คู่มือการใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ ปม.1 เพื่อการเพาะเลี้ยงกุ้งทะเล

&,.1 îD,8B =.Ký6ï 2< HýĊ8Q 0ġ $? ".-Ĉ ò

.,&.;, .;".2 H 4 .I0;56 . ò



&,.16<2HýQĊ8 0ġ ?$".-Ĉ ò

ISBN: 978-616-358-491-5

óĉöóŤÙøĆĚÜìęĊ 1 ÿĉÜĀćÙö 2563 ÝĞćîüî 1,000 đúöŠ
×Ăš öúĎ ēé÷ ß÷Ć üçč ĉ ÿéč ìĂÜÙÜ
ÝĆéóĉöóēŤ é÷ ÖúčŠöüĉÝĆ÷đìÙēîēú÷ĊÖćøđóćąđúĊ÷Ě ÜÿêĆ üîŤ ĞĚćßć÷òũÜŦ
ĂĂÖĒïï/óĉöóŤìĊę ÖĂÜüÝĉ ÷Ć ĒúąóĆçîćÖćøđóćąđúĚ÷Ċ ÜÿĆêüŤîĚćĞ ßć÷òŦũÜ
ÖøöðøąöÜ ÖøąìøüÜđÖþêøĒúąÿĀÖøèŤ
đÖþêøÖúćÜ đ×êÝêÝč ĆÖø ÖøÜč đìóöĀćîÙø 10900
ēìøýĆóìŤ 0 2562 0552, 0 2562 0588
ēìøÿćø 0 2561 0786
ĀÝÖ.üîéĉ ćÖćøóöĉ óŤ (ÿć×ćìĊę 1)
134/73 ĀöŠĎ 4 êĞćïúêúćé×üâĆ
ĂćĞ đõĂđöČĂÜîîìïøč Ċ ÝÜĆ ĀüéĆ îîìïøč Ċ 11000
ēìøýóĆ ìŤ 08 1783 8569

2

คํานํา

การเพาะเลย้ี งกงุ ทะเลของประเทศไทย ถอื วา เปน อาชพี ทสี่ รา งรายได และผลตอบแทน
ท่ีดีใหกับเกษตรกร ต้ังแตการเพาะพันธุ การอนุบาล การเล้ียง ธุรกิจการผลิตอาหารกุง
ปจ จยั การผลติ และการแปรรปู ตลอดจนการขนสง ถงึ ผบู รโิ ภคทง้ั ในและตา งประเทศ เกดิ การ
จางงานเพิ่มมากขึ้น นอกจากน้ีการสงออกผลผลิตและผลิตภัณฑกุงทะเลสามารถนํารายได
เขาสูประเทศเปนจํานวนมาก อยางไรก็ตาม ปจจุบันการเลี้ยงกุงทะเลประสบปญหา
ในการเล้ียงมากข้ึน เน่ืองจากปญหาสิ่งแวดลอมเสื่อมโทรมและโรคระบาด รวมถึงตนทุน
ในการผลติ กงุ ทีเ่ พ่ิมสูงขึน้ แตในขณะเดยี วกนั กลับสวนทางกบั ราคากุงทลี่ ดลง อนั เน่ืองจาก
มีการแขงขันกับประเทศคูแขงท่ีสามารถผลิตกุงไดในปริมาณท่ีเพิ่มมากขึ้น และมีตนทุน
การผลิตท่ีตํา่ กวา กรมประมงจึงมแี นวคิดในการนําจุลินทรียไปใชเ พื่อการเพาะเล้ยี งกงุ ทะเล
ใหก บั เกษตรกร เพอ่ื ลดตน ทุนและเพมิ่ ประสทิ ธิภาพในการผลิต

ในปง บประมาณ 2551 กรมประมงโดยศนู ยว จิ ัยและพัฒนาประมงชายฝง สมทุ รสาคร
รวมกับสถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงประเทศไทย ไดคนควาวิจัยผลิตภัณฑ
หัวเช้ือจุลินทรีย เรียกวา “หัวเช้ือจุลินทรีย ปม.1” โดยคัดเลือกจุลินทรียในกลุม Bacillus
(บาซลิ ลสั ) 3 ชนิด คือ B. subtilis (BS), B. megaterium (BM) และ B. licheniformis (BL)
ซงึ่ เปน จลุ นิ ทรยี ท ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพสงู ในการยอ ยสลายสารอนิ ทรยี ท ตี่ กคา งและสะสมในบอ เลย้ี ง
สัตวน้ํา กรมประมงดําเนินการผลิตหัวเชื้อจุลินทรีย ปม.1 เพื่อแจกจายใหกับเกษตรกร
ผูเพาะเล้ียงสัตวนํ้าท่ัวประเทศไทยตั้งแตป 2551 โดยมีวัตถุประสงคหลักเพื่อยอยสลาย
สารอนิ ทรยี ท เี่ กิดจากกจิ กรรมการเพาะเลย้ี งสตั วน้าํ ตอ มาในชว งปลายป 2554 พบการเกดิ
โรคตายดว นในกงุ ทะเล หรือโรค EMS (early mortality syndrome) ในประเทศไทย และ
ในป 2555 มกี ารแพรร ะบาดมากขน้ึ ทาํ ใหผ ลผลติ กงุ ทะเลของไทยทม่ี มี ากกวา 6 แสนตนั ตอ ป
ลดลงเหลอื ประมาณ 2 แสนตนั ในป 2557 ศนู ยวิจยั และพฒั นาประมงชายฝง สมุทรสาคร
จงึ ไดท าํ การวิจัยเพ่อื แกป ญหาโรคตายดว นในกงุ ทะเล ต้ังแตป  2554-2556 พบวาจลุ นิ ทรีย
บาซิลลัส ในหัวเช้ือจุลินทรีย ปม.1 มีประสิทธิภาพในการควบคุมและปองกัน รวมถึง

3

ชว ยกระตนุ ภูมิคมุ กันของกงุ ตอเช้อื V. parahaemolyticus (VP) สายพนั ธุที่กอโรค EMS
(Acute Hepatopancreatic Necrosis Disease; AHPND) (ชยั วุฒิ และคณะ, 2558)
ผลของการวจิ ยั นาํ ไปสแู นวทางการใชจลุ นิ ทรยี  เพอ่ื ควบคมุ ปองกัน และแกปญหาการเกิด
โรคตายดวนของกรมประมง ซึ่งไดรับการตอบรับจากเกษตรกร
เปนอยางดี ทําใหมีความตองการหัวเช้ือจุลินทรีย ปม.1 เพิ่มสูงข้ึน
กองวิจัยและพัฒนาการเพาะเล้ียงสัตวน้ําชายฝงไดดําเนินการผลิต
และแจกจายจุลินทรีย ปม.1 ทั้งสูตรผงและสูตรนํ้าใหแกเกษตรกร
มาอยางตอเน่ืองจนถึงปจจุบัน จากการท่ีหัวเชื้อจุลินทรีย ปม.1
เปน ผลติ ภณั ฑท ม่ี ปี ระโยชนต อ เกษตรกรผเู พาะเลยี้ งกงุ ทะเล สง ผลให
กองวิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตวนํ้าชายฝง กรมประมง ไดรับ
รางวลั เลศิ รฐั ประจาํ ป 2562 ซง่ึ เปน รางวลั แหง เกยี รตยิ ศทคี่ ณะกรรมการพฒั นาระบบราชการ
มอบใหหนวยงานภาครัฐ เพื่อเปนการยกยองเชิดชูหนวยงานท่ีไดมุงม่ันปฏิบัติราชการ
จนประสบความสาํ เรจ็ มคี วามเปนเลิศแหง หนว ยงานภาครฐั ท้งั ปวง

เพ่ือใหการใชป ระโยชนจ ากผลติ ภัณฑห ัวเชอ้ื จลุ ินทรยี  ปม.1 มปี ระสิทธภิ าพ ชว ยลด
ความสูญเสียท่เี กดิ จากปญ หาการสะสมของสารอนิ ทรยี ท่ีเกดิ ขึ้นภายในบอเลีย้ งกงุ้ ทะเล และ
รวมถึงลดความเสยี่ งของการเกดิ โรคกงุ ทะเลที่เปน ตน ทนุ แฝง ลดการใชย าปฏชิ ีวนะ
และลดตนทนุ การใชพ ลงั งานในการรักษาคณุ ภาพนํา้ ในระบบของบอเล้ยี ง กรมประมงจงึ ได
จัดทาํ คมู อื การใชห ัวเชื้อจลุ ินทรีย ปม.1 เพ่อื การเพาะเล้ียงกงุ ทะเลท่เี กิดจากการศึกษาวจิ ัย
และการเกบ็ ขอมูลจากการนําไปใชประโยชน รวมถงึ การประยุกตเพ่ือใชใ นการเพาะเลยี้ ง
กงุ ทะเลและการเพาะเลีย้ งสตั วน า้ํ ชวยใหเกษตรกรสามารถนําหัวเช้อื จลุ ินทรีย ปม.1
ไปใชไดอ ยางมีประสิทธภิ าพสงู สุด

นายชยั วฒุ ิ สดุ ทองคง

5=.%<p

1. C 5,%< ? 8 6<2Hý8ĊQ 0ġ ?$".Ĉ-ò &,.1 5
2. &.;J-ý$ ò 8 6<2Hý8QĊ 0ġ ?$".-Ĉ ò &,.1 9
3. =. -=-H)þ,? &.ć,= 6<2Hý8ĊQ ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1
4. =.Ký6ï <2HýĊQ8 ġ0?$".-Ĉ ò &,.1 K$ =.H)=;H0@Q- ïC ";H0 12
5. =.$U=6<2HýĊQ8 0ġ $? ".-Ĉ ò &,.1 L&Ký&ï .;J-ý$ò =, C 5,%< ? 15
6. =.&.;-C òKýï6<2HýĊ8Q 0ġ $? ".Ĉ-ò &,.1 24

27

5

1 C 5,%< ? 8
&,.1

Bacillus megaterium (BM) Bacillus licheniformis (BL)

Bacillus subtilis (BS)

6

B. subtilis (BS)

• ÷ĂŠ ÷ÿúć÷Ăîĉ ìø÷Ċ ÙŤ ćøēŤ ïĕăđéøê ĕ×öîĆ ĒúąēðøêîĊ ìêĊę ÖÙćš ÜĔîîćĞĚ
Ēúąéĉî×ĂÜïĂŠ đúĚ÷Ċ ÜÿêĆ üîŤ ĞćĚ ĕééš Ċ

• đðŨîēóøĕïēĂêĉÖìĊęÿćöćøëúéðøĉöćèđßČĚĂüĉïøĉēĂ (Vibrio spp.)
ĒúąđóęĉöðøĉöćèĒïÙìĊđøĊ÷ìęĊöĊðøąē÷ßîŤ đóČęĂøĆÖþćÿöéčú×ĂÜ
Ýúč îĉ ìø÷Ċ ĔŤ îøąïïìćÜđéîĉ ĂćĀćø×ĂÜÿêĆ üîŤ ćĞĚ øüöìÜĚĆ Öøąêîšč õöĎ Ùĉ öšč ÖîĆ ×ĂÜÖÜšč êĂŠ đßĂĚČ ĒïÙìđĊ ø÷Ċ
ÖŠĂēøÙ

• ߊü÷úéÙŠć pH ĔîøąïïìćÜđéĉîĂćĀćø×ĂÜÿĆêüŤîĞĚć ĔĀšđĀöćąÿöÖĆïÖćøđÝøĉâ×ĂÜÝčúĉîìøĊ÷Ť
ēóøĕïēĂêÖĉ

• ÙüïÙčöđßČĚĂüĉïøĉēĂ ðŜĂÜÖĆîÖćøđÖĉé×ĂÜĕïēĂôŗúŤö (ďBioųlm) ×ĂÜđßĚČĂüĉïøĉēĂ ĒúąĒïÙìĊđøĊ÷
ÖŠĂēøÙĂęČî ė ĔîøąïïìćÜđéĉîĂćĀćøĒúąïøĉđüèóČĚîïĂŠ úéÙüćöđÿ÷Ċę ÜĔîÖćøđÖéĉ ēøÙêć÷éŠüî
(EMS) ìęđĊ Öéĉ ÝćÖÖćøêéĉ đßČĚĂ V. parahaemolyticus (AHPND) ĒúąĂćÖćø××ĊĚ ćüĔîÖÜčš ìąđú

• úéÖćøđÖéĉ ÿćĀøćŠ ÷ÿđĊ ×Ċ÷üĒÖöîĞĚćđÜĉî ìđęĊ ðŨîÿćđĀêĔč îÖćøđÖéĉ Öúęîĉ ēÙúî
• úéÿćøêćš îēõßîćÖćøĔîĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎð
• ÿćöćøëĀöĆÖøŠüöÖĆïÿĆïðąøéĀøČĂëęĆüđĀúČĂÜ ĕéšÿćøĂćĀćøìĊęöĊðøąē÷ßîŤ đߊî đĂîĕàöŤ

ÖøéĂąöĉēî üêĉ ćöîĉ ĒúąĒøŠíćêč

B. megaterium (BM)

• ÷ĂŠ ÷ÿúć÷ôĂÿđôê ĒúąĒøíŠ ćêĔč îéîĉ ìćĞ ĔĀôš Ăÿđôêúąúć÷îćĚĞ ĂĂÖ
öćđðŨîðøąē÷ßîŤêĂŠ ĒóúÜÖêŤ ĂîóČß

• ÷ĂŠ ÷ÿúć÷Ăĉîìø÷Ċ Ť ēðøêĊî ÙćøēŤ ïĕăđéøê Ēúąĕ×öĆî ìêęĊ ÖÙšćÜĔî
îĚĞćĒúąéĉî×ĂÜïĂŠ đúĊĚ÷ÜÿĆêüŤîĞĚćĕéšéĊ

• ĔßšĀöĆÖøŠüöÖĆïøĞćךćü đóĂęČ ÿøšćÜĂćĀćøíøøößćêĉ ÖŠĂîÖćøðúŠĂ÷ÖčÜš úÜđú÷ĊĚ Ü
• ÷ïĆ ÷ÜĚĆ ÖćøđÝøâĉ ĒúąÖćøìĞćúć÷đöĘéđúČĂéÖÜšč ìąđú×ĂÜđßČĚĂ V. harveyi
• ìîÙüćöđÙĘöÿĎÜĕéšéĊ
• đðŨîēóøĕïēĂêÖĉ ÖøąêčšîõöĎ Ùĉ šöč ÖĆîĒúąÙüïÙöč đßČĂĚ üĉïøĉēĂ

7

B. licheniformis (BL)

• ÷ŠĂ÷ÿúć÷ĂĉîìøĊ÷ŤĕéšéĊìĚĆÜĔîÿõćóìęĊöĊĂĂÖàĉđÝîĒúąĕöŠöĊĂĂÖàĉđÝî
ēé÷đÞóćąÿćöćøë÷ŠĂ÷ēðøêĊîìęĊöĊēÙøÜÿøšćÜàĆïàšĂîìĊę÷ŠĂ÷ÿúć÷
ĕé÷š ćÖ đߊî đÙøćêîĉ (Keratin) ĕééš Ċ

• ÷ĂŠ ÷ÿúć÷Ăîĉ ìø÷Ċ Ť ēðøêîĊ ĕ×öĆî ĒúąÙćøŤēïĕăđéøê ìęĊêÖÙšćÜĔîîćĞĚ
Ēúąéîĉ ×ĂÜïĂŠ đúĊ÷Ě ÜÿêĆ üŤîĚćĞ ĕééš Ċ

• đðŨîēóøĕïēĂêĉÖÿćöćøëúéðøĉöćèđßČĚĂüĉïøĉēĂ ĒúąđóĉęöðøĉöćèĒïÙìĊđøĊ÷ìęĊöĊðøąē÷ßîŤ
đóęĂČ øÖĆ þćÿöéčú×ĂÜÝčúĉîìøĊ÷ŤĔîøąïïìćÜđéîĉ ĂćĀćø×ĂÜÿêĆ üŤîćĚĞ

• ߊü÷Öøąêîšč øąéĆïõöĎ ĉÙčšöÖîĆ êĂŠ đßĂĚČ üĉïøēĉ Ă ēé÷đÞóćąđßČĂĚ V. parahaemolyticus ÿć÷óĆîíŤč
ìĊęìĞćĔĀđš Öéĉ ēøÙ EMS ĔîÖÜšč ìąđú

• úéðøĉöćèĒĂöēöđîĊ÷ĒúąÿćøðøąÖĂïĕîēêøđÝîĔîîĚĞć ÙüïÙčöÖćøđÖĉéÿćĀøŠć÷ÿĊđ×Ċ÷ü
ĒÖöîćĞĚ đÜîĉ ìöęĊ ÿĊ ćø Geosmin đðŨîÿćđĀê×č ĂÜÖúîęĉ đĀöĘîēÙúîĔîÿĆêüŤîĚĞć

• ÙüïÙčöđßĚĂČ Vibrio spp, Aeromomas spp. Ēúą Streptococcus spp. ĔîðúćÖąóÜ×ćü
ðúćîĉú ðúćìĆïìöĉ ðúćߊĂî ðúćéčÖ ðìĎ ąđú Öï Ýøąđך đðîŨ êšî

• öđĊ ĂîĕàöìŤ ÷ęĊ ĂŠ ÷ÿúć÷ēöđúÖúč ×ĂÜēðøêîĊ ĔĀđš ðîŨ đóðēìî ĒúąđóðĕìéŤ ĀøĂČ ēðøêîĊ ĕăēéøĕúđÿê
(Protein hydrolysate) ĕéÖš øéĂąöēĉ î ßüŠ ÷ĔĀÖš Üšč ééĎ àöċ ÿćøĂćĀćøĕééš Ċ ßüŠ ÷ĔĀÖš Üšč đÝøâĉ đêïĉ ēêéĊ

• ߊü÷÷ŠĂ÷ĂćĀćø ìĞćĔĀÿš ĆêüŤîĚĞćééĎ àċöÿćøĂćĀćøĕéšéĊ öĂĊ ĆêøćÖćøđÝøĉâđêĉïēêìĊéę Ċ×îċĚ
• đóöĉę ÝćĞ îüîĕéšĔîÙüćöđÙĘöêÜĆĚ ĒêŠ 0 – 50 ppt

8

Hý8QĊ %= ć005<

K$62< HýĊQ8 ġ0?$".Ĉ-ò &,.1

L,î5.ï= 5=.& ý? 2Ĉ $;K$ =.-%< - <ÿ HýĊQ8I% "@H.-Ĉ
ĉ , @ 2=,H6,=;5,"P @ ;KýHï &õ$J).L%J8 ?

(ý-< 2C ? I0; ; 2558)

+=)"@P 1 =. .8% .8 HýĊQ8 V. parahaemolyticus (EMS/AHPND)
J - B. megaterium, B. subtilis I0; B. licheniformis ( 2=,H O, 50 ppt)

9

2&.;J-ý$ò 8
&,.1
• đóĂČę ĔĀÖš ćøìćĞ Üćî×ĂÜđßĂČĚ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 öðĊ øąÿìĉ íõĉ ćóÿÜĎ ÿéč ÙüøĔßđš ÿøöĉ
ĔîìÖč ×îĆĚ êĂî×ĂÜÖćøñúêĉ ÖÜšč ìąđú êÜĚĆ ĒêÖŠ ćøđú÷ĊĚ ÜóĂŠ ĒöóŠ îĆ íŤč Öćøđêø÷Ċ ö
ĂćĀćøíøøößćêĉ ÖćøĂîčïćú ÖćøđêøĊ÷öïŠĂ ĒúąÖćøđúĊĚ÷Ü ÝîëċÜ
ÖćøïĞćïéĆ ÿćøĂĉîìø÷Ċ ìŤ đęĊ Öĉé×îĚċ ÝćÖÖÝĉ ÖøøöÖćøđóćąđúĊĚ÷ÜÖščÜìąđú
• ÿęĉÜìĊęÖĞćĀîéßîĉéĒúąðøĉöćèĒïÙìĊđøĊ÷ĔîïŠĂđóćąđúĊĚ÷ÜÖčšÜìąđú ÙČĂ
ÿõćóĒüéúšĂöĒúąĂćĀćøìęĊđĀöćąÿöÖĆïĒïÙìĊđøĊ÷ àċęÜĒêŠúąđàúúŤ×ĂÜ
ĒïÙìđĊ ø÷Ċ ĒêúŠ ąßîéĉ öÙĊ üćöÿćöćøëĔîÖćøÿĂęČ ÿćøđóĂęČ øüöÖúöŠč ĒïÙìđĊ ø÷Ċ
ìđęĊ ø÷Ċ ÖüćŠ Quorum sensing àÜċę đöĂęČ öðĊ øöĉ ćèöćÖóĂÝąöÖĊ ćøĒÿéÜĂĂÖ
×ĂÜ÷Ċî đߊî đÖĉéÖćøÿøšćÜĕïēĂôŗúŤö (bioųlm) ĒúąÿøšćÜÿćøóĉþ
(Steven and Bonnie, 2012; Shuxin et al., 2019) ēé÷đÞóćą
ÖćøđÖéĉ ēøÙ EMS ĒúąĂćÖćø××ĚĊ ćü ÖćøĔßÝš úč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 đóĂČę đêöĉ úÜĔîîćĚĞ
ĒúąñÿöĂćĀćø êšĂÜöĊðøĉöćèöćÖóĂìĊęÝąÙüïÙčöðøĉöćèĒïÙìĊđøĊ÷
ÖĂŠ ēøÙìĂęĊ ÷ĔŠĎ îîćĚĞ ĒúąĔîøąïïìćÜđéîĉ ĂćĀćø×ĂÜÖÜšč ìđęĊ ø÷Ċ ÖüćŠ Quorum
quenching đóęČĂøïÖüîĀøČĂ÷Ćï÷ĚĆÜÖćøÿęČĂÿćø ÙüïÙčöđßČĚĂĒúą÷Ćï÷ĚĆÜ
Öćøÿøćš ÜßîĚĆ ĕïēĂôúŗ öŤ ×ĂÜđßĂČĚ ĒïÙìđĊ ø÷Ċ ÖĂŠ ēøÙ ìćĞ ĔĀöš ÙĊ üćöÝćĞ đðîŨ êĂš Ü
đóĉöę ÝĞćîüîđßĂČĚ ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö. ìÝĊę ąîĞćĕðñÿöĂćĀćøĒúąđêĉöúÜĔîîćĚĞ ĔĀš
đó÷Ċ ÜóĂ ēé÷ðøöĉ ćèÖćøĔßÝš úč îĉ ìø÷Ċ ÙŤ üøðøïĆ đóöĉę ðøöĉ ćèÖćøĔßöš ćÖ×îċĚ
êćöðøĉöćè×ĂÜÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĔîîĞĚćìęĊÿąÿöêćöøą÷ąđüúć×ĂÜÖćøđúĊĚ÷Ü
ÿêĆ üîŤ ćĚĞ ĀøĂČ ÖćøđúĊ÷Ě ÜÖčšÜìąđú

10

ÖćøÙüïÙčöđßČĂĚ V. parahaemolyticus (EMS/AHPND)
ēé÷đßĚČĂïćàúĉ úÿĆ ðö.1 ìÜĚĆ 3 ßîéĉ

U=$2$ V. parahaemolyticus (EMS/AHPND)

>$2$ QĊ8 ¦©¸’ÐÏ 800
700
600 VP+BM VP+BS VP+BL
500
400
300
200
100

0 VP

+=)"@P 2 " 58% B. subtilis, B. megaterium I0; B. licheniformis K$ =. 2% ,C HýQ8Ċ
V. parahaemolyticus (VPAHPAND) K$$=UQ H 08B 2% "'P@ 5,8=6=. Cï 5=U H. Ć .&D ý$? H, O

(ý-< 2C ?, 2558. 68ï & ?%< ? =. 0?$? 5< 2ò$UQ= 3)ý.5,"C .5= .)

Öćøÿøćš Üÿćøóþĉ (toxin) ĀøĂČ Öćøÿøćš ÜĕïēĂôúŗ öŤ ×ĂÜđßĂČĚ ĒïÙìđĊ ø÷Ċ ÖĂŠ ēøÙ ēé÷đÞóćą
ÖćøđÖĉéēøÙ EMS Ēúą×Ě×Ċ ćü ÿüŠ îĀîÜęċ öćÝćÖÖćøÿĂČę ÿćøĒúąÖćøđóęöĉ ÝĞćîüî×ĂÜđßČĚĂÖĂŠ ēøÙ
ìęĊđøĊ÷ÖüŠć Quorum sensing Öćø÷Ćï÷ĆĚÜÖćøđóĉęöÝĞćîüîđßĚČĂÖŠĂēøÙ ēé÷ïćàĉúúĆÿĔîĀĆüđßČĚĂ
ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ìĊęĕð×Ćé×üćÜÖćøÿČęĂÿćøĒúąÖćøđóĉęöÝĞćîüî×ĂÜđßĚČĂÖŠĂēøÙ êšĂÜöĊÝĞćîüî
ĔÖúšđÙ÷Ċ ÜÖĆîóĂìÝęĊ ąđ×ćš ÙüïÙčöđßČĂĚ ÖŠĂēøÙ

%= 0ć 0<5K$'0? + < ò &,.1 I% "@H.-Ĉ î8J.

11

ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ìĆĚÜ 3 ßîĉé öĊÙčèÿöïĆêĉđðŨîēóøĕïēĂêĉÖ ßŠü÷ÖøąêčšîõĎöĉÙčšöÖĆî×ĂÜ
ÖčšÜ×ćüĒüîîćĕö ĔîÖćøðŜĂÜÖĆîĒúąÖĞćÝĆéđßČĚĂ V. parahaemolyticus (EMS/AHPND)
ĕéšé÷Ċ ĉÜę ×ċîĚ (ßĆ÷üčçĉ ĒúąÙèą, 2558)

Ratio Ratio ýþ<2J, "P@ 6 BS
3.5 BM
3 BL
2.5
2

1.5
1

0.5 HSP70 PE SP LGBP
0 proPO

-@$

ý2<þ J, "@P 48

3.5 BS
3 BM
2.5 BL
2
HSP70 PE SP LGBP
1.5 -$@
1

0.5
0 proPO

+=)"@P 3 =.I5 88 8 -@$ î8 =.H),þ? .; <%+D,? ,ïC $< 8 Cï =2I2$$=L,"L@P ï.%< 8=6=.
'5, ġ0$? ".Ĉ-ò &,.1 60< = L .ï %< Hý8ĊQ V. parahaemolyticus (EMS/AHPND)

12

3 =. -=-H)?þ,&.ć,=

&,.1Öćø×÷ć÷đóęĉöðøĉöćèĀĆüđßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 đðŨîÖćøđóęĉö

ÝčúĉîìøĊ÷ŤĔĀšöĊÝĞćîüîöćÖđóĊ÷ÜóĂ ÖŠĂîîĞćĕðĔßšĔîÖćøđóćąđúĊĚ÷ÜÿĆêüŤîĞĚć
đóĂęČ ìÝęĊ ąÿćöćøëđ×ćš ĕðĒ×ÜŠ ×îĆ ÖïĆ Ýúč îĉ ìø÷Ċ ÖŤ ĂŠ ēøÙìĂĊę ÷ĔŠĎ îïĂŠ đóćąđú÷ĚĊ ÜÿêĆ üîŤ ćĞĚ ßüŠ ÷ĔîÖćø÷ĂŠ ÷
ÿćøĂćĀćøĀøČĂÿćøĂĉîìøĊ÷ŤìęĊêÖÙšćÜĔîïŠĂ øüöëċÜÖćøđךćÙøĂïÙøĂÜóĚČîìęĊĔîøąïïìćÜđéĉî
ĂćĀćøÖčšÜ ĀøČĂÿĆêüŤîĞĚć đóČęĂðŜĂÜÖĆîĕöŠĔĀšÝčúĉîìøĊ÷ŤÖŠĂēøÙđךćöćÙøĂïÙøĂÜóĚČîìĊęÝîìĞćĔĀš
ÖčšÜìąđúĀøČĂÿĆêüŤîĞĚćđÖĉéēøÙ Öćø×÷ć÷ĀĆüđßČĚĂÝčúĉîìøĊ÷ŤêšĂÜöĊÖćøđêĉöĂćĀćøìęĊđðŨîĒĀúŠÜ
ÙćøŤïĂî (carbon) ĒúąĕîēêøđÝî (nitrogen) ìÝęĊ ćĞ đðîŨ êĂŠ Öćøđóĉöę ÝĞćîüîđßČĂĚ Ēúąðøöĉ ćè
đĂîĕàöŤ ēé÷ĔîÿĎêøÖćø×÷ć÷ĀĆüđßČĚĂÝčúîĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ĂćĀćøÿćĞ ĀøïĆ Ýúč ĉîìøĊ÷ŤÙČĂîĚĞćêćúìøć÷
(sucrose) ĀøČĂÖćÖîćĞĚ êćú ĀøČĂîĞćĚ êćúÖúēĎ Ùÿ (dextrose monohydrate) àęÜċ Ĕßđš ðîŨ ĒĀúÜŠ
ÙćøŤïĂî ×èąìęĊĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎðĀøČĂĂćĀćøÖčšÜìęĊöĊēðøêĊîÙŠĂîךćÜÿĎÜ đðŨîĒĀúŠÜ×ĂÜ
ĕîēêøđÝî ÖøèĊĔßšîĚĞćÿąĂćéìĊęöĊðøĉöćèÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĂ÷ĎŠîšĂ÷ đóČęĂîĞćöć×÷ć÷đóęĉöÝĞćîüî
đßČĚĂÝúč ĉîìø÷Ċ Ť àċÜę ĔîÿêĎ øóîĚČ åćî×ĂÜ ðö.1 ÖćøđêĉöĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøðĎ ìęĊđðîŨ ĒĀúÜŠ ÙćøŤïĂî
ĒúąĕîēêøđÝîúÜĕð àęċÜüĉíĊîĊĚđĀöćąÖĆïÖćøĔßš×÷ć÷đóęĉöÝĞćîüîÝčúĉîìøĊ÷Ť ÿĞćĀøĆïÖćøĔßš
ñÿöĂćĀćø ĀøČĂđðŨîēóøĕïēĂêĉÖ øüöìĚĆÜÖćøĔßšĔîēøÜđóćąôŦÖ ĒúąĂîčïćúìęĊĔßšîĞĚćÿąĂćé
ìĊęöĊðøĉöćèÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĔîîĞĚćîšĂ÷ ×èąìĊęÖćøđúĚĊ÷ÜÿĆêüŤîĞĚćĀøČĂÖčšÜìąđú đÖþêøÖøöĆÖðøąÿï
ðŦâĀćĔîÖćøÝĆéĀćĀøČĂđêøĊ÷öîĞĚćÿąĂćéìĊęöĊðøĉöćèöćÖđóĊ÷ÜóĂ ĔîÖćø×÷ć÷đóĉęöðøĉöćè
ĀĆüđßČĂĚ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ìĞćĔĀšÝćĞ đðîŨ êšĂÜĔßîš ĞćĚ ÝćÖïŠĂđúĊĚ÷Ü ĀøĂČ ïĂŠ óĆÖîćĚĞ àÜęċ öĊðøĉöćèÿćøĂîĉ ìøĊ÷Ť
êÖÙćš Ü ÿüŠ îĔĀâöŠ ćÝćÖĂćĀćøìÿĊę ąÿöđóöęĉ ðøöĉ ćèöćÖ×îċĚ êćöøą÷ąđüúć×ĂÜÖćøđú÷ĚĊ Ü éÜĆ îîĆĚ
ĔîÖćøđêø÷Ċ öîćĞĚ đóĂęČ Ĕßך ÷ć÷đóöęĉ ðøöĉ ćèĀüĆ đßĂČĚ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ĂćÝÝąĕöÝŠ ćĞ đðîŨ êĂš Üđêöĉ ĂćĀćøđöéĘ
ÿĞćđøĘÝøĎðđóČęĂđðŨîĒĀúŠÜ×ĂÜĕîēêøđÝî đîęČĂÜÝćÖÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ÿćöćøëĔßšĕîēêøđÝî
ÝćÖÿćøĂĉîìøĊ÷ìŤ ĂęĊ ÷ĎĔŠ îîĞćĚ ĕéš

13

2Ĥ#Ĉ -=-"@P 1 ( 0= 60< 8 &,.1)

1. ĀĆüđßČĂĚ ÝčúĉîìøĊ÷Ť ÝćĞ îüî 1 àĂÜ (100 ÖøöĆ ) ñÿöÖïĆ îĚćĞ ÿąĂćé (îĚćĞ ÝéČ ĀøĂČ îĚĞćđÙöĘ )
ÝĞćîüî 250 úĉêø

2. ĂćĀćøÖÜčš ÝĞćîüî 0.5 ÖĉēúÖøöĆ
3. ÖćÖîćĚĞ êćú ÝĞćîüî 0.5 úêĉ ø
4. ñÿöÿüŠ îñÿöìĆÜĚ ĀöéĔĀšđךćÖîĆ
5. đêöĉ ĂćÖćýîćî 36 ßęĆüēöÜ

2#Ĥ Ĉ -=-"@P 2 (J).L%J8 ? )

1. ĀĆüđßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ðøąöćè 20 ÖøĆö ĀøČĂĀüĆ đßČĂĚ Ýúč îĉ ìøĊ÷Ť ðö.1 îĚćĞ
20 öúĉ úúĉ êĉ ø

2. îćĚĞ êćúìøć÷ ĀøĂČ îĞĚćêćúÖúēĎ Ùÿ (Dextrose monohydrate) ÝĞćîüî 20 ÖøöĆ
3. ĂćĀćøÖÜčš ÿćĞ đøÝĘ øĎð (ïéúąđĂ÷Ċ é) ÝĞćîüî 2 ÖøĆö
4. îĞĚćÝČéìĊÿę ąĂćé 1 úêĉ ø đêĉöĂćÖćýđðîŨ đüúćðøąöćè 6 – 24 ßĆüę ēöÜ

(ĕöđŠ êĉöĂćÖćý 24 – 36 ßĆüę ēöÜ)

2#Ĥ Ĉ -=-"@P 3 (I- ý$? &,. J).L%J8 ? )

1. ĀüĆ đßĚĂČ Ýčúîĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 BL ĀøĂČ ðö.1 BS ĀøČĂ ðö.1 BM 20 öĉúúĉúêĉ ø
2. îĞĚćêćúìøć÷ ĀøČĂîćĚĞ êćúÖúĎēÙÿ (Dextrose monohydrate) ÝĞćîüî 20 ÖøĆö
3. ĂćĀćøÖÜšč ÿćĞ đøĘÝøĎð (ïéúąđĂĊ÷é) ÝĞćîüî 2 ÖøĆö
4. îĚćĞ ÝéČ ìÿĊę ąĂćé 1 úêĉ ø đêĉöĂćÖćýđðîŨ đüúćðøąöćè 6 – 24 ßüĆę ēöÜ

(ĕöđŠ êöĉ ĂćÖćý 24 – 36 ßüĆę ēöÜ)

14

2Ĥ# Ĉ -=-"P@ 4 (I- ý$ ? )

1. ĀüĆ đßĚĂČ Ýčúîĉ ìøĊ÷Ť ðö.1 BL ĀøČĂ ðö.1 BS
ĀøĂČ ðö.1 BM 200 öúĉ úĉúêĉ ø

2. îĞćĚ êćúìøć÷ ĀøČĂîćĞĚ êćúÖúēĎ Ùÿ (Dextrose monohydrate) ÝćĞ îüî 500 ÖøĆö
3. ĂćĀćøÖÜčš ÿćĞ đøÝĘ øĎðìĔęĊ ßš è ðÝŦ Ýïč Ćî (ïéúąđĂĊ÷é) ÝćĞ îüî 200 ÖøöĆ
4. îĞćĚ ÝéČ ĀøĂČ îĞćĚ đÙöĘ ìĊÿę ąĂćé ĀøČĂîćĞĚ ÝćÖïŠĂóÖĆ îĚĞćĀøĂČ ïĂŠ đú÷ĚĊ ÜìñęĊ ŠćîÖćøÖøĂÜ

đóĂęČ úéêąÖĂî ÿćøĒ×üîúĂ÷ ÝćĞ îüî 200 úĉêø
5. đêöĉ ĂćÖćýđðŨîđüúćðøąöćè 6 – 24 ßęĆüēöÜ (ĕöđŠ êöĉ ĂćÖćý 24 – 36 ßüęĆ ēöÜ)

Āöć÷đĀêč
• ×÷ć÷ĀüĆ đßĚČĂĒ÷Ößîéĉ êćöüĆêëčðøąÿÜÙŤ×ĂÜÖćøîćĞ ĕðĔßðš øąē÷ßîŤ
• ĔîÖøèĊìĊęĔßšîĞĚćÝćÖïŠĂđúĚĊ÷Üöć×÷ć÷ĀĆüđßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ĕöŠÝĞćđðŨîêšĂÜđêĉöĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎð đîČęĂÜÝćÖĔîîĚĞć

öĊðøĉöćèÿćøĂîĉ ìøĊ÷ŤĕîēêøđÝîđó÷Ċ ÜóĂ
• ×÷ć÷ĀĆüđßĚČĂĒ÷ÖßîĉéÖŠĂîîĞćöćĔÿŠĔîïŠĂđúĊĚ÷ÜĔîĂĆêøćÿŠüî BS:BM:BL đìŠćÖĆï 1:1:1 ߊü÷đóęĉöðøąÿĉìíĉõćó

ĔîÖćøÙüïÙčöđßČĂĚ üïĉ øēĉ Ă

2#Ĥ Ĉ -=-"@P 5

1. ĀüĆ đßĚČĂÝúč ĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ÝćĞ îüî 1 àĂÜ (100 ÖøöĆ ) ĀøČĂĀüĆ đßĂĚČ Ýúč îĉ ìøĊ÷Ť ðö.1 îĞĚć
200 öĉúúúĉ êĉ ø

2. îćĞĚ êćúìøć÷ ĀøČĂîćĚĞ êćúÖúĎēÙÿ (Dextrose monohydrate) ĀøĂČ ÖćÖîĚćĞ êćú
ÝćĞ îüî 500 ÖøĆö

3. ĂćĀćøÖčšÜÿćĞ đøĘÝøĎðìęĊĔßš è ðÝŦ ÝčïîĆ (ïéúąđĂĊ÷é) ÝĞćîüî 200 ÖøöĆ
4. îćĞĚ ÝéČ ĀøČĂîĚćĞ đÙĘöìęĊÿąĂćé ÝĞćîüî 200 úĉêø
5. đêöĉ ĂćÖćýđðŨîđüúćðøąöćè 6 – 24 ßüęĆ ēöÜ (ĕöđŠ êĉöĂćÖćý 24 – 36 ßĆęüēöÜ)

Āöć÷đĀêč
• Öćøđêöĉ ĂćĀćøÖšÜč ĔîëĆÜ×÷ć÷ đóĂČę ĔĀÝš čúîĉ ìøĊ÷ñŤ úêĉ đĂîĕàöŤ ÿĞćĀøĆï÷ŠĂ÷ÿćøĂćĀćøìĊĂę ÷ŠĔĎ îĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎð

ÖŠĂîìÝĊę ąîćĞ ĕð÷ŠĂ÷ÿúć÷ÿćøĂîĉ ìøĊ÷ŤìêęĊ ÖÙćš Üõć÷ĔîïŠĂ
• ĔîÖøèĊìĊęĔßšîĞĚćÝćÖïŠĂđúĊĚ÷Üöć×÷ć÷ĀĆüđßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ĕöŠÝĞćđðŨîêšĂÜđêĉöĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎð đîęČĂÜÝćÖĔîîĚĞć

öðĊ øöĉ ćèÿćøĂĉîìø÷Ċ ŤĕîēêøđÝîđó÷Ċ ÜóĂ

15

4 =.Kýï &,.1
K$ =.H)=;H0@Q- Cï ";H0

=.H0@Q- )î8I,î)$< #Cò C ï ";H0

îĂÖÝćÖÖćøðøïĆ ÿõćóĒüéúĂš öĔĀđš ĀöćąÿöÖïĆ Öćøđú÷ĊĚ ÜóĂŠ ĒöóŠ îĆ íŤč
ÖčšÜìąđú ĂćĀćø×ĂÜóŠĂóĆîíčŤđðŨîÿęĉÜìęĊöĊÙüćöÝĞćđðŨî ēé÷đÞóćąÖćøđÿøĉö
ÿøćš ÜÙüćöĒ×ÜĘ ĒøÜ×ĂÜÖÜšč ĒúąđøÜŠ ÖćøóçĆ îć×ĂÜøÜĆ ĕ×ÖŠ Üšč ìąđú đóø÷Ċ Üìøć÷
(Sand worm) ëČĂüŠćđðîŨ ĂćĀćøìĊęöÙĊ čèÙćŠ ìćÜĂćĀćøÿÜĎ đîęČĂÜÝćÖĂčéöĕð

éšü÷ēðøêĊî ĒøŠíćêč Ēúąĕ×öĆîìęĊÝĞćđðŨîêŠĂÖćø
óĆçîćøĆÜĕ׊×ĂÜÖčšÜìąđú ÖćøđÿøĉöÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1
ĔîđóøĊ÷Üìøć÷ìęĊđðŨîĂćĀćø×ĂÜÖčšÜìąđúÿćöćøë
ßüŠ ÷ðĂŜ ÜÖîĆ ĀøĂČ úéÙüćöđÿ÷ęĊ Ü×ĂÜēøÙìöęĊ ÿĊ ćđĀêÝč ćÖ
ĒïÙìĊđø÷Ċ ēé÷đÞóćąđßČĂĚ V. parahaemolyticus
ÿć÷óîĆ íÖčŤ ĂŠ ēøÙ EMS/AHPND

ÖćøđúĚĊ÷ÜóŠĂĒöŠóĆîíčŤÖčšÜìąđú ēé÷ÖćøĔÿŠ
ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 úÜĔîïŠĂđúĚĊ÷ÜóŠĂĒöŠóĆîíčŤĒúą
ĔîøąĀüćŠ ÜÖćøđêöĉ îćĚĞ đ×ćš ïĂŠ đú÷ĚĊ ÜóĂŠ ĒöóŠ îĆ íŤč Ēúąñÿö
ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ÖĆïĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎð ĂćĀćøÿé
ĀøČĂĂćĀćøößĊ üĊ êĉ ĔĀóš ŠĂĒöóŠ îĆ íŤčÖÜčš ÖĉîìÖč üîĆ

1. ÙüïÙčöÙčèõćóîĞĚćĔîïĂŠ đúĊĚ÷ÜóĂŠ ĒöóŠ ĆîíŤč
2. ÙüïÙöč đßĂČĚ ĒïÙìĊđøĊ÷ÖĂŠ ēøÙ
3. ĔßšđðîŨ ēóøĕïēĂêÖĉ đÿøöĉ ÿøćš ÜõöĎ ĉÙščöÖîĆ

16

=.H)=;I0;8$C%=00 D ï C ";H0

0D Cï "@PI ċ I. îĂÖÝćÖÝąêšĂÜđðŨîúĎÖÖčšÜ
ÿć÷óĆîíčŤéĊ ÝčúĉîìøĊ÷ŤĔîøąïïìćÜđéĉîĂćĀćøêšĂÜöĊÙüćö
ÿöéčú đóČęĂĔĀšøąïïõĎöĉÙčšöÖĆî×ĂÜúĎÖÖčšÜìĞćÜćîĕéšĂ÷ŠćÜöĊ
ðøąÿìĉ íõĉ ćó ÖćøĔßšÝčúîĉ ìø÷Ċ ēŤ óøĕïēĂêĉÖ ßüŠ ÷ĔĀÿš öéúč ×ĂÜ
Ýúč îĉ ìø÷Ċ ĔŤ îøąïïìćÜđéîĉ ĂćĀćø×ĂÜúÖĎ ÖÜšč ìćĞ Üćîĕééš ÷Ċ Üęĉ ×îċĚ Öćø
Ăîïč ćúúĎÖÖšÜč ìøĊę ąéïĆ ĂčèĀõĎöĉ 31 – 33 ĂÜýćđàúđà÷Ċ ÿ îćî 7 üĆî
ßüŠ ÷úéÙüćöđÿ÷ęĊ ÜÝćÖÖćøêéĉ đßĂĚČ ĕüøÿĆ êüĆ ĒéÜéüÜ×ćü (White spot syndrome virus; WSSV,
Wongmaneeprateep et al., 2010) ĒêŠÖćøĂîïč ćúìĂĊę čèĀõĎöÿĉ ÜĎ ìĞćĔĀđš ßĂĚČ ĒïÙìĊđøĊ÷đóęĉö
ÝĞćîüîĕéšøüéđøüĘ ēé÷đÞóćąĒïÙìĊđø÷Ċ ÖŠĂēøÙ ÖćøĔßš÷ćðäĉßüĊ îąÝąìĞćúć÷ÿöéúč Ýúč îĉ ìøĊ÷ŤìĊę
öĊðøąē÷ßîŤĔîøąïïìćÜđéĉîĂćĀćø đðŨîñúĔĀšøąéĆïõĎöĉÙčšöÖĆî×ĂÜÖčšÜúéúÜ ÖćøĔßšÝčúĉîìøĊ÷Ť
ðö.1 đðŨîēóøĕïēĂêĉÖđóČęĂÙüïÙčöđßĚČĂÖŠĂēøÙĒúąìéĒìîÖćøĔßš÷ćðäĉßĊüîą ÝąßŠü÷ÿøšćÜ
ÿöéčúÝčúĉîìøĊ÷Ť øüöëċÜÖćøÿøšćÜÿõćóĒüéúšĂöĔîìćÜđéĉîĂćĀćøĔĀšđĀöćąÿöÖĆïÝčúĉîìøĊ÷Ť
ìöĊę Ċðøąē÷ßîŤ ßŠü÷ĔĀøš ąïïõĎöĉÙöčš ÖĆî×ĂÜÖščÜé×Ċ Ěîċ

=.8$C%=00 D ï C .2î , <% =.Kýï ġ0?$".Ĉ-ò &,.1

đóęĂČ ñÿöÖĆïĂćĀćøĒúąđêöĉ úÜĔîîćĞĚ ìčÖüîĆ ĒïŠÜđðŨî 2 øą÷ą ÙĂČ
1. ÖćøĂîïč ćúúÖĎ ÖÜšč ĔîēøÜđóćąôÖŦ ĒúąĂîïč ćú ēé÷đøöĉę êÜĆĚ ĒêøŠ ą÷ą Nauplii ëÜċ øą÷ą

Post larva 12 (PL12) đóĂČę ĔĀšÖÜšč öĊĂü÷Ć üąĒúąø÷ćÜÙìŤ ĊęÿöïøĎ èŤ ÖĂŠ îÖćøðúŠĂ÷úÜ
ïĂŠ đúĊĚ÷ÜÖščÜ
2. ÖćøĂîïč ćúúÖĎ ÖÜšč ĀøĂČ ÖćøßćĞ ÖÜšč đðîŨ ÖćøĂîïč ćúúÖĎ ÖÜšč êĂŠ ÝćÖøą÷ą PL12 đóĂęČ ĔĀš
úĎÖÖščÜö×Ċ îćéēê×îċĚ øąïïõöĎ Ùĉ šöč ÖĆî×ĂÜÖÜšč óĆçîćöćÖ×ċîĚ öĊÙüćöĒ×ĘÜĒøÜöćÖ×ċĚî
úéÙüćöđÿęĊ÷ÜĔîÖćøđÖĉéēøÙ øüöëċÜߊü÷øŠîøą÷ąđüúćÖćøđúĊĚ÷ÜÖčšÜ ēé÷ÿŠüîĔĀâŠ
đÖþêøÖøÝą÷šć÷úĎÖÖčšÜĕð÷ĆÜïŠĂĂîčïćúìęĊöĊ×îćéĔĀâŠ×Ěċî õć÷ĔîïŠĂöĊøąïïđêĉö
ĂćÖćýđó÷Ċ ÜóĂìÝĊę ąøÖĆ þćøąéïĆ ðøöĉ ćèĂĂÖàđĉ Ýîúąúć÷îćĞĚ (dissolvedoxygen;DO)
êúĂéüîĆ ĕöêŠ ćęĞ ÖüćŠ 5 mg/l. ēé÷öøĊ ą÷ąđüúćĔîÖćøĂîïč ćúÖÜšč êĂŠ ÝćÖÖÜšč øą÷ą PL12
ðøąöćè 20 – 30 üîĆ ÖŠĂîðúĂŠ ÷úÜĔîïĂŠ đúĚ÷Ċ Ü

17

=.Kýï ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1 6.8Ċ &,.1 BL 6.Ċ8 &,.1 BS 6.8Ċ &,.1 BM

H&$õ J).L%J8 ? 5U=6.<% =.8$%C =0 Cï ";H0

• ×÷ć÷ĀĆüđßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ťêćö 2#Ĥ Ĉ -=-"@P 3 ÝćÖîĆĚîñÿöÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ìęĊ×÷ć÷Ēúšü
20 – 50 öĉúúĉúĉêøÖĆïĂćĀćøđöĘéÿĞćđøĘÝøĎð ĀøČĂĂćĀćøÿé (ðøĆïđóęĉö×ĚċîêćöĂć÷č×ĂÜÖčšÜ
Ēúąðøöĉ ćèđßČĚĂüïĉ øēĉ ĂìĊêę øüÝóïĔîîĞĚćĒúąĔîêĆüÖčšÜ)

• BL ßüŠ ÷÷ĂŠ ÷ēðøêĊî ÖšÜč éĎéàċöÿćøĂćĀćøĕééš Ċ ÖÜšč đÝøĉâđêĉïēêéĊ
• BS ÷ïĆ ÷ÜĚĆ Öćøÿøćš ÜĕïēĂôúŗ öŤ úé pH ĔîìćÜđéîĉ ĂćĀćøÖÜšč úéÙüćöđÿ÷ęĊ Ü×ĂÜēøÙ EMS/AHPND
• BM ÙüïÙčöÖćøđßČĂĚ V. harveyi úéÙüćöđÿ÷ęĊ ÜēøÙđøČĂÜĒÿÜĔîÖčÜš ìąđú

Āöć÷đĀêč
- ÖøèĊöĊñúĉêõĆèæŤ ðö.1 BL/BS/BM đóĊ÷ÜóĂ ÿćöćøëĔßšñúĉêõĆèæŤ ðö.1 îĚĞć 20 öĉúúĉúĉêø ñÿöĂćĀćø

1 Öēĉ úÖøĆö ĕéšēé÷êøÜ
- ÿćöćøë×÷ć÷ĀüĆ đßĂČĚ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ĒêúŠ ąßîéĉ ĒúąîćĞ öćøüöÖĂŠ îÖćøîćĞ öćñÿöĂćĀćøĕéš ĔîÿéĆ ÿüŠ î 1:1 ĀøĂČ 1:1:1

=.Kýï ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1 6.8Ċ &,.1 BL 6.8Ċ &,.1 BS 6.Ċ8 &,.1 BM

H)8PB 2% C,HýĊQ8I0;.< 4= C +=)$UQ=K$%î8 8$C%=0 Cï ";H0

• ×÷ć÷ĀĆüđßĚČĂêćö 2Ĥ# Ĉ -=-"P@ 4 ÝćÖîĚĆîđêĉöÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ìęĊ×÷ć÷Ēúšü 50 – 500
öĉúúĉúĉêø/îĞĚć 1,000 úĉêø (ðøĆïđóĉęöêćöĂć÷č×ĂÜÖčšÜ ĀøČĂðøĉöćèÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĔîîĚĞć Ēúą
ðøĉöćèđßĚČĂüĉïøĉēĂìĊęêøüÝóïĔîîĚĞćĒúąĔîêĆüÖčšÜ) đêĉö ðö.1 ìčÖüĆî ÖøèĊìĊęöĊÖćøđðúĊę÷î
ëćŠ ÷îĞĚćöćÖÖüćŠ üîĆ úą 1 ÙøĚÜĆ ĔĀšđêĉö ðö.1 ìÖč ÙøĆĚÜìęĊöÖĊ ćøđðúĊ÷ę îëŠć÷îĚĞćöćÖÖüćŠ 50%

18

=.Ký6ï <2HýQ8Ċ ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1 '=î $8=6=.,@ýĈ2Ĥ

H).Ĉ- ".=-

ÖćøĔßĀš üĆ đßĂĚČ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 đðîŨ ēóøĕïēĂêÖĉ đóĂČę ÙüïÙöč đßĂĚČ V. parahaemolyticus
(EMS/AHPND) ĔîóĂŠ ĒöóŠ îĆ íÖŤč Üšč ēé÷ñćŠ îìćÜđóø÷Ċ Üìøć÷ìöęĊ ßĊ üĊ êĉ ēé÷ÖćøñÿöÝúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1
ĀøĂČ ðö.1 BL Ēúą BS ÖïĆ ĂćĀćøÖÜšč ìĔĊę ßđš ðîŨ ĂćĀćø×ĂÜđóø÷Ċ ÜìÖč üîĆ 2#Ĥ Ĉ -=-"P@ 2 6.8Ċ 3
(ÿêĎ øēóøĕïēĂêÖĉ )

8=.ò"@H,-@

ÖćøĔßšĀĆüđßČĚĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 BL ĀøČĂ BS ĀøČĂ BL+BS (1:1) đóČęĂÙüïÙčöđßĚČĂ
V. parahaemolyticus ÿć÷óîĆ íìčŤ ęĊÖĂŠ ēøÙ EMS ĔîúĎÖÖčšÜüĆ÷ĂĂŠ îēé÷ñćŠ îìćÜĂćøŤìĊđö÷Ċ
ößĊ Ċüêĉ

• ×÷ć÷ĀĆüđßĂČĚ ðö.1 êćö 2Ĥ# Ĉ -=-"@P 3
Ýčúîĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 BL ĔîĂĆêøćÿŠüî 1 úĉêø/ĂćøìŤ ĊđöĊ÷ 100 úĉêø ĔÿŠÝčúĉîìø÷Ċ Ť ðö.1

úÜĔîëÜĆ ĂćøìŤ đĊ ö÷Ċ ĒøÖôŦÖ đêöĉ ĂćÖćý îćî 2 – 12 ßĆęüēöÜ ÖĂŠ îîćĞ ĕðđðîŨ ĂćĀćøúÖĎ ÖÜčš ĀøĂČ
ÿĆêüŤîĞĚćüĆ÷ĂŠĂî ĔîēøÜđóćąôŦÖ Ăîčïćú ĒúąĔîߊüÜĒøÖ×ĂÜÖćøĂîčïćúúĎÖÖčšÜĔîïŠĂßĞć/
ïĂŠ Ăîïč ćú/ÖøąßĆÜĂîčïćú ßüŠ ÷đÿøĉöÖćøđÝøâĉ đêĉïēêĒúąÙüćöĒ×ÜĘ ĒøÜ×ĂÜúÖĎ ÖščÜ

19

'0 8 =.H5.,ć B. licheniformis 5=6.=î - =2 I0;$U=Q 6,< 5<%&;. K$8=.ò"H@ ,-@ "PH@ &$õ 8=6=.
0D C ï =2I2$$=L,.;-; PL13 H)BP8 2% C,HýĊQ8 V. parahaemolyticus (AHPND)
I0;8< .=.8 =-

80 77 69
70 60
60
50 46

40

30

20

10

0 2% ,C B. Iicheniformis (Sch5i=z6o.cî=h-y t=r2ium) $Q=U 6, < 5%< &;.

U=$2$2%Ĥ .ćJ8 î8I% "H@ .-Ĉ " <ÿ 6, (%) 8< .=.8 = EMS (%)
)<ý.Ĉ 3)ý. .;%@P

+=)"@P 4 H&.-Ĉ %H"-@ %&.;5"? #ć+=) 8 B. licheniformis, 5=6.î=- =2 (Schizochytrium sp.)
I0;$=UQ 6, < 5%< &;. K$ =. 2% ,C Hý8ĊQ V. parahaemolyticus I0;0 =.H ? J. EMS/AHPND

=.Kýï &,.1 K$.;62=î =.H0@-Q

Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 öðĊ øąÿìĉ íõĉ ćó÷ĂŠ ÷ÿúć÷ÿćøĂîĉ ìø÷Ċ ĒŤ úąđðîŨ ēóøĕïēĂêÖĉ ßüŠ ÷ÙüïÙöč
ĒïÙìĊđøĊ÷ÖŠĂēø٠ߊü÷ĔĀšÖčšÜéĎéàċöÿćøĂćĀćøĕéšéĊ ÖčšÜĒ×ĘÜĒøÜ öĊĂĆêøćÖćøđÝøĉâđêĉïēêìęĊéĊ
àċęÜÿćøĂĉîìøĊ÷ŤìęĊÿąÿöĔîïŠĂ ÿŠüîĔĀâŠöćÝćÖĂćĀćøÖčšÜìęĊđĀúČĂêÖÙšćÜ Ēúą×ĚĊÖčšÜ ìĚĆÜìĊęĂ÷ĎŠ
ĔîÿõćóđðŨîêąÖĂî ĒúąĔîøĎðÿćøĂĉîìøĊ÷Ťúąúć÷îĚĞć ìĞćĔĀšđßĚČĂÖŠĂēøÙđóęĉöÝĞćîüîĕéšĂ÷ŠćÜ
øüéđøüĘ éÜĆ îîĆĚ ÖćøĔßÝš úč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 đóĂČę ÷ĂŠ ÷ÿúć÷ÿćøĂîĉ ìø÷Ċ Ť ĒúąÙüïÙöč đßĂĚČ ÖĂŠ ēøÙ ÝćĞ đðîŨ
êšĂÜöĊðøĉöćèöćÖóĂ ĒúąöĊÖćøĔßšđðŨîðøąÝĞćĂ÷ŠćÜêŠĂđîČęĂÜĀøČĂìčÖüĆî êúĂéߊüÜøą÷ą
×ĂÜÖćøđúĊ÷Ě ÜÖÜšč đóęČĂĔĀšđßĚĂČ ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ìĞćÜćîĕéšĂ÷ćŠ ÜöĊðøąÿìĉ íõĉ ćó

20

=.H0-Q@

=.H .Ĉ-,%î8 (%8î ?$)

îćĞ êąÖĂîđúîĂĂÖÝćÖïŠĂ
êćÖïĂŠ ÝîóîČĚ ïĂŠ ĒĀšÜ
ĕëóøüîóĚîČ ïŠĂđóČęĂóúĉÖĀîćš éĉî
ĀüćŠ îðĎîöćøŤú (CaCO3) ĀøĂČ ðîĎ øšĂî (CaO) ĔîĂêĆ øć 500 – 1,000 Öēĉ úÖøĆö/ĕøŠ
îĞćîĞĚćđךćïŠĂđúĚĊ÷ÜĔĀšóĂìŠüöóČĚîïŠĂ ðøąöćè 5 – 10 đàîêĉđöêø (ĔßšîĚĞćÝČé ëšćöĊ)
üĆéÙŠć pH ×ĂÜîĚćĞ ĒúąÝéïĆîìċÖ
đêĉöÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ìęĊ×÷ć÷đóČęĂđóĉęöðøĉöćèđßĚČĂ 2Ĥ# Ĉ -=-"P@ 1 6.8Ċ 5 ĔîĂĆêøć
400 – 800 úêĉ ø/ĕøŠ
úćÖēàĀŠ øĂČ ĕëóøüîüîĆ úą 1 ÙøĚĆÜ (đêöĉ Ýúč îĉ ìø÷Ċ ŤìÖč ÙøĆÜĚ ) ÝîÖøąìĆÜę ÿĊ×ĂÜîĚĞćĒúąéĉîÝćÜúÜ
Ēúą pH ×ĂÜîćĚĞ ĔîïĂŠ öÙĊ ćŠ ĔÖúđš Ù÷Ċ ÜÖïĆ ÙćŠ pH ×ĂÜîćĚĞ ìđĊę êöĉ đ×ćš öćĔîüîĆ ĒøÖÖĂŠ îÖćøúćÖēàŠ
îćĞ îćĚĞ ÝćÖïĂŠ óÖĆ ìñĊę ćŠ îÖćøïćĞ ïéĆ Ēúüš đ×ćš ÿïŠĎ ĂŠ đú÷ĊĚ ÜÝîëÜċ øąéïĆ ìĔĊę ßĔš îÖćøĂîïč ćúĀøĂČ đú÷ĊĚ ÜÖÜšč
ÖćĞ ÝéĆ óćĀą×ĂÜēøÙĕüøÿĆ éüš ÷ÿćøđÙöÖĊ ćĞ ÝéĆ óćĀą×ĂÜēøÙ đßîŠ ĕêøÙúĂøôŤ Ăî (Trichlorfon)
đêöĉ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ìĊę×÷ć÷Ēúüš ĔîĂĆêøć 200 – 400 úĉêø/ĕøŠ
ĂćÝđêöĉ øĞćĀöÖĆ đóČĂę ÿøćš ÜĂćĀćøíøøößćêđĉ óęĂČ đðŨîĂćĀćø×ĂÜúÖĎ ÖčÜš ĔîߊüÜ 7 – 14 üĆîĒøÖ
ĀøČĂĔßšĂćøŤìđĊ ö÷Ċ ìĊęñŠćîÖćøđÿøĉö Ýúč ĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ĔÿŠúÜĔîïŠĂđóČęĂìéĒìîÖćøÿøšćÜĂćĀćø
íøøößćêĉ

Āöć÷đĀêč Öćøđêöĉ ðîĎ ×ćüîĂÖÝćÖßüŠ ÷ÖćĞ ÝéĆ đßĂĚČ ÖĂŠ ēøÙ đöĂČę úąúć÷îćĞĚ ÝąđÖéĉ ðäÖĉ øĉ ÷ĉ ćÖïĆ ÙćøïŤ ĂîĕéĂĂÖĕàéŤ (CO2)
ēé÷đÞóćąìĊđę ÖĉéÝćÖÖćø÷ŠĂ÷ÿćøĂîĉ ìø÷Ċ ׍ ĂÜÝčúîĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ߊü÷đóöĉę ÙŠćĂúĆ Ùćĕúî׍ ĂÜîĞĚć ìćĞ ĔĀÖš ćøìćĞ Üćî×ĂÜ
Ýúč ĉîìø÷Ċ Ť ðö.1 ĒúąÝčúîĉ ìø÷Ċ ŤÖúöčŠ ĕîêøĕĉ ôĂÜĉ ĒïÙìĊđøĊ÷ (Nitrifying bacteria) ìćĞ ÜćîĕéšéĊ×îĚċ

21

=.H .Ĉ-,%8î "P@&)D BQ$%8î ï2-I'$î PE 6.8Ċ HDPE 100%

úšćÜìĞćÙüćöÿąĂćéïŠĂ (ĂćÝĔßšñúĉêõĆèæŤîĞĚć÷ćúšćÜÝćî) đóČęĂÖĞćÝĆéĕïēĂôŗúŤö×ĂÜ
đßĚĂČ ĒïÙìĊđø÷Ċ ÖŠĂēøÙ
êćÖïĂŠ ĔĀšĒĀÜš
îćĞ îćĚĞ ÝćÖïĂŠ óÖĆ îćĞĚ ìñęĊ ćŠ îÖćøÖøĂÜéüš ÷Ĕ÷ôĎ đêöĉ ĔĀîš ćĞĚ ìüŠ öóîĚČ ïĂŠ ðøąöćè 20 – 30
đàîêĉđöêø (Ĕßîš ĚĞćÝéČ ëšćö)Ċ
đêöĉ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ìñĊę ćŠ îÖćø×÷ć÷đóöęĉ ÝćĞ îüîđßĂĚČ 2#Ĥ Ĉ -=-"@P 1 6.Ċ8 5 ĔîĂêĆ øć
200 – 400 úêĉ ø/ĕøŠ (ðö.1 ĀøĂČ ðö.1 BS ĀøĂČ ðö. 1 BL) đóĂęČ ÷ĂŠ ÷ÿúć÷ÿćøĂîĉ ìø÷Ċ Ť
ĔîîĚĞć
îĞćîĞĚćìĊęñŠćîÖćøïĞćïĆéĒúšüđךćÿĎŠïŠĂđúĚĊ÷ÜÝîëċÜøąéĆïìĊęĔßšĔîÖćøĂîčïćúĀøČĂđúĊĚ÷ÜÖčšÜ
ÖøèĊĕöŠöĊïŠĂóĆÖîĚĞćĀøČĂöĊÙüćöđÿęĊ÷ÜÖćøðîđðŚŪĂîéšü÷đßĚČĂÖŠĂēøÙ ĔĀšĔßšÙúĂøĊî
éŠćÜìĆïìöĉ ĕĂēĂéĊî đðŨîêšî ĔîÖćøÛćŠ đßĚČĂ
ÖĞćÝĆéóćĀą×ĂÜēøÙĕüøĆÿéšü÷ÿćøđÙöĊÖĞćÝĆéóćĀą×ĂÜēøÙ đߊî ĕêøÙúĂøŤôĂî
(Trichlorfon)
đêöĉ Ýčúĉîìø÷Ċ Ť ðö.1 ĔîĂĆêøć 200 – 400 úĉêø/ĕøŠ đóęČĂ÷ŠĂ÷ÿúć÷àćÖ×ĂÜÿĉęÜößĊ üĊ ĉêìęĊ
êć÷ÝćÖÖćøĔßšÿćøÛćŠ đßČĂĚ ĒúąÛŠćóćĀą
ÿćöćøëĔßÿš îĊ ćĞĚ đì÷Ċ öđóĂČę úéÙüćöđÙø÷Ċ é×ĂÜúÖĎ ÖÜšč ĒúąÙüïÙöč ðøöĉ ćèĒóúÜÖêŤ Ăî

22

=. ? <ÿ .;%%H ,? 8= =3

ëČĂüŠćđðŨîĀĆüĔÝÿĞćÙĆâìęĊìĞćĔĀšÖćøĔßšÝčúĉîìøĊ÷Ť đóęČĂĔĀšÖćøđóćąđúĚĊ÷ÜÖčšÜìąđúĀøČĂ
ÿêĆ üîŤ ćĞĚ ðøąÿïñúÿćĞ đøÝĘ Öćøđóöęĉ ðøöĉ ćèĂĂÖàđĉ ÝîĔîîćĚĞ ĔĀđš ó÷Ċ ÜóĂĒúąđĀöćąÿö
ÖïĆ ÙüćöĀîćĒîŠî×ĂÜÖščÜĒúąÙüćöêšĂÜÖćø×ĂÜÝúč îĉ ìøĊ÷Ť ēé÷ĔïóĆéêĊîćĞĚ ìćĞ ĀîšćìęĊ
đóęĉöðøĉöćèĂĂÖàĉđÝîĒúąøüöêąÖĂîđúîđךćÿĎŠÖúćÜïŠĂÖŠĂîéĎéĂĂÖĕðìęĊïŠĂ
đÖĘïđúî ĀøČĂïŠĂêÖêąÖĂî îĚĞćÿŠüîïîÝąÿŠÜĕð÷ĆÜïŠĂïĞćïĆéĀøČĂïŠĂóĆÖîĞĚćìĊęöĊðúć
ßîĉéìęĊđĀöćąÿöÖĆïÙüćöđÙĘö×ĂÜîĚĞćĂćýĆ÷Ă÷ĎŠ đߊî ðúćîüúÝĆîìøŤìąđú ðúćîĉú
ðúćìïĆ ìöĉ ðúćĀöĂđìý Ēúąðúćêąđó÷Ċ î (îćĚĞ ÙüćöđÙöĘ ĕöÙŠ üøđÖîĉ 5 ppt.) đðîŨ êîš
đóęĂČ ĔĀðš úćđÖĘïÖĉîđýþĂćĀćøìđĊę ĀúĂČ àćÖÖčÜš ĀøĂČ êąÖĂîĒóúÜÖêŤ ĂîĒúąêąÖĂî
ÝčúĉîìøĊ÷ŤÿŠüîđÖĉî øüöìĚĆÜÿĉęÜ×ĆïëŠć÷×ĂÜðúć÷ĆÜߊü÷ÿøšćÜÿöéčúÝčúĉîìøĊ÷ŤĔîîĚĞć
ĂćÝêĉéêĚĆÜøąïïđêĉöĂćÖćýĔêšîĞĚćߊü÷đóęĉöðøĉöćèĂĂÖàĉđÝîĒúąĒ×üîúĂ÷êąÖĂî
ĂĉîìøĊ÷ŤĔîïŠĂđú÷ĊĚ Ü đóęČĂĔĀÝš úč ĉîìøĊ÷Ť÷ŠĂ÷ÿúć÷Ăîĉ ìøĊ÷ĕŤ ééš Ċ÷ĉÜę ×Ěċî úéÙüćöđÿĊę÷Ü×ĂÜ
Öćø÷ŠĂ÷ÿúć÷ÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĔîÿõćó×ćéĂĂÖàĉđÝî ìęĊĂćÝìĞćĔĀšđÖĉéĒÖŢÿóĉþìĊęđðŨî
ĂîĆ êøć÷êŠĂÖÜčš ìąđúĀøČĂÿêĆ üîŤ ĚĞćĕéš

&0=$20 <$".ò";H0

https://www.technologychaoban.com/fishery-technology/article_41807

23

=.Ký ï ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1 K$.;62=î =.H0@Q-

H .Ĉ-,%8î 400 – 800 0? ./L.î
5.=ï 8=6=.#..,ý= ? 50 – 100 0? ./L.î
'5, 0ġ $? ".-Ĉ ò &,.1 <%8=6=. 20 – 50 ,0? 0?0? .
K6ï ?$"C ,B8Q ÿ< I îH.þć,K6ï8=6=.H, O 5U=H.Ć .&D
08 .;-;H20= 8 =.H0Q@-
.;-;H20= =.H0Q@- 1 – 15 2$<
H ?, ġ0$? ".Ĉ-òK$%î8H0Q-@ 50 – 100 0? ./L.î
"C 2<$6.Ċ8"C 2 – 3 2<$
.;-;H20= =.H0-Q@ 15 – 30 2$<
H ?, 0ġ ?$".Ĉ-òK$%î8H0@Q- 50 – 200 0? ./L.î
"C 2$< 6.Ċ8"C 2 – 3 2<$
.;-;H20= =.H0-@Q 30 – 60 2<$
H ,? 0ġ $? ".-Ĉ òK$%î8H0@-Q 200 – 400 0? ./L.î
" C 2<$6.Ċ8" C 2 2<$
.;-;H20= =.H0Q@- ,= 2î= 60 2<$
H ,? ġ0?$".Ĉ-òK$%8î H0@Q- 200 – 500 0? ./L.î " C 2<$
Āöć÷đĀêč
• đóĉęöðøąÿĉìíĉõćóĔîÖćøÙüïÙčöđßČĚĂüĉïøĉēĂ ēé÷Öćø×÷ć÷ĀĆüđßČĚĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 Ē÷Ößîĉé (üĉíĊ×÷ć÷ìĊę 4)
ĔîĂêĆ øćÿŠüî 1:1:1
• ðøĉöćèÖćøĔßšÝúč ĉîìøĊ÷Ť đóöĉę ×îĚċ êćöøą÷ąđüúćÖćøđú÷ĚĊ Ü ìęĊöĊðøöĉ ćèÿćøĂĉîìø÷Ċ ŤêÖÙćš ÜĒúąÿąÿöõć÷ĔîïĂŠ
• úéðøöĉ ćèÖćøĔßÝš úč îĉ ìøĊ÷đŤ öČęĂ pH êćęĞ ÖüŠć 7.6 ĀøĂČ ðøïĆ đóęöĉ ðøöĉ ćèđöęČĂ pH ÿĎÜÖüćŠ 7.8 đóęČĂúéÙüćöđÿ÷Ċę Ü
×ĂÜēøÙìđęĊ ÖĉéÝćÖđßĂČĚ üĉïøĉēĂ

24

5 =.$U= &,.1
L&Kýï&.;J-ý$ò =, C 5,%< ?

đóČęĂïĞćïĆéÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĔîøąĀüŠćÜÖćøđêøĊ÷öïŠĂ ēé÷×÷ć÷ ðö.1 ĀøČĂ BS
2#Ĥ Ĉ -=-"P@ 1 6.8Ċ 5 ĔîĂĆêøćÿŠüî 400 – 800 úêĉ ø/ĕøŠ
đóĂČę ÷ĂŠ ÷ÿúć÷ÿćøĂĉîìø÷Ċ Ť ìêęĊ ÖÙćš ÜĔîïĂŠ đú÷ĚĊ Ü ēé÷Öćøđóöęĉ ðøĉöćèÖćøĔßêš ćöĂć÷č
×ĂÜÖćøđú÷ĚĊ ÜĀøČĂðøöĉ ćèÿćøĂîĉ ìø÷Ċ ŤĔîïŠĂđú÷ĚĊ Ü ēé÷×÷ć÷ ðö.1 ĀøĂČ ðö. BS Ēúą
BL Ē÷ÖëÜĆ ×÷ć÷ Ĕîðøöĉ ćèìđęĊ ìćŠ ÖîĆ 2Ĥ#Ĉ -=-"P@ 1 6.8Ċ 4 ĔîĂêĆ øćøüö 50 – 500
úêĉ ø/ĕøŠ/îćĞĚ úÖċ 1 đöêø đðŗéđÙøĂČę ÜêîĊ ĚćĞ ĔĀšĂćÖćýđêöĘ ìęĊ (úé pH ×ĂÜîĞĚćĔĀšĔÿŠ ðö.1
×÷ć÷ úÜĔîïŠĂĔîßüŠ ÜđüúćÖúćÜÙîČ (20.00 – 22.00 î.)
úéðøöĉ ćèĒĂöēöđîĊ÷ ĕîĕêøìŤ ĕîđêøì ×÷ć÷ ðö.1 BL 2Ĥ# Ĉ -=-"P@ 4 ĔîĂêĆ øć
50 – 400 úĉêø/ĕøŠ
đóĂČę đðîŨ ēóøĕïēĂêÖĉ ĒúąÙüïÙöč đßĚĂČ ĒïÙìđĊ øĊ÷ÖĂŠ ēøÙ ēé÷×÷ć÷ ðö.1 ĀøČĂ ðö.1
BL/BS/BM Ē÷ÖëÜĆ ×÷ć÷ Ĕîðøöĉ ćèìęđĊ ìŠćÖîĆ 2#Ĥ Ĉ -=-"@P 1 6.8Ċ 4 ĒúšüîćĞ ĕðĔßš
đóęČĂÙüïÙčöđßĚČĂĔîïŠĂđúĊĚ÷Ü ĔîĂĆêøć 50 – 200 úĉêø/ĕøŠ đðŗéđÙøęČĂÜêĊîĚĞćĔĀšĂćÖćý
đêĘöìĊę ĒúąñÿöÖĆïĂćĀćøđöĘéÿćĞ đøĘÝøðĎ ĀøČĂĂćĀćøÿéĔîĂĆêøć 20 – 50 öúĉ úĉúêĉ ø/
ĂćĀćø 1 ÖĉēúÖøĆö 2#Ĥ Ĉ -=-"P@ 2 6.Ċ8 3
đóČęĂÿøšćÜĂćĀćøíøøößćêĉ ēé÷ĔßšÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ÿĎêøñÿöøĞć ÿćéĔĀšìęĆüïŠĂđúĊĚ÷Ü
ĔîĂĆêøć 50 – 100 úĉêø/ĕøŠ

25

đóęČĂÙüïÙčöĒïÙìĊđøĊ÷đøČĂÜĒÿÜ (V. harveyi) ēé÷Ĕßš ðö.1 BM ĀøČĂ ðö.1
2#Ĥ Ĉ -=-"P@ 1 6.8Ċ 4 đêĉöúÜĔîïĂŠ đú÷ĚĊ Ü ĔîĂêĆ øć 50 – 200 úêĉ ø/ĕøŠ ĀøĂČ ĔîĂĆêøć
50 – 500 öúĉ úĉúĉêø/îćĞĚ 1,000 úĉêø (1 êîĆ ) 2Ĥ#Ĉ -=-"@P 4 ÿćĞ ĀøĆïïĂŠ Ăîïč ćú
ĀøČĂñÿöĂćĀćø 20 – 50 öúĉ úúĉ ĉêø/ĂćĀćø 1 ÖĉēúÖøöĆ 2Ĥ# Ĉ -=-"P@ 2 6.8Ċ 3
đóęČĂÙüïÙöč ēøÙ EMS/AHPND ĒúąĂćÖćø×ĚĊ×ćü ēé÷×÷ć÷ ðö.1 ĀøČĂ ðö. BS
Ēúą BL Ē÷ÖëĆÜ×÷ć÷ ĔîðøĉöćèìĊęđìŠćÖĆî 2Ĥ# Ĉ -=-"P@ 1 6.8Ċ 4 ĔîĂĆêøćøüö
50 – 500 úĉêø/ĕøŠ/îĞĚćúċÖ 1 đöêø đóĉęöðøĉöćèÖćøĔßšêćöĂć÷č×ĂÜÖćøđúĊĚ÷ÜĀøČĂ
ðøĉöćèÿćøĂĉîìøĊ÷ŤĔîïŠĂđúĚĊ÷Ü đðŗéđÙøČęĂÜêĊîĚĞćĔĀšĂćÖćýđêĘöìęĊ ÿćéĔĀšìęĆüïŠĂđúĊĚ÷Ü
ĔîđüúćÖúćÜüĆî ìčÖ ė üĆî øŠüöÖĆïÖćøñÿö ðö.1 ÿĎêøĕóøĕïēĂêĉÖĔĀšÖĉîìčÖöČĚĂ

(H5.,ć 2=,I ċ I. I0; =.H .pć H %? J 8 ïC 2ï - =.'5, DL-Methionine 2 .,<
+ L-Lysine 2 .,< /8=6=. 1 J? 0 .,< '5,8=6=.K6 ï ï C $? H&$õ &.; =U )

Öćøđóöęĉ – úéÖćøĔßÝš čúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 êćöÙćŠ pH ×ĂÜîćĚĞ ēé÷ĔĀš pH Ă÷ĎŠĔîߊüÜ
7.6 – 7.8 ĒúąĔîøĂïüĆîđðúęĊ÷îĒðúÜĕöŠđÖĉî 0.3 ëćš pH ×ĂÜîĚĞćÿĎÜ ĔĀšđóęĉöðøĉöćè
ÖćøĔßšÝčúîĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ĒêëŠ ćš pH ×ĂÜîĚĞćêĞęćÖüćŠ 7.6 ĔĀšúéðøöĉ ćèÖćøĔßšÝčúîĉ ìøĊ÷Ť
ðö.1 ÖćøĔßÝš čúîĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 đðŨîðøąÝĞćĂ÷ŠćÜêŠĂđîęČĂÜߊü÷úéÖćøđðú÷ęĊ îĒðúÜ×ĂÜ
pH ĔîøĂïüĆî

26

đóČęĂÙüïÙčöđßĚČĂÖŠĂēøÙ EMS ĔîÖčšÜìąđú ĀøČĂđßČĚĂĒïÙìĊđøĊ÷ÖŠĂēøÙĔîÿĆêüŤîĞĚć
ĔîÖøąđóćąĂćĀćøĒúąìćÜđéĉîĂćĀćø ÖøèĊÖčšÜĀøČĂÿĆêüŤîĚĞćöĊÿč×õćóðÖêĉ ĔĀšñÿö
ðö.1 ĀøĂČ BM+BL+BS ×÷ć÷Ē÷Ößîéĉ îćĞ öćñÿöøüöÖîĆ 20 – 50 öúĉ úúĉ êĉ ø/ĂćĀćø
1 Öēĉ úÖøöĆ ĒúąđöĂČę óïüćŠ ÖÜšč ĀøĂČ ÿêĆ üîŤ ćĚĞ öĂĊ ćÖćøðüś ÷ ĀøĂČ ñúÖćøêøüÝđßĂĚČ éüš ÷đìÙîÙĉ
PCR ĒÿéÜñúïüÖêŠĂđßĚČĂÿć÷óĆîíčŤÖŠĂēøÙ EMS/AHPND (C4, VP3; toxin)
ĔĀúš éÖćøĔĀĂš ćĀćøúÜ 50% Ēúüš ñÿö ðö.1 ĀøĂČ ðö.1 BM+BL+BS (×÷ć÷Ē÷Ößîéĉ
ĂĆêøćÿüŠ î 1:1:1) ĔîĂêĆ øć 100 – 200 öĉúúĉúĉêø/ĂćĀćø 1 ÖĉēúÖøöĆ ñÿöĂćĀćø
ĔĀÖš čÜš Öĉî ÖøèĊìęĊóïÖšÜč êć÷ ĔĀšÜéÖćøĔĀšĂćĀćø 1 – 3 üĆî ĀøČĂÝîÖüćŠ ĕöŠóïÖćøêć÷
ēé÷ĔîøąĀüŠćÜÖćøÜéĂćĀćø ĔĀđš êöĉ Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 200 – 800 úĉêø/ĕøŠ ìčÖüĆî
îĞĚćĀöĆÖëĆęüđĀúČĂÜ đóČęĂđÿøĉöĒøŠíćêčĒúąÿćøĂćĀćø úéÖćøđÖĉéÖčšÜÿĊôŜć øüöëċÜ
ÙüïÙčöÖćøđÖĉéĕïēĂôŗúŤöĔîïŠĂđúĊĚ÷ÜĒúąøąïïìćÜđéĉîĂćĀćø×ĂÜÖčšÜ ߊü÷úé
Ùüćöđÿ÷Ċę ÜĔîÖćøđÖéĉ ēøÙ EMS ĒúąĂćÖćø××ĊĚ ćüĔîÖÜšč ìąđú ĀøĂČ ēøÙêéĉ đßĂČĚ ĒïÙìđĊ ø÷Ċ
ĔîÖøąđóćąĂćĀćøĒúąìćÜđéîĉ ĂćĀćø ÖÜšč öÿĊ ×č õćóðÖêĉ ĔĀñš ÿö $=QU 6, < !<þ2H608B
&,.1 BS ĔîĂĆêøć 20 – 50 öĉúúĉúĉêø/ĂćĀćø 1 Öēĉ úÖøĆö ñÿöĂćĀćøĔĀšÖÜčš Öîĉ
ìÖč öČĂĚ ĀøĂČ Ă÷ŠćÜîšĂ÷üĆîúą 1 öĂĚČ
đóęČĂÿøšćÜēóøĕïēĂêÖĉ ĔîìćÜđéîĉ ĂćĀćø×ĂÜðúć ĔßÝš čúĉîìø÷Ċ Ť ðö.1 (BS, BM, BL)
2Ĥ#Ĉ -=-"@P 1 6.8Ċ 5 ÖĆïÖćøđúĚĊ÷ÜÖčšÜøŠüöÖĆïðúć ēé÷ĔÿŠÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ĔîîĞĚć
ĔîĂêĆ øć 50 – 100 úêĉ ø/ĕøŠ ÿćéĔĀìš üĆę ïĂŠ đú÷ĚĊ Ü
ðö.1 ïĂú ĀøĂČ ðö.1 ĕöēÙøïĂú ÷ĂŠ ÷ÿúć÷ÿćøĂîĉ ìø÷Ċ Ť ĒúąÙüïÙöč đßĂČĚ üïĉ øēĉ ĂĀøĂČ
đßČĚĂÖĂŠ ēøÙĔîïøđĉ üèóîČĚ ïĂŠ ēé÷đÞóćąêøÜïøđĉ üèêąÖĂîđúî ĀøĂČ øĂï ė Āúöč ééĎ
êąÖĂîđúî 5 – 10 ÖĉēúÖøöĆ /ĕøŠ (îĞĚćĀîÖĆ ðö. ïĂú ĀøĂČ ĕöēÙøïĂú)
ÖćøĔßÝš úč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ĔĀđš Öéĉ ðøąē÷ßîÿŤ ÜĎ ÿéč ÙüøĔßđš ðîŨ ðøąÝćĞ ìÖč üîĆ Ă÷ćŠ ÜêĂŠ đîĂČę Ü
êÜĆĚ ĒêÖŠ ćøđêøĊ÷öïŠĂÝîëċÜüĆîÿîĚĉ ÿéč ÖćøđúĚĊ÷Ü

Āöć÷đĀêč
ðøöĉ ćèÖćøĔßÝš úč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 ÿćöćøëðøïĆ ðøöĉ ćèêćöüêĆ ëðč øąÿÜÙ׍ ĂÜÖćøĔßðš øąē÷ßîŤ pH ĔîøĂïüîĆ
×ĂÜîĚĞćìęĊđĀöćąĔîìĞćÜćîĒúąÙüïÙčöđßČĚĂüĉïøĉēĂ×ĂÜÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ĔîÖćøđúĚĊ÷ÜÖčšÜìąđú Ă÷ĎŠøąĀüŠćÜ
7.6 – 7.8 ēé÷đóöęĉ ðøĉöćèÖćøĔßÝš čúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 öćÖ×ċĚîđöęČĂ pH ÿÜĎ ÖüŠć 7.8 ĀøČĂúéðøĉöćèÖćøĔßšúÜ
đöęČĂ pH ×ĂÜîĞĚćĔîïŠĂđúĊ÷Ě ÜêćęĞ ÖüŠć 7.6

27

6 =.&.;-C òKýï
&,.1

6.1 =.Ký6ï <2Hý8QĊ ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1 .2î , <%5<%&;. H&$õ J).L%J8 ?

Ýúč îĉ ìø÷Ċ Ť ðö.1 100 ÖøöĆ ĀøČĂ ðö.1 îćĚĞ (BM+BL+BS) ÝćĞ îüî 200 öúĉ úúĉ ĉêø
ÿĆïðąøéÿĆïĀøČĂïé ðøąöćè 20 ÖĉēúÖøĆö
îćĚĞ êćúìøć÷ ðøąöćè 10 ÖĉēúÖøĆö (ĀøČĂÖćÖîĞĚćêćú 20 ÖĉēúÖøöĆ )
îćĚĞ ÿąĂćé đêĉöúÜĔîëÜĆ ĀöÖĆ Ýîĕéšðøöĉ ćêø 150 – 200 úêĉ ø ÙîñÿöĔĀìš Ćüę ĒúšüÖéĔĀš
đîĂĚČ ÿïĆ ðąøéÝöúÜ
ðŗéòćîćîðøąöćè 7 – 14 üĆî ĀøĂČ öĊÖúĉęîĀĂö×ĂÜîĞĚćĀöÖĆ ÝċÜÿćöćøëîćĞ ĕðĔßĕš éš
ĀøČĂĀöÖĆ îćîÖüćŠ 3 đéĂČ î đóĂęČ ðøąÿìĉ íõĉ ćóìĊęé×Ċ ċîĚ

28

=.Kýï &,.1 6,< .2î , <%5<%&;.
H)PB8H&õ$J).L%J8 ? %=U % < 5=.8$? ".Ĉ-)ò B$Q %î8
&8ê <$ đ č =2 I0; EHP

Bacillus megaterium (BM) Bacillus licheniformis (BL)

Bacillus subtilis (BS)

ךĂéĊ×ĂÜÖćøĔßšîĚĞćĀöĆÖÿĆïðąøé ÿĆïðąøéðøąÖĂïĕðéšü÷ÿćøĂćĀćøìĊęߊü÷Öøąêčšî
øąïïõöĎ Ùĉ šöč ÖîĆ đßîŠ üêĉ ćöĉîàĊ üêĉ ćöîĉ ïĊ đïêćš ĒÙēøìîĊ ĒúąĒöÜÖćîÿĊ ĔîðøĉöćèöćÖ
ĒúąìęĊÿĞćÙĆâöĊđĂîĕàöŤïøĂöĊđúî (Bromelain) ēé÷đÞóćąĔîÿŠüî×ĂÜĒÖîÿĆïðąøé
ߊü÷÷Ćï÷ĚĆÜÖćøĂĆÖđÿï öĊùìíĝĉߊü÷ĔîøąïïÖćø÷ŠĂ÷ĂćĀćø ߊü÷÷ŠĂ÷ēðøêĊîĔĀšöĊēöđúÖčú
đúĘÖúÜ ßüŠ ÷ĔîÖćøÿöćîĒñúĔîÖøąđóćąĂćĀćø Ēúą pH ìćÜđéîĉ ĂćĀćøìĊêę ęĞć ßüŠ ÷úé
ĀøĂČ ÷ïĆ ÷ÜĚĆ ÖćøđÝøâĉ ×ĂÜĒïÙìđĊ ø÷Ċ ēé÷đÞóćąÖúöŠč üïĉ øēĉ Ăĕééš Ċ đßîŠ V. parahaemolyticus,
V. harveyi Ēúą V. cholerae đðŨîêîš ìĞćĔĀšúéÖćøêĉéđßĚĂČ ĒïÙìĊđø÷Ċ ÖúŠöč üĉïøēĉ Ăøąïï
ìćÜđéĉîĂćĀćø đóęĉöðøĉöćèÝčúĉîìøĊ÷ŤìęĊöĊðøąē÷ßîŤĔîøąïïìćÜđéĉîĂćĀćø ߊü÷đóęĉö
ðøąÿìĉ íĉõćóĔîÖćøîćĞ óćÿćøĂćĀćøđ×ćš ÿđĎŠ îĂČĚ đ÷ęĂČ ĔîøŠćÜÖć÷ đÿøĉöÿøćš ÜõöĎ ĉÙčšöÖîĆ éšü÷
Ùèč ÿöïêĆ éĉ ÜĆ ÖúćŠ ü×ĂÜÿïĆ ðąøéÝÜċ ÿćöćøëúéÙüćöđÿ÷ęĊ Ü×ĂÜÖćøđÖéĉ ēøÙ EMS/AHPND
ìđĊę Öéĉ ÝćÖđßĂČĚ üïĉ øēĉ Ă ĒúąđßĂĚČ EHP øüöìÜĚĆ ĂćÖćø××ĊĚ ćüìđĊę Öéĉ ÝćÖÖćøĂÖĆ đÿï×ĂÜúćĞ ĕÿĕš éš
ñÿöîćĞĚ ĀöÖĆ ÿĆïðąøé 50 – 100 öúĉ úúĉ ĉêø/ĂćĀćø 1 Öēĉ úÖøĆö Ă÷ćŠ ÜîšĂ÷üîĆ úą 1 öĚČĂ
ߊü÷úéÙüćöđÿ÷Ċę ÜĔîÖćøđÖĉé×ĚĊ×ćüĔîÖÜšč ìąđú

29

6.2 =.Kýï5=.5 < = !<þ2H60B8 H)PB8&ê8 <$ =.H ? ýÿ<$L%J8*å0ò,
K$.;%%"= H ?$8=6=.I0;K$%î8H0-@Q Cï

H)PB8&ê8 $< =.H ? J. =- î2$ J. č đ =2K$ C ï ";H0 H5.ć,5.ï=
+,D ? ,ïC <$ 8 Cï I0;H)?,þ 2=,H ï, 8 5@ Cï
ÿćøÿÖĆéÝćÖëęĆüĀöĆÖēé÷đßČĚĂÝčúĉîìøĊ÷Ť
ðö.1 (BS) ÿĞćĀøĆïÙüïÙčöđßČĚĂĒïÙìĊđøĊ÷
ÖĂŠ ēøÙ ĒúąðĂŜ ÜÖîĆ ÖćøÿąÿößîĚĆ ĕïēĂôúŗ öŤ ×ĂÜ
ĒïÙìĊđøĊ÷ÖŠĂēøÙĒúą÷ŠĂ÷ÿúć÷ßĚĆîĕïēĂôŗúŤö
×ĂÜđßČĚĂĒïÙìĊđøĊ÷ÖŠĂēøÙ úéÙüćöđÿęĊ÷Ü×ĂÜ
ēøÙ×ĚĊ×ćü ĒúąēøÙêć÷éŠüîÝćÖđßČĚĂÖŠĂēøÙ
EMS/AHPND

ĀüĆ đßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 (BS) 200 öĉúúĉúêĉ ø
ëĆüę đĀúĂČ Ü ÝćĞ îüî 500 ÖøĆö úšćÜĔĀÿš ąĂćé ĒߊîĚĞćÿąĂćéóĆÖĕüš 4 – 12 ßüęĆ ēöÜ
ĀøČĂךćöÙČî
êšöëĆüę ĔĀÿš Öč ēé÷îĞćëęüĆ đĀúČĂÜ 500 ÖøöĆ đêĉöîĚĞćÿąĂćé ÝĞćîüî 1 – 2 úêĉ ø
îĞćëĆęüìĊęêšöĒúšü (đìîĞĚćĂĂÖ) óĆÖĕüšĔĀšĂčŠî (ĂčèĀõĎöĉðøąöćè 40 – 45 °C ĀøČĂ
Ăèč ĀõĎöĉĀšĂÜ)
îćĞ ĀĆüđßĚĂČ ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 (BS) ðøąöćè 100 – 200 öĉúúúĉ ĉêø ñÿöÙúčÖđÙúćš
ÖïĆ đöúĘéëüĆę ĔĀšđךćÖîĆ
ĀöĆÖĕüš îćî 48 – 72 ßüĆę ēöÜ ĀøČĂÝîÿÜĆ đÖêđĀĘîđöĂČ ÖđÖćąïøđĉ üèđöúéĘ ëęüĆ
úćš ÜđöĂČ ÖÝćÖđöúéĘ ëĆęüéüš ÷îĚĞćÿąĂćé ðøąöćè 5 úêĉ ø (Ĕßîš ĞĚć 10 đìŠć×ĂÜðøĉöćè
đöúĘéëĆüę ) đÖĘïîĞĚćìĊúę šćÜëęĆüĕüšĔîõćßîąìðĊę ŗéöĉéßĉé ÿąĂćé (đÖïĘ ĔîìđęĊ ÷îĘ ĀøĂČ êšđĎ ÷Ęî)
ñÿöîćĞĚ ëüęĆ đĀúĂČ ÜĀöÖĆ ÙúÖč đÙúćš ÖïĆ ĂćĀćøđöéĘ ÿćĞ đøÝĘ øðĎ ĔîĂêĆ øć 20 – 50 öúĉ úúĉ êĉ ø/
ĂćĀćø 1 ÖĉēúÖøöĆ đðîŨ ðøąÝĞćìÖč öČĚĂ (ëćš öÙĊ üćöđÿ÷ęĊ Ü×ĂÜēøÙ×ĚĊ×ćüĒúąēøÙ EMS
ÿćöćøëĔßîš ćĚĞ ëüĆę đĀúĂČ ÜĀöÖĆ ñÿöĔîĂêĆ øć 50 – 100 öúĉ úúĉ êĉ ø/ĂćĀćø 1 Öēĉ úÖøöĆ )

30

6.3 =.Ký6ï 2< Hý8QĊ 0ġ $? ".-Ĉ ò &,.1 6, < .=U

H)BP85.ï= 8=6=.#..,ý= ?K$%î8
ĀĆüđßČĂĚ Ýčúîĉ ìøĊ÷Ť ðö.1 ÝĞćîüî 200 öĉúúĉúĉêø ĀøČĂ 200 ÖøöĆ
øĞćúąđĂĊ÷éìęĊñćŠ îÖćøøĂŠ îéšü÷öčšÜôŜć ÝĞćîüî 100 Öēĉ úÖøöĆ
ēàđé÷Ċ öĕïÙćøïŤ Ăđîê (Sodium bicarbonate) ðøąöćè 10 – 20 Öēĉ úÖøöĆ
îĚćĞ ðøąöćè 200 úêĉ ø
ĀöÖĆ ìĚÜĉ ĕüšîćî 48 ßĆüę ēöÜ ĀøČĂÝîÖüŠćøćĞ ÝąëĎÖ÷ŠĂ÷ ÿÜĆ đÖêĕéÝš ćÖôĂÜĂćÖćýì×Ċę Ěċî
ĔîëĆÜĀöÖĆ
îćĞ ĕðÿćéĔĀìš ęĆüĔîïŠĂđú÷ĊĚ Ü ĔîĂêĆ øć 50 – 100 úĉêø/ĕøŠ

31

6.4 =. -=--5@ ò Saccharomyces boulardii I0;/6.Ċ8
Saccharomyces cerevisiae

H&$õ J).L%J8 ? H)PB8 2% ,C HýQ8Ċ I% "H@ .Ĉ- î8J. 6.8Ċ J. đ č =2
.; ïC$+D,? Cï, $< H.î =.H .ćpH %? J 8 5< 2ò$U=Q

ĒðŜÜךćüđÝćš ÝĞćîüî 5 ÖøĆö
îĚĞćêćúìøć÷ ĀøČĂÖúĎēÙÿ ÝĞćîüî 10 ÖøĆö
ĀüĆ đßĂČĚ ÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ðö.1 (BL) ÝćĞ îüî 20 öĉúúĉúĉêø 2Ĥ#Ĉ -=-"P@ 4 6.8Ċ 5
÷ÿĊ êŤ ÝĞćîüî 2.5 ÖøöĆ
îĚćĞ ÿąĂćé ÝĞćîüî 1 úĉêø
ĀöÖĆ ×÷ć÷ îćî 24 ßüĆę ēöÜ ĀøĂČ ÝîÖüćŠ øćĞ ÝąëÖĎ ÷ĂŠ ÷ ÿÜĆ đÖêĕéÝš ćÖôĂÜĂćÖćýì×ęĊ îċĚ
ïîñĉüĀîćš îĞćĚ ĀöÖĆ ĔîëĆÜ (ÿćöćøëĔßĕš éìš ÜĚĆ đêĉöĂćÖćýĒúąĕöŠđêĉöĂćÖćý)

Āöć÷đĀêč îćĚĞ êćúÖúēĎ Ùÿ ÙĂČ Dextrose monohydrate

=.Kýï ġ0$? ".-Ĉ ò &,.1 I0; -5@ ò

Bacillus subtilis (BS) Bacillus licheniformis (BL)

Bacillus megaterium (BM)

Saccharomyces cerevisae (-@5 ò $,&ó ) 6.8Ċ Saccharomyces boulardii

32

6.5 =."=U 0ġ $? ".-Ĉ ò &,.1 Ball

• ìøć÷úąđĂĊ÷é 1 ÿŠüî • øĞćúąđĂ÷Ċ é 1 ÿüŠ î • øćĞ Ā÷ćï 1 ÿŠüî

• îćĚĞ ×÷ć÷Ýúč ĉîìøĊ÷Ť ðö.1 2#Ĥ Ĉ -=-"P@ 1 6.Ċ8 5 1 ÿŠüî

ñÿöÿüŠ îñÿöìĚĆÜĀöéĔĀđš ×ćš ÖĆî ðîŪŦ đðîŨ ÖĂš îÖúö ĀøĂČ ĂéĆ đðŨîÖĂš î îĞćĕðñċÜę úöÝîĒĀšÜ
ÿćöćøëđÖĘïøĆÖþćĕéîš ćî 6 đéČĂî

33

6.6 &,.1 L,J .%80

÷ĂŠ ÷ÿúć÷ĂĉîìøĊ÷Ť ĒúąðŜĂÜÖĆîÖćøđÖĉéĒÖÿŢ óĉþïøđĉ üèÖúćÜïĂŠ úéÙüćöđÿę÷Ċ Ü
ÖćøđÖéĉ ĂćÖćø××ĊĚ ćü×ĂÜÖÜšč
1. ðĎîöćøúŤ 1 ÖĉēúÖøöĆ
2. îćĚĞ ×÷ć÷ĀĆüđßČĂĚ Ýúč ĉîìøĊ÷Ť ðö.1 ĀøĂČ ðö.1 BL 500 öĉúúĉúĉêø

2#Ĥ Ĉ -=-"@P 1 6.8Ċ 4 6.8Ċ 5

3. ñÿöðîĎ öćøŤúĒúąîĞćĚ ×÷ć÷ ðö.1 ĒúšüîĞćĕðøĂŠ î
éüš ÷êąĒÖøÜĀøĂČ öčšÜôŜć ÝîđðîŨ đöéĘ đúÖĘ ė

4. ñęċÜúöĔĀĒš ĀšÜ
5. ĔÿŠ ðö.1 ĕöēÙøïĂú 5 – 10 Öēĉ úÖøĆö/ĕøŠ

ïøĉđüèÖúćÜïŠĂĀøĂČ ïøĉđüèêąÖĂîđúîÖúćÜïŠĂ
ìÖč 2 – 7 üîĆ

34

=.I &ï óp6=8= =. čđ =2 I0;J. EMS/AHPND "PI@ 5 8= =..$C I.

B

A

A = ïC & ?
B = Cï H&õ$J. EMS/AHPND

8=6=. 1 - 3 2$< &.%< H)?þ,&.,ć =

Hý $î -=&-,J).1.LB%JL8, B? S 60 < = L,)î % =.K68ï +=6=.ýï=N
ïC &2é -6.8Ċ =-
200 - 800 0? ./L.î J).L%J8 ?
(2Ĥ#Ĉ -=-"@P 4 6.Ċ8 5)
(2#Ĥ Ĉ -=-"@P 2 6.8Ċ 3)

=.Kýï 0ġ $? ".Ĉ-ò &,.1 .î2, %< =.KýIï .î#= C"P@ =U H&$õ
H5.,ć 2=,I ċ I. 8 Cï 0 2=,H5-P@ 8 =.H ? 8= =. đč =2 I0; EHP

H5.ć,I.î#= KC $8=6=. ïC

Potassium chloride Magnesium chloride H 08B 1 g.
(KCl) 5 g. (MgCl2) 150 mg.

8=6=. Cï 1 kg. + &,.1 (2Ĥ#Ĉ -=-"P@ 2 6.8Ċ 3) 20 – 50 CC.
Hý$î 8=6=. Cï 1 .;58% (25 ?J0 .,< )

'5,5=.0;0=-I.#î = C 1 – 1.25 0? . (KCl 125 .<, + MgCl2 3.75 .<, + H 08B 25 .,< )
I0;'5, %< 0ġ $? ".Ĉ-ò &,.1 "P@H .-Ĉ ,L2ï 1 – 2.5 0? .)

35

ßĆ÷üčçĉ ÿéč ìĂÜÙÜ ßöóîĎ ìč ĀúÖĆ éĊ ðćèĉÿøć đĂÖÝĊî ðćøèĊ÷Ť ÖĉÜę ßć ßøĉîìøŤ đóĊ÷ÜĕìÿÜ üßĆ óú
ÝćĞ øĆÿßĎđÖĊ÷øêĉ ĒúąĕÖøüçč ĉ ðîŗũ ĒÖüš . 2558. ñú×ĂÜ Bacillus subtilis, B.megaterium
Ēúą B.licheniformis ĔîñúĉêõĆèæŤĀĆüđßĚČĂÝčúĉîìøĊ÷Ť ðö.1 êŠĂđßČĚĂ Vibrio
parahaemolyticus ÿć÷óĆîíŤÖč ĂŠ ēøÙ EMS/AHPND. Ĕî: øć÷ÜćîÖćøðøąßčöüßĉ ćÖćø
ðøąöÜ ðøąÝĞćðŘ 2558. 9 – 10 öëĉ îč ć÷î 2558. Āîćš 84 – 95.

Jahan1 I. A. K. Reddy, S. Arun Sudhagar, V. Harikrishna, Shashank Singh, Tincy
Varghese, P. P. Srivastava. 2018. The Effect of Fortiųcation of Potassium
and Magnesium in the Diet and Culture Water on Growth, Survival and
Osmoregulation of Paciųc White Shrimp, Litopenaeus vannamei Reared in
Inland Ground Saline Water. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic
Sciences 18: 1235 – 1243.

Shuxin Zhou., Zixun Yu and Weihua Chu. 2019. Effect of quorum-quenching
bacterium Bacillus sp. QSI-1 on protein proųles and extracellular enzymatic
activities of Aeromonas hydrophila YJ-1. BMC Microbiol. 19: 135.

Steven T. Rutherford1 and Bonnie L. Bassler. 2012. Bacterial Quorum Sensing: Its
Role in Virulence and Possibilities for Its Control. Cold Spring Harb Perspect
Med. 2012; 2:a012427

Wongmaneeprateep, S., Baoprasertkul, P., Prompamorn, P., Thongkao, K.,
Limsuwan, C. and Chuchird. 2010. Effects of Water Temperature on the
White Spot Syndrome Virus Infection in Postlarvae Litopenaeus vannamei.
Walailak J Sci & Tech. 7(2): 127 – 134.

8% C

1. îć÷ðøąÝüï úøĊ ĆÖþćđÖĊ÷øêĉ 5. îćÜÞĆîìîć ĒÖüš êćðŘ
ñĂĎš ćĞ îü÷ÖćøýîĎ ÷ŤýÖċ þćÖćøóĆçîć ñšĎĂćĞ îü÷ÖćøýîĎ ÷üŤ Ýĉ ÷Ć ĒúąóçĆ îć
ĂŠćüÙÜšč Öøąđïî ÖćøđóćąđúĊĚ÷ÜÿĆêüŤîĞćĚ ßć÷òũŦÜóĆÜÜć
ĂîĆ đîĂęČ ÜöćÝćÖóøąøćßéćĞ øĉ
6. îćÜßöóĎîìč ÿćöĀšü÷
2. îćÜÖâĆ âćøĆêîŤ ÿčîìøć îĆÖüĉßćÖćøðøąöÜßćĞ îćâÖćø
ĀĆüĀîćš ÖúčŠöüÝĉ ÷Ć ĒúąóĆçîć ýĎî÷ŤüÝĉ Ć÷ĒúąóĆçîćÖćøđóćąđúĚ÷Ċ Ü
ÖćøđóćąđúĚĊ÷ÜÿĆêüŤîćĚĞ ÿĆêüîŤ ĚćĞ ßć÷òũÜŦ ÿöčìøÿćÙø
ýĎî÷ŤýÖċ þćÖćøóĆçîćĂŠćüÙšÜč Öøąđïî
ĂĆîđîČęĂÜöćÝćÖóøąøćßéĞćøĉ 7. îćÜÝĊøøĆêîŤ ĒÖšüðøąÝč
îĆÖüßĉ ćÖćøðøąöÜßĞćîćâÖćø
3. îćÜÿöóĉý Ē÷öš đÖþö ýîĎ ÷üŤ Ýĉ ÷Ć ĒúąóĆçîćÖćøđóćąđúĚĊ÷Ü
ñšĎĂćĞ îü÷ÖćøýîĎ ÷ŤüĉÝĆ÷ĒúąóĆçîć ÿêĆ üŤîĚćĞ ßć÷òÜŦũ ÿøč ćþãøŤíćîĊ
ÖćøđóćąđúĚ÷Ċ ÜÿêĆ üŤîĚĞćßć÷òÜũŦ ßčöóø
8. îćÜđïĘâ÷ąöćý ïčâĂïøö
4. îćÜÿćüóßĆ øĊ àčîŠ ÿĆîĚ îĆÖüßĉ ćÖćøðøąöÜðäĉïĆêĉÖćø
ñšĎĂĞćîü÷ÖćøýîĎ ÷üŤ ĉÝĆ÷ĒúąóçĆ îć ýîĎ ÷üŤ ĉÝĆ÷ĒúąóçĆ îćÖćøđóćąđú÷ĊĚ Ü
ÖćøđóćąđúĚĊ÷ÜÿêĆ üîŤ ćĚĞ ßć÷òÜũŦ êøĆÜ ÿêĆ üŤîćĚĞ ßć÷òŦũÜÿöčìøÿćÙø

ÿîïĆ ÿîčîךĂöúĎ ðøąÿĉìíõĉ ćóÖćøĔßšÜćîñúĉêõèĆ æĀŤ ĆüđßĂĚČ Ýčúĉîìø÷Ċ Ť ðö.1

"&@P .ĉ 4= ñĎĂš ćĞ îü÷ÖćøÖĂÜüÝĉ ÷Ć ĒúąóĆçîćÖćøđóćąđúĊ÷Ě ÜÿĆêüŤîĚĞćßć÷òũÜŦ
ñšĎđß÷ęĊ üßćâéšćîÖćøđóćąđúĊĚ÷ÜÿêĆ üîŤ ćĞĚ ßć÷òũÜŦ
1. îćÜÿìč íĉîĊ úĚöĉ íøøøööĀýĉ ø ñĎđš ß÷ęĊ üßćâéćš îÖćøđóćąđú÷ĚĊ ÜÖšÜč ìąđú
2. îć÷÷Ü÷ìč í ðøéĊ ćúĆöóąïêč ø
3. îć÷óìč í ÿĂŠ ÜĒÿÜÝĉîéć

'D ï < "=U ĀĆüĀîćš ÖúčöŠ üÝĉ ÷Ć đìÙēîēú÷ÖĊ ćøđóćąđú÷ĚĊ ÜÿêĆ üîŤ ĞĚćßć÷òŦÜũ
ÖĂÜüĉÝ÷Ć ĒúąóçĆ îćÖćøđóćąđúĚ÷Ċ ÜÿêĆ üŤîćĞĚ ßć÷òÜũŦ
îć÷ß÷Ć üçč ĉ ÿčéìĂÜÙÜ ÖøöðøąöÜ



0Cî,2Ĥ -< H" J$J0- @ =.H)=;H0Q@- 5< 2$ò U=Q ý=-( Ăó
8 2Ĥ -< I0;)< $= =.H)=;H0@Q- 5< 2$ò Q=U ý=-(Ăó
.,&.;, .;".2 H 4 .I0;56 . ò
H 4 . 0= H C < . . C H"),6=$ . 10900
J".3<)"ò 0 2562 0552, 0 2562 0588
J".5=. 0 2561 0786