คุณธรรม จริยธรรมสำหรับผู้บริหาร

หลักคุณธรรมและจริยธรรม ของผูบริหารสถานศึกษา

นางเกศินี รัชชะ เลขที่ 9 ชั้นปที่ 1 สมาชิกในกลุม หลักคุณธรรมและจริยธรรม ของผูบริหารสถานศึกษา นางสาวศิรินภา แสงสุวรรณ เลขที่ 10 ชั้นปที่ 1 นางสาววาสนา ชบาพฤกษ เลขที่ 11 ชั้นปที่ 1 นางสุณิสา ทองประดับ เลขที่ 22 ชั้นปที่ 1

หลักคุณธรรมและจริยธรรม ของผูบริหารสถานศึกษา คุณธรรม และจริยธรรมของผู-บริหารสถานศึกษา ความหมาย คุณธรรม คือธรรมที่เป2นคุณ หรือสภาพคุณงามความดี เริ่มตั้งแต4ความนึกคิด ความปรารถนา ความตั้งใจ จริยธรรม แปลว4า ธรรมที่เป2นข-อประพฤติปฏิบัติ หรือศีลธรรมนั่นเอง หมายถึง คําพูดและการกระทํา (เกษม วัฒนชัย, 2557)

หลักคุณธรรมและจริยธรรม ของผูบริหารสถานศึกษา (อัญชลี โพธิ์ทอง และสงศักดิ์ คงเที่ยง, 2564) ผู-บริหารโรงเรียนที่มีคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ ก็จะเป2นที่ยอมรับนับถือของ ผู-ร4วมงาน ทํา ให-ผู-ร4วมงานเกิดขวัญและกําลังใจ รู-สึกว4าตนเองมีความมั่นคง ความปลอดภัย ในการปฏิบัติงาน ซึ่งส4งผลให-การปฏิบัติงานในองคกรสามารถดําเนินไปไดอย4างมีประสิทธิภาพ..ปGจจุบันคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ เป2นสิ่งสําคัญและเป2นประโยชนต4อบุคคลทั่วไป จึงควรให-มีการ ปลูกฝGง คุณธรรมให-เกิดกับบุคคลทุกๆ คน

ประโยชนของคุณธรรมจริยธรรมของผู-บริหาร •ให-ความรู-ในเรื่องคุณค4าของชีวิต •ให-หลักในการดําเนินชีวิตว4าอะไรควร อะไรไม4ควร • เป2นการพัฒนาจิตใจของคนให-มีระดับจิตใจสูงขึ้น รู-จักเอื้อเฟKLอเผื่อแผ4ผู-อื่น • ช4วยให-เห็นคุณค4าของจริยธรรมสากล เช4น ความยุติธรรม ความซื่อสัตย สุจริต ความอดทน • ให-หลักในการตัดสินว4า อะไรดี อะไรชั่ว อะไรถูก อะไรผิด

หลักคุณธรรมและจริยธรรม ของผูบริหารสถานศึกษา หลักธรรมที่จะช4วยให-ผู-บริหารมีคุณธรรมนั้น ส4วนใหญ4มาจากหลักธรรมทางศาสนา ได-แก4

ทศพิธราชธรรม ทศพิธราชธรรม (วิกิพีเดีย, 2564) 1) ทาน (วัตถุทาน อภัยทาน และ ธรรมทาน) 2) ศีล รักษาความสุจริต ประพฤติแต4สิ่งที่ดีงาม สํารวมทั้งกาย วาจา ใจ 3) ปริจาคะ การเสียสละ 4) อาชชวะ การเป2นคนดี มีความซื่อตรง 5) มัททวะ เป2นผู-อ4อนโยน มีอัธยาศัยไมตรีดี สุภาพ นุ4มนวล

ทศพิธราชธรรม 6) ตบะ ไม4ยอมให-กิเลสตัณหาเข-ามาครอบงําจิตใจ 7) อักโกธะ ไม4โกรธง4าย ไม4เกรี้ยวกราด 8) อวิหิงสา ไม4เบียดเบียนหรือกดขี่ข4มเหง ไม4หลงในอํานาจที่ตนมีอยู4 9) ขันติ รู-จักอดกลั้นต4องานที่ตรากตรํา อดทนความเหนื่อยยากอุปสรรคต4าง ๆ 10) อวิโรธนะ ยึดมั่นอยู4ในความยุติธรรม หลักนิติธรรม หรือระเบียบ

การละเว-นจากอคติ การละเว-นจากอคติ (มัทนา นิถานานนท, 2564) 1) ฉันทาคติ ลําเอียงเพราะความชอบหรือคามรัก 2) โทสาคติ ลําเอียงเนื่องจากความเกลียดชัง 3) โมหคติ ลําเอียงเนื่องจากความไม4รู-จริง หรือความเขลา 4) ภยาคติ ลําเอียงเนื่องจากความกลัว

พรหมวิหาร 4 พรหมวิหาร 4 คือ ธรรมประจําใจอันประเสริฐ ใช-กํากับความประพฤติ ประกอบด-วย 1) เมตตา คือ ความรักใคร4ปรารถนาให-เป2นสุข มีจิตแผ4ไมตรีและประโยชน ต4อ ผู-อื่น 2) กรุณา คือ ความสงสาร คิดช4วยให-ผู-อื่นพ-นทุกข เพื่อบําบัดความทุกขยาก 3) มุทิตา คือ มีความยินดี เมื่อผู-อื่นเป2นสุข ไม4อิจฉาริษยาผู-อื่น 4) อุเบกขา คือ ความวางใจเป2นกลาง มีจิตใจเที่ยงธรรมไม4เอนเอียงด-วย ความรัก

อิทธิบาท 4 อิทธิบาท 4 คือ คุณธรรมที่นําไปสู4ความสําเร็จตามความมุ4งหมาย ได-แก4 1) ฉันทะ คือ ความพอใจ ความต-องการที่จะกระทํา ใฝQใจรักในสิ่งนั้น เห็น คุณค4า ในสิ่งนั้น 2) วิริยะ คือ ความเพียรพยายาม เข-มแข็ง อดทน ไม4ท-อถอยแม-เผชิญอุปสรรค 3) จิตตะ คือ การตั้งจิตรับรู-ในสิ่งที่ทําและทําสิ่งนั้นด-วยใจจดจ4อไม4ปล4อยใหเลื่อนลอยไป ถือว4างานสําคัญเป2นชีวิตจิตใจ 4) วิมังสา คือ ความไตร4ตรอง หรือทดลองหมั่นใช-ปGญญา พิจารณาใคร4 ครวญหาเหตุ

สัปปริสธรรม 7 สัปปริสธรรม 7 ธรรมของสัตบุรุษ หรือคนดี หรือของผู-นํา ประกอบด-วย 1) ความเป2นผู-รู-จักเหตุ คือ ทุกอย4างมีสาเหตุ 2) ความเป2นผู-รู-จักผลดี คือ ผลที่เกิดขึ้นจากเหตุ 3) ความเป2นผู-รู-จักตน คือ รู-จักตนเองว4ามีความถนัดทางด-านใด สนใจ เรื่องอะไรมีศักยภาพมากน-อยเพียงใด 4) ความเป2นผู-รู-จักประมาณ คือ จะคิดจะทํางานอะไรให-รู-จักประมาณว4า ทําได- หรือไม4 ไม4ทะเยอทะยานในสิ่งที่เกินกําลังของตน

สัปปริสธรรม 7 5) ความเป2นผู-รู-จักกาล คือ คํานึงถึงเวลาที่เหมาะสมต4อการะทํานั้น 6) ความเป2นผู-รู-จักชุมชน คือ รู-จักวิถีชีวิตของชุมชนที่อยู4 เพื่อ ปรับตัวให-คล-อยตาม กับสังคมส4วนรวม 7) ความเป2นผู-รู-จักเลือกบุคคล คือ รู-จักบุคลากรในสถานที่ทํางาน พิจารณาได-ว4า ควรมอบหมายงานให-ใครปฏิบัติ

สังคหวัตถุ 4 สังคหวัตถุ 4 คือ ธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจบุคคล และประสานหมู4ชนไว-ให-สามัคคีกัน ประกอบด-วย 1) ทาน คือ ความเอื้อเฟKLอเผื่อแผ4 เสียสละ แบ4งปGน ช4วยเหลือซึ่งกันและกันด-วยสิ่งของตลอดจน การให-ความรู-และคําแนะนําสั่งสอน 2) ปRยวาจา คือ วาจาเป2นที่รัก ฟGงแล-วปลื้มปติเป2นคํากล4าวที่สุภาพ ไพเราะ อ4อนหวาน สมาน สามัคคีเกิดไมตรี และความรักใคร4นับถือ 3) อัตถจริยา คือ การประพฤติสิ่งที่เป2นประโยชน ขวนขวายช4วยเหลือกิจการ บําเพ็ญ สาธารณประโยชน ระมัดระวังให-การกระทําแต4สิ่งที่ดีงามเป2นประโยชนต4อตนเองและผู-อื่น 4) สมานัตตตา คือ การทําตนเสมอต-นเสมอปลาย ปฏิบัติสม่ําเสมอ การวางตัวให- เหมาะสมกับ ฐานะ ภาวะบุคคล เหตุการณและสิ่งแวดล-อม

หลักธรรมที่ใช-ยึดถือในการควบคุมการใช-อํานาจของผู-บริหาร ผู-บริหารเป2นผู-มีอํานาจในการให-คุณให-โทษแก4ผู-ใต-บังคับบัญชา การ พิจารณา ความดีความชอบ ปลด ย-าย ให-ออก การเลื่อนตําแหน4ง ถ-า ผู-บริหารไม4มีอดคติตั้งมั่นในความถูกต-องตาม หลักธรรม ดังต4อไปนี้ 1) หิริ ได-แก4 ความละอายใจ ละอายต4อการกระทําชั่ว 2) โอตตัปปะ ความเกรงกลัวต4อบาป ความชั่ว 3) ขันติ ความอดทน อดกลั้นที่จะไม4กระทําสิ่งที่ไม4ดีทั้งหลาย 4) โสรัจจะ ความสงบเสงี่ยม รักษาอากัปกริยาให-เหมาะสม

จริยธรรมของผู-บริหาร จริยธรรมที่กําหนดไว-สําหรับผู-บริหารอาจจะแตกต4างกันไปสําหรับองคการ แต4โดยทั่วไปจริยธรรมหลักของผู-บริหารองคการ ประกอบด-วย 1. ผู-บริหารจะต-องมีความศรัทธา ความผูกพัน ซื่อสัตยสุจริต และความภักดี ต4อองคการ 2. ผู-บริหารจะต-องบริหารงานด-วยความระมัดระวัง เอาใจใส4มีวิสัยทัศน กว-างไกล 3. ผู-บริหารจะต-องมีความยุติธรรมต4อพนักงาน บริหารงานโดยไม4มีการ ลําเอียงเลือกที่รักมักที่ชัง

จริยธรรมของผู-บริหาร 4. ผู-บริหารจะต-องบริหารงานด-วยความยุติธรรม และเพื่อประโยชนต4อ ผู-เกี่ยวข-องกับ องคการทุกฝQาย เช4น เจ-าหนี้ ลูกค-า ผู-คือหุ-น และคู4ค4าขององคการให-สอดคล-องกับปรัชญา หรือจริยธรรมขององคการ 5. ผู-บริหารจะต-องบริหารงานเพื่อประโยชน และความรับผิดชอบต4อชุมชน และสังคม และประเทศชาติเป2นส4วนรวม 6. รู-จักอุปการะ คือ ทําคุณทําประโยชนให-แก4บุคคลอื่น นึกถึงประโยชนของ บุคคลอื่นเป2นที่ตั้งพร-อมที่จะให-ความอนุเคราะหแก4คนอื่นในงานหน-าที่ แล ะ ความรับผิดชอบของตน รวมทั้งดูแลทุกขสุขของผู-ใต-บังคับบัญชา 7. ไม4มีอคติใด ๆ ในการปฏิบัติตนต4อผู-ร4วมงาน ผู-ใต-บังคับและบุคคลทั่วไป

จริยธรรมของผู-บริหาร 8. ผู-บริหารจะต-องมีจริยธรรม ที่ทําให-สําเร็จ ตามวัตถุประสงค 9. มีพรหมวิหาร 4 คือ มีความเมตตา ปราณนาจะให-บุคคลอื่นเป2นสุข มีความกรุณา คิดหาทางจะช4วยเหลือคนอื่นพ-นทุกข มีมุทิตา คือ ความยินดีเมื่อผู-อื่นได-ดี มีอุเบกขา คือ การรู-จักวางเฉย การวางใจเป2นกลาง 10. มีความรอบรู- หมั่นศึกษาหาความรู-รอบตัว

จริยธรรมของผู-บริหาร 11. มีคุณธรรมที่เป2นเครื่องผูกน้ําใจบุคคลอื่นโดยทั่วไป 12. ประพฤติตนให-ห4างจากอุบายมุข เช4น การไม4เป2นคนเจ-าชู- การดื่มสุรา การพนัน การคบคนชั่วช-าเสเพล 13. มีความจริงใจต4อผู-ร4วมงาน ผู-ใต-บังคับบัญชาต4อบุคคลทั่วไป ไม4เป2นคนมีเสน4หหรือเชื่อถือไม4ได14. ไม4กระทําตนเป2นคนเบียดเบียนผู-อื่น ผู-ร4วมงานผู-ใต-บังคับบัญชา 15. รักษาความลับผู-ใต-บังคับบัญชา

งานวิจัยที่เกี่ยวข-อง อาคม มากมีทรัพย ได-ศึกษาเรื่อง จริยธรรมผู-บริหาร พบว4า 1.องคประกอบจริยธรรมผู-บริหารประกอบด-วย 11 ด-าน ได-แก4 1) ด-านความเมตตา กรุณา 2) ด-านกัลยาณมิตร 3) ด-านธรรมาภิบาล 4) ด-านความยุติธรรม 5) ด-าน ความซื่อสัตย 6) ด-านการบังคับตนเอง 7) ด-านความมีเหตุผล 8) ด-านการเป2นผู-นํา 9) ด-านการปกครอง 10) ด-านความมีวินัย และ12) ด-านความรับผิดชอบ 2.จริยธรรมผู-บริหารสถานศึกษาที่ประกอบด-วยองคประกอบที่สําคัญจํานวน 11 ด-าน มีความเป2นไปได-ถูกต-อง เหมาะสม สามารถนําไปใช-ประโยชนได-สอดคล-องกับแนวคิด ทฤษฎีของการวิจัย

งานวิจัยที่เกี่ยวข-อง จรรยา โตTะตาเหยะ ได-ศึกษาเรื่อง คุณธรรมจริยธรรมของผู-บริหารโรงเรียนเอกชน สอนศาสนาอิสลามในจังหวัดนครศรีธรรมราชพบว4า........................................... 1. คุณธรรม จริยธรรมของผู-บริหารโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลาม ในจังหวัด นครศรีธรรมราช ตามความคิดเห็นของครูโดยรวมอยู4ในระดับมาก โดยเรียง ตามลําดับ จากค4าเฉลี่ยมากที่สุด ได-แก4 ด-านความซื่อสัตย รองลงมาคือ ด-านความ รับผิดชอบ ด-านความเสียสละ และมีค4าเฉลี่ยน-อยที่สุดคือ ดานความอดทน อดกลั้น

งานวิจัยที่เกี่ยวข-อง 2. คุณธรรม จริยธรรม ของผู-บริหารโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลาม ในจังหวัด นครศรีธรรมราช ตามความคิดเห็นของครูด-านความซื่อสัตยควร คัดเลือกผู-บริหารที่มีจริยธรรม รักในหน-าที่ เสียสละ ทุ4มเทและมีความบริสุทธิ์ใจ ในการทํางาน ด-านความรับผิดชอบ ควรมีการจัดกิจกรรมส4งเสริมความ รับผิดชอบ การมีส4วนร4วมในการช4วยเหลือพัฒนาสังคม ด-านความเสียสละ ควร เห็นประโยชนของส4วนรวมมากกว4าส4วนตน และมีความโอบออมอารีและด-าน ความอดทน อดกลั้น ควรต-องใช-ความอดทน สุขุม รอบคอบในการบริหารงาน

สรุป ในการบริหารสถานศึกษาทุกคนจึงควรนําหลักคุณธรรมและ จริยธรรมทั้ง ทศพิธราชธรรม พรหมวิหารธรรม อิทธิบาทธรรม และสังคหวัตถุธรรม มาเป2นหลักในการบริหารสถานศึกษา อันเป2น เครื่องบ4งชี้ว4าเป2นผู-บริหารที่สมบูรณ ทําให-บุคลากรผู-ร4วมงานเกิด แรงจูงใจ ร4วมมือเกิดเป2นการยอมรับเปUนแบบอย4างที่ดีแก4 ผู-ใต-บังคับบัญชา สามารถนําพาองคกรให-พัฒนาก-าวหน-าไปข-างหน-า ด-วยความสถาพร มั่นคง อย4างมีประสิทธิผลและมีประสิทธิภาพ.

Q/A