โคลงโลกนิติ วรรณกรรมภาษิตและคำ สอน สมเด็จ ด็ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร ภาษาไทยชั้นชั้ มัธยมศึก ศึ ษาตอนต้น ตัวชี้วั ชี้ ดวั • ท 5.1 (ม.1/1) สรุปเนื้อหาวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่ ที่ อ่าน • ท 5.1 (ม.1/2) วิเวิคราะห์วรรณคดีและวรรณกรรม ที่อ่ ที่ อ่านพร้อร้มยกเหตุผตุลประกอบ สาระการเรียรีนรู้ วรรณกรรมและวรรณคดีไทย
ผู้ชำ ระ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เ ศ์ ธอกรมพระยาเดชาดิศร ผู้แต่ง ไม่สม่ามารถระบุได้ ที่ม ที่ า สุภ สุ าษิตเก่าแก่สมัยมัอยุธยา ผู้ใผู้ห้ชำ ห้ ชำระ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัยู่ หัว ลักษณะคำ ประพันธ์ โคลงสี่สุ สี่ ภ สุ าพ โคลงโลกนิติ
เดิมทีไที ม่มีม่ ปมี รากฏชื่อ ชื่ ผู้แผู้ ต่งที่ชั ที่ ดชัเจนและไม่มีม่ห มี ลักฐานยืน ยื ว่าว่ โคลงโลกนิติ โดยท่าท่นได้ ปรับรั ปรุงโคลงโลกนิติให้ได้ใจความ ถูก ถู ต้อง และไพเราะ ผลงานพระนิพนธ์ขธ์องพระองค์ มีจำ มี จำนวนมากทั้งทั้ร้อร้ยแก้วและร้อร้ยกรอง แต่คนทั่วทั่ ไปมักมัจะรู้จัรู้ จักท่าท่นในนามผู้ปผู้ ระพันพัธ์ โคลงโลกนิติ เพราะผลงานนี้นี่เองที่ทำ ให้ท่าท่นได้รับรัการยกย่อย่งว่าว่เป็น ป็ หนึ่งกวีมี วี มื มี อ มื ดีที่ แต่งโคลงสี่สุ สี่ ภ สุ าพได้อย่าย่งไพเราะและยอดเยี่ย ยี่ ม ประสูติ สูติเมื่อ มื่ วันวัเสาร์ ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 7 ปีฉ ปี ลู ตรงกับวันวัที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2336 เวลา 5 ทุ่มทุ่ เศษ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาเดชาดิศร ไม่ทม่ราบถึงท ี่มาว่าว่ผู้ใผู้ดเป ็นคนแต่ง เพราะมีทมี ี่มาจากการเป ็น สุภสุาษิตเก่าแก่ในสมัยมัอยุธยา ผู้ใผู้ห้ชําชํระ รัชรักาลท ี่ ๓ โคลงโลกนิติ เป็น ป็ พระราชโอรสพระองค์ที่ 15 ใน พระบาทสมเด็จพระพุท พุ ธเลิศหล้านภาลัย (ขณะดำ รงพระยศเป็น ป็ เจ้าฟ้าฟ้กรมหลวงอิศรสุน สุ ทร) กับเจ้าจอมมารดานิ่ม
ครรโลงโลกนิติ นมนาน มีแต่โบราณกาล เก่าพร้อง เป็นสุภสิตสาร สอนจิต กลดั งสร้อยสอดคล้อ ล้ ง เสี่ยไว้ในกรรณ โคลงโลกนิติ (โคลง - โลก - กะ - นิด) ครรโลง มาจากคําว่าว่ โคลง นิติ หมายถึง แบบแผน หรือ รื กฎหมาย โลกนิติ หมายถึง กฎหมายโลก เป็ น ป็ โคลงท ี่มีเ มี น ื้อหาสอนและเตือนใจ มีท มี ี่มาจาก คัมภีร์ต่ ร์ ต่างๆของ อินเดียโบราณ แต่งด้วยโคลงส ี่สุภ สุ าพ เม ื่อพระบาทสมเด็จพระนั ่งเกล้าเจ้าอยู่หัยู่วหัรัชรักาลท ี่ 3 ทรงปฏิสังสัขรณ์ วัดวัพระเชตุพ ตุ นวม ลมังมัคลารามราชวร มหาวิหวิ าร ตั ้งแต่ พ.ศ. 2374 มีพ มี ระราชประสงค์ให้ จารึก รึสุภ สุ าษิตคําสอนลงบนแผ่นศิลศิา ประดับไว้ใว้ นวัดวั เพ ื่อให้ค ห้ นจดจําข้อ ข้ ท ี่ดีงามและนําไปปฏิบัติบั ติได้
ลัก ลั ษณะคำ ประพันธ์ โคลงโลกนิติ 1.บทหน ึ่งมี 4 บรรทัดทั 2.วรรคหน้าของทุก ทุ บรรทัดทัมี 5 พยางค์ วรรคหลังของบรรทัดทัท ี1-2 มี 2 พยางค์ บรรทัดทัท ี4 มี 4 พยางค์ สามารถท่อท่งจํานวนพยางค์ได้ 3.มีตํ มี ตําแหน่งสัมสัผัสผัตามเส้น ส้ โยง 4.บังบัคับรูปวรรณยุกต์ เอก 7 โท 4 ตามตําแหน่งในแผนผังผั 5.กรณีท ีไม่สม่ามารถหาพยางค์ท ีมีรู มี รู ป วรรณยุกต์ตามต้องการได้ให้ ใช้ เอกโทษ และ โทโทษ
จุด จุ ประสงค์ของการแต่ง เรื่อ รื่ งย่อย่ เนื้อหาในโคลงโลกนิติเกี่ยวกับเรื่อ รื่ งธรรมชาติของโลกและชีวิ ชี ตวิ หลักธรรมในพระพุท พุ ธศาสนาเรื่อ รื่ งอนิจจัง กล่าวคือ ทุก ทุ สิ่งสิ่ในโลกล้วนไม่ เที่ย ที่ งแท้แท้น่นอน ต้องแปรเปลี่ยนไปตามกาลเวลา โดยเฉพาะชีวิ ชี ตวิมนุษย์นั้ย์ นั้ ย่อย่มมีก มี ารเกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็น ป็ ของธรรมดา ทุก ทุ คนไม่อม่าจหลีกพ้นพ้ กวีจึ วี จึ งสอนให้มนุษย์ตย์ระหนักถึงความจริงริดังกล่าว และให้หมั่นมั่ทำ ความดี อย่าย่งสม่ำ เสมอ โคลงโลกนิติเป็น ป็ วรรณคดีคำ สอนที่มี ที่ คุ มี ณ คุ ค่าเป็น ป็ อย่าย่งยิ่งยิ่ทั้งทั้ ในแง่การประพันพัธ์แธ์ละเนื้อหา โดยมีคุ มี ณ คุ ค่าที่สำ ที่ สำคัญสูง สู สุด สุ คือนำ ติที่ไที่ ด้ไป ประยุกต์ใช้ใช้นการดำ เนินชีวิ ชี ตวิ จุดประสงค์และเรื่องราว ของโคลงโลกนิติ โดยที่โที่ คลงโลกนิติที่ส ที่ มเด็จพระเจ้าบรมวงส์เส์ธอ กรมพระยาเดชาดิศร ทรงชําชํระมีทั้มีงทั้หมด 593 บท โคลงโลกนิติเป็น ป็ คําสอนที่ใที่ ห้ข้อข้คิดเตือนใจ และให้ข้อข้เสนอแนะ ที่เ ที่ กี่ยวข้อข้งกับพฤติกรรมของคนในสังสัคม มุ่งมุ่ สอนให้เป็น ป็ คนดี และปฏิบัติบั ติได้อย่างถูกถูต้องในสังสัคม นําความรู้ไรู้ปใช้ใช้นชีวิชีตวิ ประจําวันวั และการอยู่ร่ยู่วร่มกันอย่างมีคมีวามสุขสุ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เศ์ธอ กรมพระยาเดชาดิศร ทรงชําระโคลงพระ ราช นิพนธ์สํธ์าสํนวนเก่าตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระนั่ง เกล้าเจ้าอยู่หัยู่ หัว จากนั้นก็นําไปจารึกรึไว้ที่ว้วั ที่ ดวัพระเชตุพตุนฯ พร้อร้มทั้งทั้บันบัทึกทึ ไว้ใว้นสมุดมุไทย
ห้ามเพลิง ลิไว้อย่าให้ มีควัน ห้ามสุริย แสงจันทร์ ส่องไซร้ ห้ามอายุให้หัน คืนเล่า ล่ ห้ามดังนี ไว้ได้ จึ งห้ามนินทา การให้อ ห้ ภัย เวรย่อมระยับด้วยการไม่จม่องเวร ถอดความได้ว่าว่ การห้ามธรรมชาติทั้งทั้ 4 ประการไม่ใม่ห้ดําเนินไปว่าว่เก็นสิ่งสิ่ที่ ยากแล้ว การห้ามไม่ใม่ห้คนนินทายังยัยากกว่าว่เพราะเราไม่สม่ามารถ ห้ามคนที่พู ที่ ด พู ถึงเราได้เพราะงั ้นเราจึงไม่คม่วรจองเวรกัน คำ สอนโคลงโลกนิติ สอนไม่ใม่ห้ทํ ห้ า ทํ ตามผู้อื่ผู้ อื่ น เห็นท่านมีอย่าเคลิ้ม ลิ้ ใจตาม เรายากหากใจงาม อย่าคร้าน อุตส่าห์พยายาม การกิจ เอาเยี ่ยงอย่างเพื ่อนบ้าน อย่าท้อทํากิน ถอดความได้ว่าว่ เม ื่อเห็นผู้อผู้ ื่นมั่ งมีก็มี ก็ไม่คม่วรโลภ ไม่คม่วรอยากมีอมียากได้อย่าย่ง เขา ถึงจะยากจนก็ให้หมั ่นมัทําทํมาหากิน อย่าย่เกียจคร้าร้นและ ท้อท้แท้
สนิมเหล็ก ล็ เกิดแต่เนื้อ ในตน กินกัดเนื้อเหล็ก ล็ จน กร่อนขร้ำ บาปเกิดแต่ตนคน เป็นบาป บาปย่อมทำ โทษซ้ำ ใส่ผู้บาปเอง คำ สอนโคลงโลกนิติ ก้านบัวบอกลึก ลึ ตื ้น ชลธาร มารยาทส่อสันดาน ชาติเชื ้อ โฉดฉลาดเพราะคําขาน ควรทราบ หย่อมหญ้าเหี ยวแห้งเร ื้ อ บอกร้ายแสลงดิน ถอดความได้ว่าว่ ก้านบัวบัสามารถบอกความลึกต ื้นของน้ำ ได้ กริยริามารยาทย่อย่ม สามารถบ่งบ่บอกการเล ี้ยงดูท ดู ี่ได้รับรัเช่นช่เดียวกับคําพูด พู ท ี่สามารถรู้ว่รู้าว่ ผู้พูผู้ ด พู ฉลาดหรือ รื โง่ หญ้าญ้ท ี่เห ี้ยวแห้งย่อย่มสามารถบอกได้ว่าว่ดิน บรเิ วณนั ้นไม่ดีม่ ดี รู้จั รู้ จั กพิจ พิ ารณาคนและรู้จั รู้ จั กคบคน ถอดความได้ว่าว่ การที่เ ที่ ราได้รับรัผลอย่าย่งไรย่อย่มมีเ มี หตุจ ตุ ากการกระทำ ของเราทั้งทั้ สิ้นสิ้ผู้ทำผู้ ทำดีย่อย่มได้รับรัผลดีตอบแทน ส่วส่นผู้ทำผู้ ทำชั่วชั่ผลที่เ ที่ กิดจากการทำ ชั่วชั่นั้น ย่อย่มกัดกร่อร่นใจซึ่ง ซึ่ เปรีย รี บได้กับสนิมกัดกร่อร่นเนื้อเหล็กให้ผุพั ผุ งพั ไป สอนให้ทำ ห้ ทำความดี ละเว้น ว้ ความชั่ว ชั่
คำ สอนโคลงโลกนิติ นกน้อยขนน้อยแต่ พอตัว รังแต่งจุเมียผัว อยู่ได้ มักใหญ่ย่อมคนหวัว ไพเพิด ทำ แต่พอตัวไซร้ อย่าให้คนหยัน ถอดความได้ว่าว่ นับเป็น ป็ คำ สอนที่ส ที่ อดคล้องกับแนวพระราชดำ ริขริองพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัยู่ หัวฯ เรื่อ รื่ งเศรษฐกิจพอเพีย พี ง ดังคำ สอนที่ใที่ ช้ แนวเทีย ที บกับนกตัวน้อยที่ห ที่ ากินตามกำ ลังของตนและทำ รังรัแต่ พอตัว สอนให้รู้ ห้ รู้ จั รู้ จั กประมาณตนความสามารถกำ ลังของตน
จ ด้านวรรณศิล ศิป์ กวีมี วี ค มี วามฉลาดในการประพันพัธ์ใธ์ห้ผู้อ่ผู้ อ่านเห็นภาพ เกิดความซาบซึ้ง ซึ้ ในโวหารเปรีย รี บเทีย ที บ มีก มี ารเลือกสรรถ้อยคำ ที่ใที่ ช้อช้ย่าย่งประณีตบรรจง ใช้คำช้ คำสั้นสั้แต่มีค มี วามหมายลึกซึ้ง ซึ้ ไพเราะทั้งทั้เสีย สี ง ทั้งทั้จังหวะ ทำ ให้เข้าข้ ใจเนื้อหาได้อย่าย่งรวดเร็ว ร็ คุณ คุ ค่า ค่ โคลงโลกนิติ
จ คุณ คุ ค่า ค่ โคลงโลกนิติ ด้านเนื้อหา สะท้อท้นแนวคิด ค่านิยมของไทยแต่โบราณ สะท้อท้นสัจสัธรรม ชี้แ ชี้ นะแนวทางให้อยู่ร่ยู่วร่มกันในสังสัคม นำ มาปรับรั ใช้ใช้นชีวิ ชี ตวิ ประจำ วันวั