกาสเป็นโรคน้ไี ด้มากกวา่ ผชู้ ายประมาณ 3 เทา่ เนอื่ งจากการต้ังครรภ์ทสี่ ง่ ผลถงึ การ
เพ่ิมความดันในชอ่ งท้อง และจากการมีภาวะหมดประจาเดือนตามธรรมชาติ ซ่งึ ฮอร์โมนเพศจะมสี ว่ น
ชว่ ยในการคงความยดื หยุน่ ของผนงั เส้นเลือด

 พนั ธกุ รรมและเชื้อชำติ เพราะพบโรคนี้ไดส้ ูงข้ึนประมาณ 2 เทา่ ในคนที่มปี ระวัติคนในครอบครวั เปน็
โรคน้ี และพบไดส้ งู ในคนตะวันตกสูงกวา่ คนเอเชีย ท้ังนี้อาจมคี วามสัมพนั ธก์ บั อาหารทร่ี ับประทาน
(เส้นเลือดขอดพบได้ประมาณ 12% ของคนตะวันตก สว่ นอุบตั ิการณ์ที่พบในคนเอเชยี จะตา่ กว่า)

 อำชพี อาชพี ท่ตี ้องยนื หรือน่งั อยูก่ ับที่เป็นเวลานาน ๆ หรือต้องยกของหนกั ๆ ทาใหเ้ สน้ เลือดมีเลือด
คง่ั มาก เชน่ ทหาร ศัลยแพทย์ พยาบาลในหอ้ งผา่ ตัด ครู เป็นตน้

 คนอ้วนหรอื ผู้ทีม่ นี ำ้ หนักตัวเกิน (สงู เกนิ คา่ มาตรฐาน) เพราะโรคอ้วนและน้าหนักตวั เกินจะเพ่ิมความ
ดนั ในชอ่ งท้องให้สงู ขึน้

 กำรเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน เชน่ ในวัยรุ่น หญิงต้ังครรภ์ หญิงวัยทอง หรือแมก้ ระท่งั การ
รบั ประทานยาเม็ดคุมกาเนดิ ก็อาจส่งผลทาให้เกิดเสน้ เลือดขอดมากข้นึ ได้

 หญิงตั้งครรภ์ เนอื่ งจากการมีปรมิ าณของเลือดทเ่ี พิ่มขน้ึ ทาใหเ้ สน้ เลอื ดขยายตวั น้าหนักของครรภ์ท่ี
เพม่ิ ข้ึนเร่ือย ๆ ที่ส่งผลใหเ้ กดิ การเพ่ิมความดันในชอ่ งท้องและไปกดเสน้ เลือด และจากการทร่ี ่างกาย
หลงั่ ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progestertone) เพอ่ื ชว่ ยในการตัง้ ครรภ์ ซ่งึ ฮอร์โมนชนิดนีจ้ ะทาให้
ผนังเสน้ เลอื ดดาเสียความยดื หยุ่นไป แต่อาการจะดขี น้ึ หลังคลอดไดป้ ระมาณ 3 เดือน (ย่ิงต้ังครรภ์
มาแลว้ หลายคร้งั ก็จะมโี อกาสเกิดเสน้ เลอื ดขอดได้สงู มากข้ึน)

 ทอ้ งผกู เรอ้ื รัง เพราะต้องออกแรงเบ่งอุจจาระเป็นประจาจนสง่ ผลใหม้ กี ารเพิ่มขนึ้ ของความดนั ในช่อง
ทอ้ งตลอดเวลา

 ผูท้ ขี่ ำดกำรออกกำลังกำย ขาดการเคลื่อนไหวของร่างกาย หรอื ใชช้ ีวติ ท่ีสะดวกสบายเกินไป เพราะ
จะส่งผลทาให้กล้ามเนอ้ื ขาเสื่อมประสิทธิภาพ ซึง่ กล้ามเน้อื ขาเป็นอีกปัจจัยสาคญั ในการช่วยพยงุ เสน้
เลือดดาและชว่ ยเพิม่ การไหลเวียนของเลือดท่ขี า

 สำเหตุอืน่ ๆ เชน่ ผ้ปู ่วยโรคหัวใจ ผู้ท่ีไดร้ ับการผ่าตัดโดยเฉพาะบรเิ วณสะโพก ผูป้ ว่ ยทีม่ ีประวัตขิ า
บวมหรือมเี สน้ เลือดดาทข่ี าอุดตนั มาก่อนในอดีต กจ็ ะมโี อกาสเปน็ โรคเสน้ เลอื ดขอดได้มากกวา่ คน
ทัว่ ไปด้วย

 กำรสัมผัสแสงเป็นเวลำนำน ๆ ก็อาจทาใหเ้ กิดเสน้ เลือดฝอยท่ีใบหน้าได้ดว้ ย

อำกำรของเสน้ เลือดขอด

อาการที่พบในระยะแรกเร่ิมจะมองเห็นเสน้ เลอื ดโปง่ พองและคดเคี้ยวไปมา เหน็ เป็นลายเส้นสเี ขยี วคลา้ ใต้
ผิวหนัง ลกั ษณะเหมือนตัวหนอนหรือไสเ้ ดือน (โดยเฉพาะเวลายืน ส่วนจะมีจานวนมากหรอื นอ้ ยน้ันก็ขึ้นอยู่กับ
ความรุนแรงทีเ่ ป็น) โดยไมม่ ีอาการเจบ็ ปวดแต่อย่างใด

ตาแหนง่ ที่พบได้บ่อย ไดแ้ ก่ บริเวณนอ่ ง (แต่อาจพบบริเวณใดก็ไดท้ ี่อยู่ระหวา่ งตาตุ่มขนึ้ ไปถงึ สะโพก) ซึ่ง
โดยทั่วไปมักเกิดกับขาท้ังสองข้างมากนอ้ ยแตกตา่ งกนั ไป แต่ในบางครัง้ อาจเกิดกับขาเพียงข้างเดยี วก็ได้ ถา้ มี
สาเหตมุ าจากการมกี ้อนเนื้อในอุ้งเชิงกรานท่ีกดทบั เสน้ เลอื ดดาในองุ้ เชงิ กรานเพยี งข้างเดียว หรอื เกิดจากการมี

ภาวะเส้นเลือดดาส่วนลกึ มลี ม่ิ เลือดเพียงขา้ งเดียว นอกจากน้ี ในหญิงตั้งครรภอ์ าจพบเสน้ เลือดขอดทบี่ รเิ วณ
ชอ่ งคลอดไดด้ ว้ ย
เมอื่ เปน็ มากขึน้ อาจทาให้มีอาการปวดหน่วงหรือปวดเม่ือยในบรเิ วณนนั้ ๆ หรือมอี าการเทา้ บวมหลงั จากยืน
เปน็ เวลานาน ๆ ซง่ึ อาการเหล่านี้จะเปน็ มากขึ้นในตอนบ่ายหรอื เย็นและในขณะที่ผ้หู ญงิ มปี ระจาเดือนหรือ
กอ่ นมปี ระจาเดือน 2-3 วัน และผปู้ ว่ ยจะรู้สึกดขี ึน้ เม่ือนอนราบและยกขาข้ึนสงู
ถ้าเปน็ รุนแรงอาจมผี ื่นคนั ขึ้นในบรเิ วณทเี่ ปน็ เส้นเลือดขอด โดยเฉพาะตรงบริเวณใกล้ ๆ กบั ข้อเท้า และผิวหนัง
ในบริเวณน้นั อาจออกเปน็ สคี ลา้ ๆ

IMAGE SOURCE : www.theveinclinic.com.sg
อำกำรของเส้นเลือดฝอยท่ีขำ
เสน้ เลือดฝอยท่ีขาจะมขี นาดเล็ก ๆ สแี ดง สเี ขียว หรือสีออกม่วง และอาจพบเกดิ ได้ที่บริเวณอน่ื ด้วยโดยเฉพาะ
บริเวณใบหน้า

IMAGE SOURCE : www.theveinclinic.com.sg

ภำวะแทรกซ้อนของเสน้ เลือดขอด

โดยทั่วไปโรคน้มี กั ไมม่ ีภาวะแทรกซ้อนที่อนั ตรายและไม่ทาให้เสยี ชีวิต แต่จะส่งผลถงึ ความสวยงาม จงึ มีผลต่อ
คุณภาพชีวติ โดยเฉพาะในผู้หญิง ส่วนภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกดิ ข้นึ ได้นอกจากความสวยงามแล้ว คือ อาจทา
ให้เกดิ อาการปวดเม่ือยขา รู้สึกขาลา้ หรอื หนัก ๆ ท่ขี า ขาบวม เป็นตะคริว เหนบ็ ชา มีขากระตุก (โดยเฉพาะ
เมือ่ ไม่มีการใช้ขาเป็นเวลานาน เช่น เวลานอน) มอี าการคนั ขาหรือเท้าโดยเฉพาะตรงข้อเท้า (เพราะผิวหนงั
ได้รับการระคายเคืองจากการมีเลอื ดคั่ง)

 อาจทาใหเ้ กดิ แผลบรเิ วณขาและเท้าได้ง่าย ซ่งึ แผลทีเ่ กดิ จะหายได้ชา้ เน่ืองจากการไหลเวยี นของเลือด
ไม่ดี และถ้าแผลมีเลือดออก เลือดก็มักจะออกมากและหยุดไหลช้าเนอื่ งจากการมีความดันในเส้น
เลอื ดดาทส่ี ูงกวา่ ปกติ

 หากหกลม้ หรือถกู ของมคี มบาดตรงบริเวณที่มเี ส้นเลือดขอด อาจทาให้เกิดแผลเลือดออกรุนแรงได้
 เม่อื มเี สน้ เลือดขอดเร้ือรัง สขี องเทา้ จะคล้าแดงขน้ึ หรือออกดาคล้าจากการคั่งของเลอื ด ซึ่งจะ

กอ่ ใหเ้ กิดการเปล่ยี นแปลงของสผี ิวหนังและของเนอื้ เยื่อใต้ผวิ หนัง โดยเฉพาะบรเิ วณข้อเทา้ อาจแข็ง
จากการแขง็ ตวั ของไขมนั ใต้ผิวหนัง

 ในรายทเี่ ปน็ รุนแรง ผวิ หนังในบริเวณน้นั อาจแตกและกลายเปน็ แผลเรื้อรงั เรียกว่า “แผลจากเสน้
เลอื ดขอด” (Varicose ulcer)

 ผปู้ ่วยบางรายอาจเกิดอาการอกั เสบของเส้นเลือดดา (Thrombophlebitis) ซ่ึงมกั จะเป็นท่ีบรเิ วณผวิ
เรียกว่า “ภาวะเส้นเลือดดาส่วนลกึ มลี ม่ิ เลือด” (Deep vein thrombosis) ซงึ่ เป็นภาวะทต่ี อ้ งรบี
รักษา โดยมอี าการสาคัญคือขาบวมทันทีร่วมกับปวดขา

กำรวนิ จิ ฉยั โรคเสน้ เลือดขอด

แพทย์สามารถวินิจฉยั โรคเสน้ เลือดขอดไดจ้ ากการซักประวัตอิ าการและการตรวจร่างกาย (โดยเฉพาะการ
ตรวจเห็นเส้นเลอื ดขอดท่ีขา ซ่ึงกจ็ ะเป็นตัวช่วยวินิจฉยั โรคนีไ้ ด้ ซึง่ แพทย์จะตรวจดเู สน้ เลอื ดขอดทั้งท่ายืนและ
ท่านอน) โดยไมม่ ีความจาเปน็ ต้องตรวจพเิ ศษอื่น ๆ เพิ่มเติม ยกเวน้ ในรายที่แพทยค์ ดิ วา่ มีภาวะแทรกซ้อน เชน่
ผู้ปว่ ยมแี ผลเรื้อรังทข่ี า ขาบวม เคยมีประวตั กิ ารถูกยงิ หรอื ถกู แทงทีข่ า มีเส้นเลอื ดทขี่ าข้างเดียวในขณะท่ีขาอีก
ข้างยงั ปกติ มีเส้นเลอื ดขอดเกิดขึน้ ต้งั แต่วัยเด็ก มีกระดกู หักนามาก่อนที่จะมเี สน้ เลือดขอด เปน็ ตน้

สาหรบั ในรายทมี่ ภี าวะแทรกซ้อนร่วมด้วยดังกลา่ ว การสง่ ตรวจพเิ ศษจะเป็นสิง่ จาเปน็ เพือ่ ชว่ ยในการวางการ
รกั ษาไดอ้ ยา่ งถกู ต้อง (การสง่ ตรวจพเิ ศษโดยทว่ั ไปสามารถตรวจได้ในโรงพยาบาลขนาดใหญ่ เชน่ โรงพยาบาล
ประจาจังหวัด โรงพยาบาลทเ่ี ป็นสังกัดของโรงเรียนแพทย์ เป็นตน้ ) ซงึ่ การตรวจพิเศษเพ่ิมเติมน้นั มดี ังน้ี

 การตรวจดวู ่ามกี ารไหลยอ้ นกลบั ของเส้นเลือดดาหรอื ไม่ (Venous filling time)
 การตรวจดวู า่ มีการอุดตนั ของเส้นเลอื ดดาหรือไม่ (Maximum venous outflow)
 การตรวจภาพเสน้ เลือดและการไหลเวียนเลือดดว้ ยอลั ตราซาวนด์ (Doppler ultrasound)
 การตรวจดว้ ยเคร่ืองแมเ่ หล็กไฟฟา้ (Magnetic resonance venography - MRV) โดยเฉพาะในราย

ทส่ี งสัยว่ามีความผิดปกติของเสน้ เลือดดาสว่ นลกึ เชน่ เคยมีประวัติขาบวมหรือมีแผลทบี่ ริเวณข้อเทา้
หรอื มลี ักษณะทน่ี า่ สงสัยว่าอาจจะเปน็ เสน้ เลอื ดขอดที่เป็นมาแตก่ าเนดิ เชน่ Klippel–Trénaunay
syndrome
 การฉดี สีเขา้ เส้นเลือดดาท่ีขอดแล้วเอกซเรยด์ ลู ักษณะของเส้นเลือด (Venography)
 การตรวจเลือดซบี ีซี (CBC) เพื่อดกู ารทางานของเกล็ดเลอื ด

กำรรักษำเส้นเลือดขอด

การรักษาเส้นเลือดขอดมีจุดประสงคเ์ พ่อื บรรเทาอาการ เพ่ือป้องกันภาวะแทรกซ้อน เพื่อความสวยงาม (ทาให้
ดูดขี น้ึ ) และเพื่อปอ้ งกันไมใ่ ห้เกิดเสน้ เลอื ดขอดมากข้ึน ซึง่ การจะรกั ษาดว้ ยวธิ ีใดน้นั ก็ข้ึนอยกู่ บั ลักษณะของเสน้
เลอื ดขอด ดุลยพนิ จิ ของแพทย์ และความต้องการของผ้ปู ่วย

1. กำรรักษำเสน้ เลือดขอดแบบไมต่ อ้ งผ่ำตดั (Conservative treatment) เปน็ การเฝ้าระวังอาการและ
ป้องกันไมใ่ ห้อาการเปน็ มากขึ้น การรกั ษาดว้ ยวิธนี จ้ี ะเหมาะกับผ้ปู ่วยท่มี เี ส้นเลือดขอดขนาดเลก็ มาก
หรือเป็นเส้นเลอื ดฝอยท่ขี าขนาดเลก็ ๆ เสน้ ผา่ นศูนยก์ ลางประมาณ 1 มิลลิเมตร หรือน้อยกวา่ โดย
การใสถ่ งุ น่องสาหรบั เสน้ เลือดขอด (Compression stocking) ตลอดเวลาทที่ างานหรือทากจิ กรรม
ตา่ ง ๆ เช่น ยืน เดิน นัง่ ยกเว้นในขณะนอนทีไ่ ม่ต้องใส่ (ถงุ น่องนีจ้ ะมคี ณุ สมบตั พิ ิเศษทแี่ ตกต่างจากถงุ
น่องท่วั ไป คือ จะมคี วามดันที่บรเิ วณข้อเทา้ ประมาณ 20-25 มม.ปรอท ส่วนที่น่องและใตเ้ ข่าจะมี
ความดนั น้อยลงมาตามลาดับ จึงชว่ ยทาใหเ้ ลอื ดที่อยูบ่ รเิ วณขาไหลเวียนได้ดีขึ้น) และในขณะทนี่ อนให้

ยกปลายเท้าใหส้ ูงกวา่ ระดบั หน้าอกประมาณ 30 องศาดว้ ย (อาจใช้หมอนหรือผา้ หนนุ ปลายเทา้ ให้
สูงขนึ้ กไ็ ด)้ เพื่อช่วยเพ่ิมการไหลเวยี นของเลือดและชว่ ยให้เลอื ดไหลกลับสูห่ วั ใจได้ดขี ึน้ นอกจากน้ีควร
ปฏบิ ัตติ ามคาแนะนาในการดูแลตนเองตามข้อ 8 ดว้ ย

 การใชถ้ ุงน่องสาหรบั เส้นเลอื ดขอดจะมีประโยชน์สาหรับเส้นเลือดขอดในระยะเร่ิมตน้ หรือ
การใช้รว่ มภายหลงั การรกั ษาดว้ ยวิธอี ืน่ ๆ แตจ่ ะไม่สามารถป้องกันการเกิดหรอื ทาใหเ้ ส้น
เลอื ดขอดท่มี ีอยูห่ ายไปได้

 ปญั หาท่พี บได้บ่อยท่ีสดุ ของการใช้ถุงน่องสาหรบั เส้นเลือดขอดก็คือการลืมใชห้ รือเพราะ
ความไมส่ ะดวกในการสวมใส่จากสภาวะอากาศท่ีร้อน โดยเฉพาะผ้ปู ่วยทม่ี ีโรคทางเส้นเลอื ด
แดงรว่ มดว้ ย เพราะมรี ายงานการเกิดภาวะขาดเลือดของขาถึงกับต้องตดั ขา ดังนน้ั จึงควร
ตรวจสอบโดยการตรวจคลาชีพจรท่ขี ้อเทา้ เสมอกอ่ นการใช้

IMAGE SOURCE : advancedveincare.com, venacure-evlt.com,
domainofscience.wordpress.com

2. กำรฉดี ยำเข้ำเส้นเลือดดำทขี่ อดเพอื่ ให้เสน้ เลือดตบี ตัน (Sclerotherapy) สามารถรกั ษาไดท้ งั้ เส้น
เลอื ดขอดและเส้นเลือดฝอยท่ีขา โดยจะเปน็ การฉดี ยา (ซ่งึ เป็นสารเคมีทมี่ ีคณุ สมบัติในการทาลายผนัง
(Endothelium) ของเส้นเลือดขอด) เขา้ ไปในเส้นเลอื ดดาทขี่ อดเพื่อทาให้ผนงั เส้นเลอื ดบวมและ
ตดิ กันจนเลอื ดไม่สามารถไหลผ่านไปไดแ้ ละเกิดการแขง็ ตัวจนตีบตนั ในที่สุด เพียง 2-3 สปั ดาหเ์ สน้
เลอื ดขอดท่ีโป่งพองกจ็ ะยุบและจางหายไป โดยยาหรือสารเคมีทแี่ พทย์นามาใชฉ้ ดี ก็มีอยู่ด้วยกนั หลาย
ชนดิ แต่ชนิดท่ใี ชบ้ อ่ ย ๆ จะมีช่อื ว่า “เอธอกซีสเครอล” (Aethoxysklerol inj) ซ่ึงมคี วามเขม้ ข้น
ต้ังแต่ 1-3%
 ภายหลังการฉีดยารักษาผู้ป่วยควรเดนิ อย่างต่อเนื่องประมาณ 30 นาทีทันทีหลังการฉีดยา
เพื่อชว่ ยใหย้ ากระจายตวั ไดด้ ีขนึ้ และควรสวมถงุ น่องสาหรับเส้นเลือดขอดเพื่อชว่ ยเพิ่ม
ประสทิ ธิภาพของยาฉีดให้ไดผ้ ลดี โดยควรสวมตดิ ต่อกนั อย่างน้อย 5-7 วนั (ยกเวน้ ในกรณีที่
อาบน้าให้ถอดออกได้)
 การรักษาด้วยวธิ ีน้จี ะเหมาะกับเสน้ เลือดขอดทม่ี ีขนาดเลก็ กวา่ 3 มิลลเิ มตรที่เป็นแขนง
บริเวณผวิ หนงั โดยยังไมป่ รากฏความผิดปกติของลิน้ ในตัวเส้นเลอื ดดาสว่ นต้นื หรือเปน็ เสน้
เลอื ดขอดเล็ก ๆ ทีย่ งั คงหลงเหลอื อย่หู ลังจากการผา่ ตัดเสน้ เลือดขอด
 ขอ้ บง่ ชีใ้ นการรกั ษาด้วยการฉีดยาเขา้ เสน้ เลอื ดดา คอื 1. เปน็ เส้นเลอื ดขอดทม่ี ีขนาดอยู่
ระหวา่ ง 1-3 มิลลิเมตร 2. เปน็ เส้นเลอื ดขอดทมี่ ีขนาดเล็กมาก ๆ ประมาณ 0.5 มิลลเิ มตร 3.
เปน็ เสน้ เลือดขอดเดย่ี ว ๆ และ 4. เปน็ เส้นเลอื ดขอดบรเิ วณใตเ้ ขา่
 ขอ้ ห้ามในการรักษาดว้ ยการฉีดยาเขา้ เสน้ เลือดดา คือ การมีประวตั กิ ารแพส้ ารที่ใชฉ้ ดี , มีเส้น
เลือดอักเสบ, เส้นเลอื ดขอดมีขนาดใหญ่ร่วมกับปัญหาเส้นเลอื ดดาสว่ นลึก
 การรกั ษาด้วยวิธนี ีผ้ ปู้ ว่ ยจะต้องเข้ารบั การรักษากบั แพทยผ์ เู้ ช่ยี วชาญเฉพาะทางผวิ หนงั
(Dermatologist) และรักษาอยา่ งต่อเนือ่ ง โดยเฉลี่ยคือประมาณ 3-4 ครง้ั ต่อขา้ ง แต่ละครั้ง
ห่างกนั ประมาณ 1.5-2 เดือน ยกเวน้ ในผู้ปว่ ยทเี่ ป็นมากอาจตอ้ งฉีดจานวนครั้งมากกว่าน้ี
(แตใ่ นกรณที ีเ่ ปน็ เส้นเลือดขอดใหญ่จาเป็นตอ้ งได้รับการรักษาด้วยการผา่ ตดั ) และหลังการ
ฉดี เสร็จแต่ละครั้งผปู้ ่วยสามารถกลับบา้ นได้เลยโดยไมจ่ าเป็นต้องนอนโรงพยาบาล

 วิธีนเี้ ปน็ การรกั ษาที่ไม่หายขาด ในระยะยาวอาจมีการกลับมาเปน็ ซา้ ของเสน้ เลือดขอดไดอ้ ีก
 ผลขา้ งเคยี งจากการรักษาด้วยวธิ นี พี้ บได้ไม่บอ่ ย แต่อาจเปน็ อันตรายรุนแรงได้ ท้งั นี้ข้ึนอยู่กบั

ชนิดและความเขม้ ของยา เช่น บริเวณทีฉ่ ดี อาจมีอาการปวด บวมแดง มีเลือดออก หรอื มี
รอยจา้ เขียวจากการมเี ลือดออกใตผ้ ิวหนัง ซ่งึ จะหายไปได้เอง, อาจเกิดรอยคลา้ ตามแนวเส้น
เลือดทฉี่ ีด ซ่ึงจะค่อย ๆ จางหายไปได้เอง, อาจเกดิ อาการแพ้ยาทฉ่ี ดี โดยในรายทีเ่ ปน็ ไม่มาก
อาจมีแคอ่ าการคันหรือมผี ่ืน แตถ่ า้ เป็นรนุ แรงอาจทาใหเ้ กิดอาการช็อกจนทาให้เสยี ชีวติ ได้,
ในกรณีท่ีฉีดยาไม่เขา้ เส้นเลอื ดอาจเป็นเหตทุ าให้ผิวหนังมีสีเข้มขึน้ หรืออาจเกดิ แผลบรเิ วณ
ผวิ หนังได้ นอกจากนกี้ ารฉีดยาในปริมาณมากอาจทาใหเ้ กดิ เสน้ เลือดอักเสบได้ สว่ นการเกิด
ภาวะเส้นเลือดดาส่วนลกึ มลี ่มิ เลือด (Deep vein thrombosis) นัน้ พบไดน้ ้อยมาก
 ในปัจจุบนั น้ไี ดม้ ีการพฒั นาเทคนคิ การฉีดยาเพอ่ื ให้การรกั ษามีประสทิ ธิภาพดียิ่งข้ึนที่เรียกวา่
“Microsclerotherapy”

IMAGE SOURCE : www.panoramadermatologyclinic.co.za, lajollaveincare.com,
sclerotherapysandiego.com

3. กำรผำ่ ตดั เอำเส้นเลือดขอดออก (Varicose vein stripping) เป็นวิธีการผ่าตดั แบบด้ังเดิมและยังคง
เป็นการรักษามาตรฐานในผู้ป่วยเสน้ เลือดขอด โดยจะเป็นการผา่ ตัดดึงเอาเส้นเลือดท่ีขอดออกไป
ตลอดทงั้ เสน้ เพื่อป้องกนั การกลบั มาเปน็ ซ้าอีก วิธนี ีจ้ ะเหมาะสาหรบั การรกั ษาเส้นเลือดขอดที่มีขนาด
ใหญแ่ ละมีขนาดยาวมาก ๆ และไม่สามารถรกั ษาได้ดว้ ยการฉดี ยาเขา้ เส้นเลือดดาที่ขอดได้
 การรักษาด้วยวธิ นี ้ีผู้ปว่ ยต้องนอนโรงพยาบาลเพอ่ื เตรียมการผ่าตัด โดยวิสญั ญแี พทยจ์ ะใชว้ ธิ ี
ระงบั อาการปวดในขณะทาการผา่ ตัดโดยการฉีดยาชาเข้าไขสันหลงั หรือใหด้ มยาสลบ
 หลงั การผ่าตัดในชว่ ง 3-4 วันแรกควรนอนพักใหม้ าก ยกเท้าใหส้ งู และใสถ่ ุงนอ่ งสาหรบั เสน้
เลือดขอดไวป้ ระมาณ 4-6 สัปดาห์
 ขอ้ บ่งชข้ี องการผ่าตดั คือ 1. เสน้ เลอื ดขอดมีขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลางประมาณ 4-6
มิลลเิ มตร, 2. ผ้ปู ่วยมอี าการปวดขาและมีลน้ิ ในเสน้ เลือดดาผดิ ปกติ และ 3. มีเส้นเลือดขอด
ทเ่ี กิดปัญหาแทรกซอ้ น เช่น มีเลือดออก มีแผลเร้ือรัง หรอื มีการอักเสบของเสน้ เลอื ดขอด
 ผลขา้ งเคยี งท่ีอาจพบได้ เช่น ผลขา้ งเคยี งจากการดมยาสลบ (เช่น คลน่ื ไสอ้ าเจียน แพ้ยาสลบ
ฯลฯ), เลือดออกจากการผ่าตัด (โดยทั่วไปจะไม่มาก), ระหวา่ งการผา่ ตดั อาจจะมีการทาให้
เนื้อเย่ือข้างเคียงเสยี หาย (เช่น เส้นเลือดแดง เส้นประสาท), แผลผา่ ตัดเกดิ การอักเสบติดเช้อื ,
มีจ้าเลือดใตผ้ ิวหนัง (แต่จ้าเลือดนีจ้ ะหายไปไดเ้ องภายใน 1-2 สปั ดาห)์ , การเกิดลิม่ เลือดใน
เส้นเลอื ดดาซึง่ พบไดไ้ มบ่ ่อย, การเกดิ แผลเปน็ ให้เหน็ ไดห้ ลังการผ่าตดั
 โดยทว่ั ไปการรกั ษาเส้นเลือดขอดดว้ ยวิธกี ารผา่ ตัดมกั จะทาให้หายขาดและช่วยปอ้ งกันการ
เกดิ ภาวะแทรกซ้อนของโรคน้ีที่จะตามมาในภายหลังได้ ยกเว้นในรายท่ยี ังมแี ขนงของเส้น
เลอื ดขอดหลงเหลอื อยกู่ ็อาจจะทาให้มอี าการกลับมาเป็นซ้าไดอ้ ีก
 ในรายที่เป็นแขนงของเสน้ เลือดเลก็ ๆ แพทยส์ ามารถท่ีจะฉีดยาชาเฉพาะท่ีแล้วตัดเอาเฉพาะ
แขนงเลก็ ๆ น้ันออกได้ (Stab avulsion) ซึ่งวธิ ีนีส้ ามารถทาได้ท่ีคลินิกหรอื โรงพยาบาล
ทั่วไป และผ้ปู ว่ ยไม่จาเปน็ ตอ้ งนอนโรงพยาบาล

IMAGE SOURCE : clinicalgate.com, www.webmd.com

4. กำรรักษำเสน้ เลอื ดขอดด้วยเลเซอร์ เปน็ การรักษาดว้ ยเครือ่ งเลเซอรท์ มี่ ีความยาวคลืน่ 1,064 นาโน
เมตร (Nd:YAG laser) ซง่ึ เป็นวิธกี ารรกั ษาที่กาลังได้รับความนิยมในปัจจบุ นั เนื่องจากเป็นการรักษาที่
ไมท่ าให้เกิดบาดแผลและไม่มีแผลเปน็ สามารถรกั ษาเส้นเลือดขอดได้อยา่ งปลอดภยั มีประสิทธภิ าพ
และรวดเรว็ เหมาะสาหรบั เส้นเลอื ดขอดทีม่ ีขนาดเลก็ กวา่ 3 มิลลเิ มตร และผู้ป่วยทกี่ ลวั การฉีดยาหรือ
การผา่ ตดั (สว่ นผ้ทู เี่ ปน็ เส้นเลือดฝอยท่ีบริเวณใบหน้าและขาก็สามารถใชเ้ ลเซอรร์ กั ษาได้ด้วยเชน่ กัน
แต่เสน้ เลอื ดฝอยควรมีขนาดเส้นผ่านศนู ย์กลางไมเ่ กนิ 2 มิลลเิ มตร เพราะหากมีขนาดใหญ่กว่าการ
รักษาด้วยเลเซอรจ์ ะไม่ได้ผลหรือกลบั มาเป็นซ้าไดใ้ นเวลาอันรวดเรว็ ) โดยแสงเลเซอร์จะมคี วามยาว
คลนื่ จาเพาะทส่ี ามารถยงิ ผ่านผวิ หนังช้นั บนลงไปในบรเิ วณทเี่ ป็นเส้นเลอื ดขอดได้อย่างแม่นยา ซึ่ง
เซลล์เมด็ เลือดแดงได้รับความรอ้ นจากเลเซอรจ์ ะไปทาลายผนงั เสน้ เลอื ดใหย้ ่อยสลายและหายไป แต่
ในระหว่างการยงิ เลเซอรน์ ัน้ ผิวหนงั จะเกดิ ความรอ้ น ซึง่ บรรเทาด้วยระบบทาความเย็นของหวั ยงิ

เลเซอร์ (จะมีแกส๊ เย็นออกมาพรอ้ มกับเลเซอร์เพ่ือให้ความเย็นแก่ผิวช้ันบน โดยไม่ทาลายผวิ หนงั
บริเวณข้างเคยี ง)

 ในขณะท่ที าผปู้ ว่ ยจะรสู้ กึ เจบ็ เพยี งเลก็ น้อยเทา่ นนั้ (เหมือนมียางมาดดี ทีผ่ วิ หนัง) จงึ ไมต่ อ้ งใช้
ยาชาเฉพาะท่ี แต่ถา้ ทนไมไ่ ด้ก็อาจทายาก่อนการรักษาประมาณ 1 ชว่ั โมง

 ทันทีหลังการรักษาผิวหนังบริเวณท่ีทาการรักษาจะมีอาการบวมแดงเลก็ น้อย ซ่งึ มักจะหายไป
ไดเ้ องภายใน 24 ชั่วโมง หรอื ไมเ่ กิน 2-3 วัน แต่ผปู้ ่วยบางรายอาจเกดิ รอยช้าหรือผวิ หนงั ไหม้
พองได้ โดยเฉพาะในผูป้ ว่ ยทม่ี ีผิวคลา้ ซ่งึ รายละเอียดสามารถปรึกษาได้กับแพทยผ์ ูท้ าการ
รักษา

 ภายหลังการรกั ษาผวิ หนังบรเิ วณทีท่ าการรักษาอาจเกิดรอยแดงหรือรอยชา้ ซ่งึ มักจะหายไป
ได้เองภายใน 1 สปั ดาห์ โดยไมท่ าใหเ้ กิดบาดแผลและไม่มีแผลเป็น

 การใสถ่ งุ น่องสาหรบั เส้นเลือดขอดหรือการใชผ้ ้าพันแผลชนิดยืดจะชว่ ยให้ผลการรักษาดขี ้ึน
 โดยท่วั ไปภายหลังการรักษาผ้ปู ว่ ยสามารถปฏบิ ัติกิจวตั รประจาวันได้ตามปกติทันที แต่ขอ

แนะนาว่า ใน 24 ชว่ั โมงแรก ควรงดการออกกาลังกายทีต่ ้องใช้กาลังมากและการแช่อาบ
น้าอุ่นออกไปก่อน, ใส่ถุงน่องสาหรับเส้นเลอื ดขอดหรอื การใชผ้ ้าพันแผลชนิดยืดรว่ มดว้ ยเป็น
เวลาอย่างน้อย 3-6 สัปดาห์ เพราะจะชว่ ยทาใหผ้ ลการรักษาดีขึ้น, ใช้ผลติ ภณั ฑบ์ ารงุ ผิว และ
หลกี เล่ยี งการถูกแสงแดดแรง ๆ โดยตรง พร้อมท้ังทาครีมกันแดดเม่ือต้องถูกแสงแดดบริเวณ
ผิวหนงั ทีท่ าการรกั ษาในชว่ ง 2 สปั ดาห์แรก
 การรักษาดว้ ยวิธนี ีจ้ ะไมส่ ามารถใชร้ กั ษาเส้นเลือดขอดท่ีมีขนาดใหญ่หรอื คดเคีย้ วได้ รวมทงั้
เครือ่ งมือท่ีใชใ้ นการรักษาก็ยงั คงมรี าคาแพงมาก
 ส่วนใหญก่ ารรกั ษาดว้ ยวธิ ีน้จี าเป็นต้องทาหลายครง้ั (ทุก ๆ 6-12 สัปดาห)์ โดยท่วั ไปแลว้
จะตอ้ งใชเ้ วลาในการรักษานานหลายปี ซ่ึงจานวนคร้งั ของการเขา้ รบั การรักษาจะขน้ึ อยกู่ ับ
ขนาด จานวน และความลึกของเส้นเลือด และผ้ปู ่วยแตล่ ะรายอาจตอบสนองต่อการรกั ษาได้
แตกตา่ งกนั ไป ดังนน้ั จานวนครงั้ ท่ที าจึงขึน้ อยู่กับดุลยพนิ ิจของแพทยผ์ ใู้ ห้การรกั ษาเป็นหลัก

IMAGE SOURCE : www.youtube.com (by Pankaj Karan)

 นอกจากนย้ี ังมีการใช้เครอื่ งเลเซอรช์ นิดทสี่ อดเข้ำไปในเสน้ เลือด (Endovenous laser
ablation - EVLA) เพ่ือใชร้ ักษาเสน้ เลอื ดขอดที่มขี นาดใหญ่ ซ่ึงพบวา่ ได้ผลดีถงึ ร้อยละ 94%

IMAGE SOURCE : varicoseveins.org, www.laserlipoandveins.com

5. กำรรักษำด้วยเลเซอรแ์ บบพิเศษทม่ี ชี ่วงคลื่นต่ำ (Low level laser therapy) เป็นวิธีทช่ี ว่ ยบาบัด
อาการเสน้ เลือดขอดโดยการลดอาการบวมน้าจากการคัง่ ของเสน้ เลอื ดดา โดยจะเปน็ การสง่ พลังงาน
เข้าไปทีต่ าแหนง่ ของเสน้ เลอื ดดา โดยเฉพาะบริเวณเส้นเลือดดาทีม่ ขี นาดใหญ่ทีม่ ีปัญหา ซ่งึ พลงั งาน
จะเข้าไปทาใหเ้ กิดการกระตุ้นการไหลเวียนของเลอื ด จึงช่วยลดอาการบวมนา้ จากการคั่งของเส้น
เลือดดากรณีเส้นเลือดขอด ลดการเกรง็ ตัวของกล้ามเนื้อ ข้อดีของการบาบดั ดว้ ยวธิ นี ีค้ ือ ไมต่ ้องฉดี ยา
ชา ไม่ทาใหเ้ กิดแผล ทาเสรจ็ แลว้ สามารถกลบั บ้านไปใช้ชีวิตประจาวนั ได้อยา่ งปกติ สามารถบาบดั ได้
ทั้งอาการของเสน้ เลือดใหญแ่ ละเสน้ เลือดฝอย แต่หลงั ทาเสรจ็ จะตอ้ งใสถ่ งุ น่องสาหรับเส้นเลอื ดขอด
ร่วมด้วยเหมือนการรักษาอน่ื ๆ

6. กำรรักษำเส้นเลือดขอดโดยใช้คลืน่ ควำมถว่ี ิทยุ (Radiofrequency Ablation - RFA) เปน็ วิธีการ
รกั ษาแบบใหมท่ ใี่ ชห้ ลกั การเดียวกับการรักษาดว้ ยเลเซอร์ และไมต่ ้องทาการผ่าตัดเปดิ แผล แตแ่ พทย์
จะใช้วธิ ีเจาะผา่ นรเู ข็มขนาดเล็ก แล้วใสข่ ดลวด (สาย Fiberoptic) เขา้ ไปสลายเส้นเลือดขอดท่ีมี
ปัญหา โดยเครอ่ื งจะแปรพลงั งานจากคล่ืนวทิ ยุนน้ั มาเปน็ ความรอ้ น (ค่าความร้อนอยูท่ ่ีประมาณ 120
องศาเซลเซียส) โดยความรอ้ นในระดับนี้จะทาให้เส้นใยของคอลลาเจนท่ีเปน็ โครงสรา้ งสาคญั ของผนัง
เสน้ เลือดดาน้ันฝอ่ ตัวลงไปในทสี่ ดุ ภายหลงั การรกั ษาเสน้ เลือดขอดจะยบุ ลง 50% และอีกใน 6-8
สัปดาหจ์ ะยบุ ตวั ลงอีก 90-100% และจากการติดตามผลการรกั ษาในระยะ 2-4 ปี กพ็ บว่ามีโอกาส
กลับมาเปน็ ซา้ ได้มากประมาณ 5-10% และจะเปน็ แคเ่ สน้ เลอื ดฝอยเลก็ ๆ เท่านน้ั ซ่งึ สามารถรกั ษาได้
ดว้ ยการฉดี ยา
 การรกั ษาดว้ ยวิธนี ้จี ะไม่ทาให้เจ็บปวด แทบจะไม่มแี ผลเปิด มเี ลอื ดออกนอ้ ย ไมต่ ้องดม
ยาสลบหรอื ฉีดยาชาเขา้ ไขสันหลงั (ใช้แตย่ าชาเฉพาะท่ี) และใชเ้ วลาทาไมน่ าน เม่ือทาเสร็จ
แลว้ กก็ ลับบ้านได้เลย โดยไม่มีผลกระทบกับการดาเนินชวี ติ ประจาวนั
 ขอ้ จากดั ในการรักษาดว้ ยวิธีน้ี ถา้ ผูป้ ่วยท่ีเส้นเลอื ดอดุ ตนั มีการตดิ เชือ้ บวมแดง แพทยจ์ ะไม่
แนะนาใหร้ ักษาทันที แต่จะต้องรักษาด้วยยาปฏชิ วี นะให้หายเสียก่อน
 ภายหลงั การรักษาจะต้องใส่ถุงนอ่ งสาหรับเส้นเลอื ดขอดรว่ มด้วย (ถา้ เปน็ เส้นเลอื ดฝอยใหใ้ ส่
ไวป้ ระมาณ 3 วนั แต่ถา้ เป็นเส้นเลือดขอด ให้ใส่ไวอ้ ย่างนอ้ ย 7 วนั ขึ้นไป), งดยกของหนัก
หรอื ยนื นาน ๆ เป็นเวลา 7 วัน, ควรออกกาลังกายโดยการเดนิ ทุกวัน (เพ่ือชว่ ยกระตนุ้ ให้ยา
กระจายตวั อย่างมีประสิทธิภาพ ซง่ึ จะชว่ ยให้การรักษาได้ผลดีย่งิ ข้นึ ) และไปพบแพทยต์ าม
นดั เพอ่ื ที่แพทย์จะไดต้ ิดตามผลการรกั ษา

IMAGE SOURCE : www.theveindoctors.com, www.laserlipoandveins.com

7. ยำรบั ประทำนบรรเทำอำกำรเส้นเลอื ดขอด เพราะมีการวิจัยออกมาวา่ การรบั ประทานยาในกล่มุ ได
ออสมนิ (Diosmin) และเฮสเพอริดนิ (Hesperidin) จะทาหนา้ ทยี่ ับย้งั กระบวนการอักเสบให้ลดลง
และทาใหล้ ้ินในเสน้ เลอื ดกลับมาเปน็ ปกติได้ โดยเฉพาะในเส้นเลอื ดขอดทีม่ ีขนาดเล็ก ๆ ดังนั้น ถ้า
รกั ษาตง้ั แตร่ ะยะแรกยาน้กี ็อาจชว่ ยรักษาใหห้ ายได้ แต่ถ้ามารกั ษาตอนระยะทีเ่ ปน็ เสน้ เลอื ดขอด
รนุ แรงแล้วจะต้องมกี ารรักษาอน่ื ๆ เสริมนอกจากการใช้ยาดังกล่าวทจ่ี ะใหเ้ พื่อยับยง้ั การเปน็ มากข้นึ
ด้วย เช่น การฉีดยา หรือการใชค้ ล่ืนวทิ ยทุ าลายเส้นเลือดขอดเหล่านั้น สว่ นครมี หรอื ยาทาเพอื่ รักษา
เส้นเลอื ดขอดน้นั ยังไมม่ งี านวิจัยในมนษุ ยว์ า่ ได้ผลเปน็ ทีช่ ดั เจน เพยี งแต่จะช่วยบรรเทาอาการปวดบวม
ได้เท่านัน้ จงึ ไม่ขอแนะนา

8. คำแนะนำในกำรดูแลตนเองเม่อื เปน็ โรคเสน้ เลือดขอด โดยเฉพาะในผูท้ ี่เร่มิ เป็นหรอื มีอาการเพยี ง
เลก็ นอ้ ย แนะนาใหป้ ฏิบัตดิ งั นี้
 หลีกเล่ียงการยนื หรือนั่งเป็นเวลานาน ๆ แต่ถา้ จาเป็นกต็ ้องขยับขา เหยียดขา หรือลกุ เดิน
บ่อย ๆ และในขณะนงั่ ให้บริหารขอ้ เท้าตามเข็มและทวนเข็มนาฬกิ าสลับกนั และเหยียดเท้า
และกระดกเทา้ สลบั กนั ไป
 ไม่นัง่ ไขวห่ า้ งหรอื น่ังห้อยเท้าเป็นเวลานาน ๆ เพราะจะทาใหเ้ ลือดมกี ารไหลยอ้ นกลับไปที่
บริเวณขามากขนึ้
 พยายามนั่งหรือนอนยกเท้าใหส้ ูงกว่าระดับหน้าอกเพ่อื ชว่ ยใหเ้ ลอื ดไหลกลบั สหู่ ัวใจได้ดีขึ้น

 ใส่ถุงน่องสาหรับเส้นเลือดขอด (Compression stocking) หรือใช้ผา้ พันแผลชนิดยดื
(Elastic bandage) พันรอบขาจากปลายเทา้ ขน้ึ มาถงึ ใต้เข่าในระหว่างทีต่ ้องยืนทางานเป็น
เวลานาน ๆ

 ไม่สวมใส่เส้ือผา้ ท่รี ดั แนน่
 ไม่ใส่รองเท้าส้นสงู เลอื กใส่รองเท้าสน้ เต้ียซ่ึงจะช่วยเพมิ่ การไหลเวียนของเลือดได้ดีกว่า

รองเท้าสน้ สงู
 สาหรบั คนอ้วนต้องหาทางลดนา้ หนักอยา่ งเหมาะสมและถูกวิธี แต่ถา้ ไม่อ้วนต้องควบคุม

น้าหนกั ให้ดเี พื่อไมใ่ ห้เกดิ โรคอ้วนและมนี า้ หนักตัวเกิน
 ควบคมุ อาการท้องผูกให้ดี โดยการรบั ประทานผักผลไม้ใหม้ ากขึ้น
 เคลอ่ื นไหวร่างกายและออกกาลงั กายอยา่ งสม่าเสมอตามควรแกส่ ุขภาพ เพ่ือช่วยเพิ่มการ

ไหลเวยี นของเลือดและเพิ่มประสิทธภิ าพของกล้ามเน้อื ขา
 สาหรบั ผ้ทู เ่ี ร่ิมเปน็ เส้นเลอื ดขอดในระยะแรก การป้องกนั ภาวะแทรกซอ้ นดังทก่ี ล่าวมา

สามารถปอ้ งกนั ได้ด้วยการใส่ถงุ น่องสาหรบั เส้นเลือดขอดหรอื รดั เท้าดว้ ยผา้ ยืดในขณะที่ยืน
ทางานหรือในระหว่างท่ีมีการต้งั ครรภ์
 หมั่นสงั เกตภาวะแทรกซ้อนท่ีอาจจะเกิดขน้ึ เพื่อทีจ่ ะได้ไปพบแพทย์ได้ทันท่วงที เช่น แผล
เรอื้ รงั ที่บรเิ วณขา การอักเสบของเส้นเลือดขอด การมเี ลือดออก ขาบวม ปวดขา เปน็ ตน้
 ควรไปพบแพทย์เมื่อมอี าการเสน้ เลอื ดขอดโป่งพองมาก ผวิ หนงั แดง ร้อน และเจบ็ (แสดงวา่
มีการอักเสบ), มเี ลอื ดออกจากเสน้ เลือดขอด, เกิดแผลและผ่นื ใกล้กับข้อเท้า, ผิวหนังบริเวณ
ข้อเท้า หนา้ แข้ง และน่องหนา และมสี ีคล้า, อาการเส้นเลอื ดขอดรบกวนคุณภาพชีวิต, มี
อาการปวดน่องมาก, ภาพท่ีปรากฏดูน่าเกลยี ด หรอื เมอ่ื มคี วามกงั วลในอาการ
 ถ้ามีเลอื ดไหลจากเสน้ เลือดขอด ใหน้ ่งั หรอื นอนยกเทา้ ใหส้ ูงกวา่ ระดบั หนา้ อก และใชผ้ ้า
สะอาดกดแรง ๆ ตรงรอยแผลท่ีมีเลอื ดออก เม่ือเลือดหยุดไหลแล้วใหท้ าความสะอาดแผล
แบบบาดแผลสดทั่ว ๆ ไป
 ในรายท่ีปฏบิ ัติตามคาแนะนาดงั กลา่ วแลว้ ยงั ไม่ได้ผล ผ้ปู ว่ ยควรพบแพทย์ที่โรงพยาบาล ซึ่ง
แพทย์อาจต้องตรวจโดยการฉีดสีเข้าเสน้ เลือดท่ีขอดแล้วเอกซเรยด์ ลู ักษณะของเสน้ เลอื ดหรือ
ตรวจพเิ ศษอื่น ๆ และอาจต้องรกั ษาโดยการฉีดยาเข้าไปในเสน้ เลอื ดดาทขี่ อดทาให้เกิดการ
แข็งตวั และตีบตันเพ่ือตัดการไหลเวียนของเลอื ด หรือถา้ พบวา่ เปน็ มากอาจตอ้ งรักษาโดยการ
ผา่ ตัดดงึ เส้นเลอื ดดาทขี่ อดออกไป

IMAGE SOURCE : www.heartlandvein.com

9. ในรายทเี่ กิดมแี ผลจากเส้นเลือดขอด ควรไปพบแพทยท์ โี่ รงพยาบาล ถา้ แผลมีขนาดเล็ก ควรชะล้าง
แผล ทาแผลทุกวนั รว่ มกบั ให้ผู้ปว่ ยยกเทา้ สูง และใส่ถงุ น่องสาหรบั เสน้ เลอื ดขอด (หรืออาจรดั เท้า
ด้วยผ้ายืดก็ได)้ กอ็ าจช่วยให้แผลหายได้ แต่ถ้าแผลมีขนาดใหญ่ การรกั ษาอาจต้องผ่าตดั เส้นเลือดขอด
ออก และอาจต้องรักษาแผลโดยวธิ ปี ลูกถา่ ยผิวหนัง (Skin graft) คือ การนาผิวหนังจากสว่ นอื่นมา
แปะแทน

10. เพือ่ ป้องกันการเกดิ เสน้ เลือดขอดซ้า ควรป้องกนั และหลีกเลี่ยงหรือลดปัจจัยเสีย่ งทก่ี ระตุ้นให้เกดิ เส้น
เลอื ดขอด รว่ มกับการปฏบิ ัติตามคาแนะนาในการดแู ลตนเองในข้อ 8 โดยเฉพาะการใส่ถุงน่องสาหรับ
เสน้ เลือดขอดในกรณที ต่ี ้องยืนหรือน่ังอยู่กับทเี่ ป็นเวลานาน

กำรป้องกนั เสน้ เลือดขอด

แม้เราจะไมส่ ามารถป้องกนั เส้นเลือดขอดหรอื เส้นเลือดฝอยทขี่ าไดอ้ ย่าง 100% แต่ก็สามารถลดการเกิดเส้น
เลือดขอดใหม่และป้องกันมิใหเ้ ส้นเลือดขอดทเ่ี ป็นอยใู่ หญ่ขนึ้ ได้ ซึง่ กส็ ามารถทาไดโ้ ดยการหลกี เลย่ี งปจั จยั เสยี่ ง
ต่าง ๆ ท่ีเราสามารถหลกี เล่ยี งไดด้ ังที่กลา่ วไปแลว้ ในหัวข้อปัจจัยเสย่ี ง ทส่ี าคญั คอื

1. หลกี เลี่ยงการยืนหรือน่ังเปน็ เวลานาน ๆ ใหเ้ ปลีย่ นเทา้ ท่ียืนบอ่ ย ๆ (หากต้องนั่งนานใหล้ ุกข้ึนเดนิ ทุก
ๆ 30 นาที หรอื ยกเท้าใหส้ งู ทุกครัง้ ที่มีโอกาส) ส่วนการนั่งไขว่ห้างเป็นเวลานานกค็ วรหลีกเล่ียงเช่นกัน

2. ออกกาลังกายและเคลื่อนไหวร่างกายอย่างสมา่ เสมอ เพราะจะชว่ ยทาให้กลา้ มเน้ือแขง็ แรง ระบบ
ไหลเวยี นเลอื ดดี และลดการเกิดเสน้ เลอื ดขอดได้

3. ควบคุมนา้ หนกั เพื่อไมใ่ หเ้ กดิ โรคอว้ นและนา้ หนักตวั เกนิ
4. ไม่สวมใสเ่ สอ้ื ผา้ ทีร่ ดั แนน่ โดยเฉพาะกางทฟี่ ิตและรดั บรเิ วณขาหนีบและเอว
5. ไม่ใส่รองเทา้ สน้ สูงเปน็ เวลานาน
6. หลกี เลยี่ งการถูกแสงแดดและสวมเครอ่ื งป้องกนั แสงแดด โดยเฉพาะบริเวณใบหนา้ ท่อี าจทาให้เกิดเส้น

เลือดฝอยได้
7. ลดการรับประทานอาหารเค็มเพ่ือป้องกันอาการบวม และรับประทานผักผลไม้ให้มากข้นึ
8.

เอกสำรอ้ำงอิง

1. หนงั สือตาราการตรวจรักษาโรคทั่วไป 2. “หลอดเลือดขอดทข่ี ำ (Varicose vein)”. (นพ.สุรเกียรติ
อาชานานุภาพ). หน้า 712-713.

2. มลู นิธหิ มอชาวบ้าน. นิตยสารหมอชาวบ้าน เลม่ ท่ี 239 คอลัมน์ : คาถามท่ีท่านควรรใู้ นเวชปฏิบตั ิ
ทั่วไป. “เส้นเลือดขอด”. (นพ.วีรพัฒน์ สุวรรณธรรมา, พญ.ปยิ นุช พตู ระกูล). [ออนไลน์]. เขา้ ถึงได้
จาก : www.doctor.or.th. [25 ม.ค. 2017].

3. หาหมอดอทคอม. “หลอดเลือดขอด หลอดเลือดขำขอด หลอดเลือดดำขอด (Varicose
vein)”. (ศ.เกยี รติคุณ พญ.พวงทอง ไกรพิบูลย์). [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงได้จาก : haamor.com. [25
ม.ค. 2017].

4. Siamhealth. “เสน้ เลือดขอด varicose vein”. [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงไดจ้ าก :
www.siamhealth.net. [26 ม.ค. 2017].

5. โรงพยาบาลบารุงราษฎร.์ “กำรรักษำเสน้ เลอื ดฝอยท่ขี ำด้วยเลเซอร์”. [ออนไลน]์ . เข้าถึงไดจ้ าก :
www.bumrungrad.com. [26 ม.ค. 2017].

6. โรงพยาบาลวภิ าวดี. “โรคเสน้ เลอื ดขอด”. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก :
www.vibhavadi.com. [27 ม.ค. 2017].