วิเคราะห์วรรณคดี เรื่องขุนช้างขุนเเผน

ภยานกรส

ภยานกรส คือ (รสแห่งความกลัว ตื่นเต้นตกใจ) บทบรรยายหรือพรรณนาที่ทำให้ผู้อ่านผู้ฟัง ผู้ดู


มองเห็นทุกข์ เห็นโทษ เห็นภัยในบาปกรรมทุจริต เกิดความสะดุ้ง กลัวโรคภัยสัตว์ร้าย ภูตผีปีศาจ


บางครั้งต้องหยุดอ่าน รู้สึกขนลุกซู่ อ่านเรื่อง ผีต่างๆ

ตัวอย่างบทประพันธ์ เสด็จคืนนิ
เวศน์พอจวนค่ำ
พระองค์ผู้ทรงเดช

ฝีพายรายเล่มมาเต็มลำ เรือประจำแหนแห่เซ็งแช่มา

พอเรือพระที่นั่งประทับที่ ขุนช้างก็รี่ลงตีนท่า

ลอยคอชูหนังสือดื้อเข้ามา ผุดโผล่โงหน้ายึดแคมเรือ

เข้าตรงบโทนอ้นต้นกัญญา เพื่อนโขกลงด้วยกะลาว่าผีเสื้อ

มหาดเล็กอยู่งานพัดพลัดตกเรือ ร้องว่าเสือตัวใหญ่ว่ายน้ำมา

ถอดบทความ

พระพันวษารีบเสด็จกลับตอนค่ำขุนช้างรีบลงจากท่าแล้วลอยคอชูหนังสือฎีกาถวาย โดยโผล่เข้า

มาทางที่แคมเรือจนคนบนเรือตกใจนึกว่าเป็นผีน้ำหรือเสือว่ายมา ทำให้เกิดความวุ่นวาย จน


มหาดเล็กอยู่งานพลัดตกจากเรือ แล้วร้องว่าเสือตัว
ใหญ่ว่ายน้ำมา

อัพภูตรส

คือ (รสแห่งความพิศวงประหลาดใจ)บทบรรยายหรือพรรณนาที่ทำให้นึกแปลกใจ เอะใจ


อย่างหนัก ตื่นเต้นนึกไม่ถึงว่าเป็นไปได้เช่นนั้น

ตัวอย่างบทประพันธ์

ข้าไทได้ฟังขุนช้างใช้ ต่างเที่ยวค้นด้นไปจะเอาหน้า

ทั้งห้องนอกห้องในไม่พบพา
ทั่วเคหาแล้วไปค้นจนแผ่นดิน

เห็นประตูรั้วบ้านบานเปิดกว้าง ผู้คนนอนสล้างไม่ตื่นสิ้น

เสาแรกแตกต้นเป็นมลทิน กินใจกลับมาหาขุนช้าง

บอกว่าได้ค้นคว้าหาพบไม่ แล้วเล่าแจ้งเหตุไปสิ้นทุกอย่าง

ข้าเห็นวิปริตผิดท่าทาง ที่นวลนางวันทองนั้นหายไป

ถอดบทความ

กันไม่พถบอพดอบอทอคกวไาปมหนพ้าวบก้าคนนกใ็เช้หไ็นด้ปฟัรงะทีต่ขูุบน้าช้นางเปใิชด้ตอ่
ายู่งกกั็บไคปนค้ทนี่นหอาเนพืเ่อกทลีื่่จอะนเกอลาหาดน้เาพแราต่ะหมานเทต่์าสไะรกก็ดยังกห็ า


กลับมารายงานขุนช้างว่าไม่พบนางวันทอง เห็นแต่ “เสาแรกแตกต้น” ซึ่งดูผิดประหลาดไป

พีภัตสรส

คือ (รสแห่งความชัง ความรังเกียจ) บทบรรยายหรือพรรณนาที่ทำให้ผู้อ่านผู้ดู ผู้ฟังชังน้ำหน้า


ตัวละครบ้างตัว เพราะจิต(ของตัวละคร) บ้าง เพราะความโหดร้ายของตัวละคร

ตัวอย่างบทประพันธ์

รูปร่างวิปริตผิดกว่าคน ทรพลอัปรีย์ไม่ดีได้
ทั้งใจคอชั่วโฉดโหดไร้

ช่างไปหลงรักใคร่ได้เป็นดี

วันนั้นแพ้กูเมื่อดำน้ำ ก็กริ้วซ้ำจะฆ่าให้เป็นผี

แสนแค้นด้วยมารดายังปรานี ให้ไปขอชีวีขุนช้างไว้

แค้นแม่จำจะแก้ให้หายแค้น ไม่ทดแทนอ้ายขุนช้างบ้างไม่ได้

หมายจิตคิดจะให้มันบรรลัย ไม่สมใจจำเพาะเคราะห์มันดี

ถอดบทความ

รูปร่างน่าเกลียด ใจคอโหดเหี้ยม ไม่รู้ว่าแม่วันทองไปรักขุนช้างได้อย่างไร ท้าวความ


ถึงตอนที่ขุนช้างดำน้ำเพื่อพิสูจน์โทษ เมื่อเป็น
คดีกับตน พลายงามโกรธมากและจะฆ่าขุน


ช้างให้ตาย แต่มารดาห้ามและขอชีวิตไว้

ศานติรส

คือ (รสแห่งความสงบ)อันเป็นอุดมคติของเรื่อง เช่น ความสงบสุขในแดนสุขาวดี ในเรื่อง วาสิฏฐี


อันเป็นผลมุ่งหมายทางโลก และทางธรรม เป็นผลให้ผู้อ่าน ผู้ดู ผู้ฟัง เกิดความสุขสงบ ในขณะได้เห็น


ได้ฟัง ตอนนั้น ด้วย (บาลีเรียกรสนี้ว่า สมะรส)

ตัวอย่างบทประพันธ์

นางวันทองตื่นอยู่รู้สึกตัว
หมายใจว่าผัวก็ทำเฉย

นิ่งดูอารมณ์ที่ชมเชย จะรักจริงฤๅจะเปรยเป็นจำใจ

แต่นิ่งดูกิริยาเป็นช้านาน หาว่าขานตอบโต้อย่างไรไม่

ทั้งรักทั้งแค้นแน่นฤทัย ความอาลัยปั่นป่วนยวนวิญญา

ถอดบทความ

ชุนแผนมาถึงเรือนพลายงาม เข้าไปในห้องนางวันทองแล้วพบนางหลับไป จึงนั่งข้างๆ


แล้วปลุกให้นางตื่นว่าตนมาแล้ว

ปกิณกะ

๑. ทรามสวาดิ แปลว่า เป็นที่รัก
๒. ตกว่า แปลว่า ราวกับว่า
๓. ฏีกา แปลว่า คำร้องทุกข์ที่ยื่นถวายพระเจ้าแผ่นดิน
๔. เพรางาย แปลว่า
๕. เมรุไก แปลว่า
เวลาเช้า และเวลาเย็น
๖. ร้องเกน แปลว่า
๗. สะเดากลอน แปลว่า ภูเขา
๘. แหงนเถ่อ แปลว่า ร้องตะโกนดังๆ
๙. อุธัจ แปลว่า ทำให้กลอนประตูหลุดออกได้ด้วยคาถาอาคม
๑๐. มินหม้อ แปลว่า ค้างอยู่
ตกประหม่า
เขม่าดำที่ติดก้นหม้อ

ข้อคิด

๑. ควรมีความจงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์
๒. ควรมีการตัดสินใจที่ดี รอบ
คอบ และมีเหตุผล
๓. ควรใช้ความรักในทางสร้างสรรค์

สมาชิกในกลุ่ม

๑.นางสาว นาตาซา เจ๊ะเงาะ ๔๐๖๓๑๕๐๐๔

๒. นางสาว ฮัสมียะห์ สามัญ ๔๐๖๓๑๕๐๐๕

๓. นางสาว นัสรีน นิเซ็ง ๔๐๖๓๑๕๐๐๖

๔. นางสาว นูรฟาเต็ม เม๊าะบากอ ๔๐๖๓๑๕๐๑๑

๕. นางสาว นัสริน บินดอเลาะ ๔๐๖๓๑๕๐๑๔

๖. นางสาว ฟารีดา ซง ๔๐๖๓๑๕๐๑๕

๗. นางสาว ฮานีฟา หมีดหรน ๔๐๖๓๑๕๐๑๗

๘. นางสาว นุรไลลา เตะ ๔๐๖๓๑๕๐๒๓

๙. นางสาว อริศมาร์ ซาลี ๔๐๖๓๑๕๐๒๕

๑๐. นางสาว นูรฮาซีลา อาเเวนุ ๔๐๖๓๑๕๐๒๘

สาขาการสอนภาษามลายู